Rudimenta doctrinae de peste

51쪽

amat: peste c0rripiendus humores habere debet paratos ad amatum eXcipiendum refertos. Ideo non omnis homo versans inter infectionis causas assicitur peste. Sunt ann0tante Cei. Chen ut L. C. p. 34. aliisque autoribus, qui diu noctuque inter pestiferos Versantur, &Profecto mi asmate inquinantur, ab hoc morbo interdum per hebdomadas & menses immunes. Videtur in talibus hominibus causa praedisponente carentibus hocndasma in corpore humano sine ullo, aut fallem perceptibili sanitatis detrimento aliquamdiu delitescere posse, cum humoribus innocue circumduci & per transpirationem insensibilem educi sensim

alios enim dispositos hi inficere possunt

peste. Horum assertorum multa sparsim inobservatoribus exempla legi possunt. Ita Chicoinau L. C.9 absque n0Xa pestifero sedet ad lectum , apud Schreiber L. C. p. mulier marito lue pestis eontaminato in e0dem lect o per omnem imorbi decursum impune adcubuit: imo

52쪽

to obiens maniaca matrem momordit ad pectus, Vulnus sanabatur, & mater mansit sana. Cel. Mertens L. C. p. 12 I.

Adfert casum ubi mulier cum octo Iiberis & duabus segminis in unico domicilio habitavit, omnes, ea & puero sex mensium eXceptis, moriebantur, &per 48 horas insepultae in domo mane-hant mansit mulier in ea domo, oscultata est mortuos, & tamen peste infecta non est. Ab aliis hominibus patet, eos

peste necatorum Vestes absque noXa induisse; quales casus mihi noti sunt ex epidemia transylvanica anni 177o. Cel. Da ver a) historiam narrat , ubi nutrix infantis quinquρ utensium peste correpta usque ad mortem fere infanti proprio

ubera praebuit, contagio assectus non est. id nos obser-Vavit

53쪽

anni Ι7I8. tunc vicissina infans su- gens peste corripiebatur, & eVasit, mater vero sana mansit. Varia etiam exempla CL Daeter puerperarum innotuere, qUaeffetus peste correptos in lucem ediderunt, licet matres ipsae ab hoc morbo liberae essenti Diversa vero rursus haec corporis dispositio pro singulari corporis constitutione manet: in uno subjecto major, in altero minor est. Ideo iste citius A tarduis, levius, gravius alius inficitur &necatur. Hinc in disposito cito leve

contagium magnum fermentum febrem& m0rtem promovebit; non dispositus a majori non assicietur, uti scintilla facillime magnum excitabit incendium, si corpori inflammabili applicata fuerit, ec0ntra Vel exinguitur vel dissicilius tardiusque ignem excitabit, si minus, Vel plane non phlogisticam rem tetigerit. Egregie pro demonstratione horum qIlde protuli inservire poterit memorabilis casus mi

54쪽

lii a CI. R eneting communicatus: cum interpres quondam in aula Turcida Grae-CUS nomine Carasa qui jam bis peste Iaboraverat data occasione Constantinopoli adiisset primum Caesaris ossicialem & ex singulari indulgentia Turcae ipsi ad latus sedisset , Videns maerorem Turcae interrogavit eum de causa, respondit Turca, quod ante brevissimum tempus silia dilectissima in gremio suo peste obiisset. Timidus graecus ad hoc responsum Valde perterrefactus studuithrevi discedere, domum festinavit &domi reversus statim dejecit a suo corpore Vestes eXternas, famuloque suo dedit ad manus. Nihilominus sanus mansit interpres graecus, hic servus Vero brevi peste correptus periit. Apud Chenot L. C. P. 4ob qu0que senex septuagenarius e fenestra domus infecto se panem accepit, & pestem: qua die tertio mortuus est. Multhim sane interest accurate scire, in quo haec corp0ris dispositio con

sistat Τ

55쪽

sistat Τ Contenderc ausim in corruptione hum0rum, plerUmque ex alimentis pravis aere calido solo, vel calido hu-1nido generatam, id quod supra de peste Turcica ostendi. Hoc saltem ab epi-demiis in transylvania annotatis patet: in plurimis pestem non tantum anteiisse,

Verum etiam commitasse magnam escU- lentorum caritatem, & annonae penUriam potissimum inter plebeios cum sole multum ferventc. Ideo eXplicare poteris, quare pauci divitum & plures pauperes peste corripiantur, & necentur. Non parum quoque contribuet aeris majae occulta quaedam crinas , seu textura, ut Corpus fa Cilius contagium suscipiat diversis temporibus. Unde pestis quandoque lento passu procedit, alio tempore furore maXimo regiones deVastat & sub aliis circumstantiis silet, Vel omnino eVanescit. Occultum auctoribus est, in quo consistat hae C aeris Crassis, quam plurimum enim tempestas tempore peltilentiali sanissima fuit absque

56쪽

morbis epidemicis aliis Plerumque

tamen ante Cedit Vel Concurrit cum peste aer fervidus siccus vel calidus. humidus.

Epidemica aeris constitutio pro diversa sua indole contagii vim & emcaciam multum intendere & infringqre, imo plane penitus delere absque ulla hominum prudentia & industria potest; Πeque unquam hujus morbi daretur sinis, si anni vicissitudines aeris mutationes in ejus virus nil imperii exercerent. Profecto nisi aer adeo potens esset in Propoganda, minuenda, imo delenda peste ipsa omni fere anno vel saltem temporibus epidemicis in Turcia urgenti0ribus peste obrui deberent nostrae regiones Turci cis Vicinae, ob Continuum

a) AIbrich L. C. Chenoe L. C. Mersens L. C. Apparuit etiam nonnullis observatoribus plures homines peste correptos esse tempore novit ii, aliis tempore pleni Iunii.

57쪽

per tramites occultos Cum Turcis CommerCitim quod tamen non semper, imo rarius succedit, uti ex praefatione patet. frigus enerVat, Calor, nec non aer putridus praesertim nebulosus calidus humidus auget natasma pestilentiate; hinc crescento anno pestis invalescit, ut circa autumnale aequinoctium ac me

attingat, dein collabescit, brumali frigore evanescit ori Surgente inquam

anno

a) isdenham L. C. p. 63. Ho es de peste

Iondinensi. Negare ausus est hoc bden- hami commentum Cel. Mackenise contendendo pestem in Turcia ad Junium usque increscere , Iulio & Augusto ex parte mitescere, mense Septembri & Octobri vix observari, adeoque quod tempe ries aeris calida progressum pestis infriniscat, licet enim in principio aestus accedentis incrcscere videatur, post paucos tamen dies remittat. Supra Iaudatus Ren ing propria experientia sussul. tus Vacken te observata negat, Iaudatisdenhamum & confirmat ejus obsereatio

58쪽

Divisio potis. Dicitur pestis benigna & maligna

epidemica, sponadica, endemia, translatilia, solitaria & Complicata. Solitaria plerumque est, raro Complicatur cum aliis morbis epidemicis ut febribus

calitanes propriis in Turdia factis. Contendit ipse quoque pestem multipIicari aestate

progrediente, & minui frigore accedente. Quia aestate transpiratio major , adeoque resorptio mi asinatis pestilentiaI1s ficilior, dein quia corpus aestu augente ad humo. rum dissolutionem pronius sit, pestis adeoque minora impedimenta majoremque dispositionem pro assimilatione & fermentatione sui miasmatis in corpore humano inveniat. Concedit tamen chirissi

59쪽

eatharratibus, malignis lentis & Hec ticis, pleuritidibus, peripneVmoniis, purpura, variolis, morbillis, lue venerea, erysipelate, angina, cephalalgia, dysen -

& cset. divitur etiam a nonnnilis a symp- tomatibus Concurrentibus nempe in pestem cum bubonibus & in illam cum carbunculis vel utrisque.

s. 8,

mus amicus pestem nonnunquam aestata. ealidissima mitiorem filisse autumno , hyeme, Vel Vere , quia pestis ibi eun . dem typum servat , uti Variolae ac febres putridae epidemicae apud nos, quae non semper uti. deberent ex principiis aestate fervente sunt periculosissimae, v Tum nonnunquam pro diversa aeris constitutione epidemiea copiosiores , & periculosiores Hyeme, autumno & vere. Si nempe tempestas typum suum naturalem non servat, sed aestatis formam induit idem patet ex decursu epidemiae a Cel. Sehrener annotλtae L. C. Pag. 75.

60쪽

Γecursus pessiis in genere. Pestis non solum in variis regionibus, sed & in una, eademqUe regione, diversis temporibus & pro diversa miasmatis pestilentialis, qualitate, εῖ -- groruna constitutione morborum complicatione & pro suo initio, progressu, ae fine diversa ostendit symptomata. Interdum eadem manet pestis species, quae fuit in initio. Interdum nunc in aliam mUtatur e. g. inflammatoria in putridam vel putridam nervosam Quandoque sub larva aliorum morborum incipir, ut pleu- ritidis, catharri, anginae. Hinc praemittam generalem pestis historiam speciali. Prodromi communiaque pestis symptomata sunt: insolita corporis ineditia, graVitas, torpor, lassitudo aspectus tristis, inedia, lumborum molestia, capitis gravedo, hebetudo, obtusus dolor, vagi cutis succussus, phlogoses, somnolentia, febris typum intermittentis vel continuae servans. Postque aliquot h0