Aemilius seu de tuenda valetundine

11쪽

nulla denique addemus de sapientis me- diei ad tuendam incolumitatem delectu Aer cum suis proprietatibus physicis , ac principiis constituentibus, tum peregrinis, quas continere potest, Substantiis variam in hominem actionem eXercet. Tametsi maxima sit atmosphaerae altitudo, nullas tamen infert animantibus noXa S, Propterea quod pressio in totum corpus aequa est. Immo haec ad praepediendam

humorum euanSionem necessaria. Verum

si aeris pressio augeatur, Vel minuatur, mala imminent. Aer elasticitate donatur: ex quo fit, ut non eamdem ubique densitatem exhibeat. Illud autem compertum, auris densitatem imminui, prout eius Strata a telluris superficie remotiora sunt. Si derepente vel in sublimiora perrexeris, vel in inferiora descenderis, Perturbationes in Corpore excitantur. Qui imos subeunt puteos, anhelationes experiuntur : aer enim Ambiens nimiam pressionem eXercet. Quae tamen aerumnarum occasio non frequenS.

Saepius autem ossicit aer, qui levitate peccet. Qui celsa montium fastigia con-

12쪽

tendunt, anxietatem , animi deliquia hae anori lia glas Perscrunt : quod de se te sitatur Sarissurius. Areonautae , Qui lamentabili Phaetontis sato nequantiam absterriti admirabili ausu sublimes atmosphaerae regiones Petunt, incommoda putiuntur. Siccus aer Plerumque salubrior: Docet tamen iis, qui humido adsuevere , vcl inhaemoplysim propendent. Acris autem hu-

vus debilitatur, ac quodammodo flaccescit. Aliquis tamen liumiditatis gradus, ut nuper innuimus, iis congruus habetur , qui in haemoptocia proni videntur. De

an iam tametsi aer siccus salubrior existimetiar, subiba aeris humidi in siccum mutatio omni noxa nora Vacnt. Moderata temperies maxime ad ira endam sanitatem opportuna. Hinc tempestas

Vernalis omnium gra Lissima , nisi quod Sarpenumero crebri per ipsam morbi insolescunt ob Dequentes vicissitudines, quibus plerumque subest. Aer praeservidus Corpora retaxat, cibi appetitum deiicit, digestionem perturbat, et in febres

13쪽

nervosas coniicit. Disceptatum est de vi, quam exerit frigus. Alii roborare volunt: alii contra debilitare contendunt. Posteriorum sententia magis veritati consentanea videtur. Prosecto Digus nihil aliud est praeter calorici desectum. Quis autem di-Xerit, desectum stimuli posse roborare 3 Siquis autumet. ingentes opes, auro Iargiter Profuso, posse cumulari, an risum teneas' Idem plane sentias de iis, qui roborantem frigori sacultatem tribuunt. Neque Valdopere Permovemur, si multoties mor-hi evidentissima debilitate stipati a frigoris actione sanantur: tunc enim utilitas a roborante frigoris potentia haud deducenda; at aequius a subita, ac valida sensatione Solubrem in nerveo systemate commotionem eXCitante : quae quidem

ab actione roborante quam longissimo distat. Ratum ita quo ducimus, frigus debilitare. Interea fatemur, frigus posse facilius tolerari, quam aestum, propterea quod expeditum est frigus igne, Vestibus, motu

arCCre; contra aestuante tempestate non

promptum ubique est refrigerium invenire. Neque tamen insiiciamur, utile sore,

14쪽

ut pueri frigori, omnibusque caeli iniuriis adsuefiant, ut mox cludant. Si quis scamno electrico insideat, ac catenam electricitate scatentem Peri iugat, Pulsum frequentiorem extemplo exhibebit. Illud autem notum omnibus CSt, mortales maxima mobilitate praeditos ab atauosphaerica electricitate adeo percelli, ut ingruentes procellas tuto praenuntient.

Vbi vero electrici fluidi aequilibrium magis suerit perturbatum, ignoi torrent es

le nube ad nubem , vel de atmosphaera intellurem, vel contra pernicissime discurrentes terrorem undique incutiunt. At Physica co proVecta iam est, ut sulgura impavidi contemplemur. Immortalis enim Franklinius methodum docuit, qua oleolricitas atmosphaerica e propria qui te disiecta provide composca ur. Simplex serreala molia aedium angulis applicita , et Super tecta aliquanto assurgens Caci Stes valet sagittas propulsare. Sed et aer variam edit actionem ob variam principiorum, quibus con Stat, Pro portionem. Fluidum Oxygdnium est illud quidem necessarium, ut aur resiliratio-

15쪽

nem alat: at neque arbitreris, adrem latito esse salubriorem, quanto maiorem continet eiusdem quatilitatem. Prosecto animantia Vitro supposita, quod vital au rem purum contineat, ad temporis Vestigium alacriora se produnt, at mox iuniorbum labuntur. Oxygenium itaque nianis exstimulat: adeoque provido consilio natura alia fluida admiscuit. Quamobrem cuiliometrum desinire aeris salubritatem non Valet, cum quod aer uberiori scateiis OXygenio nocet, tum etiam quatenus alia in acre contineri possunt principia noxia, quae Cudiometro non reteguntur. Vix unquam contingit, ut acraequo maiorem Oxygenii copiam contineat. Multo contra frequentius est, ut necessaria destituatur. Tunc vero plus minus nocet, ct, si omni Oxygenio careat,asphyxia tu promptu est. Exemplum habemus in iis, qui temere ea loca petunt, tu quibus uvae fermentescunt, vel alia de

caussa acidum carbonicum evolvitur. Inter emanationes, quae aera polluunt, recenseri merentur effluvia calcis. Non

Plane ius requens est, ut graYissimae aD

16쪽

sectiones obor an ur, quod recens structae a des, aut dealbatae inhabitentur. lino ipsa esluvia odora quod sane mireris ) in locis conclusis maximum ass

runt detrimentum. Nec est necesse animadvertero, maXimas noXas ab aquarum stagnantium csluviis, a corporum Putredine , a sollinis adduci. Ventus quivis Violontior nocet. Caeterum Ventorum Vis ainultiplicibus adiunctis cruenda : praeser-lim autem a temperio, siccitate , Vel humiditate, ac denique a principiis, quibus

vehicuIo osse POSSunt. Musicos utilitatem inserius videbimus. Interea nobis erit animadvertendiam, Vehementissimos fragores aures Persi ringere. Sub tormentorum bellicorum displosionem Sangitis ex nuribus erumpit, auditus obtunditur, ac demum Surditas et ipsa consequitiar. Recensitis proprietatibus auris, eiusque in animalem oeconomiam a Chione , tradenda modo Praecepta , ne ullum abal in sphaera detrimentum patiaris. Ac profluus danda est Opera, Ut numquam bubilis, ac maximis gravitatis abinosph -

17쪽

ricae mutationibus te obiectos. Quod si necessitas iubeat , ut sublimis montis petas cacumina , moram ad intervalla nectere iuvabit. Areonautas Vero admirari , non imitari te decet. Λ solis occasu, quo maXime tempore atinosphaera humiditate imbui solet, diligentius ab aeris iniuriis praecavendum. Multo Vespere ne socias fluviorum littora deambula. Loca , in quibus aquae Stagnent immotae, Vel

Pigrae moveantur quod praesertim in regionibus argillosis contingit , caute fugienda. Si humiduacri adsueVeris, ne

extomplo ad siccissimum prodeas. Per aestatem non diutius sub sole manendum :si autem prae necessitate manendiam, Caput ab aestu defensandum. Si umbram petere cupieris, quo Amabile captus frigus, Cave, ne Sub arbore moreris, quae praxius spiret. Praesertim autem umbra ducitur noxia, quam iuglans regia Prae' stat. Aer Sit liber, nec herba , cui aCcubas, humescat. Per acerrimam hyemem corpus a nimio frigore tutandum. Ad saevissimi frigoris iniurias arcendas non illico ad ignem accedere, aut ingredi hy-

18쪽

Pochaustum oportet. Laudabilius contra est corpus motu ex cere. Subitae atmosphaericae temperici mutationes scdulo declinandae. Quamobrem non subito OX cubiculo calidiori in frigidiorem aerem prodire docuerit, aut saltem aptis indumentis coi Pus a frigore custodiendum. Inter procellam domi inane, senestris occlusis , aut saItem non iis Simul apertis , quae sibi opponuntur: si sub dio tempestas te corripuerit, non Praecors Capienda suga , neque Sub celSioribus arboribus manendum, ne infeliciter de caelo tangari S. Acrem cubiculi frequenter reΠΟVa , reseratis senostris , quae salubribus ven is aditum praebent. Iuvat ignem accendere, tum ad leniendum frigus, tum ci ad acrem

renovandum: at cavendiam, De Carbo conclusis in locis comburatur: inde enim acidum carboniciam eVOlVeretur, et a mo- sphaericus aer Oxygenio spoliaretur. Ac rem natasmaticis emanationibus pollutum

non aromaticis sus sitibus, quibus magis adhuc inquinaretur, sed V cI aceto, Velacido ni vim , vel clitorio emendare Prae-

19쪽

stiterit. Tali consilio acetum phialae inditum candentibus carbonibus committe: vel nitro depurgato acidum sulphuri- cum assutide, vel demum mixtioni ex sale Communi, et Oxydo nigro magnesii idem acidum adiice. Ea loca, in quibus mustum scrinentescit, De petas. Si violentior spira Verat Ventus , domi, si in tua potestate fuerit, mane: si contra egrediendi necessitas incumbat, osvola: te aversum santi vento oppone: moras uultibi recte : densioribus vestibus

utitor. A violentiori quovis strepitu de clina. Regio, quum inhabitas, sit edita, et salubris. Domus tua, si ita placet, sit splendida: at magnificentia incolumitati

non obsit. Fenestras habeat cum multas, tum amplas. Amoenum viridarium adiunctum exhibeat. Recens aedificata , vel recens it albata tion incolatur. Flores, vel aromaticas substantias illiC non asserva , tibi obdormis. Ductor Franklinianus aedes a fulmiue tueatur. Quanto demum frequentius licuerit, rusticare. Ad circumfusa lucem quoque Teseras.

Merito ipsam tamquam universi spiri-

20쪽

gnum vegetabile ad novam pertudo restitui vitam videtur. Stirpes ciusdem speciei fructus non acque sapidos serunt pro vario, Sub quo Succrescunt, Caelo. Immo eadem in regione, eodem in horto quae plantae diuturniori gaudent sole , fructus multo sapidiores suppeditant. Plantam in obscuro cubiculo colloca, ubi Opportuna vigeat temporios , et aer puritate praeCel Iat : mox pullescet, Vitiosisque succis redundabit. Nec minus evidens est lucis in animantia, ac pracsertim in hominem potestas. Animaritia , quae torridani Zonam inhabitant, elegantioribus coloribus Ornantur. Mortales autem pro Vario, cui subsunt, caelo varium colorem praeseserunt, qui merito a lucis influxu deducitur. Si sequior sexus tantopere debilis, praesertim in Urbibus, est, De unam nativam debilitatem incuses : plurimum detur Studio , quo ad male aestimatam venustatem conservandam Non dubitat astri cuncta vivificantis saVOres non modo negligere,

sed et sedulo declinare. Neque alia est