장음표시 사용
51쪽
vulgaris putredo ad hoc satis,uel quid aliud necessario addendum csset.no hercule vulgaris putredo satis esse potest, quia hinc oes febres putridae cssent pestilentes: at quid est hoc aliud,quod requiritur Θ vel extensio, vel intensio putredinis. non extensio , quia febres synochae inter continuas sunt mitissimε , in quibus tamen putredo in maiori in m te, quam in csteris omnibus. an igitur intensio Θ cerie ista intensio in gradu, si in inuasione febris reperitur, Vel a causis efficientibus, vel a materiali prouenit. causae efficientes sunt duae, scilicet vel putrida occurretia, vel obstructio. t obstructio no potest esse sufficiens causa huius sordidae put
redinis: tu qui est causa comunis citeris febribus putridis, ob qua tamen, licet aliquando sit contumacissima, & validissima,non redduntur pestilentes; tum etiam quia multae pestilentes febres, vel nullis, vel minimis praesentibus, Ob- -- ... structionibus generantur, cuiusmodi eae sunt,qui ex coni gion in pestilenti aeris statu inuehuntur. Nec etiam putrida occurrentia polsunt esse causa totalis huiusce prauae putredinis. quonia licet hoc possit in febribus,quae ex comtagio, pestilentiq; aere contingunt hoc tamen a veritate dissonum est imaginari: nihilominus in illis, quae intem sporades morbos eueniunt, nihil tale fingere possumus,cunulla dentur in his putrescentia,quae adhaetu tantum, & per semitem humores in putredinem deducant. relinquitur igitur sola materialis causa, tanquam sufficiens ad danda tam malam putredinem;haec materialis causa vel sunt humore a vis isdiri vel superstuitas corporis nostri. haec duo autem,cum tam δε-m mare Drdidam subeunt putredinem,unde hoc habent ρ certe cu-calae sunt in naturali statu, nullus sani mentis assereret,hanc mutationem ea posse inire;quoniam cum nec causae putredinis efficientes ad hoc agendum sint aptae,ipsaq; materia per naturalem essentia ad hoc possit resistere, quomodo postendtantam recipere putredinemὸ Si autem non retineant nat
ratem statum, hoc est, vel quia aliquam subierint tempo . . C 3 ramenti
52쪽
ramenti mutat lonem.& tunc si putrescant, vulgari putredi ne tantum aficiuntur.quod idem in caeteris febribus putriadis quotidie euenit,vel etiam substantiar, & tunc corrupti nem patiuntur, eoq; tempore forsan possunt hanc sordida putredinem inire,apta I: sunt, ut summe , & protunde putrescant. Sed quid tunc erit Θ demonstratum est, humores,
cxcrementaq; corporis nostri per corruptionem extranea inire naturam, nostraeq; inimicam: quare cum haec ad putredinem deuenient, mala illa qualitas, quae in febre pestilen-ri cor petit, per corruptionem iam erat genita. cui tantum
hoc additur,quod per putredinem ad agendu promouetur, excitaturq*. no igitur licet in principio,in in Iuli ; febris pestilentis summa, sordidaq; adsit putredo,ab hac qualitas
ea mala dependet,nec generatur, sed a materia corrupta arebis, Mnia putredine eXcitata deueniet. His omnibus certissimu addolentis peinitio 3 gumcntum. Si febris pestilens, eius , perniciosa qualitas D qualitas nu in unica consisteret putredine, fomes per contagium,vel caecon sit inpu- contagio aegrotans, aerq; in pestilenti aeris statu perputr triaraci dinem eadem inducerent. quod cum longe a veritate dissideat, firmissimum sit indicium, qualitatem malisma in uniaca non consistere putredinc.qui enim pestilenti febre ex coragio laborat, cum alterum inlicit, siue hoc sit immediate, siue per semitem,non per putredinem hoc agit. cum enim putredo sit communis omnium mixtorum passio,hincq; accidat, ut quod a putrido tangitur, putridum fiat, si actio co. tagiosi estet per putredinem, omnia contacta praecipue a , tum fomitem ipsum, qui tamen per menses, & annos i . . munis ab Omni putredine seruatur & non tantum homine, putrefaceret; & si non aeque cito haec, ut illa, tamdia omnia tempore conuenienti posset putrefacere. quod tamen fati, sirin est; idem de aere pestilenti hominem coinquinanti est asserendum.quia si per putredinem hic ageret, pestes O nes generales omni animalium generi, & non particularesvniparticulari essent;ique enim in omnia putredinem inue-
53쪽
herei,cuius tamen oppositum experientia testatur, qua pe stis uni animalium generi nocere, & alteri non communi Polli q recari videmus . non igitur per putredine lisc inficiunt : at si 'i qm' honon per putredinem, qua ratione id agunt Θ mala agutit qualitate, quae non ex putredine, sed ex corruptione or
in inimica humanae naturae fusta est.sicutq; ex corruptione orta est, ita di corruptione inducit , hincq; in altero com forme progignit ex consimili corruptione qualitatem.quae ideo homini, & omnibus animalibus est perniciosa; qu niam quod uni est venenum, no Omnibus est venenum, lic ti taxus non ruminantibus animalibus lethalis est,quae non est ruminantibus,cicuta homini perniciosa, quae sturno alimentum cst, & plura consimi lia sunt. hinc autem ex aere fiunt pestes huic speciei particulares, & non illi, quoniam diuersiam, & non eandem semper subit corruptionem. per hanc autem adipiscitur naturam huic animali, per aliam alteri inimicam. Pariter in contagio facta est corruptio, quae homini,& non csteris animalibus est lethalis.hincq; coni gio infectus soluin hominem , &non caetera corrumpit. Quod si in infecto ex contagio, ct in coinquinato ex aere peltilenti subsequatur febris saperueniente putredine, non est, quod no praecesserit & corruptio,& mala qualitas; iduenim in his contingit, quod & in gangraena. in hac enitnmus corrumstitu ars ranaraenata, postea jutreIcu ita in febribus his pestilentibus prius corrumpuntur, postea putrescun umores. uini auidim Sc cornuptio semper ποῦ cedat putre nem, quodq; mala haec qualitas non a pu- ρ - tredine dependeat, hinc confirmari potest, quod nec inscii tus ex contagio,nec aer pestilens semper, cum hominem putrediis vaticiunt,febrem inducunt. nam insectus ex peste certe ne- redii. cessario egrotat, at non necessario febricitat multiq; ex cotagio,& ex aere pestilenti laborarunt nulla concomitante
febre, in quibus tamen semper fuit humorum corruptio , at non putredo quod clare monstrat haec agentia non per
54쪽
Febres petaures, in quibus nulli. apparet putredinis sex um, quales sint, o quare M --gat.
putredinem, sed per malam qualitatem ex corruptioneaaere,malamq; hanc qualitatem no in putredine, sed in corruptione connitere, quae semper laborantes peste, siue fe-tiricitent,sive no sebricitent, concomitatur.Hincq; accidit, quod quando in lebre pestilenii affectus pestilens a sangui nis prauitate ortum habet, sicut i in caritate annonae continget e c6sueuit,vena sina,statim sanguis apparet corruptus, qui non ex putredine , quae adhuc leuis est,& incipiens, sed ex corruptione malus est;vnde postea cum putrescat, sebi e edit pestilentem. Ad horum confirmationem hoc ultimum addam. Medicus artifex est sensatus,moi bosq; intimos per signa dijudicat, unde maior huius nostrae artis pars coniecturalis dicta est. cum luitur hac via procedat ars nostra, si haec praua qualitas in summa consistit putredine, sicuti prauae qualitatis signa clara apparent,ita & summs putredinis inditia certa adesse deberent: at infinitae contingunt febres pestilantes,qus nullum,uci minimum summae putredinis signum nec in pulsu,nec in lotio, nec in excrementis caeteris praebent. cum autem absint hic signa,qua via,nisi sorsan obstinata,pervicaciq; sententia,erit iudicandum in his summa
adesse putredinem P at dicent, febres hae non putridae, sed hecticae sunt, ideoq; siana haec in his non sunt necessaria, cuputredo no in humoribus,sed in cordis substatia sit; ideoq; ct pulsus,& urina ab his,quae in sanis visuntur, non longe
distant.quoniam partes solidae non aeque, ut iliumores, per CXcrementa sua proferunt, manifestant ve laesionem. At certe hoc figmentum est: nam si cor in sui substantia hanc putredinem conciperet , quam excogitare medicinam ad eius salutem ars nostra posset nulla profecto. si enim necer pilas, nec infamationem, nec ulcus potest cor tolerare, tanto minus putredinem tolerabit. quare nemo huic iobrium veneri superuiuere posset ἱ cuius tamen oppositum quotidiana demonstrat experientia . nam ex his , qui pesti
55쪽
si recte curentur, qui nullum putredinis signum habent, quam hi, in quibus multa summae putredinis adsunt inducia, cum autem & multi ex huiuscemodi febribns liberen setur, multique his superuiuant, necessario concludendum erit, nec putredinem in cordis substantia esse, nec in summa putredine, cuius nulla extant inditia, prauam hanc consistere qualitatem. Quamuis autem in consimili febre,
ubi is et nulla, vel minima putredinis inditia apparet,in pluri 1. busque alijs in prima saltem i nuasione negatum sit summa
adesse putredinem, affirmandum ramen est in unaquaquς -a ades o, pestilenti febre malignam putredinem reperiri. Nec idem tredo. est dicere malignam , & summam putredinem. summa enim est, cum intenditur ad summum gradum: quod a cidit , cum qualitates passiuae supra activas omnino domunantur , humidumq; cum a calore interno amplius nullo της ς' regatur pacto, libere cuasatur . unde & graucolentia, &foetor succed it. maligna autem dicitur, cum materia,quae risci. malam iam qualitatem, corruptionemq; conceperit, licet tiraua. ad summum non peruenerit putrescenai gradum, putre- 'scat. huic enim excitatur Omnis iam concepta labes, ad
agendumq, facile promouetur. hanc maligna putredine in omni febriu pestiletum genere ponimus: summa aute ncgamus, non quia summa in aliquibus possit adesse, sed quia haec in omnibus nec reperitur,nec ab hac pestilentis febris essentia dependet. in qua aute febre haec dabitur, nil aliud
Proferet, quam maiore morbi saeuitia, discrime j;.quo enim . maiore concipit materia corrupta putredine morbus inde genitus co semper grauior, ac saeuior redditur, & causatur. An instare perii lenii mel cordis humiditates, vel humores In ejusdem ventriculi existentes necessariopuIrescat. p. VIII.
IVdicarunt nonnulli,pro certoq; affirmarunt febrem p stilentem in ductua tantum consistere, quoru primum
56쪽
corde tamquam foco putrescere, non erivmuersiliter
cst, quod summa sit putredo in humoribus, a quibus ipsi
pendet: alterum,quod humores hi ea summa putredine putrescentes in ventriculis cordis, tanquam in foco, vel si non in eius venti iculis,ipsius saltem cordis humiditates putrescant,summam putredinem dicunt, Leuities symptom itum clare indicat: quod autem putredo sit veI in humoria. hus cordis,vel in eius humiditatibus , significant & eius generationis modus, & superuenientia symptomata, & co dis validae , & prauae affectiones . nam riplurimum generantur hae febres ex aeris inquinati, & corrupti inspirati ne : hic autem aer primo petit cor, igitur vel cordis subsitalia, vel humores necessario ipsius cordis afficiunturat subrinantia tantum in hectica,igitur in omni putrida febre pestilenti, vel cordis humores, vel eiusdem humiditatis putrescunt hoc idem indicant & symptomata, & cordis affectiones. nam in his febribus, quam primo virtus cadit, superueniunt syncopae, adsunt aestuationes ingentes, & inquietudianes, nullo existente loco alio particulari affecto,magnae accedunt. igitur in his febribus materia putrescens sedem habet in corde, tanquam in foco. Sententia haec satis probabilis videtur, nequaquam tamen vera est. nam quod neces lario in eiuscemodi febribus maligna, sed non summa putredo requiratur, ex praemonstratis latis liquet: quod autem in omni febre pestilenti in corde tanquam in foco materia
putresca nec experimento,nec rationi consonum videtur.
Experimentum quidem contrarium dictat; quoniam in colica illa pestilentia, quae Pauli tempore visuit,totamq; It bam,nonnullasq; alias Romano Imperio subditas regiones populata est,profecto materia no in uentriculis cordis, sed in ipsis intestinis crassiorib' taqua in foco habebat. Videriit patres nostri annis illis celeberrimis millesimo quingentesimo vigesimo octavo,& nono phrenitides pesti lentes plurimas, ici hargicasq; passiones, nonnullasq; pleuritides, at
certe in his & in cerebro, & in pleura materia tanquam in
57쪽
Deo,nohercule in cordis ventriculis putrescebat, vidimus& nos consimiles morbos pestilentes, quorum materia sa- ne non in corde ipsb, sed alibi sedem habebat. Bubones, carbunculi, tumoresq; alii consimiles pestilentes dum sunt affectus primarii, saepe pestilentem febrem inducunt .at in hac certe in inguinibus, non in corde materia putrescens tamqua in foco reperitur. plures alij reperiuntur pestiletes morbi, quorum nullus in corde causam febris habet, sud in quovis alio particulari morbo,quos quoniam recte considerati antiquiorum dicta patere pollunt) non recensebo.
Et si phrenitico illi, qui in Thaso tertia die peremptus est, quem tamen pestilenti affectu non laborasse affirmo, ut in h p g
ferius probabitur, non phrenitis , quae symptomatis vice superuenit, sed virulentorum humorum copia,& mala qualitas in causa mortis fuit, non est, quod in omni pestilenti molino locorum particularium affetius semper symptomatum vice consequantur,supponanti; alteram praecederem
corpore malam dispositionem.huius enim phrenitici casus cst particularis, a quo solo uniuersalem deducere conesu. sionem non licet.Praeterea sicuti mors tertia die in isto a celerans ind cium esse potest non ex phrenitide,qus non ita hominem cito perimit, sed ex febre praua ab humoribus virulentis pendente eum perijse: ita in praedictis casibus circuitus proprius morborum proprium typum seruantiis, indeq; vel in mortem,velAd salutem terminatium sufficies signum sit,quod loci primario auecti,&non symptomatis vice sint laesi, quodq; in illis materia tanquam in foco sede habeat,illincq; tota vis morbi,taquam a proprio sente emanet. nec virtutis casus, nec syncopae, aliaq; consimilia aptu . .
possunt esse indicium ad significandam in corde, tanquam infbco, putredinem. quoniam licet hae sint propris cordis passiones, non tamen semper primario affecto corde ge- i. nei antur. nec proprietas passionis semper affectione prima reris .
riam includit, sicuti enim epilepsia a digito pedis fit pro-
58쪽
prie assecto cerebro, sed non primario. ita in febre pestilenti symptomata illa superuenietia indicant quidem cordis Propriam,at non primariam affectionem .nam potest alibi materia putrescere, quε tamen ad cor qualitatem calidam, di perniciosam uni transinittens ea praua inducat sympi mala,proprie quidem,at secundario affecto corde.Aestu tiones etiam illae,& inquietudines a multiplici possunt in ca prouenire, sicuti affecto ore ventriculi, ali)sq; visccribus, vel existente materia putrida in vasis magnis prope cor, dea consimilibus affectibus;quare nec necessario indicant m teriam in corde , tanquam inseco putrescere. Nec haruna febrium per inspirationem generationis modus hoc idem sufficienter demonstrare, aut persuadere potest ι quoniam causa haec ad omnes non est uniuersalis: quae enim inter sporades morbos connumerantur, & quae per contagium eueniunt, nullam talem generationem, sed longe diuersam habent. Non negandum quidem est,quod aliquando materia in corde tanquam in soco putrescat, quod potissimum affirmamus contingere posse in pestilenti aeris statu, dum inspiratus aer in corde ipso corruptionem,& malam qualitatem inuehendo est in causa putredinis vel humorum,uel humiditatum ipsius cordis. non tamen hoc uniuersaliter vetrum esse in omni febrium pestilentum geLere est asserenduis nam cum materia in huiusmodi febribus putrescens ad ca . . tera venena proportionem habeat, ita & ipsis consorinem hiat ladat eis, naturam ζxinet, Venena autem omnia licet cor laedant,mo im iis hincq; mors sispe in veneno infecitis succedat: non tame ome politia, nia haec,primo cor ipsum, sed multa sunt,quae ante cor priatame om- mo alias petunt partes . sicuti Cantharides,quae primo v ιον inum sicam, solatrum furiosum, quod primo cerebrum, lepus primo petum. marinum,quod primo pulmonem petit, ultimo aute omnia haec & cor ipsum inuadunt,unde vitam terminare pos.
sint . consimiliter in febre pestilenti,licet multoties primatia avectio sit in corde ipso non tamen hoc semper colim
59쪽
git, sed & in alijs partibus esse potest, a quibus tamen, α
affectio ipsi cordi,excitante hanc putredine, communicariqucat, nec hoc praeter rationem; quoniam si in corde ipso, quod omnium membrorum nobilissimum, &validissimu. Existit,potest tanta,&talis generari putredo;quid prohibet:in caeteris corporis humani partibus, quae omnes corde ad xtisistendum causis morbi ficis sunt imbecilliores, consimilem fieri affectum; unde communicata deinceps cordi mala illa qualitate febris pestilens generetur e Nos igitur ' ad constituendam febris pestilantis essentiam requiritur, quod mala illa putredo in corde, tanquam in soco reperiatur, sed sat erit, quod in eo sit loco, a quo possit perniciosa qualitas cordi communicari,pe quam a.caeteris febribus distinguitur,per quamq; ab ijsdem diuersa est, Relinquitur ergo,quod icbris pcstilens ea st, quo non calore tan u pu . Peseis pestilla trido, sed etiam perniciosa qualitate cor afiligens genera, tione habeat ex putredine maligna, quae vel in corde, vesin alia corporis parte, unde praua illa qualitas cordi conbinunitari possit taciti habeat et i
Tu disserentiisset is lemlentis subiecto. Cap. I x. iDEclarata febris pestilentis essentia, ad eius disteretias, descendo, quae cum sint multe, & diuersae, diuer sumq; studium requirant, omnes percurram, initium abris sumens , quae a subiecto tanquam prεcipuae, & principalissimae capiuntur. Summae omnium statium disterentiae a subiecto sumuntur: prout enim hoc , vel illud in calefacto esse constitutum est,ita etiam febrium diuersis prodeunt genera. subiectum hoc triplex est,sicuti tria sunt ea,ex quibus humanum corpus est constitutum; nam veIspiritus, vel hin, mores vel partes solidae sunt eae, quibus calefactis febres specificantur: hinc enimnctum est, in aliae diariae, & synochς, aliae putridae,aliae sint hectics febres . cum autem CNhorum subiectorum diuersitate diuersa ita fiant subrium.
60쪽
vera,considerandum est,an febres pestilentes per haec ea. dem subiecta distinguantur,& an, quemadmodum febrium non pestilentum tres sunt differentiae , scilicet diariae, putriden hecticae, cosmiliter etiam detur febris pestilens ephet mera,putrida,& hectica. Quod detur febris pestilens putrisda,adeo clare liquet, ut nec declaratione, ncc probatione meat .de ephaemera hectica maior est difficultas. Supyiori
rebris 'pybus annis in Anglia, Germaniaq; inferiori ,& circa fini merέ pessii U-illas regiones febris pestiletis insolens genus apparuit, e quod speciem ephamiers prsscfercbat; quaprimum lisc imuadebat, concidebant vires,pullus ad insqualitatem,celer talem, & frequentiam mutabantur,hypothymia incidcbat, tantusq; superueniebat sudor, ut huic modus non esset, ita ad unam,vel alteram diem perseuerabant, unde vel statim' mortem oppetebant: vel si salui futuri essent, languor diu '. turnus,cordisq; molestae allactiones superueniebant,super durabantq;. Quoniam febris haec ita cito terminabatur, aliudoreq; illo concomitata erat, iudicatum est, quod perni,
ciosa illa,& pessilens qualitas in spiritibus tantum insiderenindeq; dictum cst,febrem illam inter ephaemeras recensemdam esse. Quae tamen sententia no ita indiscriminatim est recipienda. na ratione quidem temporis, eo quod per una tantum,vel ad summum ad alteram perduret diem, potest diaria vocari: sed ratione subiecti, eo quod spiritus tantum
in ea sint in calefacto esse, in ipsisq; solis qualitas lassideat
pestilens, non ita asserendum est. symptomata enim omni ipsam febrem tum concomitantia, tum subsequentia certo demonstrant,hanc assonionem perniciosam in solis no coasistere spiritibus. Casiis enim ille virtutis,pulsusq; mutatio,& hJpothymia, caeteriq; cordis assectus, qui huic labrili generi assidentes videri positar, si a solis spiritibus male affectis dependerent cum spirituum substantia vaga sit,&dissipabilis, contini mi semper ijdem regenerentur) cessante subre, persecta subsequeretur sanitas.cuiusmodi.n. syn-