장음표시 사용
201쪽
LIBER PRIMus. Is Eonscivir. Inedia vitam finiit.Veneno sumpto,mo rem accersivit. Incisis venis , mortem approperat. Ita Tacitus. Desperatis rebus , decrevit sibi afferre manus. Idem. vim suae vitae attulit. Idem frequenter dicit, mortem sumere, pro mortem sibi consciscere. Haud Creditus suis cere ad constantiam sumendae mortis. Morte spontanea vitam abrupit. JntercIuso spiritu mortem invenit. Suspendio quaesita
OCcidit, interfecit, peremit, necavit, extinxit,
jure caesus est, neci dedit. Virg. Dede neci.vitam& Cantharides eripere possunt. Terent. Animam seni extinguerem. Vita privavit. vita, seu luce orbavit. Nero Senecae denunciavit ultimam necessitatem. Ad necem adegitα γC A P. Cxcv I I I. Proposti.
svenal. si te propositi nondum pudele Erat animus,erat in animo. Proposueram, statueram,d Creveram, Constitueram urbem relinquere. Si stat sententia,literis te addicere. Non est sententia, frustra niti. Non fuit consilium, socordia, atque deinsidia bonum otium eonterere. Non sum hujus animi, ut inanem operam velim sumere. Non est consilii. Non es ratio. Visum erat ad vos remigrare. Ηabebam in animo. Sic apud animum meum statuo. Sallust. C Α P. CT CI X. periculi imminentis. ron sentis quid tibi malorum impendeat, quanta immineat calamitas,quanta instet tempesta. . N
202쪽
1 9 L I E E R PRIMUS.liebatur. Specioso titulo molitur saginus omnium turpissimum. Plausibili titulo .Religionis sucos es hvenditant. Amici specie gessit inimicum. Sallust. Quicunque Rempub. agitavere honestis nominibus. Idem . Sed hae res mire sunt vitiis obtentui, id est, his praetexuntur vitia. Magni nominis umbra 1 e
NIhil habet pensi. In consultis consiliis agit o
mnia. Pro sua libidine rem gerit. Rudacia illi prosapienria , in consilio est. AEqui atqui in i qui nulla ratio est. Quid deceat, quid non, susque deoque habet: Sallust. Quae etiam . mediocres viros speplaedae transversus agit. Idem : Quos privata amicitia Iugurthae parum cognita transversoS agit. Impetu. fertur magis , quam judicio ducitur. Nihil habet pensi, quid, in quem, dicat. C R P. C C III. Exequiarnm. FSquias inire. Curare funus. Parentare. Parentalla peregimus. Sallust. Postquam illi more regiosusta magnifice fecerunt. C A P. C C I V.
IN suevit fallere: Assuevit mentiri. Consueta re' linquere durum est. Optimis assuescendum. Rrmis , belloque desueti. Ad ista jampridem occalluit animus. Longo usu callum duxi. Terent. Quid tu Athenas insolens Insolens injuriarum , dixit Sallust. Idem : Interdum timidos insolentia itineris levare manu. Nihil novi facis. Isthuc insolens facis. Ist huc tuo more facis. Ist huc tibi solenne est Moris est. In usu est. In usu esse desiit. Tac. Nev e tu stissima Italiae d. sciplina per desidiam exolesceret. Iden.: Graeci anticlus jam eaeo everant Liv. PeH au
203쪽
Et mox de prima locupletandi ratione. - Ostea quam de verborum Copia. quae veniebant in mentem , qua potuimus brevitate, di Simus, reliquum est, ut simili compendio de Rerum Copia perstringamuS.Atque ut hanC operis partem exoria
diamur ab iis, quae superiori generi sunt quam maxime finitima: prima locupletaniadae sententiae ratio videtur, si quoci summatim. ac generatim dici poterat, id latius explicetur, atque in parteis diducatur. inod quidem perinde est, ac si
quis primum mercem per transennam, aut peristro mata convolura ostendat, deinde eadem evolvat aperiatque , ac tota oculis exponat. Hujus rationis id erit exemplum.
Eam sententiam in summa comprehensam quasi q3 convolutam , hunc admodum licebit evolvere: Si plurimas possessionum formas enumeremus, sique varias perdendae rei vias explicaverimus. Quid quia vel matris. vel patris nomine haereditate obvenerat et quicquid aliorum amnium morte advenerat: quicquid ex uxoris clo te , quae quidem neutiquam erat vulgaris, accesserat: quicquid ex legatis ac Creverat saccreverat autem pei multum in quicquid ex Principis acceperat liberalitate: quicquid peculii Η a castaen fis
204쪽
r o DE COPIA RE Ru Maut nova, aut vetustate exemplorum memoriae jam exoleas. Ista jam in desuetudinem abiere.
I Ariat, quod Graeci Tardus corpore sed
ingenio tardior. Lentus abes Festina lente. Age pedetentim, paulatim,sensim infundeαuniactari, hellum ducere. Sallust. Quem ubi cunctari a cedit, dc dubium belli, atque pacis rationes trahere. Idem Ptolemaeus pretio ad dies hellum prola tans. Tacit. Diem ex die prolatabant. Liv. Cum is diem de die differret. Cauar. Diem ex die ducerea Cic. Procrastinare. Comperendinare. CAP. C C v I.
INtra convitia rixa constitit. Citra sanguinem pugnatum est. Perbenignus est . sed non ultra promissa. Idem essicit dictio, Tenus, cui veteres liberius,quam nos addiderunt nomen nunc aufereniadi nunc gignendi casu. Crurum tenus, dixit Virg. Tacit. Non patruum saltem porta tenus obvium. Idem: modo pectore, modo ore tenuS extantes. I- deme Usurpatas nomine tenus urbium expugnatas . dictitan r. Idem et Janua, ac limine tenus domum claudit. Idem in vita Agricolae. Unum addiderim nusquam latius dominari mare, multum fluminum huc atque illuc ferre, nec littore accrescere, aut resorberi. Sentit ni a re transire littora. Livi. In quos iecit magis hoc consul verbo tenus, quam ut re insimularet. Idem dixit vulneribus tenus: Aurium te nus, dixit Fabius. inintus Curi. Pauci hostium te . nus exacti penetravere usque ad portum. Apia inlesus, Pallio tenus Phiἱosophos imitatur.
205쪽
Et mox de prima locupletanat ratιone.
Ostea quam de Verborum Copia. quae veniebant in mentem , quatam potuimus brevitate, di Simus, reliquum est, ut simili compendio de Rerum Copia perstringamuS. At-M que ut hanc operis partem e Xoriam diamur ab iis, quae superiori generi sunt quam maxime finitima: prima locupletaniadae sententiae ratio videtur, si quod summatim. ac generatim dici poterat, id latius explicetur, atque in
parteis diducatur. inod quidem perinde est, ac si
quis primum mercem per transennam, aut peristro inmata convoluta ostendat, deinde eadem evolvat aperiatque , ac tota oculis exponat. Hujus rationis id erit exemplum.
perdidit. Eam sententiam in summa comprehensam quasi q3 convolutam , hunC admodum licebit evolvere: Si plurimas possestionum formas enumeremus, sique varias perdendae rei vias explicaverimus. Quid quia vel matris. vel patris nomine haereditate obvenerat et quicquid aliorum assinium morte advenerat: quicquid ex uxoris clo te , quae quidem neutiquam erat vulgaris , accesserat: quicquid ex legatis ac Creverat s accreverat autem permultum quicquid ex Principis acceperat liberalitate: quicquid peculii H a castrensis
206쪽
ira DE Copi A RE Ru Meastrensis conflaverat 3 pecuniam Umnem, vase, vestes, fundos, agros, una cum ipsis re villis, dc pecoribus. Breviter, rem omnem seu mobilem, seu soli. Denique familiam etiam i psam, foedissimis scorto sum amotibus, qu0tidianis commessationibus, stim-ptus sis obsonati ,nibus, nocturnis perpotationibus, popini , cupediis, unguentis . alea, lusibus, paucis. diebus ita absumptu, abliguri vir, ab 1 orbuit , ut ne teruncium quidem tibi reliquum fecerit. Hic duo illa verba, Rem universam & luxu perdidit: suis partibus explicantur. Adjiciemus & alterum.
In genere dictum est. Id ita poteris explicare si . singulas disciplinas, omnem doctri me spuciem, singulatim recenseas. Nullum omnino doctrinae genus est: in quo non sit exquisite versatus e Nulla. disciplina , quam ille non ad unguem perdidicerit,d ita perdidicerit, tu in una qualibet sola laborasse
videatur. Adeo mire Poetarum omnium omnes fa-hulas tenet. Adeo Rhetorum flosculis abundat. Αα- eo Grammaticorum laboriosos Canones excuctit.
Dialecticorum argutias callet. Physiices arcana perinvestigavit. V itra mundanae sapientiae ardua sis peravit. Theologorum abdita penetravi tiMathematinas apodixes perceptas habet. Sic astroru motus, sic numerorum rationes,sC terrarum dimensiones.urbium, montium, fluminii fontium situs, nomina, intervat Iar sic vocum concentus atque diserimina callet: Adeo quicquid est historiarum tum veterum , tum recentium meminit. Quicquid bonorum auctorum,
quicquid vel antiquitatis, vel novitatis, id omne te ner. Adde his parem Graecanicae ac Latinae lueratu ne linguaeque peritiam, denique quicquid unquam eruditionis ab egregiis auctoribus repertum ac traditum fuit, id universum unus hic absolute per c pium cognietumque habet, ac meminit.
207쪽
Omnibus naturar tortunaeque coli Dus p CCHNoc si cui libeat explicare, commemorabiti iragula corporis commoda : deinde singulas ingenii, atque animi dotes: postremo genu S , ope S, patriam, successus, bc quicquid a sortuna solet obvenis . Rur. sum, Tertium exemplum erit Hippias omni scius Hoc si quis velit dilatare. reserat licebit omnia illa quae in ejus viri Aescriptione recenset Apuleius Floridis, non sine varia verborum copia. Extat hujus rationis exemplum aptissimum, a pira Lucianum in Harmonide. Etenim cum potuisJot summatim dicere, H- -λ res θολιω ωιωμο θηυη, i. e. uniυersam an em tibiis ludendi perdidici s maluit explicatis partibus copiam ostentare ad hunC mo
tam ut potero. Docuisti me jam evacte adaptare tibiam, atque in ejus lingulam inspirare tenue quid-dara ac modulatum , tum commodo , sacilique contactu submittere digitos in crebra sublation cac denat Isione vocis , ad la MC ad num crum ingredi, 8c ut modi congruant ad chorum , praelere a quod cuique harmoniae generi proprium est observare t hi tiar, divi gum impetum , Lydiae , Bacchicum sutorem Doricae gravitatem , ac modestiam, Ionicae jucunditatem. Quod si in proximo e xemplo placuis et in singulis disciplinis facere , quod hic Lucianus secit
in una Musicae parte, vide S quanta sermonis copia suerit fu .ura.
208쪽
In his non abs re crediderim i IIud admonere, simul Ec in initio proponi summam rerum i re ea dem alia sermonis specie repeti, & ita redeundum ad genus , quasi singulis enumerandis jam sis ueniatigatus, etiamsi nihil erit praeteritum. Praeterea cavendum ne partium ordinem Confundamus t multuaria verborum congerie, sursum ac deorsum miscentes omnia, ne molestam vocum turbam nul-Ia conditam gratia conglomeremusr sea vel ordine scito, vel apta distributione , vel eleganti descriptione legentis, aut audientis taedium exclud mus. Ad hanc formam pertinet & illud. quoties totum, q3od non formis, sed Partibus con 1 tal. in eas
diducitur ut: Hic totum monstrum est, hoc pacto di- Iatabitur:Si prius hominem in Corpus atque animum partiaris, deinde singulas comoris partes, sangulas item animi partes attingas et Et animo dc corpore monstrum est: quacunque vel animi vel corporis parte contempleris,monstrum reperies: Caput tremulum, oculos caninos, os draconis, vultum furiae, ventrem abdomine distentum , manus ad rapinam incurvas, pedes intortos 3 totam denique corporis
figuram inspice , quid aliud quam monstrum prae se fetunt linguam & vocem illam beluinam obierva. portentum dices, ingenium excute, prodigium invenies,mores expende,vitam scrutare,omnia moniastrosa comperies, & ne sinEula persequar, quantus quantus est, nihil nisi monstrum est.Hic si quis velit in singulis velut depingendis immorari , fatis apparet, quantum ubertatis sit accessurum orationi. Item aliud exemplum.
Α summo capillo ad imum usque calcaneum pluvia commaduit et Caput, humeri, pectus, venter, tibice, totum denique cors' is pluvia distillabat. Minutius quidem illiad , haud tamen indignum quod admoneatur, ad hanc formam referri posse, quoties
de specie loquentes , genus adjungimus, id quod fere fit amplificandi gratia. Quum omnis eruditio plurimum
209쪽
plurimum affert dc ornamenti, & adjumenti mortalibus, tum p ecipue philosophia. Item omni quidem aetati foeda est libido, verum senectuti multo foedissima. Item: Cum omnibus in rebus plurimum habet momenti prudentia, tum p ecipue in bellis. Simplex enim erat prudentiam in bellis plurimum habere momenti. Hujus generis est illud Cicer. in orat. pro domo 1 ua, apud pontifices: cum multa divinitus , Pontifices, a majoribus nostris inventa atque instituta sunt, tum nihil praeclarius, quam quod vos eosdem & religionibus deorum immortalium , summae Reipub. praeesse voluerunt. Quanquam quid
attinebat unum hoc referre, cum hujus formae ex empla nusquam non sint Obvia.
Huic admodum amnis est secunda variandi ratio: quoties non contenti semel exitum rei proponere. ex quo reliqua quae praecesserunt, per se queant intelligi, singulatim ea quoque commemoramuS, per quae ad eum exitum perventum est. Huius p ceptionis hoc erit exemplum : Cicero Catilinae cona tus oppressit. Id ita locupletabis , Catilinae nefarios conatus per juventa perditissimos, totius Romanae civitatis agitium atque internetionem molientes. M. T. Cic. consul, sua sagacitate statim odoratus
est: singulari vigilantia pervestigavit: summa pruindentia deprehendit: miro in Rempublicam studio prodidit: incredibili eloquentia convicit: gravisessima autoritate repressit: armis extinxit: magna Aia
licitate sustulit. Item aliud: Ex ea virgine filium sustulit: hac ra- tione dilates licebit: Eam virginem quod esset sinis gulari forma, misere deperibat. Deinde amoris imis patiens, simplicem puellae animum promissis sollicitavi tr muneribus corrupit: blanditiis deliniit ossiciis in mutuum amorem pellexi te improbitate vicit: de nique Consuetudinem cum ea habuit, ac devirgina vit et aliquanto post tempore uterus virginis o pit
210쪽
176 DE COPIA RE Ru Mtumescere, foetu videlicet concepto: Demum exactis novem me nubus parturi it, ac puerum peperit. Item, aliud exemplum: Urbem cepit: Ita poterit ampliari Principio inciales rem repetitum missi, qui pacis etiam conditiones offerrent: Quas cum oppidani non acciperent, copias undique comparat: machinarum maximam vim comportat, admovet ex e citum una cum machinis ad urbis moenia. Illi con-srae muris acriter hostem repellunt: tandem hic superior in congressu, conscensis moenibus urbem invadit, ac rerum poritur.
Ab hae rursum non ita vehementer abhorret te ita locupletandi sermonis ratio, quoties rem non nudam exponimus, sed altius etiam Caussas repetimus,
a quihus initiis lit profecta r veluti si cui non fatis sit dixisse, bellum intercoisille Gallis cum Neapolita-Dis, verum etiam addat, qupe fuerint simultatis causias ae , quis instigator, qtae suscipiendi belli occasio, quae vincendi sines, quid utrisque fiducia. Hoc praeceptum ut est dilucidius . quam ut egeat praeceptione, ita dissicile sit exemplum nisi plurimis verbis proponere. Q nare supersedebimus, dc lectorem ad Sal laIlium ac Livium relegabimus.
Nec admodum discrepat ab his quarta locupletandi ratio. Q Ioties non impliciter Proponimus negotium, sed enumeramus eriam illa , quae negotium comitantur. Vel consequunturt Quod genus sit: Bela Ium tibi acceptum seremus. Hoc pacto poteris dila
tare rem. Exhaustum in barbaros milites aerarium, fractam laboribus juventutem , proculcatas sepetes, abacta decora, in Censos passim vicos,ac villas, deseriatos agros, eversamcenia, compilatas domos,direpta fana, tot orbos senes, tot orpnanos liberos, tot viduas matronas, tot virgines indigne constupratas, tot adolescentium licentia depravatos mores, tan