Aemilius seu de tuenda valetundine

51쪽

tes adolescentes statis diebus de robore contenderent. Graeci, et Romani cursu cestu, luctatione, pugilatu , saltatione sese exercebant. Parthi non ante cibum liberis concedebant, quam aliquo Corporis eXercitio promeruissent. Proditum et est, Baleavium pueros non ante ientaculo donatos,

quam standa propositum panem attigissent. Vetusti Galli, teste Strabone, iuvenes otio torpentes verberibus assiciebant. Tacitus perhibet, Germanos suum in bellando gloriam ponere consueVisse. Nostri nunc muneris fuerit de corporis exercitationibus tamquam tuendae Valetudinis praesidio

disserere.

Primum hoc tene, coiporis exercitiis illic esse indulgendum, ubi aer uultis pravis emanationibus polluatur, et moderata gaudeat temperio: ct corpus nec nimiis, nec levioribus instructum esse vestibus ΟΡΟΙ - tere. Ratio praeterea variae, in qua mortales Versari queunt, conditionis, tum et variae anni tempestatis habenda. Lenes dimotiones insantibus, Iusus magis crebros, quam validos motus inducentes Pueris: diuturniora, ac magis laboriosa exer

52쪽

citia adolescentibus , moderatus motus f Dibus accommodantur. Plurimum ot dandum corporis constitutioni, ct adsuetudini. Iuvat quoque remissius corpus exer-c re aestate, quam Cacteris anni tempestatibus. Si quaeras, quamdiu protrahcndiam sit corporis exercitium, dicum, id non posse facile definiri: illud tamen constitui potest, eam utilem fore corporis exercitationem, qua non vires defatigentur, at potius ad alacrior in actionem incitari videantur Vbi autem a labore destiteris, non illico cibum cupies, ut quieti indulgebis.

Hactenus dicta spectant. ad omnia Cor- Poris exercitia; nunc vero de singulis di

cendum.

Prima venit ambulatio. Haec lenem cor- Poris motum expostulat: immo plus mi-Dus coloris esse pol cst, ideoque omnibus corporis constitutionibus sacile accommodatur. Ambulatio autem laudabilior erit, si in aperto aere suscipiatur inter cantum axicularum, florumque amoenitates. Ita enim fiet , ut animus tristes abigat Cia ras, iucundoque naturae spectaculo re-

53쪽

creetur. Quantam autem, Aemili mi, vo luptatem percipies, si historiam Daturalem colueris. Circumvolitantia insecta

quorum tam inultae varietates occurrunt,

miraberis: plantas coram te perinde gestientes adsuberis : multigena fossilia ad suum quaeque ordinem revocabis. Cursus ab ambulatione Ob maiorem Celeritatem dissert. Quamobr in cursus iis utilis aestimatur, qui validiore corporis constitutione donaritur. Nequo minor utilitas a saltatione, vel chorea capitur. In ea quippe totius corporis partes exercentur, atque utiliter succutiuntur. Aliquis tamen in ducendis cho xeis modus esse debet. Vsitata olim fuit luctatio cum Umbra, qua scilicet aurae ictibus diverberantur. Nostra Vero aetate, non modo iis, qui militiuo animi adiiciunt, sed et Omnibus honesto loco natis arridere Solet armorum ars ludicra, quae maximae est utilitatis. Lentus exercitii genus est ludus, quem billand Galli vocant. In eo enim ambri

latio, et multiplices corporis inflexiones

concurrunt.

54쪽

Antiquissimus est usus Pilae , qui Perii filis aestimatur, Pueris Praesertim, ac debilibus: minimum enim xivium CXPO- scit. Follis vero iis, qui maximo robore Pollent, magis convenire Videtur. Vuldopere salutaris ducitur venatio. Graeci venationis inventum Apollini, ac Dianae acceptum retulere. Persae, Scythae, Parthi plurimum venatui sese addicebant. Cyrum, et Darium Venatione

delectatos accepimus. N C minus in honore suit exercendi coiporis ratio apud Graecos, atque Romanos. Caesar tri iam-Phans Publicam Venationem instituit. Traianus venatum habebat in deliciis. Senatus locis venationi aptis insignes

exercituum duces donabat. Nostra adhuc aetate Reges solemnes celebrant venati Ones. Varia interea venandi ratio. Etenim nunc pedestris QSt, nunc equestris, iam retibus, iam laqueis instituitur: at usitatior ea est, qua auimantia ignea ballista adsequimur. Vtilis quidem venatio est: at caveatur ab incommodis, quae illam comitantur. Vestes sint laneae. Calcei ab aqua non Permeandi, Ocreae, Peroni

55쪽

5 Icrura tutentur. Dileus sit albidus. Λestuans nec Vestes depone, nec umbram pete: si igidiorem aquam ne bibas. Domum redux siccas vestes indue . Magnopere Sese Commendat equitatio.

Digestioni favet, liberiorem viam sanguini Parat, perspirationem Promovet, Vires confirmat. Persis, ac Parthis maxime fuit familiaris. Hippocrates, Galenus, Syde- Iahamius , ut caeteros mittamus, equitationem cum iis, qui valent, commendant, tum multis in morbis praecipiunt. Vt autem optatam ab equitatione utilitatem Percipias , tolibus attende. Erecto trians o, et capite elato te gere: sirmiter inside: contra stantem Ventum non equita , Vel, Si equitandi fuerit necessitas, Os Vela: sudore persu sus a res rigurio , ut superius

monuimus, CaVe.

Inter corporis Oxercitia non ultimas sibi vindicat natatio. Per cam enim et corpusiatiliter dimovetur, et salubris balnei actio adiungitur. Natatio maximo in honore fuit. apud Romanos. Cato maior filium natatum edocuit. Caesar natatoriam artem maxime callebat. Augustus ad natationem

nepotem instituit.

56쪽

De variis modo gestationis generibus

dicendum. Primo veniunt vectio in rhe-du, ac gestatio in lectica VSus rhedae pro Varia, qua promovetur, Celeritate Varios effectus pavit. Huc quada tenus attinent, quae superius de equitatione animadvertimus. Gestatio tu lectica minus vehemens est, ideoque debilibus utilis. Navigatio nudulatorio motu Salubriter Concutit, et nova semper Obiectorum Scriunnimum mirifice recreat, maxime si tu, tamaris littora suscipiatur. iuvat praeterea identidem caelum mutare. Quantum Prosecto voluptatem asserunt peregrinationes t Tu itaque, Aemili

mi, quandoque Hativum Solum desere, exterasque Pete regiones Sic enim noumodo tuum valetudinem confirmabis, Sed et mores hominum , naturaeque producta non sine maxima utilitate pervestigabis.

Theatra, ludique omnes, in quibus et

corpus manet immotum, ct animus intenditur, non huc ut tinent. Non equidem omnino vetuoria: ab iis enim, qui stoicam severitatem redoloni, Vehementer abhorreo. Dico tamen ab hisce diutius Protra-

57쪽

Labor, ut vidimus , ad robur corporibus conciliandum maximopere consert: verum et ipse debet cum quiete alternare. Et aut in animus et ipse recreetur , it Vatamoenis uti consortiis. Ιamvero huius modi quies haud satis esset ad exhaustas Corporis Vires instaurandas. Quamobrem natura voluit, ut statis temporibus placidus somnus advent i, qui animi curas Consopiat, atque vires redintegret. Sed et

Somno suae sunt leges. Diuturnior nocet: ad septimam horam productus salutaris habetur. CubicuIum, in quo somniam QS CR-pturus, Purum aerem Contineat, et ab omni sit strepitu semotum. Nox ad dormion

dum data : qui hanc legem violant, gravibus premuntur incommodis. Post parcum coenam deambulatio alliciat. Biecte factorum conscientia animi tranquillitat in . conciliot: non dirae cupidines turbent. Non molliora sint strata: levia sint supcrpectore stragula, ne spiritus cum labore ducatur. Siammo mane e lecto Surge. Quam splendidum offert Solis ortus spectaculum l

58쪽

Aurora primuim minora fugat sydera, mox Vero suas rosas late dis undit: laeta lux sen-Sim Percrescit: demumque fulgidissimum iubar se prodit. Tum Vero numerosa lia Scinia purum aerein suis modulaminibus mulcet: et Purpurei stores Scsc expandunt: et universa natura oricutem diem ridens salutat. Tu, Aemili mi. tuam et vocem adiunge: et Deo optimo Maximo, qui tam pulcherrima infinita sua sapientia condidit, suaque mira benignitate ad tuam utilitatQm, atque oblectamentum prodit, tua domissus Obsequia, uti aequum est, Praesta. Scire nunC aVeas , utrum meridiari expediat. Si Potes, abstino: si prostratae aestivis ardoribus vires expostulent, Sa Lius suerit ante prandium obdormire. Nec minus enitendum , ut animi facultates, et assectus sapienter regas , AC tem

peres.

Affectus velle mentiores valetudinem laedunt. Subitum maximumque gaudium SO-

Phoclem, Philippidem , Diagoram, Chilo

nem, Thalnam, Xeuxim exanimasse legimus. Moeror multo plures Ietho victimus edit. Clemens VII, et Racinius Prae

59쪽

ingenti moestitia periere. Alias autem

moeror lentius agit: somnum arcet, VOntriculum enervat, maciemque gignit. Metus gravissime percellit: ab eo metu cordis actio languescit, laboriosus spiritus ducitur, et Vires prosternuntur. Pudoris effectus non multiam abludunt: genas rubore sun Ddit, evacuationes supprimit, gra-Vesque morbos adducit. Promptius, ac

gravius ossicit terror: hinc lipothymiae, pulpitationes, convulsiones, subita canities, apoplexia cito lethalis. Espinosa ab

acerbiori Philippi II Hispaniarum Regis obiurgatione perculsus adeo fuit , ut nou multos post dies interierit. Por- belle Seneca iram brevem furorem appel- Iavit. Per eam rubet sucies, sciritillantes Prorumpunt oculi, os spuma obruitur, sanguinis motus accelera fur. Alias autem Contrarios effectus exerit; squallescit fa- Cies, pulsus exilis tangitur, anhelosa sit respiratio: vox haeret. Nerva , et Attila inter iracundiam periere. Odium , et invidia animos torquent: corpora mRCerant. Affectus vero , qui salubrior censetur, est spes; non enim ipsa nimiopere stimu-

60쪽

lat ut gaudium ; at moderate, uti sanitas poscit, assicere videtur. Animi cupiditates cum stoicis Non eXPungimus : at constituimus, omnes animi

affectus vel purissimos, tibi immoderati fuerint, incolumitati nocere. Prima aetas vivit vitae nescia suae: pueritia nugis delectatur, ac iocis : at eheu l adventat pubertas, iamque cupido sua miscet Ve- Dena. Amoris insidias venustisssitne, ut sol t, Virgilius in sua Elisa descripsit. Vritur in selix, praeclara facinora interrumpit, surens bacchatur, Aeneam praesent m attonita contemplatur, absentem et audit, ct videt: domum suriis agitata caelum, torramque iniuriae vindices do Precatur : moxque desperatione amens sibi

mori em consciscit. Excipit virilitas, qua deservescere incipiunt amoris favillae; at asperior subit animi arbitra ambitio. Haec incutem impotenti vexat cupidine. Nihil ambitioso sat est : dies, noctesque in sectandis grandibus trahit: ubi quac ardes rebat est consequutus, non idcirco sibi acquiescit: ut plura, et sublimiora ur- densius esilagitat. Eius desideria sunt