Georgii Gemisti Plethonis De platonicae atque aristotelicæ philosophiæ differentia, libellus, ex Græca lingua in Latinam conuersus. Cum præfatione de philosophiæ vsu ad cognitionem rerum diuinarum accommodato ...

21쪽

DE PLATON. ET LARIS TOT CAP. VII LES praeterea aliud axioma, quod sic habet Concluissionem semper imitari eam ex praemissis, quae Minor appellatur: eam veris quae partem respicit esse minorem uniuersali, negatiuam item astirmante, praeterea necessaria minorem implicem, simplici contingentem. Ipse vero Aristoteles ex duabus praemissis, albtera necessaria, alteratim plici necessariam ait 1 fieri conclusionem. Atqui si medium illud est, quod primum terminum extremo connectit, non utiq; aliter ipsum poterit illicone cacre,quam ea ratione, qua primus extremo coniunctus est inlocirca sit ille quidem ad alterum necessariam habet rationem, habebit etiam hic

ad extremum eandem rationem,ideoq; necessaria duntaxat ex illis educetur conclusito Sin autem idem me dium non necessario cum alterutro terminorum conis iungatur,tum ne primu quidem cum extremo poterit

coniungi necessarib Atq; haec quidem Aristotclis pronunciata sunt huiuscemodi CAP. IX. UEnio iam ad ex quae in libris de anima, non recte docuit. Platonici itaq; illud quidem supernatur te unum silmpliciterinum faciunt, usque adeo ut subsistentiam potentiam, lactum ipsitus a se inuicem non disicernant. In ales vero , quae postin infra ipsum sunt, formisin mentibus, non eodem modo tria illaunum esse arbitrantur, sed actum quidem a subsit sten. tia, potentiam vero non omnino ab actu discernunt: eo qubd mentes illae silue formae cum sint immobiles, nihil quicquam potentia, sed ea omnia rei pla Ἀ-ctu semper habent praesentia, quae sibi insunt. At in anima tria haec, iublitantiam, potentiam: actum Om-

22쪽

HILOSOPHIAE DIFFERENTIA.nino distinguunt ebintio ab una cogitatione ad Mliam mouctur humana vero anima etiam civi clibgente fit non intclligens, aut ex non intelligente intelligens, ideoq; non temper, aut non omnem actu sed potius potentia habet rerum cognitionem . Aristoteles porro animam facit immobilena,& sane i intelligit mobilem, quod ad motum localem,tum recte dicit: si vero simpliciter, quod ad omnem motum neq; enim hoc ille plane admodum explicat non amplius recte. Quomodo enim illa ab una cogitatione ad aliam videbitur subinde mutari, aut quod Aristoteles decim mana mente concedit ex non intelligente intelligens,&e contra fieri,si immobilis intelligaturὶ Sed relinquamus ista,& reuertamur illuc, unde digressisumus. Ac Platonici quidem has faciunt diuisiones Aristoteles autem nulla omnino utitur distinctione, sed omnem mentem sua ipsius subsistentia simpliciter acturn esse a stirmat. Quomodo vero in humana mente id verum

esse defendet, quam ponamus non intelligere neque agere Neq; enim iam amplius secundum ipsum mens manebit, si actus nimirumin essentia unum idemque sunt: imo sientiam una cum actu amittet ipsaque morietur reuiuiscor autem,quando rursus inicili pensffici. Sed iam manifeste apparet, Aristotele incaute admodum hoc de animo pronunciasse. CAP. X

GVomodo autem illud non male ab eodem dictsi in quo a seipso omnino discrepat Nempe

concedit ille, sicut apparet ex libris ipsius degenera tione animalium, nostro hoc corpore esse humanam mentem antiquiorem, postea vero eos insectatur, qu ι

23쪽

recordationes quasdam esse, disciplinas aiunt, quod discere nihil aliud sit quam reminisci. Si namque hoc corpore antiquior est animus,quid prohibebat ne cogitaret,ne cerneret ne cognokeret, antequa corpus ingrederetur Quod si cogitabat ernebat,cognoscebat, quomodo in prima sua in corpus nostrum ingressione, illorum oblitus, postea vero recipiens eade quae antea sciuit,non reminisci dicatur P. XI. REprehensione non caret etiam illud inter caetera. Quamuis enim ille mentem humanam nulli corruptioni obnoxiam nec non sempiterna esse affirmasset,lum in libris, quos de anima scripsit tu in illis quos vocant metaphysica, non tame postea in Ethicis vllam

immortalitatis animorum videtur facere meritionem, quae una res maximum ad virtutis commendationem

pondus attulisset. Caeterum hoc ipso illud longe deterius estimari debet,quod nullum homini iam defuncto attribuit honum, quo fruatur post mortem. Ita nimii aseispum sedulo obseruat Aristoteles,ne suis dictis contrariam inferat orationem. Si namq; immortale quippiam possideat homo.quod post obitum remanet, id vis num certe,&maxime&verissime ipsum me oportet

esse hominem. Quomodo igitur ipsi ex hac vita emi

granti nullum restabit bonum 3 imo contrarium eueniet,ut nimirum post eius, quod in ipso mortale est, depositionem, beatius melius vivendi facultatem adipiscatur. Quam ob caussam ctia Alexander ille Aphrodisiensis deducto ad suam improbitatem sermone illo, inde occasionem sumpsit,ut diceret,ab ipso quoq; Aristotele animae humanae immortalitatem esse negatam.

Atq; de his quidem hactenus.

24쪽

pHILOSOPHIAE DIFFEDENTIA.

A P. XII.

PLacet autem etiam quasda ipsius de virtutibus di.

sputationes paucis attingere, atq; planum facere, quam etiam in his sermonibus a veritate aliena sequatur opinionem.Virtutes ait ille esse mediocritates,vitia autem extremitates: ubi nimirum mediocritates intelligit passionum,quae sunt in animo,& cotra in viiij ear undem extremitates. De quo autem mediocritatis: nere interim loquatur Est enim multiplex mediocritas strum videlicet de ea quae in qualitate, vel ea quae in quantitate cossistit,ille non latis aperte explicat nisi quod ex paucisqnibusdam ipsius verbis,quae alio indo. cofecit,id ipsum possit animaduerti, ubi nimirum vitio vertit,si quis fulminavi terraemotus no metuat Ex quo apparet illum non timenda &timenda non qualitate

metiri atque distinguere,sed magno: parvo,quod est, quantitat At Platonici non ita,nec alu quidem quire

accuratius examinat, sed omnem qui de turpitudinem esse timendam,sive magnam siue paruam,quicquid verti turpe non sit, non timendum existimant, atque ita qualitate, non quantitate timenda no timenda metiuntur.Proinde no esse dignos metu terraemotus fulmina ,si quidem haec vitio careant, nec peiorem faciant hominem. Et quomodo tandem stultitiae non tribuatur, si quem terreant fulmina. idq; non ob hanc duntaxat caussam,quod turpe non lit feriri sulmine, atq, hoc modo mortalem vitam commutare neque enim hoc ipsum etiam in nostra situm est potestate, ut sic nobis

vel laudi vel vitio tribui possit ted etia quod haec iplares primum quidem ex illarum rerum sit numero, quae rarissime contingunt quae autem eiusmodi sunt,extremae est stultitiae illa expectare metu illorum terreri, deinde quod aliquis sormidans, non magis liberatur

25쪽

DE . PLATON. ET ARM TO T. quam is qui non formidat Atque ingruentem quidem qui metuit tempestatem vel livemem,is seipsum aduersus illa quadam ratione munire potest, inui bestiam aliquam pertimescit, tuendi fortasse seipsum facultatε habet.At quem fulmen terret, is omnino timore afficitur,quo prorsus afficino deberet. Praeterea illud quoq; silentio praeterire non possum. Cum bonum& sapientem virum contrari j agitari animi affectibus nihil prohibeat dum fidit modo, modo metuit, dum cupit mo. do iursus cotemnit,turpi tamen re: non turpi,item bonain non bona,illa omnia metientem,ex hoc sequetur, etiam eum qui haec omnia contraria facit quiq; sit vitiolissimus, nihilominus in mediocritate quadam eistiam ipsum consistere Aristotele interim omne vitium in solis extremis collocante,desis quidem,qui omnia cocupiscit tam ea quae portet,.quam illa quae non oportet, nunquam idcirco qubaea concupiscit quae oportet vitiosus fuerit,neq; is qui omnia cotemnit, ea nimirum quae 'uando oportet contemnere Atq; ita horum quidem terq; semiuitiosus quodamodo fuerit. At ille omni ex parte vitiosus siue vitiosissimus,bonoq; ac sapienti maxime contrarius appellandus erit,qui imla quidem,quae oportet concupiscere, contemnat,quae vero oportet contemni concupiscat ut hac ratione ea

qui utrisq;,rjsque contra rns affectibus sed male utitur, vin trunq; esse dici sit necesse, ipsum nimirum in medi critate quadam sua consistere,vi simul bono ac sapienti viro maxime contrarium Atq; de his quide hactenus.

IN siua vero de fine ultimo disputatione,quomodo reprςhensionem non incurrit, ubi non eximium illud ac vere pulchru, quod a virtute proficiscitur,sicut omnes sapientiores, sed voluptatem summuin constituithonum r

26쪽

pHILOSOPHIAE DIFFERENTIA.honum,illam vero intestigens contemplativam Atqui

si voluptas, ea ratione,qua est cotemplativa,summum sit bonum,quandoquidem voluptas bonum est quatenus est contemplativa, certe contemplatio per se simpliciterq; fuerit summum bonum, siue voluptas illam sequatur,si uenon. Sin autem contemplatio sit bonum, quatenus suauitatem siue volumtem quadam habet adiunctam, tum voluptas rursus simpliciter summum erit honu,siue contemplando, siue aliud agendo ipsam consequamur. Vtraque autem ratione contemplativalvoluptatem & quatenus est cotemplativa,4 quatenus

est voluptas esse bonum neutiquam fieri potest, nisi intercedat aliud quodda unum,quod huic utrique comuniter adhaereati illud nanq; summu bonum simplexatq; unum esse oportet,&quod desuper ad nos,ab illoquesumme uno atque bono quod omnem superat naturam. peruenerit,ium cuius henciscio omnia reliqua,quae ni mirum illud participant, bona dici merentur. Nos igitur ipsum honestum siue pulchrum, illud esse dicimus, cuius etiam dum contemplatio fit particeps bonum

voluptas: quidquid aliud essicitur. At videtur Aristoteles eam ob causam uoluptati coniunxisse contemplationem,ut voluptatem nimiru nobis propriam n strum esse bonum ostenderet, quemadmodum etiam contemplationem opus esse maxime nostrum. Oportet nanq; summum illud bonum,non solum esse bonu, sed nobis quoq; accommodaris,& ad nos referri,si tale debeat iudicari,quod sit votis dignum prae caeterisOmnibus,&maxime a nobis eligendu Qua in re profecto ille non admodum diuersam ab Epicuro tuetur sententiam,qui etiam quodam in loco voluptatem summum

facit bonum, eamq; intelligit, quae in animo consistit. Nempe apparet ipsum Aristotelem etia Epicuro eNumam praebuisse occasione, ut suam de voluptate lam a

27쪽

tentiam audacter in medium afferret,tuendamq; susci. peret. Nos itaq; breui quadam ratione ostendemus voluptatem illam Aristotelicam non esse summum bonum. Quippe nos ipsos tum maxime sentimus illam ex contemplando capere voluptatem, quando aliquid ex obliuione in memoriam reuocatum contemplamur. Quae autem iam to 'o tempore animis concepimus, complexique sumus illis non eodem modo capimus voluptatem. Quod si iam voluptas summum sit bonu, illudque quod suauius est ociucundius, melius sit magis expetendum altero,quod minus habet suavitatis et iucunditatis, necesse erit etiam illam rerum ex obliuione in recordationem reuocatarum contemplationem meliorem esseo magis expetedam altera illa, in qua quis perpetubiciens perstiterit ac perseuerarit. Iam igitur omnibus sanae mentis hominibus diiudicandum relinquimus, utrum illud magis quam hoc sit amplectendum,& quodnam ex duobus illis sit praeseredum Atq; de his quidem hactenus, quae videlicet addit putatione Aristotelis de moribus pertinet,ubi sane et si plura sint,quq reprehensionem mereantur,ista tamen modo sufficiant. Neque enim nostri est instituti omnia comemorare, in quibus Aristoteles errauit, sed principalia duntaxat: maxima,praesertimq; illa,in quibus non exiguo sed longo interuallo Platonem relinquit, ab eoque multum dissentit.

A P. ' MILDIcamus iam aliquid etiam de coelo quinto corpore, quod Aristoteles primus effinxit. Quatuor esse in hoc conspicuo siue coelo siue mundo prima ocantiquissima corpora, tam superiores omnes philosophi,quam Platonici uno ore assirmat,igne, aerem,aqua,

terram. Atq; ex his quidem ignem & terram sibi inuice

28쪽

esse maxime cotraria,eo quod ignis est leuior, propter

raritatem, summum obtinet locum, terra autem grauissima propter densitatem,ob quam omnibus ijs est subiecta elementis: aerem uero inquam in medio amborum,propter&raritatem&densitatem,mediam ad utrunq; habere rationem Eodem autem etiam modo,

quod ad motum attinet. latione & quiete inuicem distingui,ac ignem quidem rursusin terram sibi inuicem maxime esse contraria,aerem vero: aquam,medio ad utrunq; loco se haberαSi itaque terra sit immobilis gne necesse erit perpetuo moueri: &prςterea,si terra quidest immobilis,lum aqua mouebitur quidem,sed minusquam aeriquitato magis mouebitur quam aqua,quanto ille quod ad motum, supremo superatur ign que idcirco in perpetuo esse motu fatendum erit. Quod si perpetubmouetur, circularem utiq; habebit motum. Id nanq; quod recta mouetur, no potest mobilem possidere natura. Quiescit enim tandem aliquando, quod rectum habet motum Aether itaq;&omne supremucorpus,ipsumq; quod ita proprie nominatur coetu, talem habebit naturam,quam nuper diximus. Iam videamus,quib.Aristoteles nixus rationibus cotra nos nouuillud quintum corpus estinxerit. Videmus,ait,ignem rectum habere motum,coelum autem circularem. Quapropter ignis diuersam a coelo obtinebit naturam. At, respondco, videmus etia terram quandoq; moueri,&recto quidem motu, idipsum aut tum cotingere,quando in alieno consi stit loco. Quamprimum itaq; eose uenit, quo pertinet, tum quiescit, nec amplius mouet, tanqua ad hoc ipsum illius magis sit comparata natura. Quid igitur miru, si ignem etiam,quando in alieno fuerim loco, recta ferri quandoq; videamus, eode nimi

rum motu, qui sit omnibus his corporibus comunis,

quς si alieno consistant loco,recta seruatur,quo possit

29쪽

videlicet ille quoque quam citissime ad suum peruenire locum, quem ipsi natura destinauit, & postquam in illo iam versatur in orbem moueri, tanquam ad hoc ipsum comparatus magis DCur itaque quintum illud corpus effinxit, cuius ii quaepiam forte particula in alieno consistat loco, quem motum habebit num ibidem etiam in orbem vertetur Dan vero recta ascendens ad proprium tendet locum P Sed ista cinquit, omnia quatuor corpora cum sint secundum paristes di lutioni obnoxia, neq; ullum ex ipsis omnino a corruptione sit immune, necesse erit quoddam etiam existere corpus, quod sit corruptionis prorsit expers, idq; ipsum erit coelum. Hoc vero Platonici iam non amplius concedunt Aristoteli Negant enim per se, tuaque vi ac natura immortale esse ullum corpus. nem p quod videant non posse fieri, ut id sit immortale, quod est diuiduum , certisq; constat partibus, suaque natura potest dissolvi,quale est corpus omne. Quae vero corpora ipsi arbitrantur esse immortalia, illa non ex sua natura elle talia senti uni,sed propter animae praesentiam reddi immortalia contendunt. Atque illi quidem qui stant a partibus Platonis, in ea sunt sententia. Rectius autem fecisset etiam Aristoteles,qui ipse quoque eiusmodi corpora constituit esse animata, si animae hanc praestantiam assignasset, non corpori, nec ipsum per se suaq; vi immortale novo quodam modo

30쪽

PHILOSOPHIAE DIFFERENTIA.

RI sum quoque nobis facit Aristoteles, quod astra

quidem cocedit esse animata id quod alicubi assirmat, dicens se eodem loco astra, quo animalia habere eadem ver postea per se esse immobilia existi. mat,& motis duntaxat orbibus quibus sunt infixa, moueri. Quo posito, quaeso, qualem nam animam inesse ipsis existimabit, si nimirum omni tempore maneant immobilii num eam fortassis, qualem ostreis &eonchis attribuere blemus C A P. XVLIAm vero etiam solem non naturae caliditate,sed motu calorem terris impertire affirmata unam vero negat similiter motu calefacere. Qitam vero hoc abita dum estὶEtiamsi enim lunae motus sit tardior motu solis ipsa tamen sidus est nouissimu terrisq; familiarissimum Solent vero ea corpora, quae virtutem habent aliquam ad agendum,proxime magis illam exerere, ut ita oportuerit etiam istam motus tarditatem mino ri distantia compensari lunamque similiter atque si lem calefacere,si nimirum res ita haberet,ut motus potius quam catulatas astrorum calorem eniceret. Sed iam demonstratum quod temere cinconsulto praeter aliorum opinionem, quin

tam naturam coelo attrubuerit.