장음표시 사용
31쪽
nis,vel internis concitati fuerint. Hinc etiam humores co rupti non semper propriam edunt actione, sed tantu cum concitati vel mouentur ad partes nobiles,vel cum ad easdeVaporem, qualitatem re perniciosam ,& malam transmittunt. Vnde euenit , ut a digito pedis non continua hi Cpi- epsiti,nec ab utero hysterica continue fiant accidentia,sed tantum per interualla, quoniam non semper materia hic perniciosa agit, sed tantia, cu concitata ad principales pamres quid sui transmittit. parem igitur subeunt mutat Ionem, ct humores in corpore nostro existentes, & alimenta exterius iunipta. utraq; enim, & temperamenti, & substantiae mutationem patiuntur, illius quidem ex alteratione, istius
autem ex corruptione. in hoc ψ communicant, quod ex au teratione morbos ab intemperie,ex corruptione aute mor-
bos a substantia, & propria natura inuehunt. quos no statim semper edunt, sed cum a causis,sive externis, siue inter nis concitati suam depromunt actionem, vel ab ijsdem ii mutati causis ad sensibilem laesionem inducendam promouentur. Quemadmodum autem alimentum, & h mores sortiti hanc sunt naturam, ut duplicem hanc trans. mutationem subeant. similiter & aer nobis circumlusus,plterum instrumentum ad tutelam caloris nostri para-
tum, consimilem adeptus est. Hic quidem adeo nobiS est is Hur in necessarius, ut sicuti sine alimento nutriri, nec sine anima Σὸ -dri
vivere;ita nec animam sine aere tutari,aut conseruare post tu. sumus. cu enim vita a calore, sicuti mors ab eius extincti ne pendeat, calorq; ad propriam conseruationem continua egeat euentatione, ut hinc & fumosa excremeta propellere,& refrigerationem haurire possit, Aer nobis utruq; hoc officium praestat. nam & recipit excrementa illa fum fa, & pabulum conueniens est pro ipsius caloris refrigeratione, quorum si alterum, vel ambo desint,in discrimen suffocationis homo deuenit, extinctoq; caIore in morte labi- Aer, ut viatur. Haec aute munia recte Obit aer, propriaq; est tutela,& tutari queat.
32쪽
quar tenditiones habere δε- habear. Aer immutatus vel in temperameto, Nel
nutritio caloris nostri, dum temperamento, & natura n bis est familiaris:cuius contrarium si eueniat, ut scilicet, vel in qualitatibus primis immutatus, vel in substantia corruptus sit; quoniam utranq; mutationem subire potest,primo quidem spiritus, deinde humores, ultimo loco substantiam corporis nostri afficiet. & prout diuersa erit mutatio, diuersos inuehet morbos,hos quidem ab intemperie,cum intemperatus in qualitatibus erit,illos a substantia,cum in substatia propria fuerit corruptus. Quae corruptio alias ex motu,, lumine astrorum in aera male agentium illinc enim omnis inferiorum virtus regitur, & gubernatur) alias ex cadaueribus insepultis, alias ex aquis stagnantibus corruptis, alias ex specu, & voragine aperta,alias ex alia causa ortum habet. Cum autem aer labem istam conceperir,validissimo in corpora nostra agere, moibosq; perniciosos inducere poterit .cum enim continue hunc,& per arterias, & per i spirationem ad intra corpus trahamus, factussi, sit nobis ex labe ista concepta inimicus, non amplius erit aptum cal ris nostri pabulum, & conseruatio, sed potius hinc dissipabitur corpus nostrum primo male affectis spiritibus; postmodum & communicata labe humoribus, & partibus comporis nostri solidis, praecipue autem cordi, tanquam ei, quod plurimo aere pro sui refrigerio egeat, attrahatq;. Hinc pestis ex aere oritur, quae plurimos uno , eodemque tempore inuadens populatur,no tamen omnes pariter, sed eos magis, qui humores ad corruptelam aptos in ser codunt. ad quamcunq; enim actione dispositio patientis requiritur. nam aer corruptus corruptionem inuchit: ubi au-
te sunt humores in hanc procliues, & in eosdem corrupi iam pi scipitat. Corruptio aute ista a pestilentia inducita noest putredo; quonia si hoc esset,semper pestis concomitata esset subri. at saepe pestis sine febre visa est. pterea putredo a calida,& humida fit costitutione.at orititur pestes,Vigetq;
aliquando temporibuo calidissimis, di siccissimis cuiusmo- di scit
33쪽
di suit ea pestilentia, quam ex Thucididis historia totam
Asiam,hincq; in Graeciam peragrasse nouimus. Pariter igitur & aer, & alimentum , ct corporis nostri humores aliquando corruptionem patiuntur,cuius ratione venenatam, di perniciosam labem concipiunt,unde inimica, contrariaq; naturae nostrae evadunt.ab aere ita alterato fiunt pestilentiae communes, qui promiscue agendo, unamquamq; naturam,& teperaturam inuadunt, OmneSq, aetates, Omnetq;
sexus indifferenter adeunt, licet hos magis, quam illos dispositionis ratione.ab alimento autem,& a corruptis humo ribus,nihil ad hoc aere conserente, fiunt pestilentes febres, inter sporades morbos semper recensendar,nisi in aliqua regione ex comitiales tatOdoiiDrt mmniam tunc non inter sporades, sed inter endimios sunt connumerandae. Aliquando tamen corruptionem tanta, τ . M. ρ' adeoq; venenatam naturam concipiunt humores corpori I habes humani, ut unicuiq; praesentaneo veneno comparari pos- sint, tantaq; illorum aliquando est efficatia,ut per solum &unicum contactum in corpus extraneum consimilem inu hant perniciosam,& venenatam naturam. hincq; Oritur pestis ex contagio. Pestis autem quaecunq; sit, siue ex pestileti aeris statu,siue ex contagio,duplici consueuit modo inua- τὸm , t eredere; alias enim febrem, unaq; malam illam, & Venenatam fuVe,vel De introducunt qualitatem, alias hanc tantum sine febre; cum febre inuatit. primum agit,sebrem pestilentem, vel morbos cu febre postilenti inducit:cum autem secundum corruptionem in ii moribus, non aute putredinem affert. hincq; pestis sine febre. Quod ide potest continetere,uilassiq; est saepius in compore humano contietisse,dum nullum pestis genus vasare
tur, scilicet, quod faeti sunt pestilentes morbi, &affectus
. ex corruptione ingenti humorum in aliquas corporis par .i .
tes decumbentium nulla praesente, nec putredine, nec peste.
34쪽
venem siue fiebre dari ex mete Hippocr .
uod dentur pestilentes assectussime M'.
QVAM vi s liqueat sine febre pestilentes affectus c
tingere posse, hoc tamen suppositum,cum inferi ridus, quae tractanda erunt, inseruire debeat, irrefraga bilibus auctoritatibus, orationeque firmabo. Hippocrates , dum recenseret etysipelatosos affectus, ac pestile tes, quos sub anno austrino tertio Epidemiorum libro enarrabat, habebat haec verba. His adiuncta aliquando, aliquando non erat febris, paulo post subdebat Multos autem una cum febribus, & ante febrem, atque a febre amripuerunt.si autem ante febrem , ergo clare sine febre potest esse pestilis affectus. Inferius autem,tam de alui fluxionibus loqueretur, haec habebat. Aluus biliosa,pinguis, tenuis, uosa,atqupse morbus multis eo erupit citra labrem,& cu febre.Paulo infra haec subiungebat.Ex his,quos febres tenebant,aliaque,nemo circa potum intempestiuus erat. quae verba quos subres tenebantJesarissime docent,alios posuisse assectus pestilentes,quos febris ncm concomitabatur Galenus vero in eadem tractatione hanc sententiam expones clarissime docet alios pestilenter sgrotasse sine febre, aliovcum febre haec habens. Postquam priori capite dixit de ij qui ex ventre Iaborarunt, quod partim litibundi, partim non essent , hic nunc de aegrotantibus simul cum febre ait, non magnopere illum fuisse sitibundum . Hoc idem sup rius eadem comentatione, dum explicaret, quod in peste illa longissima,quae sua aetate vulgata est, per eXcrementa alui quemadmodum & in illa Hippocratis tempestate narratur omnes prope extincti tuere; per haec verba testatus est. Quod quidem csse symptoma perpetuum labris,quam pestilentem priuatim vocitant i cum mortales vel citra fo-brem pestis arripiat. Hoc clarius, dum normam exhibessi
35쪽
verba expressit. Caeterum bibitur ex vino albo, consistentia tenui,modice diluto, si aut plane febri careat, aut leuiter ea teneatur, sin grauius febriat,admodu aqueo. per quq clarissime in peste aliquando febrem esse grauem, aliquando leuem , aliquando nullam testatur. Ratio hoc idem ductat. cum enim aer non semper perputredinem corpora pe ρ q re
stiletiali inficiat affectu, sed hoc sepius ex propria vitiata,& f p 'altera venenata acquisita natura agat; cumq; in corpore hu se , mano multoties ex prauo victus regimine tanta adsit humo Τm ' rum sine putredine corruptio,vt inde hi humores venen tam labem concipietes, Leuos,& pestilentes morbos indu-- . . .' et 'cant;quemadmodum venena non necessario putridam qua . litates aqua febris, includunt,ita nec ubi aer non manis sta,sed venenata qualitate corpora inficiet,nec ubi hum res hac eadem labe inquinati, & non putrescentes erunt in causa pestiletis affectus, necessario febris subsequet quo, . . niam ad inducendam fibrem hanc ex necessitate requiritur putredo, quae in praedictis non necessario includitur, cum qualitates venenais, & inficere, & perdere homines sine putredine,& ideo sne febre, possint. Hanc sententia viri c leberrimi duplici auctoritate, duplici ratione,& experim to euertere nituntur. Prima auctoritas ab Hippocrate d
sumpta est, qui in libello de spiritibus, statibusue; diuidens
febrium genera in commune,& particulare dicebat, commune febrium genus ab omnibus pestilentiam vocari. hinc arguunt Hippocrate censuisse omnino inseparabilem esse febrem a peste. Altera autem auctoritas plurium quide scribentium est, tamen cum unico innitatur fundamento, pro unica a me recenseatur, quae haec erit. Paulus, Aetius, Avicennas, Rasis,& omnes fere,qui de peste.egerunt, de hac nullibi, pr erquam in catalogo febriu, tractariit.quodccrtissimum est argumentum eos indicasse febrem affectibus pestilentibus inentialem esse. Rationum haec prima est. Pestis est acutissimus morbus,cum celerrime moueatur,&
36쪽
plurimos interficiat, igitur necessario habet febrem concomitatem. ex Hippocrate .n.in Epidemijs acutissimi, & grauissimi morbi semper habet febres cotinuas ipsis colunctas, ac ex Galeno,du interpretatur sententia Hipp.dicetis Morbos peracutos statim extremos habere labores, & ideo in his extreme tenuissimo victu utendu esse , febres ab acutis morbis sunt inseparabiles. quod ide cofirmaste videtur, ducausas,& disierentias dissicilis respirationis explicaret. Vbi habet acutos morbos omnino cu febribus continentibus Runerari Altera ratio haec est. Pestis ex Galeno, febrium diueretias docente, generatur ex putrefactione acccsa circa corcum hoc ex inspirato aere contingat; at facta putredine circa cor, ingenitoq; ibi calore prster naturam non potest non subsequi febris;igitur pestem febris semper concomitabitur.Experimentum autem tale est . videlicet quod assernut ipsi nullum hisce temporibusex his, qui petie laborarint, sine febre inuentum esse. Vnde si nullum reperiare liceat, qui peste,& non febre detineatur, nec cliam credendum est,pestem sine fcbre dari posse. Haec opinio, ut mea fert sententia, praeterquam quod Hippocrati, & G leno manifestissime contradicit, veritati consona non est , ut omnia superius in contrariu deducta diluens clarissii ne ostendam. & incipiens ab experimento dico, quod unus quis ii habet sua & propria experimenta: Vnde si hi asserui non ab eis visum vile pestiletem morbum sine febre; Alij ex recentioribus sunt, qui affirment se oppositum obseruasse. quare penes nos quo ad hoc res indecisa remanebit. si tamen ab experimentatoribus vlla fides dcsumenda erit,quibus magis erit credendum, an hominibus nostris, an Hippocrati , & Galeno, qui duo fulgentissima medicinae lumina fuerunt Θ his procul dubio. At Hippocrates,& Galenus affirmant se obseruasse pestilantes morbos sine febre;experimento igitur pateat dari sine febre pestiletes affectus.quo
supposito ad deducta in oppositum deuenio. Sane locus ille
37쪽
ille Hippocratis libro de spiritibus.clare habet sebres communes pestem vocari; sed quo pacto hinc elicere possimus
febre omnino esse inseparabile a peste,nec video, nec conbeio. perinde aute est haec positio, ac si morbos in acutos,&longos distinguerem, acutos autem vocarem graues,& p riculosos, hincq; elicerem omnem grauem morbum,ac periculosum esse acutum. quod quantum veritati consonet,videant alij, & iudicent. Praeterea hoc addo. si diuisio illa febrium omne morboru oenus contineret, nulli dubiu esset,
quod haec propositio febres communes sunt pestis J arqui- polleret eis pestis omnis est cum febreJsed cum dentur alij morbi sine febre,ex prima illa propositione secunda deducere no licet. quoniam ille terminus,pestis,potest esse quid uniuersalius febre communi, perindeq; esset, ac si diuidere febrium genera in has duas disteretias, videlicet, quod priamum genus esset cum loci particularis alicetu, alterum autem non icuti eae, que nullo particulari affecto loco, sed aesparsa fiunt materia;eliceremq; ex primo dicto, omne particularis loci affectum esse cum febre . hoc autem & sellum O, & illinc elici non potest; quoniam affectus particulares sunt quid commune & febri,& nonnullis alijs morbis.Quapropter concludo ex loco illo Hippocratis haberi quidem febres communes pestem esse: sed quoniam sub hac febriudiuisione non omne morborum genus continetur, ideo hinc non posse deduci omnem pestilentem affectum essecu - . 'febre. Si autem Paulus, Aetius, caeteriq; scribentes de pe- - M in tractatu febriu de ea egerint, hoc cum maxima factu - Λhhm est ab eis ratione; quoniam cum pestis ut plurimum, vel sit tractationest- febris ipsa pestilens, vel pestilens afluctus cum scbre, iure brima exerui. de ea inter febres tractanduin erat locusq; hic erat conue niens, in quo haec tractatio reponi debuerat, ut febrile . iastectum, qui pestem saepissime concomitari selet,conside- rarent. Praeterea hoc etiam ea ratioue est sectum i quoniasicuti pestis est morbua commis,similiter de ea inter mor-
38쪽
bos communes agere debebant.at febris respectu aliorum morborum est communissima. His addo, quod si de ast ctibus particularibus pestilentibus agere sigillatim voluis. sent cum sere oes graues,& periculon morbi,sicuti dysenter genasmi, dolores colici,hepatis inflamationes, phrenitides, elysipelata,carbunculi, plurimiq; alij particulares morbi possint esse pestilentes sub lingulo quoq; horu capite dehiae agere debuissent, remq; ipsam in immelum traxissent, si iusq; eade ab ijsdem repetenda forent.quod ut euitaret, sub comuni morbo,& in comuni loco,& in tractatu de morbis comunibus de peste egeriit.Quare no est, d hinc etiaetas horu scribentium niente fuisse, febre pestilaris moibis essentiale esse.Quod ide hinc cofirmari potest ue qui Paulusydi Aetius, quos caeteri imitati sunt, agetes de morbis publice prassantibus,no sub nomine sebris; sed sub nomine moriabi,cum in in tractatione febriu de his agerent, rem & sentetiam sua aperuerunt. si n.opinati essent semper pestilentes morbos esse cu re,vel labrd ipsam esse,non assumpsisssint nomen hoc morbi genericii,& ad labresn ad csteros affectus, qui sine sebre accedunt. Haec quo ad auctoritates,
nunc ad rationes destendo. Prima haec erat.Pestis est ac tissimus morbus, igitur cum Κbre, quoniam ad mentem - - , , Hippocratis, & Galeni locis citatis. Omnis acutus morbus
. labrem conmitantem habet. At ratio haec falso innititur mehuleant eoi dio ,quod habet,omnes acutos morbos Dbrem coniuncta febrem habere norunt enim medici nonnulla morborum acutorum esse genera, quibus fibris non annectitur. & hoc adeo ci re pluribus in locis testatus est Galenus,ut miri, sit haec non fuisse ab his notata. nam dum explicaret, quare acutorum morborum non omnino certae sint praenunciationes,vel f LL 2. an. lutis, vel mortis, habet haec verba. Febres livi plurimum acutis morbis adiunguntur. rari enim sunt ex ipsis, quibus febres non adsint ; ut morbus attonitus, quem Graeci ap plexiam vocant. In commentatione aulcm Aphorismi,in P γ
39쪽
quo habetur, Muliere utero gerente capi ab aliquo morbo acuto lethale esse, dicebat.sic. Et si absq; febre aliquis alius
morbus acutus halivcluti morbus comitialis, morbus attonitus,que Graeci apoplexia vocant,conuulsio,distentio,&c. hanc eande sententia cofirmat loco illo,in quo de dissicultate respirationis agitur per luec verba,du loqueretur de morbis acutis.Fuerit aute utiq; & coru, qui citra febrc fiunt, Ve . . .
lutctia couulsiones. per quae omniactare habetur alios este
acutos moibos,qui fiant cu febre, alios, qui sine febre.Cum aute non Oes acuti morbi necessario febrem annexa habeat, nec ea ratio ullius erit roboris, dum habet ideo fcbre conco - mitari pestem,quia haec sit acutissimus morbus loca aute ca
Hippocratis Galeni in oppositu deducta nihil cotra hac 'sententia habet. Quo n. ad locum Epidentioru animaduc tendu est, Hippocratis intentione cile per ea verba, csi pro- . . 'posuerit plura esse subriu genera, declarare, in cuius febris genere sit morbi grauitas,.vitaeque discrimen,in quoq; securitas, & eiusdem leuitas esset; & ita inquit,quod morbi acutissimigrauissimiq.ac maxime lethales fiui in continua se bre,in cuius comparationem, & oppositum subiungebat, Quartanam esse securissimam, facillimam,& longissimam.
Semitertiana aut e cum morbis acutis esse lethale. Noctu nam non admodum lithalcm, sed longam. Diurnam aute 'I Iongiorem .quae omnia proponebat non ad declaranda lim . t et Σ
rum morborum essentiam, sed ad explicandam grauitate, discrimenq; harum febrium.tanquam ea,quae ad prognosti cum tantum faciant, & ideo hinc non arguatur , qt Ud ac ii morbi semper cum febre fiant,scd quod acutissimi, maximi, grauissimi,ac pracsteris omnibus lethales sint ij mor . . bi, qui fiunt in continua subre. Quo vero ad locum Gale et ni,in quo habet sc bres a morbis acutis esse inseparabiles, sciendumest,quod loquitur de illis acutis mor bis, qui sunt sus ovilius. cu febre ab his aute febres sunt inseparabiles;qni hi semper hkp.rep.acus.1unt cutibie continua, ut diccbat Hirpocrates,du rectam rex. 8.
40쪽
acutorum morborum victus rationem instituere vellat polisc verba. Sunt hi igitur acuti morbi,quos Prisci nomin tim perstrinxerunt, pleuritis , peripueumonia, plerenitis, lethargus, causus, & quicunque alis hos cosequuntur morbi, quorum febres prorsus continuae interficiunt. Quod est idem, quod Galenus lib.de difficult. respir. intendebat, duhabebat acutos morbos eos proprie vocari, qui omnino cuΚbribus continentibus fiunt; quoniam ij sunt soli,de quibus Hippocrates eo in libro pertractat,dum victus rationc acutorum morborum docere intendit.hi enim semper sunt cum febre, & horum febres sunt semper continua . quod tamen non includit omne acutorum morborum genus este cufebre. Secunda erat ratio.Pestis ex Galeno generatur a putrefacitione accensa circa cor igitur necessario habet febrem connexam;quoniam accenso calore, & putredine in corde, non potest non subsequi febris. Proculdubio,si verum essed semper generari pestem a putredine accensa circa cor, o
nino a peste febris esset inseparabilis, sed illud falsum est, ut inferius declarabitur,dii in peste non per putredincisci
per aere agere,& dum fomite pestilentis morbi no semper circa cor esse,explicabimus.Quod ide processus Hippocratis confirmare potest, qui crysipelatosos recesens affectus, eorudemq; putredines,& corruptiones,unde ossiu denud tiones, & decidentis procedebant, cum tanta putredine in nonnullis febrem non adfuisse testatur. hinc autem duo habemus, primum quod a putredine circa cor non incarpere hi assectus; quoniam cu tanta putredine necessario insigni. ter subricitassent. alterum quod semes huius pestilentis aLΚctus non circa cor,sed in partibus cxternis sis utebat. Praeterea interdum circa cor quidem prima potest esse ex peste
infectio, attamen vigentc eius robore, validaq; existenteri expultrice, materia infesta quandoq; a corde ad alias partes, & ad externas transmittitur. Vnde modo culaneos
affectus, modo tumores ad axillas, ad inguina, & ad alias corporis