Des. Erasmi Roterod. De utraque verborum ac rerum copia lib. 2. Ad sermonem & stylum formandum utilissimi

91쪽

DE. COPIA V E R. B. C A P. XXXV. commodius copulenr contraria.

V Ir est doctrina quidem egregia. verum moribus illaudatis. Est ille suidem vir bonus. verum parum eruditus. vir est ut lingua blandis. sima, itaingenii amanulenti. Vir est ut optimis pro-ghatus maioribus, ita pessimis praeditus moribus. Vir est tam deformis animo , quam Corpore formo Lis. Petrus quemadmodum est tacitus conviva, ita est loquacissimus susurro. Hic saIurator quidem est comis, sed virulentus obtrectator. Blandus est vultu, ceterum animo truculento. Ferox est in timidos . at in feroces timidus. restate friget, contra hieme calet. Plautus sic usurpavit. Item Uenir hoc mihi in mentem Magadore is eiIe hominem clivitem, factiosum: . me item Hle hominem pauperum pauperrimum a Item .dixit, pro contra. Inimicis iupplex in amicoscontumeliosus. Hic nullum audiatur adverbium. Voluptas parit dolorem, Contra dolor voluptatem.

VIr est neque doctus, neque probus : nec liteis

ris, nec moribus pςobatu : Vir est non itul Octus modo , verum etiam improbust V ir est ut indoctus . ita re improbus : Non minus improbus, quam illiteratust vir est tum indoctus, turn impro-hust reque indoctus atque improbus. Quintilian. Nescias piaestare velint minus an possint, id est, tam non possunt pretestare aquam nolunt e pariter ρκ indoctas & improbus e Vir pessimus est, x nihilo doctior. Seneca , Flamma deprimi non potest . mori magis quam quiescere. Vir cui nihil iit omnino bonarum literarum, bonorum quoque m rum tan undem. Breviter, ferme iisdem rationibus remove mus, quibus tribuimus.

92쪽

C A P. XXXVII.

dinibus modis tribuimur seraequalis'. V Ir est cum doctus, tum probus Iuvenis Cum eleganti forma, tum vero moribus optimis. Non PeCuniam modo, verum etiam vitam tibi paratus sum impendere Vitam etiam tibi impenderim , non modo Pecuniam. Verum haeC Veroa non solum , & similia communia' sunt tum ad aequalita LEm, tum ad inaequalitatem et Non sat erat impulisse, nisi de proderet: 'Non lassiciebat spoliasi eis nisi dijugularet. Parum erat deformem essς, nisi mores forma dignos ad didisses. Nihil erat deformi esse vultii , nisi moribus etiam esset deterrimis. Inbm sermonis forma eleganter interdum altera pars sithaud ur, eaque fere potior, ut: Chrysostomus i3Mi ore rantum aureus t 'sub audi tur' , Arum edani stectore. Et corneli UGr ehotum matris epistolae ser-Valaesint, noli metum in sexus hctorem i, subauditur, sed etiam ob admirationem eloquentiae. Vidistiti Ominem non Corpore tantum distortum: subaudis

tur, velum e iam ianimo.

dem : non solum parum intestigit, suci nec Iegit: non tantum nihil ii Helligir, imi nec legit: Gec legere quid cm nodit. nudum intellign rnon novit vel legere, tah um abest, ut intel .ipat et tantum abest ab inteli gendti, ut ne legere quid c mnorit. Adeo non intelligit', ut ii ec legat. Us que ad ebn ri intelligit, ut nesciat vel legere. Hic in Graecis literis nihil quid dicam intelligere : imo nec legere potest : Hic nihil in bonis literis non dicam intelligit, imo ne legit quidem. Ingenitimquoque senectus deterit, ne dum corporis vigor pur pertio duret. Horatius:

93쪽

Nedum sermonis stet honos, ergraria viυam. Nedum nove posuit. pro eo quoci est , tantum abest ut . Ne pecuniam quidem impenderet amiCo . nedum vitam. Eam figuram Quintilianus novavit ad hunc modum et Nec enim de omnibus causis dicere uisquam potest, saltem de eraeteritis, ut taceam deuturis, id est. nec de praeteritis, tantum ab est, ut de

UT quisque est gloria dignissimus . ita gloria est negligentissimus: Ut quisque gloria est

maxime dignus, ita gloriae minime est avidus. Optima quaeque vitae pars quam ocissime prae terv Olat. Catullus. Tanto pellimus omnium poeta, quanto tu optimus omnium patronus. Quam vos lacillime agitis, tam vos maxime aequum est aequa facere. C A P. x L. Terea pararivum eadem essentur sententia.

Q Uo quisque dignior est. qui Iaudetur.hoc minus laudari gaudet. Quanto quisque sama

dignior, tanto minus affectat famam. Quo quisque magis promeretur honorem, eo minus h norem appetit.

VERTI POSSUNT. Noc minus ducitur laudis cupidine . quo quisque laude sit dignior. Tanto quisque minus opta pec viam, quanto minus possidet pecuniae. ca IV

94쪽

Formula augendi positivum. Positiva augentur compositione harum dictBrium et Per perquam , prae, perdissicite: perquam dissicile, praelongus, praevalidus, pmpo tens. Quod idem contingit in verbis: Pervelim , Perquam velim, percupio. In quibus idem inter dum essicit haec praepositio De , deamo, demiror. Eariclem vim videtur obtinere. A l, adprobe , adfabre , adprime . adamo Adjungunt jureconsulti Praepositionem In, tanquam idem pollentem. Sed erram mea sententia: Quod enim illi legunt, indissicile est, pro valde aissicile. legendum est, in di sicili esse, pro dissicile est e quemadmodum dicimus, in proclivi est, pro eo quod erat,proclive est e de in

Promptu est, pro. promptum est. In tuto est in caui La est, in vitio est. Augetur positi vitin Sc citra compositionem quam, sed fagurate. Quam reuere amat

filium t quam nihil pudet: Ut eandem vim obtinet. Ut gauden ut est severusI Immane,quantum distat: Papae. quam is fibi placeti ad hanc rationem pertinent. Preterea his adverbiis intenditur, oppido uam, sane quam, nimis quam, antigeris, quod pricum est. Atque haec, ut dixi, non repudiantur verbis: perquam velim, Percupio, sane quam cupit. Neque diversam vim habere videtur, Naer Nae ego infelix homo sum. Faciunt nae tutet ligendo, ut ninil intelligam. Ideni verbia illa omnia epitasin gnificantia : admodum, valde, egregie, insignirer,

magnopere,maximopere, summopere, inpriniis,a p rime, cum primis,in paucis,pto egregi e apud Quint. C art. tantopere & quantopere, figurate. Adeo pro valder Fratrem adeo nobilem. Majorem in m dum , mirum in modum, supra modum, Praeter m dum singulariter, unice, eximie, impendis, impense, enuse , abunde, affatim , atque alia innumerabilia. Vel, utrunque emcit, auget. Cicer. up vel perire maluerit. Senecae vel umbra satis esta

amico non vel teruntium impertiati SalIust, mi

95쪽

o DE COPIA VERzahus rebus supra bonum Sc honestum perculsus, Id

est, magis quam decuit. Plusquam . item magnam vim augendi obtinet: Homo plus quam infamassSenex plusquam delirus. Plus aequo saevit. Cui finitimum est, non tantum , non ut respondeat illa Graeco, μονον ου , , id sed ut idem valeat. quod plusquario velut, homo nou tantum vino reis mutentus t V ir non tantum imaginibus nobilis s de quo paulo ante meminimus. Terque quaterque beati, Graecanicum est, Latinis tamen usurpatum . in carmine potissimum. Sunt x aliae sormae t lagius petitae. Incredibile dictu, quam elegans. Sallu stius: Immane dictu: Dici non potest: Sermone Consequi nequeam et aest rara quadam modestia: Pnecipuum honorem: Primariam laudem e Incredibili sapientia, haud vulgari doctrina. Et Deum immorialem , qua doctrina virum , id est, egregiae tPlus satis animosus: Plus nimio tristis, plusquam par est. Atque id genus alia, non absurde fortassistiis adjungantur. Nam vulgata est illa amplificandi ratio, quoties superlativus pro positivo ponitur. H irima, pro multis admodum et Maxima. pro vel, menter magnis et Dicere tibi promtissimum est emihi facere facillimum ill .: i . - . .

li Utimur vulgo comparativis pro absolutis . vel ipso Quintiliano auctore. Uc si quis dixerit, infir miorem, id est, mericulosum. ta ., . .

Minuitur e regione positivus appositis praepositionibus. Subtristis. subrusticus, subobscvrusis subasper, subinvidusi, subinanis , subfu-Quod idem accidit in his verbis: Subpudet, subirascitur. subolet, subridet, subodoratur, subri

96쪽

L ER P Mus . pa. Iavet. M uitur di adverbiis appositis: Non nimisti m Oieitum C st. Ulcunque jucundum fuit, Aliquani, tutum Inoida T. Quae verbis etiam adjunguntur; ut- s Cunque sapit: paululum delirat. Praeterea deforma a tione In vocem diminutivam , quae varia fingitur. x ergutulus, aCutulus, minutulus, rancidulus, putidus su S, diutule, tapicule, ebriolus, sciolus tenellus, ni-i gellus, Integellus, philosophaster Tulliui 'tifus posui vi loco diminuit, ut tristior, i tristis. Sed ferme in vitium accipitur, i Verbio paulo, &-: i. e. per defectum, ut, Vir integer quidem, sed severior, id est, paulo seve-mor , quam convenit. Facundus homo, sed paulo loquacior. His igitur modis vitium fere sienificamus cum Extenuatione. Diminuuntur & verba vocis Ueflexione, ut vellico, camillo, Cantito, vesito, do Ito, victito. Parum, Zc non admodum, idem eH-ciunt. Ne parum multa scire viderentur: Uir non admodum senex: Non admodum adolescens: Non Perinde sapiens ut dives. Non fatis mihi liquetrMinus Compertum habeo. Idem essiciunt, Vix reli emis: Vix vivus, serpi vivus, vix bene Graeca, parum bene Graeca, cum semiviro comitatu, id est, parum virili. Ad idem valent, Saltem dc At. Cator Sinyn eodem die, at postridie. M. Tuli. Si non pro-PInquitatis, at aeta. s suae, si non hominis, at huma-Πltati S rationem haberet. Si non primus, Certe

non postremus. TC A P. XL 1 II. . diuisui rationibus augetur comparatisin. nComparativu) peculiariter his adverbiis a plificatur: Longe, multo, nimio et Tum his, inuistis partibus, in immensum, in infinitum , infinius partibus, Longe venustior,multo gravior, nimici severior. Horat. Ne doleas plus nimio memor im nutis Glycere. Multis partibus praestantior: in in

finitum utiliori infinitis partibus divina humani. sunt potiora, Tanto, & quanto, figuratei na, essi

97쪽

1 DE COPI A TER B.

ciunt. Tanto corpore praestantior est animus, id est, multo. Idem em it, quo, & eo, cum subjiCiun tur. Est praedives, quo magis admiror, hominis sordes. Eo magis admuor. Papae quanto satius est amicis, quam pecuniis abuC dare.

QNIBUS MODIS IMMINUITUR

Comparativus.

Minuitur adverbiis positivis. Paulo venustior est Gellius, quam Macrobiust Aliquanto brevior est hie, quam ille: Nihilo ditior: Ne tantillo quidem melior eris, si dives fueris : Minimo fueris honoratior . si titulus accellerit. Quantulo, figurate. pro quam paulo. Papae, quantulo hic homo sapientior est. id est, pene nihilo. Minuuntur & deflexione vocis r Grandiusculus, id est, paulo grandior et Meliusculiis e Celeriuscule.

CAP. III mmibus rationibus augemus Super vMm,

- . .

SUperlativus augetur iisdem adverbiis, quibus

comparativus: Ionge, multo. Acceait autem ,

facile. Cicero longe facundisiimus,& idem vir multo omnium optimus 3' ejus civitatis longe prin-eeps, aut, facile princeps, aut primus. Idem effcitur per tanto dc quanto figurate eos tar ut Deum immortalem quanto Socrates philosophorum omnium optimus. Quam, in compositione nonnihil addit augmentit Quam plurimos vidi ut quam optime res cadat, tibi nihil commodi merit Per hyperbolen augetur hoc modo: Mulier plusquam pessima , dc pessima pejore Homo non loquacissimus sed ipsa loquacitas , & ipsa loquacitate lo uariciore Ipsa Venere venustior.' Nam in Sallustiano illo : Quam quisque pessime fecit, tam maxime turus est: aequalitas est, non augmentum. Superlativus non recipit diminutionem , nisi sorte per quidem , aut similem conjunctionem : Et ille quidem doctinfimus, verum moribus non perinde probatis.c A P.

98쪽

Periphrasu comparatiυis Comparativum circuitione reddimus per adinverbia Comparandi Magis Zc Minus. Avidior

voluptatum, quam pecuniae. Magis avidus vomluptatum, quam pecuniae. ΗuiC finitimum est Potius. Voluptatum avidus potius, quam pecuniaza Item: Non tam voluptatum appetens, quam peCu niae: Minus avidus peCuniae, quam Voluptatum et Non perinde literarum admirans, quam pCCunia a

Breviter, modis illis omnibus, quibus diximus ina qualitatem significari. obtinent di verba quaedam. Vim comparativi: praestat lucrum pudore, id est . potius est lucrum pudore. Cicero Platone facundior, Plato Cicerone doctior: Cicero Platonem is

Perat eloquentia. Plato Ciceronem antecellit eruditione. Hieronymus Augustinum vicit rerunx

scientiar Augustinus Hieronymum anteit ingenii subrilitate. Plautus: Pol moerores mihi anteverte res ni gaudiis.Terent. Quanto herum ante eo sapientiat Plaur. Praeverti hoc Certum est aliis rebus omnimbus, id est, praeferre rebus omnibus. Livius, Conati novi consules omnibus eam rem praeverti. Cic. Si VaCas animo,neque habes aliquid quod huic sermoni praevertendum putes. Plautus dixit antevenire . pro praecellere. Sallust. homines qui per virtutem soliti erant nobilitatem antevenire. Huc pertinent& illa: Anteponere, praeferre, posthabere, Poecellere. Nove dixit Sallust. Invidia atque superbia Post fuere. Idem , Sc facundia Graecos . gloria belli Gallos ante Romanos fuisse,id est,praecelluisse. Cedere . secundum esse, praeripere laudem , & si qua

sunt similia. Nam his ferme modis orationem comis parativam variamus . Magis amat pecuniam . quam famam. Pecuniae Socrates amans est magis, quam fama'. Pecuniarum amantior est, quam famae: Fa

mam pecuniae post habet: Famae pecuniam anteeo nit: Minus famae Cupiditate ducitur, quam pecuniau Impensius amat pecuniam , quam famam. Huic D POLIOE

99쪽

:M DE COPIA VERB. potior est pecunia, quam fama; Huic prius est Iucrum . quam honesta fama. Huic antiquius est Iaudari, quam admoneri. Huic vitior est vita, quam pecunia. Similem vim obtinet Prae. Cic. omnium minas atque omnia pericula erae salute sua i via duxerunt. Idem Non tu quidem vacuus molesiis , sed prae nobis beatus, id est, nobis beatior. Terentius et Ludum jocum ue alterum dices illum: praeut hujus rabies quae dabit. Plautus: Nihil hercule hoc quidem, prae ut alia dicam. idem dixit. Prae quam, pro . Prae ut C A P. XLVI.

Suibus modis superlativum variamus. Superlativus variatur primum Adverbiis .i quae apponuntur, vel verbis, vel nominibus positivis: Amalte maxime: Amantissimus est tui: E

fusissime te diligit. Vir indoctissimus, vir minime doctus. Minime multos, id est, quam paucissimos.

Variatur re per Comparativum, idque assirmative . sed inusitatius. Negative frequenuus. i Cicero reliquis omnibus eloquentior. Cicero, quo non alius eloquentior. Quo non praestantior alter.

id est . omnium praestantissimus. Nihil minus amat, quam ast entationem, Nulla re minus capitur. quam gloria. Nihil hunc aeque delectat,at ue Musica. Nihil prius habet, quam adesse conviviis. Nihil pulcrius ducit, quam divitem vocari. Nihil minus faciam , nihil minus sentiebam, quam quos tu suspicabare. Homo quidvis potius, quam doctus. Emciam ut intelligas, omnia mihi de sui sse potius, quam fidem ae diligentiam.Omnia potius, quam iIIud agnoscet. Midvis potius, quam vanitatem fatebitur.Nullo inferior.id est, summus.Nullo non in ferior,ia est,omnium infimus. Nemine non deforismior,id est omnium deformissimus. Per verba nonia nunquam idem incitur, Cicero superat omnes dicendi copiae Uinete omnes Candore e Nemini cedit candore 3 In dicendo principatum obtinet i Primas tenet 3 arcem tenet. Adde huc re

illa:

Distii sed by Cooste

100쪽

LIEER PRIMUS.Ilia: Virpiner ceteros foectatae fidei P proprim

laudem obtiner '

Tam eruditus, ut ei nemo siu aeuuanduet Asm PrudenS, ut parem non invenias Hostat

mihi nunquam in vita fuerit me iuTAdeo deeut magiS non possit. Idem & illae Quis hoc Ino '

Rursum hac quoque. Hoc crede mihi, si quid unquam

denominationes, & comparatioues illas per huner

Tonem . Severissimum, terrium Catonem. Tum Der

'ra ulo loquacior, aut turture. Uaerum μ. EVneris aliquot exempla commemorare non D 1 inis