장음표시 사용
1쪽
druimus, magnifico Marco Antonio Contareno. .
magnifici domini Et Caroli filio ,se
IV multum indubitaui Contarene Iuuenis optime,&in inadhs nostris eminentissime, an libetitum huc quem successivis horis ac tumultuariὰ sane collegeram, ederem, quasi satis super u lasboratum a nobis esset in Averr. emendando, nec in his quoq; periclitandum nobis esset, qua non . se V O
parum adhuc re editione illa solicitus sim. Sed quoniam eni quidam iuuenes dc nimium amantes mei quos inter tu Vel praecipuus,cui quippia a me negari nefas sit. Cum me tibi tres tum debere profitea quantum apud domesticos Petro Bonuusio propraesuli auunculo:qui me semper aeque ac filium cham habuit fouit, ut v non minus quam parenti meae animam hanc debere melibens profitear, editionem solicitabant, dea creui votis vestris satisfacere, re huic me pelago committere. Est autem in hoc opusculo nobis elaboratu, ut discordes Averroissententias, quoadeius fieri potuit,concordes esse ostenderremus non tamen omnia sunt a nobis comprehensa, multa usunt alienae industriae vel consulto a nobis derelicta, ut si qui fuerint qui hoc istiment facilius fuisse quam fuerit,pericli rentur 5c ipsi, cognoscera. dissicultatem operis, quod omnis. hus qui aequa lance rem perpendere voluerint, apertissimum fore non dubito.Caeteriim stultus ego qui mihi obtrectatores defuturus quavis ratione credam in summa si non his acquieuuerint tuum erit,si tibi quom ita videbitur defendere, sin munus reprehendamur. Vale semper literatorum memori
2쪽
a uaestio de primo cognito. ZMarci Antonia Z imarae saneti petrina,
tis&hydrnuti ni Quaestio de primo cognito. in gymnasio Patauino publice examinata.
Vaerebatur in lectionibus nostris super prologo physici
auscultationis: virlini magis uniuersalia essent intelle,ctui nostro notiora in sua prima naturali cognitisse: qua Acommuniter confusam appellare solemus. 6c videbatur quod non . Nam ne F hoc est in prima operatione intel Ie jus quc est formatiomec in secunda quae est fides seu discursus. igitur nullo modo uniuersale magis est notius minus uniuersali in tali cognitione consequetia nota.quia isti duo actus suScienter videntur diuidere omnem actum intellectus: sicut
tio de anima,tex.commen. 6. Antecedens quantum ad primam sui par, tem probaturinam in cognitione incomplexa quae est in prima intelle,ctus operatione nomina dissinitorum sunt notiora nobis in cognitio, ne eonfusa.ralia autem secundum Auer ibi in commeto. sunt species nominatae igitur species in cognitione prima est notior alijs magis uniuer
silibus qualia sunt genera &dii serentiae. Nec valet si dicatur : ut di, vel beatus docti ibi quod diffiniens ad diffinitum dupliciter compa
rari potest .vno modo absolute. Et isto modo magis uniuersalia sunt notiora inlcognitionei confusa minus uniuersalibus quae sic absolu, te considerantur.alio modo Uniuersalia magis possunt comparari minus
uniuersilibus: visunt diffinientia ea. Et isto modo minus uniuercilia A sunt notiora nobis magis uniuersalibus. Contra.magis uniuersalia vidi: Anientia sunt prius nota minus uniuersalibus: quia diffinitio minus uniuersalis haberi non potest ignorata diffinitione magis uniuersalis: cum diffinitio detur per priora sinotiora. .6 topi. Secunda pars ante. cedentis ostenditur: nam in secundo actu intellectus qui est cum c5posi/tione x discursu confusa magis sunt nobis notiora per Philosophum primo phr.t.c5.secudi 5e tertii: ubi dici , t prima nostra cognitio naturalis procedita notioribus nobis quae sunt confusa magis.illa aut quae sunt c5fusa magis sunt ipsa c5posio causata ex elementis. sicut exponit Commentator ibi in c5.3. per talia ast intellexit ipsas species:& n5 sin, gularia: quia talian5ingrediunt formaliter syllogismu demostrativum: ergo ecia in cognitione prima habita perdiscursum minus uniuersaliami notiora magis uniuersalibus.igitur Absolute cocedendu est minus uniuersalia in prima cogniti5e nostra naturali esse notioranu prima no/stra naturalis cognitio aut complexa aut incom plexa sit: Se in utram halusust propositum nostrum. Ad oppositum dicitur esse Aristo. MCommeta. primo phyaex commenti. .Et in infinitis aliis iocis. In ista quaestione dissicillima ita procedam: primo exponam titulum quaestionis:secundo ponam opiniones famosas in hac materia:& postre
mo ponam opinionem quam credo veram esse.
ORBES scire qd uniuerstile dupliciter sumi potest: vel formali vei iundamentiliter formaliter dicit uniuerialitatem ipsam quae est Aa a secuda
3쪽
cicunda intentio A est accidens a ratione causarum.hmdamentaliter aette est prima intentio:& prima rei notio.Ista distinctio colligitur de illsando c consuevimus deam Sc in euigentias uniuercilia nuncupa re M ioso modo lampsit philosopli' uniuertate Di prooemio inae meta phusicae dum dixit.uniuersaliarunt ditricissima ad conoscendum cum sint a sensibus remotissima. Alio modo lamitur uniuersale in pra zm' do: Sc est illud quod aptum natum est de pluribus Praedicari.Et sic sumpsit uniuersale Philosophus in primo perilier.5 M.q r.in hac igitur quaestionenqiuauimur de uniuersali primo lacunν da intentione,sed de uniuersalis o prima intentione.& adhuc de isto non loquimur: ut tapponit pro uniuersali in causando:quia de hoc con uenerunt Omnes peripathetici: p est posterius cognitum a nobis: loqu: mur igitur de uniuersali primo prima intentionvivet tapponit pro υ P uersali in praelicando:sicut est animal & homo&huiusmod . Secunt db debe, intelligere quod cognitio in nobis duplax est,quπom e q'g
procedit a nobis magis notis qualia sunt ei testus ut in pluribu &wpsa aecidentia:& ista cognitio appellatur ab Auer. prima cognitio natura iis: nam cum intellectus noster naturaliter intelligat concu entibus pha Stasmatibus. i. de animi.tico 9. 1lla igitur appellatur prima mi naturalis cognitio cogni/Tari ius er dissi litionem quid rei: si incomplexa fuerit: vel per dubiimo m a priori si tuerit complexa : praecipue aut ' movetor
quaestio de cognitione contusa incomplexa. Licet etiam de complexa
F rium ariminensem: quem non in ies praecipuum habet quivii s brimo sententiarum distinctiost tertia.quaesione tertiaorti cu .seei indo tenet, quod singulare est primo cognitum in cν ii conlata siue complexa, siue incomplexa fueritimotus variis at umentis se rationibus: sippouit ali em
Commenta.quod uniuersale non est aliquid ira animam existe si n concentus fictus iati formatus per animam communis pluribus de 1 pri rircinosium suum ua
4쪽
εmnino ignotis nullus conceptus omnino formari potes nec valet si dicatur ad hoc quod tale a quo fit abstractio sit prius notum quo ad seri. sim: no autem quo ad intellectummam hoc directe contradicit Aristo.&suo Commenta.in. I 2. meta. commeto. .vhi habet uniuersalia apud
Aristote.sun t collecta ex particularibus in intellectu qui accipit inter ea consimilitudinem:& tacit ea vitam intentionem.Nec est imaginabile: ut dicit, quod una virtus comprehendat singulam & conuenientiam eo/rum.&alia formet ipsum uniuersalisaam nocesset simile ac si unus Ito γmo apprehendat singularia: M alter homo apprehendat uniuersale quod
est absurdum:& pro hoc videtur sacere sententia Philosophi in secudo G
de anima. in tex.commen, r46.vhi consimili medio arguit de sensit communi .habet enim quod vimus apprehendens contrenientiam&differen
tiam inter aliqua eadem comprehendit illa sub rationibus propriis quae adinvicem conueniunt&diiserui.&confirmatur ad hircista positio au/ctoritate Auer. primo phy.commento F.vhi habe t.quod & si singularetion fit principium in scientia demonstrativa est tame principium acquisitionis uniuersalis:quod est principium doctrinae demonstratiuae. Sicut dicit etiam Philosophus in calce secundi posteriorum. Praeterea ad principale arguitur sic.primo cognitum ab intellectu non est aliquid ab intellectu fabricatum. iuersale est huiusmodi per suppositum: ergouniuersale non est primo cognitum ab intellectu: reIinquitur ergo quod singularest primo cognitum:discursus notus cum minori:& maior pro .hatutinam intelligibile intellectionem natura praecedit: sicut causa prae/cedit effectum minor patet ex supposito: ut diximus: & est etiam ipsus Auer.in primo de anima. comme. 8.vhi habet, quod intellectus est qui sacit uniuersalitatem in rebus. Tertio principaliter & isiud argumenium ctiam est Buri ei in prologo primi phy.si uniuersale eget primo co/gnitum ab intellectu tale non posset conserre ad intellectionem singula. tium:quia cum illud abstractum sit a singularibus mediante illo non de/ uenimus ad cognitionem unius singularis potius quam ad cognitionem , alterius:aut ergo per illud deueniemus ad cognitionem omnium: aut ad cognitionem nullius: uorum utrun: la absurdum est. Amplius nul/ I . ' ius imponit nomen rei quam ignorat per Philosophum. . meta. texti
hit nomina primo singularibus:ergo illa sunt sibi primo nota.Nec valet
si dicatur quod singulare non cognoscitur ab intellectu: quia ut di. cunt: intellectus ponte conuenientiam & differentiam in singulare M , uniuertate:intellectus in inductione procedit a singularibus ad uniuer talia:& cum procedat ex praeexistente cognitione sequitor ipsum cis tutare cognoscere: similiter intellectus formatistam propositione: Ser ies est homo: Sortes est animat ergo oportet ipsum extrema praecognoscere. Haec & alia consimilia dicunt ini hac materia. sustinentes singula te esse primo cognitum ab intellectit in prima cognitione quaς con suta dicitur. .
V ςquid sit ex parte rei de ista opinione: mihi tamen videtur L
salua reuerentim irer sentientium . quod ista opinio non esteae intentione sui CQmmen. Auer Nani sicut scri/.hit commenta. 4. attinat commento. 6. ex sententia Auem/
5쪽
- mee:quiditas in intellectu n5 habet formam corporalem nem si liliae Iem: cui susten inutic t humi declaratum est ii 5 sim GA- Vnde sicut mea fert ommodialitentia peripatheticoru fuit v intelle cUnde sicut mea fert optino. sententia peripatheticoru fultu intelle.ctio singularis materialis repugnat intellectui: ut intellectus in no qua/tenus singulare: sed quatenus materiale est: de Comme.m com. super Ii. de diuinati5e, inquit, q= declaratu est in prima philosophia.quod in teli identiae non intelli unt nisi naturas uniuersales: & nsi dant nisi timiae eius quod habent. Impossibile est ut dent intentionem indiuidua/iem omnino cum non habeant naturam comprehendentem: particulare intentionem: & illae formae non indiuiduantur nisi per materiam. Et si intelligentiae abstractae comprehenderent individuum: tunc necessario essent materiales.haec Commentator.vnde si alicui intellectui competie cognoscere singulare:hoc no est inquatu intellem est: quia ut sic tuersaliter habet cognoscere. sic em poniε differetia inter receptione male riae:de inter receptione intellectus. sicut patet.3. de anima. c5melio. αα8.nam materia est causa receptionis signatae: intellectus autem est cau/sa receptionis abstractae: si ergo hoc alicui intellectui competeEhoc erit inquantuni materialis id est,inquantum a materia in operando aliquomodo dependet.Et sic est de intellectu nostro possibili: qui cum sit in limus in genere abstractorum. 3.de anima. comme. s. accidit tibi inquantum intellectus est ipsum talem habere habitudinem ad hominem: quod ut sic line phantasmate non possit intelligere.aut homo per ipsum.Nili igitur intellectus noster coniunctus esset phantasiae & continuo & tem/Dori nullo pacto posset singulare cognoscere. Et ideo fuit maxima dis scholia inter antiquos qualiter. & quomodo intellectus iste singulare cognoscat.nullus autem ex antiquis dixit, singulare esse primo cogni/tum: cii dubiu sit apud ipsos an cognosci quaeat ab intellectu: εc de modo cognitionis et ideo opinio ista n5 videε Aristotelica nec ratiora istio opinionis cogiit. Ad primu dico admittendo suppositu ad istum intellectu,videlicet v, uniuersale non est aliquid extra anima distinctua singulari sed est aliquid causa tu ab intelle tu agete a co pharasmate de tuc dico in cu intellectus ages sit qui faciat uniuersalitate in rebus. primo de anima.co.s .vhi diciε q, intellect' est et tacit uniuersalitate in reb .iste aut intellem facies apud ipm ages itellect' es: nasi licet nobis
x3.habet qu intellecti gua est utrassereres de ordine in ordine.oc tacit
am de potenti it uigui Mint et kria sed iste intellem in abstrahrdo.
non cognoscit singularia aqiubiis abstrahit. sicut enim scribit Come. a.de anima.com I9.& ante ipsum Themi.3.de anima. super expositio. ne text. commen, 3 . Talis intelle 'tus non cognoscit aliquid eorum quae sunt hic: tale autem uniuersale abstractum ab intellectu agente est illud quod immediate mouet intellectum possibilem: quia materia/Ie immediate agere non potest in immateriale. de Commenta.3.de apima.commen. .&.I3. habet quod intentii nes imaginatae non possunt mouere actu intellectum niti postqua fuerint actu intellectae. non fiunt
autem actu intellectae nisi per intellectu Histem:qui operatur in hoc: sicut agens naturale. Abstrahit enim vi due a singulari: α no cognoicit singulare materiale a quo abstrahit igni. comburit ligno. α
6쪽
m scit tec5burere illud. Et quia Gregoriira credidit tale uniuersale fieri ab intellectu possibili: hinc est. qa grauiter decipitur ni fallor. Et Nsic formaliter ad argumentu dico: qae stat intellectu possibilE primo co, gnoscere uniuersalCquod uniuersale est ah intellectu agente abstrahen, te natura a singularitate sine cognitione: sed mere naturaliter. Et ideo si argumenta aliquid probaret maxime probaret singulare esse primo cognitu ab intellectu agente:quia ille est qui abstrali it, nullus autem dixit hoc: nam iudiciu est in capitulo perfectionis iudicis secundu A uer. .de anima c5meto. 19.Taus aure iudex cognoscens de discernens est intelleὸctus possibilis . A n5 intellectus agens in cognitisse ista quae cd muniter nobis solet c5tingere. Ad auctoritate Cometa. m. t.meta.commE. . OResp5detur qd ibi loquitur de uniuersali pro formali: qu est secuda intentio. de ideo n5 est ad propositu pro quo debes scire qae uniuersale duo importat: materiale &formale:materiale est esse in multis: formale te est dici de multu, α quo ad istud sicut milii videtur causatur ah in γε llectu possibili taliter coparante una obiectu cognitu ad aliud ohie. cta cognitu:unde ex similitudine qua accipit intellectus inter sopularia causat uniuersale. qae est secuda intentio. Et est quoad id qae est diei de pluribus: dicat Ioan.de pandatio,&alii moderni quicquid velint: dico uniuersale pro formali suo ab intellectu possibili causari de n5 ab intes,
lectu agente. quia intellectus agens no cognoscit singularia qui sunt hieseeundu Commen.modo uniuersale pro secunda intentione causatur caesingularium cognitioncideo non potest ab intellectu agente cognosci. P& per consequens neo causari Nora tamen quod licet intellectus ponsibilis prius cognoscat singularia. ex quom similitudine causat uniuersale pro secunda intentione: non tamen ea cognoscat: nisi mediante sensu. de ut est phantaue coniunctu ,sicut patet tertio de anima, commen.ς'
Sed loquendo de uniuersalibum prima intentione bene pono illud ab intellectu agente causari,do illud primo innotescit intelleilari possibili se . quam singulare, quando diceb tur quod imposithile est quod singuiare cognoscatur ab una petentia.& Vniuersale sit causatum ab alia si, cui quod unus faciat antecedens,de allus cosequens.Respondetur quod si lotiuamur de uniuersali pro secunda intentione causatur ab intelle/Au nos,ibit oenos ursingularia:ex quorum similitudine comparata causat tale uniuersale de singularia illa innotescunt sibi mediante ian, sis. In cognitioue autem Vniuersalis pro prima intentione si loquamur de uniuersali incomplexo tale causatur ab intellectu aetente qui a ill moui transfertu res de ordine in ordinem. Et iacit de potenti
i intellecta, dc ille in causando non cognoscit singit laria: a quibus utrahit talis enim actio procedit ab ipso per modum naturae. De uni. uersali autem complexo videtur Themist. de multi magnae auctoris ratis viri quod non inconuenit quod in inductione primissae sint cogni/De a virtute cogitatiua Sc conclusio fiat ab intellectu possibili propter essentialem ordinem existentem inter istas ortutes: quae ita se habent: quod quando una ipsarum exit ad actum: alia etiam per concomitantia
est etiam in actu, unde Philosoplius in libro de memoria & remini scentia dixit: quod quando intellectus intelligit quat tum in . iuersalipotentia sensitiva aliquod quantum in particulari. contemplatur, unde
7쪽
Sensus, hic sunt verba The.supersecsido poste. .36. Porro huius inductionis
in qua sensus vice obtinet sumptoru:uniuersale coclusionis:n5 statim a sumptis sequitur coclusio.Nec paruo tepore absoluitur:sed inter sum. pia dc c5 clutione aliquata vis incidit temporis. Nam sumpta illico in/R cipit afformare sensus: sed cum processit admodum ac diu exercitus est. Tamen ea vis animi quae intellectus nominatur c6clusione ipsam sub. iungit.In hoc aute opus est grate dc visu multo:quia quod effusum spar/sumcp estmill inacio teporis cogi, dc in unu conferri n5 potest.Hoc etiavidetur sentire Auer.in comen.suo super libro de diuinatione: vhi vo . Iens declarare modu quo somnia vera causentur in nobis ab intelligentia dixitiquod intelligetia dat intentiones Uniuersales dc imaginatiua recipit eas particulares:queadmoda medicus enunciat quod accidit corpori fortis, & eius animae in aliquo tepore terminato per duas propositio. nes:quarum una est uniuersalis intelligibilis. E talia particularis sensi. hilis. dc haec videtur esse intentio eius in illo loco:si cosiderentur bene verba eius.Hoc idem videtur fuit se de intentione philosophi in primo poste.in texi co m. II.Vbi ostendit quoddeficiente aliquo sensu a natiuis
late impossibile est scientia illius sensibilis in intellectu gigni. Siquita
addiscimus: aut per demonstratione:aut per inductionem, inductio auaest de his:quae particularia sunt:demonstratio aute de uniuersalibus impossibile est aute uniuersalia specularimisi per inductione. Inducere au/tem non habentes sensum impossibile est,singularium enim sensus esse non enim cocingit accipere ipsorum scientiant,nel enim ex uniuersalibus est sine indiictione.Nel per inductione sine sensu. Et propter hoc dixit ipse in secudo physi. tex.c5.6.quod cscus de coloribus disputans de nominibus solis rationem habebit nihil tamen intelliget. Et ideo cra. ueant qui tenent de intentione philomphi cscum a natiuitate posse ha/- here scientii:no per inirentionem:sed per doctrinam. Immo sentaria sicis tuit: nullomodo scientiam in eo causari posse. Et si tu queras quomodo est hoc possibile quod in uno discursu praemiliae fiat ab una virtute, conclusio ab alia Virtute,diceretur quod hoc no debet videri alicui mis rabile:nam sicut est in magno mundo:videmus quod ex omnibus cor. potibus caelestibus. M ex omnibus suis motorib' m. um animal magnum:ita quod ex eis fit unus actus sicut scribi a iiii Meundo caeli Homo . a. comme. υερ secundo capi de substitia orbis,dcitt.meta. co Min libro destruetio destructiona in disputatione. 3 in solutione. is dubij. Sic dicimur in homine qui est microcosmos,id est,paruus mundus: con tingere pote quod propter eisentialem ordinem, dc collimione ante R ctus cum cogitativa virtute fuit hoc Ra ad unam operatione concur - ambae secunda diaersas rationes.Et cum illud quod adducitur a Gre. gorio ariminensi tanqua impossibile videtur esse necetiaria, Sc quando dicebat quod hoc ellet ac si unus homo saceretantecedes 8c alter c5s ques.Respondeturnegado similitudine:quia non est ordo essentialis in intelligedo unius hominis respectu alterius: sicut est de sensu interiori respectu intellectus. E i licet ista opinio videatur noua tame videtur ese antiqua satis sicut vides.Aut aliter potest dici quod in cognitione c5pse xa uniuersalis quae per inductione habetur eade virtus scilicet intellampos ibilis est qui format praenusias do conclusiones: quia secundu phisiosophum
8쪽
losophum tecundo de anima tex.co. r 6.videtur vella eandem virtutet Aesse quae cognoscit extrema dc medium in quo conueniunt. Et tunc di ceretur secundu illam viam no esse inconueniens incomplexa cognitione singularia prius intellectili innotescere qua uniuersalia, tame istasin. gularia cognoscuntur ab intellectu possibiliuet reflectitur dc unitur pharasiae virtuti no ut intellectus praecise dc in se consideratur. Et si istavia vieneretur possent glosari omnes auctoritates, dc Themistii de Auer. αAristot quae sonare videntur praemisias in inductione causaria virtute sensitiva interiori, Ac conclusonem ab intellectu icto modo, na pro qua' to uniuersalis c5clusion5 potest sequi ex una singulari praecipue in materia probabili Sc in materia quae est in his quae ut in pluribus conlin. :guntutecessaria est virtute experimentativa quae est cogitatiua maxime. versatam esse in cognitione singulariu: ex quibus tande intellectus uni/uercale c5clutione deducit.Istud igitur experimen tu sensitius rartis est
quo habito intellectus ipse singulares illas prcmisias iam diu per cogitatiuam virtute notas adinvice c5ponit:quibus sic compositis ipse cdclusione etia infert. Discursus iste igitur a praemissis ad c5clusione uniuer/sale per inductione ostensam ab intellectu possibili fit tam quo ad prae/midas qua quo ad conclusione. sed quia ad discurredii isto modo intel/iectus possibilis motusfuit a cogitativa virtute in qua ista cognitio singulariu praeexistebat: pro quilo igitur cogitativa virtus occasio fuit in. tellectui ad discurredu a talibus praemiissis praecognitis diu ante ab ipsa qua ab ipso intellectu pro tanto dixit The.& G omen .inductionis antecedens formari a virtute sensitiva interiori coclusione autem ab intelle/. ctu. Et ista via est magis vera ut mihi videtur: sicut etia infra dica: quic quid tamen sit de hoc dico quod nos loquimur de cognitione incople xa quido quaerimus quid sit primo cognitu in tali cognitione consum Ad tertiu argumentu Gregorij respondetur distinguendo illam dum . . dixit illud quod primo cognoscitur ab intellectun5 causatur ab intelle Nctu: quia si hoc referatur ad unum, Meundem intellectu: pura possibit Etantum vera est:quia quaelibet potentia receptiua praesupponit obiectu suum a quo mouetur primo. Et siccum ego teneam uniuertate proprio ma intentione esse primo cognitum ab intellectu possibili dico illud noesse causatum. ut sic ab intellectu possibili: sed ab intellectu agente:inte/tiones enim imaginan sicut scribit Comnientator.I. de anima.commen. .de commen .I8.non possunt mouere intellectum possibilem: nisi post. qui fuerint actu intellectae,non sunt autem neo fiunt actu intellectae se/-cundum ipsum: nisi per intellectum agentem tranaferentem eas de ordi/ne in ordinem pro quanto de esse materiali Sc signato traffert eas ad orianem immaterialium Sc uniuersalium. Alio modo hoc potest referri ad diuersos intellemis scilicet quod illud quod primo cognoscitur ab intellectu non causaturati intellectu: siue ille sit possibilis siue ille se agens, dc sic negatur.Immo dico quod ista duo stant simul: quod intellectus possibilis cognoscat ει iudicet illud quod ab intellectu agente productum est, indicium enim sicut scribit Averro.' de anima,ccmme. ty. est in cap.persecti nis iudicis.Aetio autem non est secundum illum mo/dum in capi perfectionis agentis.Et hoc non dixisset Commen. nisi tonuiues alium esse intellectum distinguentem de cognoscentem, de alium
9쪽
intellectum viriuersale producentem. Illud igitur quod fecit istum hora nem errare si ita licet loqui de tanto viro fuit:quia credidit quodlibet ivniuersale causari ab intellectu possibili: sed non est verum. Licet enim uniuersaltivi est secunda intentio:causetur exactu collatilio intellectus possibilis comparantis unum obiectum cognitum ad aliud obiectum cogatiummon tamen uniuersale prout est, prima intentio ab intellectu Y possibili causatur: sed ab intellectu agente una cum phantasmate. Ad tertium principale quod est Burtei respondetur,quod uniuersale primo cognoscitur 3c directe ab intellectivi sed tingulare non cognoscisin nisi reflexe dc mediante sensu, sicut scribit Commen. tertio de anima. com/men.s..hi dicit qa ii uniuersale Ac singulare ita se habeantiquod versi mper se d solitarie consideretur.Tunc uniuersale per se ab intellectu co/gnoscitum singulare autem a sensu sed ii ista ad inuicem comparentur cognoscuntur ab una de eadem virtute secundum diuersas habitudines se habente,puta quando comparantur quo ad conuenientiam de differen/tiam unde intellectus est ille qui cognoscit conuenientiam 5 diisti m. tiam inter singulare dc uniuersale: sed diuersis modis: quia uniuersale per se cognoscit sub ratione scilicet qua intellectus est,& singulare co/gnoscit mediante sensu: hoc est inquantum consideratur: ut est phant
He dc tempori colligatus:nam ut ipse dicit ibidem: illud quod cogno.
scit alietatem inter duo: necesse est ut sit unum uno modo,& multa alio modo.Unde liaec sunt verba Averro. ibi cum fuerit declaratum quod
sensibilia diuiduntur in duplex elle,scilicet in hoc singulare de in .suam
formam: ne ite est ut virtus experimentativa, id est, comprehensiva comprehendat eam: aut per duas victu tes:aut per unam: sed duabus di/spositionibus diuertis. Cum duabus autem virtutibus erit quando utrum p comprehenderit per se: scilicet individuum singulariter 5c for/mam singulariter. Per unam vero virtutem de dispositionem diuersam erit quando comprehenderit alietatem quae est inter has duas intentio nes: quod enim comprehendit alietatem inter duo necesse est: ut declaratum est,scilicet in secundo de anima tex.commen. I 5.ut sit unum uno
modo,do multa alio modo.Et ista est dispositio intellectus in intelli. gendo alietatem quaei est inter formam dc individuum. Comprehendit enim formam per se, bc individuum mediante sensu, hoc est dictu, in tela Iectus quatenus intellectus uniuersalis est comprehensivus: sed qua/tenus sensui colligatus est etiam uligularis comprehensivus pro quan/to ititur intellectas conuertit se ad phantasma , singulare cognoscit. Et ii quaeratur quomodo intellectus deuenit ad cognitionem talis, singularis per tale phantasma: aut tanquam per aliquid notum : aut tanquam per ignotum, si primum cum phantasma sit quid singula/re: ergo sequitur quod prius singulare cogno&atur quam uniuersa te, si secundum hoc est inconueniens: quia per ignotum nihil scitur. Primum argumentum stat adnuc in suo vigore , quod si intellectus primo cognoscit uniuersale quam singulare: tunc ergo non magis de/ueniet in cognitionem unius singularis quam alterius: aut igitur om/- nia singularia simul cognosceti aut nullum .: quod videtur absurdum' satis Se inconueniens. Ad hoc respondetur quod A si intellectus cognoscit singulare mediante pliant nottinon est necessarium phan
10쪽
cisina illud intellectui prius notum esse. Et si arguatur contra. propter
quod unumquodqrtale: dc illud magis. Dposte.&.2.meti text. com . .
Cum igitur singulare cognoscatur ab intellectu mediante phantasmate. ergo phantasma magis intelligetur. Soluitur. propositio illa sanion sic Iimitatur a nobis in limitationibus nostris: quando est aliqua diis si,tio quae denominat causam dc causatum. Sc in causato reperitur propter causam: magis tunc causae qua causato attribuitur denominatio illius dispositionis. Et hoc est verum in omni genere causae: quicquid dicant latini super hoc:modo si argume tum tuum debet valere: deberes sic ar/gumentari. singulare intelligitur:& phantasma intelligitiir de singulare intelligitur propter phantasma: ergo phantasma magis intelligitur. Ta/men illa negatur quod phantasma intelligatur. In hoc casu pro illo instanti.ideo non valet: unde sicut in visu obiectu videtur mediante specie visibili non tamen sequitur speciem illa magis videri: sic dico in isto casu. Ad aliud dicut aliqui quod iuellectus magis deuenit ad cogni/ ntionem unius singularis quam ad cognitionem alterius: pro quanto fortius mouetur a phantasmate unius quam a phantasmate alterius mihi tamen videtur saluo semper meliori iudicio quod differentia illa qua in/tellectus facit inter uniuersale de singulare: quod tale singulare non se singulare aliquod signatum: sed est singulare aliquod vagum stans sub Vniuersalitate particularietatum .unde ego video Philosophum in libri Gpriorum. ubi docet syllogizare ex praemissis uniuersaliter dc absolute: dc diffinit uniuersalem: particularem: dc indefinitam propositiones nul/iam de singulari mentionem faciens.video ipsum in praedicamentis ubi de prima substantia loquitur semper exemplificare de indiuiduo vagor vide aliquo homine: M aliquo houe. Et hoc non fuisset: nisi vidisset quod cum syllogizare sit actus intellectus. E t quia intellectus noster singulare istud signatum: ut signatum est: non potest cognoscere: cum moν diis sibi proprius cognoscendi sit huic ex toto oppositus. videtur mihi' quod si intellectus noster intelligit singulare quod hoc est in ordine ad uniuersale quo ad conuenientiam Sc dii screntiam: Se quo ad uniuersa. litatem: cui supponitur tanqua pars. Et hoc sicut videtur mihi: est de
intentione Commen. tertio de anima, comm cn. IO. Si bene consideren/tur verba eius:& stante hoc fundamento soluitur argumentum Burici:
quia ipse imaginatur intellcctum d cduci ad cognitionem singularis si gnati:vt signatum est: dc hoc fuit negatum. Ad alia quae adduceban/xur ad probandum singulare per se cognosci ab intellectu . quia im/ponit sibi nomen. dc quia format propositionem istam sortes est ho/mo: dc huiusmodi unica responsione dicitur quod sortes ut est sup/positum hominis: cognoscitur ab intellectu :&vt habitudinem ha, het ad ipsum uniuersale: sub quo cognoscitur: non autem inquantum sortes dicit mihi individuum signatum loco de tempore. quia ut sic a sensu cognoscitur.Et ideo dixit Commen. 3 de anima comme-9 quod singulare per se,id est, solitarie de ut signatum a sensu cognoscitur: sed quando consideratur in ordine: Se in his itudine ad uniuersale quo ad alietatem dc conuenientiam: sic ab intellectu cognoscitur de ista non viderunt moderni sicut poteris videre Subtilis doctor primo sentem. I
tiarum disti .quaestione a lubetiet loquendo de prioritate otionis pri/