장음표시 사용
41쪽
eorporis partes inuehit. hicque non erit necessarium, ut sobris subsequatur , dum vigente cordis robore, eiusq; vi naturali reluctante , materia peccans non ibi accenditur, sed alio , videlicet longe ab ipso corde trasmittatur. His addo, quod pestilentes anc tus non senapcr ortum habent ab acre , sed nonnuquam hi ratione praui alimenti assumptis in
usum hominum malis cibarijs generantur, tuncq; non necessarium erit, ut putredo accendatur in corde ; quoniam . . in quacunq; alia corporis parte, cuiusce Odi & circa cor, i
potest prauitas humorum aggregari, cuius ratione pestiles affictus subsequatur, & tunc qualitas illa ristilens non necessario erit cum putredine,a qixtputredine febris ipsa accenditur,& dependet. Quod autem Galenus ibidem asserat pestem generari ex putredine accensa circa cor, & ideo quod cum peste sit semper annexa fibris, non est praeter rationem, nec aliquid contra sententiam nostram habet; quoniam tunc loquitur de peste, quae ratione vit:ati aeris compora inficiat. Unde cum hic inspiretur, videtur, quod n cessario primo inficiat cor. At non semper pestilentes affectus hac fiunt ratione, quemadmodum cum fiunt, vel ratione puri contagij, vcl ratione praui victus. Praeterea ibidem Galenus non pellis causas, sed pestilentis febris inquirit. &ideo cum praesupponat Κbrem, eiusq; causam indagando alterat circa cor accensa putredine ex vitiato aere inspirato generari pestilentem febrem, non est, quod hinc deducere possimus cum iudicasse, cuiuscunq; pestis han eandem esse causam,&in quacuq; peste labrem necessario reperiri. nonegauit enim Galenus fieri etiam posse pestilentes affectus,& ratione vitiati alimenti, & ratione etiam contagit,c Iikp. de Argius merito censebat conuersationem eorum, qui pestela Ieb. cap. i. borant, esse vitandam;quoniam periculum est, ne inde co-tagium contrahatur. Et si forsan per contagium id non in tellexit Galenus, quod nos intelligimus,aetasq; nostra perspicatius,& diligetius antiquitate perscrutata est,& cogia uita
42쪽
Iut, tamen hoc verum esto pro certo censeatur, quod Iti in pestilentes incidunt atactus ex solo cotagio per semia in , tuncq; non ab inspirato aere, ut Galeni praesupponiesςntentia,sed ex solo contagio auspicantur . cuius ratinnepotest illa venenata ,& perniciosa qualitas non tantumTO di, sed & cuicunq; alteri membro communicari, & hinc febris necessario ratione praedicta non accedit. At etiam ex inspiratione insecti aeris,ac ex valido contagio experientia docuit aliquos ita essicaciter coinquinari,ut nec prscedente aliqua notabili alteratione, nec post mortem subsequente
ullo pestilentis affectus signo, subito peste correpti, subito etiam perinde ac si praesentaneum venenum hausissent, de medio sublati sint. quid hoc potuit esse ξ nisi praua, & pemniciosa illa qualitas,pestilens spiritus,& calorem innatum oppugnans,& expugnans simul,absq; quod vi Ia facta sit in
humoribus vel putredo,vel feruor;& ideo nec febris. si . n. hoc fuisset, non potuisset non adfuisse aliquod symptoma, signumue, quod haec necessario consequens,haec eadem aliquo pacto concomitans indicasset. Quare constanter as I ro poste pestem, pestilentesq; assectus inae subre dari.hoclium experimento, tum rationi, tum Hippocrati, ac Gai
De essentiastaris penitentiae. Cap. VI.
HI s habitis, ad declarandam sebris pestilentis essentia
descendo. Quando humores corrupti, qui ex hoc extraneam naturam, perniciosamq; qualitatem sunt adepti, ad putredinem deueniunt, tunc fit febris pestilens. quae nocalore putrido tantiim , sed etiam qualitate maligna cor
lacessit. calore quidem;quoniam omnia putrida alieno calore sunt calida, qualitate autem mala; quoniam corrupta extraneam improportionatamq; , ac inimicam nobis natura adipiscuntur. Qualitas autem haec maligna a corrupti ne causatur, in extranea natura inuecta consistit, a puti
43쪽
dine concitatur. primo enim humores corruptionem subeunt, a corruptione natura nobis perniciosa,& inimica imvehitur, in qua mala haec qualitas fundatur , quae mala qua H ' ci cst 'Iitas cor non fatigat per febrem, nisi cum humores ad p tredinem deuenerint. hinc enim exsuscitatur illa maligna na . tur ad agendumq; promouetur, nam per putredinem omnia corrupta facile exhalant,euaporantq; , & cum prius nihil redolerent,addita putredine foetida evadunt. Vnde postea quoquo versus vapores tibi consimiles transmittunt, suamq; malam qualitatem facilius proferunt. exemplo hoc bateat. Vinum vappa factum, corruptumq; non accedente putredine nec calescit,nec sttet. quod si illa stuperueniat, alieno calore statim alteratur, fgtoremq; acquirit, adeoq; malam illam naturam in corruptione delitescentem promouet , ut abhominabile, & magis perniciosum euadat. Vncle multi potu vini corrupti in sunt,nullus tamen putrescentis
usuin potuit toleram . Hoc idem humoribus corporis no- siri euenit. hi dum simi corrupti , nondum autem putreia- et nec calorem, ieci malam qualitatem una cum calore de
se necessario proterunt ; quod si putredo his superueniat,
tunc mala illa natura in actum reducitur,& ad agendu pro- : ..... ainouetur. hincq; excitata una cum calore putrido cor istia r. tuncq; fit febris pestilanS. haec autem qua febriS, qu is ,ε nia omnis febris est intemperies calida,calore nocet; quam.
Eutem est maligna, perniciose qualitate ortum habente ex substantia nobis inimica,a corruptione causeta kdit. Cotta cormptis HGruptio autem ista non semper est uniformis , nec in puncto econsistit, sed aliquando magis, aliquando minus intenis' 'l' est. Unde prout vel maior, vel minor est, & prout magis γ' vel minus distat a natura humorum priori, & naturali , ita ν ue si etiam modo magis perniciosem, modo minus malam natu, his I asiram in eosdem inuehit humores. hincq cu ad putredinc bi qn magis
deueniunt odo pestilentem febrem minus malignam, mo qn minus m
do magis procreat, prout enim humores iacti sunt vel ma- liora ex lit.
44쪽
corruptis, putredo humorum in febre pestilenti quomodo se conse
gis, vel minus alieni, improportionatim naturae nostrae, ita etiam quandoq, febris inde pendens efficitur modo mianus, modo magis maligna. corruptio autem horum humo rum quandoq; eoi udem putredinem praecedit, quandoq; Vna cum ipsa videtur inuadere. elai e praecedit in subri bus illis pestilentibus, quae inter sporades morbos connumerabatur, lariusq; in illis,quae ex caritate annonae, vitiosoq; Victu, Vel potu ortum habuere. hi enim qui tali usi sunt rictus genere, cuiusmodi sub Antonino, potissimum autem in his, qui ruri degebat, factum est, cum prius malos,corruptOSPhumores aggregarim tandem sebricitabant,cum ijdem aciputredinem deuenirent;hisq; si sanguis, antcqnam febriciatent, emittatur,non laudabilis, sed totus vitiatus conspiciatur.siq; ad praeseruationem expurgentur,humores Omnino praui & corrupti educuntur, qui probi ex malo victus genere non potuer ut gigni.corruptio igitur in hisce febribus putredinem manifeste praecedit.at in illis,quae vel ex pestileti aeris statu,vel ex contagio ortum habent, non ita liquet;immo videtur una accedere,quod tamen ita explicandu eriti Aer pestilens,contagiumque cum inficit quempiam, non alia. ratione valide, citoq; in eunde suam prodit actione ,quam ratione venenatae naturs: qua ambo haec improportionata homini nimicaq, facta sunt,uenenata autem haec natura noin putredine consistit. quod & validitas, & velocitas agendi indicat: licet enim quod a putrido contagitur, putridum fiat,ta me hoc non subito,nec velociter fieri potest, sed se sim,& temporis spacio conuenienti contingere debet, quoniam hinc qualitatum acti uarii, passivarumq; mutua actio, passioq;, per quam res putrida fiat, requiritur.at res yen noste,cum non ratione qualitatum, sed ratione substantiaragant, possunt,cum actuatae sunt, subito, & valide agere; hinc hausto veneno quis repente moritur, per fomit Qq; ex contagio quis subito inficitur ι quae nec putrida assumpta,
nec actaesu contagentia lacere possunt. praeterca si hoc de pestilenti
45쪽
pestilenti aeris statu quis posset imaginari,quid de contagio asseret λ in quo unico contactu,unica inspiratione communicatur pestilens affectus, hoc ne ex putredine P cu grotans ex contagio infectus,& carnes diu mactatas,& fructus horarios , qus omnia ad putrescendum promptissima sunt, consimiliaq; diu contrectet, nec ea putrefaciat: at putrefa ciet humores in corpore alterius existetes,qui a natura eius propria regulantur, & reguntur unico contactu, unicaq; eX- piratione simulq, pestilentem affectum inducet Hane hoc non ex putredine, sed ex venenata natura contingit, cuius violentis ratione corrupta humoru substantia,factaq; per niciosa, cuin amplius regi a natura nequeat, tandem putrescit. hincq; fit febris pestilens a contagio inducta. hoc idem in pestilenti aeris statu contingit.hic enim factus ex eorruptione , undecunque causata fuerit, naturae ii manar inimicus , attractusq, tum per arterias, tum per inspirationem,primo quidem ipiritus,postmodum humores, vltimo partes corporis solidas labefactat, non putredine certe,sed mala.& perniciosa qualitat qua humores praecipue labefactati, multumq; corrupti, cum a natura non re
santur, statim postea ad putredinem deuenientes febre pe- silentem causant, hincq; febris pestilens ev aeris mala co- 'situtione. Hoc idem hinc confirmare possum, quod ispe 3 de contagium,& aeris status pestilens pestilentem affectunt In humores inducant nulla praesente putredine, ut claro liquet,cum sine febre pestis inuadat. si enim a putredine hoc esset, quia posset imaginari pestilentem affectum in humori-hus ,ipsisq; putresceni ibus nullam praesentem adesse febreὸ at saepe sine febre pestilentes affectus apparent. In pestile ti igitur aeris statu,a contagio* inuehitur, dum febris per
lac introducitur,corruptio,& putredo, quae simul acced re videntur,attamen & tempore, & ratione semper corruptio putredinem praecedit,licet breui lisc illam subsequatur. Quapropter in omi subrium pestilentium genere puto tredo
46쪽
tredo corruptionem subsequetur. hincq; concludendsierit, quod febris pestilens ea est, in qua humores corrupti putrescentes non solo calore putrido,sed & perniciosa qualitate cor lacessunt: ae mala qualitas fundatur non in tempcr tura aliqua,vel qualitatibus vllisucd n natura venenata ciccorruptione causatae sicuti pariter vis attrahendi feri u c siilit in natura magnetis,sicutiq; vis educandi bilcm sundatur in substantia Rnabarbari,non in eorudem illa temperie, Febris pesia
i a calore nostro Ita & humores corrupti, antequam pi trescans, per su5rem suam non proserunt actionem, sedeantum cum per putredinem mala illa qualitas delitescens Nati qualitus v sitatur, cuiuscemodi cum per actuationem in Rhabarba non sempe ὰ ro attractio bilis exsuscitatur. Animaduertendum aute est,
putredine eri quod ista mala qualitas pendens a venenata natura causata citaturi a corruptione non excitatur a putredine solum;quoniam
aliter suam potest prodere actionem .si enim caus, putredi I nem inducentes non sint praesto, poterit quidem haec mat ria imputris aliquandiu seruari, tamen spatio temporiS,Vel
cum in molem eximiam excreuerit, vel cu non retineatur ins proprio conceptaculo,uel cu a causa aliqua extranea comt I citabitur, suam depromet actionem & vim,& prout magia I huic membro, illi, inimicam gerit natura, modo etiat syncopas, modo epilepsia, modo alias infert istiones, nutu
la concomitate fibre quae eadem materia, si ad putredinudeueniat, cum vel in mple eximia,vel in loco ad febre producendam apto ςxtiterit, tunc febre inuelut pestilente,maqlamq; illam qualitatem putredine mediante facilius depro Greuditis bu- met,ac excitabit. HiS omnibus hoc addo. quoniam longae motam nostra strie determinatum est in febre pestileti corruptionem sem per putredine per putredini prasre, non existimet quis, quod omnis cor-: eorundemnae ruptio putredinem prscedat ; nam & aliquando corruptio cedit. a putredine causatur, cuiusinodi irequenter in externis viai demus
47쪽
demus.nam & fructus multi,praecipue horarij,&carnes diu mactatae, & frumentum,legumina,cstcraq; cerealia scmina male reposita saepe per putredinem corrumpuntur. quod idem humoribus corporis nosti i tirpius euenit ri nam accedente putredine aliquando corrumpuntur, nec tamen hoc a superioribus ditanum esti nam in omni quidem sebrium pestilentum genere corrupti humores, qui naturam nobis inimicam adepti sunt, putrescunt,hInc i, faris pestilcns pedet. attamen & aliquando ex putredine humorum inrenti ηdcm corrumpuntur,natui amq; venenatam inde cociplim. quod tamen cum euenit, nutidum ficta est fibris pestilens, sed hinc heri debet. dum cnim intensa putredine humores, siue hoc in membro particulari,siue in venis patiantur, putreicunt, nondum autem sint corrupti,non potuerunt con Cipere naturam illam pernitiosam: sed putredo illa est via ad corruptionem, & ad generandam malam illam qualitatem. quae duo si subsequantur, tunc perscuerante eadem, vel noua accedente putredine fit febris pestilens. quod e Penencia laepissime patuit.multae enim incipiunt febres, quen prMcipio non sunt pcstilentes.quae tamen, si medici leno' 'rant ab negligentiaue, aegrotantiumq; inobedientia,aut causarum exteruarum fruitia male tractentur, acuta,ma ibur, antensa facta putredine in pestilentes desinunt.hoc no aliunce euenit,quam ex mala corruptione in humoribus causata tib intensa putredine . quae tamen non potuit edere febrem, Wiuientem, nisi cum materia putrescens eo corruptionis Ueuenerit, qua perniciosam naturam consequuta sit. casus consimiles rai i iunt, febris autem pestilens a principio si Pius laus.f. pestilens invadit, tuncq, non a putredine intensa mala illa qualitas ortum habet; nam una cum putredine apparet,immo in primo insultu febris,dum putredo incipit tantum, nonduinq; confuniata est , natura illa maligna iam
est senita, tuncii; magnam de se profert actionem. quod clare indicat qualitatem hanc malam aliunde, quam p
48쪽
corruptio hu- mora qua ac qtiirunt praua qualitate, nones putredo. Corruptio qd disserat api
tredine. Humores, cis Praua qualita
tredine generari. are statuatur,in omni febre pestileti putrescere humore,qui ex corruptione perniciosa,venenatam labem,quae in nullainteperie consistat, sed in natura aliena, nobisq; inimica, ex corruptione in humore inuecta conc perit. haec aute natura est intima rei substantia humanae opposita, conlimilis ei, quae in lethalibus venenis reperitur. Praua qualuasfebris pestilentis an consi uat in sumn putredine Cap. VIIia
SCio plurimos huiusce fuisse opinionis,quod praua qua
litas, qua assi itur cor in febre pestilenti, in unica consistat putredine,eaq; summa.quae opinio, quonia praeclarissia mos auctores , fautoresq; habuit,ideo a nobis erit discutieda. Nemini dubium est, quod humores corporis nostri eo corruptionis quandoq; deueniunt, ut propriam amittentes naturam, alienamq; subeuntes,lethalibus venenis cosimiles reddantur.corruptio haec no est putredo,longeq; a putredine distat corruptio. a gladio, a veneno,ab apoplexia, a multisq; alijs internis morbis corrupitur homo ,nsi in putrescita in corruptione solum propria rei natura intima destruitur: at putredo est via in corruptionem, putredintq; additur, &calor,& laetor hinc febris & fgtor a nome, quod no a phagardina,licet utraq; partem corrumpat quoniam haec sine putredine,illa cum putredine corrumpit. putredo igitur,&corruptio adinvicem differunt His addo quod quandocunq; humores corporis nostri alienam subeunt naturam; semper corrumpuntur, at non semper putrescunt. hoc ex inductione patere potest.In epilepsia per consensum a digito pedis,vel a crure vel a manu, vel a quocunq; alio particulari membro cuiusmodi aliquando nos, testante exporientia, vidimus)genita est materia pemiciosa, venenatam naturam gerens in loco primatio affecto, at hoc ne ex putredine e an ex corruptione di non hercula ex putredine; quoniam cum humores nostri corporis cx putredine con-
49쪽
cipiant igneum calorem ad sensum in parte laesa, & ante paroxisini inuasionem , dum materia haec putresceret, percu. peretur caliditas, rami cum mollitia.quod tame nec ratio. nec experientia comprobare potest, imo nisi perciperent aegrotantes in inuasione epilepsiae motum illum a parte laesa, siue sit aura quaedam, siue qualitas, nulla adesset coniectura, qua inueniri posset pars primario affecta. In uteri Prsicatioe materia,a qua vapor ille malignus,qui vel cor, vel cerebrum, vel diaphragma petit,eleuatur,procul dubio vere in utero non putrescit, licet in eodem verE corrupta sit. si enim putresceret, caloris sensum eo inueheret. quod tamen nequaquam verum est: immo experientia oppositupersuadet. non solum enim ibi nullus percipitur calor, sed frigiditas,& non tantum illius partis, sed etiam totius comporis,satis insignis frequenter apparet, quam subsequi ex
putrido humore no est possibile. Sed quid magis e in his,
qui subita morte necati sunt ex materia venenata effusa supra cor,corruptio humoru proculdubio certissima est,at nqputredo. nam si a putredine hoc esset,cum haec materia omnium si perniciosissima, maxime deberet putrescere; at, quomodo potest tanta esse putredo in partibus internis, praecipue circa tor in thorace ipso, ubi tales materiae potissimum luam habet sedem,sine ullo caloris sensu ρ hoc profecto fieri non potest: & tamen hi subito de medio tollum tur, nulla prςexistente sensibili laesione. constat igitur venenatam adipisci naturam humores, cum corrumpuntur,
qui tamen no necessario putrescunt. His trabitis rem ipsam aggredior. Materia, quae in pestilenti febre putrescit, cor eo tepore mala affligit qualitate, quo vix incipit putredo. hoc audem firmum est ind cium, prauam hanc qualitatem aliunde, quam ex putredine, ortum habere.nam incipiente
febre ipsa, in ipsiusq; primo principio , di insultu, in quo& febris est pestilens,&perniciosa qualitate cor petit: tunc putredo, qus est incipiens,non potest esse summa. si enim
50쪽
morbi non ab augmento nec a statu, sed ab ipse principio , in quo omnia sunt imbecilliora, incipiunt, non in pri- . ma febris pestilentis inuasione poterit esse summa putredo. praeterea si ignis omni u agetiu validi silinus ligna cocremado non pol coru substantia unico ictu ignescere, sed prius Partes exteriores,& sicciores, mox & interiores adoritur ;quid de putredine, quae longe imbecillior agens est,atarc dii erit ξhaec n.non in instanir tota humoris substantiam, sed Co ordine,quo & paleae,& stipulae,& virgulta,& ligna simul mixta concrematur; ita prius partes humorum tenuiores,di accendi faciliores,& ad putrescendu aptiores,postmodii &solidiorcs,& intimiores populatur. impossibileq; est, unico ictu oculi profunda lima, sordidaq; simul in re una fiat putredo,co statim summa putredine putrescete. Quod ide teriora omnia putrescentia attestantur, & indicant. nam quicquid extra hominem putres ut,prius leui, & superficiali ut ita dicam postea labe ingrauesccte, summa, & sordida, profundaq; putrescit putredine.nihil aute in totu, & in inimma rei subtialia statim putredine summa concipit, nec comcipere potest. putredo enim,cum ex mutua actione,& pG sone activarum, passivarumq; qualitatum fiat, non potin subito ad summu peruenire gradum, sed necessario primo leuior fit,postea augetur, inualescitq;; & prout passiuae qualitates dominium maius suscipiunt supra primas, magim; humidum euagatur, in intensior,& maior euadit. Quare cua principio non possit esse summa putredo, a principio a tem praua qualitas asiligat,ab ipsa summa putredine praua - . haec qualitra non dcpendet, sed a venenata humorum natuti sthi ra, quam ex corruptione oriri iam docuimus. At si quis per Lileati, o si summam putredinem non eam intelligat,quae intimam rei stati Iordida, substantiam populatur ,sed eam,cuiuscunq; sit partis, quae o praua pu- sordida,& praua est,nec etiam hinc coniscere potest mala recine. hanc,perniciosamq; qualitatem a summa dependere putre
dine;quonia si hoc esseta putredine, contingeret, vel quia tu vulgaris