장음표시 사용
21쪽
plicatio moris morbi non exprimit morbi speciem; & spectet morbi est quid distinctum a more, cum omnis grauis morbus, cuiuscuq; sit speciei , possit esse mali moris. & dicere morem morbi,est dicere qualitate, non speciem. Vnde omnium recte sentientium comuni iudicio hae febres v
te dith sunt pestilentes pro propria huius morbi specie e
primeda.quae etia vere omnes sunt malignae,& mali moris.
non in hec duo coincidui, quonia omnis quide febris pestilens est maligna, no in contra ; cu plurimae aliae sint lebres malignae, quae tame non sunt pestilentes. cu.n.mos morbi a Ff 'μβ superuenientibus deprehendatur symptomatibus: in quo f ' mcunque febriu genere praua,& saeua subsequantur symptomata,in eodem praua,& maligna comprehendetur natura. febrisq; haec di maligna ,& cacohetes recte appellabitur, Ilicet non sit pestilens, sicuti omnes alij morbi, quibus praua,&saeua eueniunt accidentia, licet nullo pacto sint pestiqientes, maligni, di cacohetes dicuntur. Vocantur igitur febres huiusce qualitatis, & speciei proprie, ac conuenientinomine pestilentes, quae tamen non unius sunt generis, sed diuersi. Nam aliae ponuntur diariae, aliae hecticae, alis vere sunt, & dicuntur putridae. Omnibus hoc comune est,quod rhi, b, pei niciosa,&mala laedant qualitate. hicq; characterismus iis ih acteris est,ac propria disterentia, per quam disserunt ab omni alio febrium genere. Sunt qui digladientur, aestuentq; in probado febrem pestilentem eam tantiun esse, que a communissima causa, videlicet ab infesto,&pestilenti aere solum producatur:tamen cum hi externas causas morbi huius solummodo,non autem essentiam ,nec propriam eius diiserentia in imponendo nomine atten dant, eorundem Opinio a me non acceptabitur, qui Galeni, virorumq; praestantissimorum sententiam in hac re probaturus, rei essentiam explicaturus sum, secundum quam potius,quam secundum causas exteriores, nomen imponendum est. Cum autem rerum
essentia nullo modo perstinc dignosci queat, non cognita
22쪽
eius propria differentia; ideo ad persectam febris pestilentis cognitionem videndum erit , in quo haec mala qualitas consitat, unde , generetur. hoc enim habito, eius essentiar poterit nobis satis innotescere. Praua qualisas unde ortum habeat, se generetur. Cap. IIII.
HV M A N v M corpus , dum vita fruitur, in integraq;
constitutum est sanitate, recte omni omnium opera ιη - μμ in tionum genere fungitur. ad conseruationem autem, & tu- p pMs με telam harum omnium machinata est prudentissima Natu- pro eo reuatis ra piu in rumenta , praecipue autem duo,quibus dum cem iiii. ipsi recte disposita sunt, & nos ipsis recta utimur ratione,
tutatur corpus nostrum,conseruatq;. hqc autem sunt alim tum, & aer,sine quibus nec constare vita, nec operari post Alimentia ne mus, duo ad hoc apta sunt, dum temperamento,& naressa iὀ d es tura nobis sunt familiaria . Temperamentum quidem fuit esse simile ei, in alimento necessarium, quoniam si contraria se inuicem ad nutriri δε- oppugnant,extinguut ii, similia autem se ipsa amant,& c At, oe huius seruant, animal per ea, quq sibi in temperamento sunt com os . formia, debebat manuteneri. hincq; factum est,quod humidis etiam siue actu, siue potentia nutriri debebat. & quo-D E More niam amara carent humido,ideo haec ad nutritionem Om-qμiri ur si si nibus alijs rebus sunt ineptiora: non sufficit autem ad com. 'μ' seruationem animalis sola conformitas alimenti in tempe- dis , ramento ted requiritur etiam similitudo naturae. Unde se ctum est, ut id, quod uni animali est nutrimentum, alteri non sit. canis ex osse nutritur,equus ex palea, fimoq; , aues suis, auia nonnullae eX seminibus duris, nonnullae etiam ex cruda carissimissa ne, quorum tamen nullum homini est alimentum. hoc non est, alteri non ratione temperamenti contingit,sed ratione dissimilis natust. rar. Vnde euenit, ut id, quod uni est propriti, alteri sit ali
num.non enim omnes actiones,passionesq; mutuae semper.
Multa actio- ratione qualitatum primarum fiunt. Sed plurimε aliae comi fiunt, qua tingunt, quae nulla ratione nec ad primas, nec ad caeteras,
23쪽
uae ex primis. emergunt, ulla possunt ratione reduci, plu- ab intrista rimaeq; sunt, quae ab illis distincts, non a qualitate vlla,sed rei natura, noab intrinseca rei natura, & forma eueniunt. quoniam aute rβαρης qμ a substantia rei hoc contingit, quae a sensibus nostris longe ratμ sit dissidet; ideo nulla indicia, nulla signa,nullam omnino rationem harum actionum habemus, sed unico experimento nobis patefiunt. hinc sanguinem hircinum, non alios videmus emollire adamantem. electrum, si allio, non aute alio succo madefiat, non amplius paleas trahere. magnetem nolapides,non virgulta, sed unicum serrum ad se promou re. hoc autem non aliunde prouenit, qua ex propria uniuscuiustunq; rei natura, ex huiusq; ad alteram contormitate. Conformitas haec naturae inter id, quod alimentum nobis futurum est, & corpus nostruni cst necessaria, nec unica teperamenti similitudo satis es Ie potest. Sed utrumq; ad hoc, , ---
ut uti di sit alimentum recurritur. f. & naturae, & tempera- Aloiabit limenti similitudo. & sicuti multa nobis temperameto sim iam quidlia reperiuntuKqus quoniam a natura nostra dissidet, ideo nec ad nostram apta sunt nutritionem: ita multa alia inueniuntur naturq nostrae consorinia, qus quoniam temperamentum nostro simile non habent,corpus nostrum nutrire nequaquam possunt. quales sunt margariis, corallia,auru, lapides preciosi. quae cu sint naturae nostrae amica, in mirutis', utilissima, ad nutritionem tamen inepta sunt. Ea isti
tur omnia, Quς nobis oc natura, ct temperamenta erunt ita
milia,inter alimi Trior rivntubii veniunt terelisenda quae autem neutram sarum tondEdnciri et alterani taliatum retinent, nequaquam. Ista vero, quae eo quod nec ad ltemperamentum nostrum,nec ad naturai nec ad utramq;
similitudinem habent,non possunt alimenta esse, in duplici sunt discrimine.vel enim sunt tantum nobis dissimilia, Vel astidieri m. ctiam contraria. Quae sunt tantum dissimilia, inter medi qu. sint. amenta connumerari possunt. quae vero sunt contraria, 'Venena quascum naturam nostrae inimicam gerant,venena dicunturilitet sint. a autem
24쪽
limenta, me autem issa inter se in hoc differunt. quod alimentqm nosui uinctum, et tutatur, & conseruat nutriendo, medicamentum immutat η δύο quo alterando , venenum autem destruit corrumpendo.nec ta-
ψύγ μη , O men adeo silint saec inter se distincta, ut omnino inter se disiuncta Naturam communem nullam retineant. Alimem tum quidem, sc Venenum, quoniam illud Himili, hoc a co-traria euenit substantia, nunquam in codem communicant; at medicamentum,quod media gerit naturam, viriq; copulari potest. idem enim potest esse & alimentumn medic mentum, eo quod idem potest & nutrire, & alterare;& idsi potest esse medicamentum,&venenum, eo quod ide etiam possit & alterare,& corrumpere.nunquam tamen dabitur, quod idem sit alimentum, & venenum. quoniam non caderes potest destruere,& conseruare: nec ab eodem potest tutela, & corruptio derivare. Aliquando quidem hoc limenta a Dit,ut id, quod apto alimentum est et , omniq; similitudinedo transeat in accommoda ad nutritionem donatum erat, ad aliqua cornatura vel me ruptionem deuemat;ex quo vel temperamenti, vel naturae, dicamenti, vel vel utriusq; similitudinem amittat, tuncq; id, quod erat meni. commodum,& opportunum alimentum,vel in medicam ti transit naturam, vel veneni. medicamenti quidem, si tan- tiim dissimilem a nobis sortiatur naturam . si autem con- trariam,veneni. Venenum omne id appello,quod cum noi sit ad nutritionem aptum,ad malu alterando in perniciem ducat hominem, siue hoc sit ad mortem tandem, siue ad Iarsionemaliam, cuiuscunq, sit virtutis, sensibilem. Exemplo hoc pateat. Vinum corporis nostri optimum est nuti 'mentum: quod tamen si aliquam concipiat labem, no am-i plius nutrimentum erit. si enim fiat acidum, medicamentu
i euadit.& hoc propter corruptionem temperamenti. Si au- . . - tem vappa fiat,& corrumpatur: tunc quoniam naturam au teram nostrae inimicam consequitur, vim sibi veneno simialem, ac consormem adipiscitur. hincq; fit, ut ex potu consi
mili mors facile lubsequatur his, qui co potu utuntur,sicuti euertentia
25쪽
expefientia ego vidi factum in coenobio in quo ex potu vini corrupti maior pars eo victu utentium perijt ex morbis, symptomatibusq; his similibus, quia istali veneno producuntur . Idem i itur poterit esse alimentum , & medicame
tum, paritem; idem poterit esse medicamentum, dc ven num.nunquam tamen dabitur res una,quo eodem tempore venenum, de alimentum esse possit.quod tamen deinde poterit esse, cum alimentum ad extraneam corruptionem d
uenerit. Quod dictum est de cibo,dc potu,videlicet de alia mento extrinsecus sumpto, idem verificatur, ac contingit It moret 'in alimento interno, de proprie dicto.humores enim corpo pqtu mysti, pris nostri,dum temperamentum insitum, propriamq; sub--τα stantiam retinen ad nutritionem eiusdem aptissimi sunt,&prout diuersum est & temperamentum, dc natura horum debeant. omnium ; ita etiam iste hanc partem, ille aliam nutrit. hinc ossa hoc humore particulari,& proprio fruuntur,ipsoq; nutriuntur, qui ad carnis nutritionem ineptus est, quae tamen Partes ατο- alio diuerso, sibiq; peculiari utetur pro alimento. membra- ris nos quarenae similiter, & ligamenta non eumdem attrahunt humo- dterminato hurem pro nutrimeuto,quo vel pulmo,vel iecur, vel lien ali- more ninriun
tur: haecq; sicuti diuersa inter se existunt; ita etiam disti oruno, dc Unicuiq; proprio humore unaquaeq; pars fruitur.
hoc non aliunde contingit,quam ex cuiusq; proprio temperamento, & propria natura . ex consormitate enim horum euenit,ut haec pars humorem istum,illa alteru pro sui , nutritione attrahat,ac eo fruatur.dumq; inter humorem ata tractum, de partem nutriendam huius temperamenti, dc n turae est conformitas,de similitudo, recta, dc naturalis fit nutritio . Si autem quid horum desit, non amplius laudabilis, depersecta nutritio erit. nam si temperamentum nutriendς uinois, s saparti proprium, de familiare deerit humori ipsam nutritu- te Nepametsi ,ro, pars ipsa ad malum alterabitur:& si sensibilis erit laesio, ,el propria naex hoc aegrotabit. si autem alienam idem humor nancisca- tura amittat, tur natura, multoq; ex temperamento amisso deterius quid Accedat.
26쪽
circa partem ipsam agetur. nam vel non nutrietur pars ipsa ab eo humore; quoniam ratione dissimilitudinis naturae attractio non ita fiet: vel si nutriatur quod in desectu alterius proprij humoris eueniet in propria substantia etiam pars ipsa lesionem patietur. non autem amplius in qualit tibiis , sicuti in dissimilitudine temperamenti eueniebat. Humores naq; corporis nostri, siue sint illi proprij, ex quiabus nutrimur,siue etiam excrementa ab his decisa, dum in hoc ergastulo continentur, ultra plures alias, praecipue dum I plicem hanc solent inire mutationem,alteram temperam
ii, alteram naturae propriae. temperamenti mutatione si beunt, dum alterationem in qualitatibus patiuntur. naturae autem,dum corruptionem concipiunt. ex temperamenti mutatione fiunt quodamodo nobis alieni: nec ita, ut prius - erant,sunt nobis familiares. at ex corruptione extranei euadunt,nostraeq; naturae, si ingens, & valida suerit corruptio, me si inimici. hinc euenit,ut in corporibus humanis procreentur ' I, aliquando humores, qui mole quandoq; exigua existentes, y 'i vim tamen & efficaciam letalium venenorum, perniciosa-h--ο. rumq; ferarum facile εquent. hinc a digito pedis epilepha, ab ore ventriculi totius corporis conuulsio,ab utero stra gulatus, & suffocatio,cseraq; hysterica accidentia, hincq; ut in summa dicam,quandoq; subiis, & improuisae mortes. Humores eum Corruptio autem ista, qua in humores haec venenata,& per venenata nuru niciosa qualitas inuehitur, non in temperamenti sola i ra adiρ utur, mutatio, non est putredo, sed est totius naturae. insitaeque quam mutario iubstantiae destructio,aliensa , ac nobis4nimicae procreatio; nc subeam. qua id, quod per priorem naturam nobis erat benignum,&lamiliare,inimicam nunc, & perniciosam naturam adipisciatur.cum enim unius corruptio sit alterius generatio, quid mirum,si corrupta familiari natura, inimica inuehatur: si destructa benigna, venenata generetur ξ Exemplo hoc pateat in sanguine. sanguis inter omnes corporis nostri hu,
mores iamiliarissimam nobis gerit naturam,ex hocq; prae-
27쪽
cipue nutrimur ,& constamus, qui tu, sicorrumpatur, ialia letali veneno accidentia profert. hoc clare cernimus, cum ex vena eiectus, in cauitateq; vel ventriculi, vel vesicae, vel uteri, vel alterius loci existens concrescit . qua primum enim & syncopes, & fiigidos sudores , & respirandi iussicultates,&pulsus imbecillitates, fi iditatemq; totius corporis inuehit; nisiq; ab arte remedia quamprimum adhibeantur opportuna, mortem etiam breui asteri. hoc noex temperamenti mutatione euenit, cum nec pituita vitrea ' omnium humorum frigidistima hos effectus possit edere; non ex putredine quoniam hoc statim fit, cum nundum p tredo incipere potuerit; cumq; ex putredine non concrescat sanguis, sed potius fiuidus fiat ,& cum ex putrediost sit istor, &calor, quorum utrumq; a sanguine statim concreto negatur. Sed hoc prouenit ex propria sanguinis su stanti corrapta, quam tantum intra venas incorruptam, aliaesamq; natura seruare potest; extra venas enim sanguis cum nec a natura regatur, nec in proprio sit conceptaculo, moxq; spiritus exhalent,& evanescant,parsq, ichorosa separetur, statim propriam amittit natura, alienamq; & extraneam induit,& quo prior erat magis familiaris, & magis benigna, alteram adipiscitur eo inimica magis, magisque seniliosam. In corruptione autem ista non tantum est nauta' tio taturae,sed etiam aliquando semperamenti. raro enim humor aliquis corrumpitur, quin etiam temperamentit albi quo modo immutet. sicuti e contrario saepissime temperarimentum immutatur, nulla facta in humoris substantia alto racione. Quod dictum est de sanguine, idem intelligatur, vel iliceturq; de omni caetero humore,& excremeto;ti enim in sanguine omniu 'humorsi nobis familiarissimo, amicissi. mo. hoc euenit, quid de caeteris humoribus,excremetas cogitandu erit contingere posse e Pori o haec saepe ad comruptionem deueniunt, corruptamq; consimilem veneno perniciosarum ferarum naturam stequenter adipiscuntur.
28쪽
Humores eorporis nostri cupermittantur, ,el in tempera Io,vel in propria nat
Nec mirum sit haec quandoq; in nobis corrumpi cum sicuti
extra corpus nostrum,ita & in corpore nostro multae sint causae ad hoc efficiendum aptissimς, quema daeo du & ad alterandum in qualitatibus omnia humorum excrement rumq; genera cause reperiuntur multae tum extems, tum internae. Cum autem has patiuntur mutationes,sive sit to perameli,sive naturae, quodcunq; sit hoc humidum,seu ad nutriendum aptum, seu excrementosum, diuersa morborugenera impertiuntur. hinc enim alij sunt morbi a tempera tura, alij a tota substantia. ab intemperie fiunt morbi, cum mutationem in qualitatibus tantum patiuntur: a tota autesubstantia, cum naturam propriam per corruptionem amiserunt. qui morbi a substantia inter venenatos, idest proportione respondentes his,qui a veneno causantur, recenseri possunt: quoniam fiunt a natura,& a tota rei substantia nobis inimica.vnde tales hosce aflectus,sine a deliterio fammaco, siue a bestia virus iaculante, siue ab improbo succo,siue a pestileti coelo causati fuerint,Hippocrates omnes m leficos appellabat,tamquam eorumdem eadem actio praua,venenosa, & malefica existat. licet autem laesio ex his non sit semper ad mortem, semper tamen ostensam imm nem hi inuehunt,quae nec a temperamento, nec ab aliqua alia prodit manifesta causa,sed tantum ab intima rei nobis aduersante substantia. Morbi ab intemperie fiunt tu ab internis , tum ab externis causis,haeq; tum naturales , tum nonaturales, tum praeter naturam esse possitnt. harum infinitus fere est numerus, qui tamen, licet sub capita breui pos.
sit reduci,a me non recensebitur.quoniam ad alios morbos ex corruptione propero. Morbi autem a tota substantia, a venenataq; natura, qui ratione humorii in corpore nostro existentium fiunt,ab eorumdem corruptione generantur. causatur autem haec corruptio vel ab extrinseco, vel ab intrinseco; Ab extrinscco, vel cum homines inspirant aerem ad corrumpendum aptum, Vel cum alimentis utuntur,quo-
29쪽
rum vitiosa est substantia, quaeq; corruptelam aliquam sen sere, sicuti aliquando frumentis, leauminibus, caeterisq; cerealibus seminibus contingit cuiusmodiq; fit quandoque in piscibus; carnibus , alijsq, consimilibus rLbus,qus vel quoniam diutius mactata sint,vel negligenter reposita,coris ruptelam aliquam senserint a Vel hoc iit a cibarijs quidem incorruptis, sed qui facile, cum leui destituuntur cococtione, labem istam concipiunt, sicuti sun t horarij fructus, & cet
eri consimilis generis. hoc etiam fit,cum cibaria, nec ordi, ne, nec tempore, nec mensura, nec praeparatione conu rienti sumuntur. hinc enim fit succus ad corruptelam para tus. Ab intrinseco autem fit corruptio ista,cum aliquod vi sterum, vel quaecunq; sit alia pars corporis, labem aliqua conceperit, qua id, quod ei apponitur, siue sit pro consta ctione,siue pro sui propria nutritione,in alienam permutat naturasiademq; corrumpuntur: cuius labis postea possunt, ct multae esse causae tu externs, tum internae.γexternae qui dem,sicuti Venus immodica, animi pathemata, motus si pra vires, casias,alterantia immoderata, & consimilia himiuscemodi, quae innatum calore dissipare apta sint. internae autem sicuti imbecillitas partis ab ortu, quae diuturnitate temporis semper magis languestet, intemperies ivalida, & tera, quae partis calorem innatum d stipare, naturamq; immutare possint. Animaduertendum autem est in utrisq; hos mutationibus,quod non statim, nec sthaper, quoties cunque humor vel temperamenti,vel naturae subiit mutationem,morbum procreat. sed quandoq; intra corpus geritur longo temporis spatio, nullam alterationem manistram exhibens, licet forsan lateteri& sensim semper aliquid ma te disponat sicut enim canis rabidi virus aliquando per meses nullo indicio,nulla laesione manisesta intra corpus latet, licet aliquid continue semper agat .ita huiusmodi humorea siue in temperamento sint immutati, siue in substantia cor
rupti, saepe in corpore nostro nullum de se indicium prae-
Humores cum sui mutati vel in temperamem, et in propria substina, non stemperia
30쪽
bentes, per notabile temporis spatium permanent, hiq; nosemper, quamprimum tales geniti sunt,issionem in corpore manifestatam, & sensibilem produnt, sed nonnunquam per dies & meses latent, insentibiliterq; semper aliquid c tinuo agentes tandem morbos manifestos, & atroces ali. quando, aliquandoq; mortem inducunt. Hinc sanguis si percalefactus, qui per notabile temporis spatium in corpore sine aliqua laetione sensibili permansit irrepens in parte aliquam vel exteriorem, vel interiorem, modo generat inflamatione , modo crymsipilas . tuncq; videtur esse factus subitus affectus in homine, cum tamen & eius causa per i pus in corpore latuisset. Hinc plurimos conspeximus , qui cum sibimetipsis, astantibusq; siani viderentur, a medicisq; expertissimis sani iudicari potuissent,subita oppetijise mortem.qm corrupti humores,ctui venenata natura adepti erat in corpore existentes, insensiiDiliterq; continue aliquid agentes,tand ,incor subito erumpentes subitu casum attulere, lihi; non aliud mortis indictu, qua mortem ipsam habuere, cum in mortis causam adeo euidentem, potentissimaq; in sinu suo gererent.Has aute hesiones sensibiles, & manifestas hi humores immutati, qui diutius latuerunt in corpore, prodiit, vel cu sunt cocitati a causa extrinseca ,siue sit naturalis, siue no naturalis,sive praeter natura, vel cu ab intrinseca.s vel csi humores hi partes principales in consensti traxerim, vel adeo abundent,& in proprio coceptaculo amplius retiuneri nequeant, vel cu tetru vapore de se ad nobiliores pamtes emittunt,vel si non vaporem, qualitatem saltem pernitiosam edant, vel cum putruerint, vel quid consimile passi fuerint, ex quo humor concitatus suam actionem depromere queat,qualitatemqi, vel natura acquisititia sensibile proserat actionem. Hi nc non semper humores in qualitatibus immutati nobis morbos inuehunt, sed tantum vel cuputrescunt, vel cum ad aliquam partem transmissi illam laedunt, vel quid simile agunt, hocq; cum a causis vel exter-- nih