Vita Francisci Borgiæ tertij Societatis Iesu generalis a P. Ribadeneira Hispanice scripta; Latine vero ab And. Schotto Antuerp. vtroque eiusdem Societatis sacerdote. Accesserunt nunc primum Pia opuscula Francisci Borgiæ

141쪽

sumpti.Non dissimile diuinae prouidentiae exemplum apponam. Occurrit ei olim in itinere Suerus Vega,Ioannis Vegae Hispa- niae Praesidis filius, in idemque hospitium diuerterant: cumque frigus igne depulssent, secessit, ut solet, DEV M oraturus FRANCISCVS.V a focum retinuit. Post non diu cubiculo raptim noster egressus; Fugiamus, inquit, periculum praesto est. Dictum , ac factum: vix domo digressis, tectum decidit, omnes oppressurum, ni cauisset FR A N C I S C v S. Pij nimirum in tutela DEI sitiat. A morbo recreatus, confirmatusque, Lusitahiae Reginam, & Sebastianum nepotem salutat:regni item dynastas,

legationemque eXponit. CAPUT XIV.

Caesaris obitus, ct funebris FRANCI-s C I laudatio. DOMUM reuertit: Caesari gestae rei rationem reddit: de animi salute, Masceticis frequens sermoCarolus enim ad mortem tum se comparabat, optabatque vehementer, rationes anteactae Vitae, gestique imperij DEo summo animorum iudici probare. FRANCISCVS misericordiae DEI, atque clementiae commemoratione, languentem erigebat. Nec

142쪽

sesellit de morte vicina augurium. Vix enim coenobio digressus Pintiam attigit,

cum tri1tis nuncius allatus, Caesarem obiisse A. D. xj. Kal.Octob. anno salutis C ID. Is 18 ID. LVI II. Tabulis exequendae voluntatis vltimae,quam ratam haberi vellet, ER AN CISCVM nominat. Permolestum vero id

ei accidit, quod animam agenti Carolo praesto non fuisset, ut patrono optime de se merito, postremum hoc ossicium praestaret,oculosque morienti clauderet. Post tamen rogatuS non detrectauit funebri illum laudatione praedicare Pintiae, in aulicorum frequenti corona: adhibitis Regij Prophetae verbis: Ecce elongavi fugiens, o mansi in insue. Factum praedicans heroe dignum; qui cum de hostibus toties triumphasset, tandem se ipse vicisset. Nuncio . enim rebus humanis, Imperio, regnis remiso, secessisse,priuatumque egisse.CΟ-ronas,sceptra,fasces, ad CHRISTI crucifixi pedes sponte posuisse; quo rationem gesti imperij, mortem longe. ante praesa-Riens, commodius redderet Imperatori si immo,cum bona aeternae felicitatis spe. Illud in ceteris memorabile, & ad post ros transmittendum; Carolum ab uno, &vicesimo aetatis anno, nullum diem abire pastani, quo non boram orationi, medit

143쪽

set DE VITA FRANC. BORGIAE tionique tribueret, negociisque demeret. De morte demum, quae ad aeternam vi-ram ianua est, sermonem FRANCISCVS elausit extremum

CAPUT XV. Quae in Histrata Societati aduersa acciderunt.

Ρε R idem tempus Pintiam, Occulte

inuaserat deprauatarum in Religione opinionum lues: idque malum,quo occub tius,eo periculosius, paruis, ut sit, igniculis ortum, Prouinciam Hisipaniae inflammasset, nisi ad commune incendium restinguendum mature, atque alacriter Philippus Rex vere Catholicus, & Quaesitores Fidei aduolassent. Mali origo haec fere memoratur. Dum Caesarem Augustum flos Hispanicae nobilitatis in Germaniam, ceterasque hac labe insectas regiones sequeretur, Vsu, commercioque, oc disputationibus, Quae damni plus, quam commodi adferre solent contaminati nonnulli venenu haereticae prauitatis imbiberant; edocti ab iis qui a fide maiorum, Ut trans sugae, turpiter desciscentes, in alia omnia blasphemiae, impietatis, & atheismi abi runt. Conventicula itaque nocturna , α conciliabula clandestina cogere quod sere

seditionum initium tabellos impios, M

uinosos

144쪽

famosos in vulgus sipargere ausi; & iam Virgines D Eo dicatas tabes illa occuparat. In his ipsis coniuratis nonnulli Socios, ut conscios, filio nominaram, in eandem causam inuoluere tentantes. At illi innocentia freti, recti se conscientia sustentabant; calumniamque tempus,& eius filia Velitas,diluit. Ferdinandus enim VA- desius, Hispalensis A rchi episcopus, idemq; Censorum Fidei princeps, ceteris iudicibus negocium dedit, ut Socios, in templis, vicisque a calumnia liberarent, & hon rifica praedicatione in integrum restituerent. Hi sipali quoque in Baetica, in Socios incurrere, calumniisque petere factiosi ausi: &, quod mireris, ij ipsi, quorum intererat omni ope pro veritate niti. II nori tamen nostro, ea nimirum vis est in omnem partem Veritatis consitu runt boni; nosque pro concione innocentes, & integros publice praedicarunt, ipsi etiam Dominicanae familiae sodales. Nihil his tempestatibus, aduersisque fractus' FRANCisCI animus,quin & fortius, palmae instar, nitebatur.

CAPUT

145쪽

CHRISTOPHO Rus Rogius Sandoua- llius, qui post ex Episcopo ouetensi, d& Pacensi,Hispalensis Archiepiscopus do lεesiit, FRANCISCVM amanter monuit, lAsturum, montiumque incoIis circa Oue- ltum habentibus, non solum victum in lsumma temporum dissicultate, ex conti- lnenti annorum aliquot sterilitate deesse; sed, quod rei caput est, etiam doctrinae Christianae praecepta, & caelestis panis

frequentiorem vim. Asturum enim ager, Ilicet optimorum ferax equorum est; ingeniorum non item,in agrestibus praesertim hominibus. Adeo verum illud, Non minus uno solo, caesoque nasti Nec mora, FRANCΙ-SCVs ad Ioannam clarissimam Hispaniae

Principem, quae absente in Belgio Rege Philippo, imperabat, Ouetensis agri in piam animis, corporibuique sustentandis, .

retulit: opem implorat: se in partem laborum venturum, missurumque SocioS, qui rudimenta doceant,& sacra procurent:led quando in tanta rerum omnium indiget tia,ut anni tempus erat,inanis venter auribus careret, rogat, Asturum inopiam su lauarc

146쪽

LIBER SECUN Dus 27 leuare vellet. Sic enim fore sperabat, ut fructus non paenitendus animorum colli- 'geretur. Vetus enim, fructuosiumque S cietatis est institutum, in Paganorum agros excurrere, S quasi legationem DEI, d cendo, concionandoque obire. Princepsi illa, ut ad omnia pietatis ossicia propendebat, Asturum inopiae subleuandae, qua tuor aureorum millia ex aerario publico numeranda curauit. Haec ut pauperibus

viritim distribuerent, duo Socij profecti, Petrus Samedrius,& Caruatalius, rumq; per se sterilem , diuini verbi semine ita

coluerunt, Vt tum primum nati, videntesque qui caeci ad eam diem fuissent, sibi viderentur. Missi item a FRANCI SCOSocii extra Hispaniam, in Mauritaniae Caesariensis urbem, hodie oratium, quam olim Icosium alij, alii Madaurum, L. Aph puleij patriam, existimant. Quae VrbS in Africae ora sita, Francisci olim Ximenii Cardinalis, & Toletanorum Archiepiscopi

opibus, auspiciisque capta, praesidiis nunc Catholici Regis tenetur, aduersus Maurorum incursiones. Exercitus ex Hispania nauibus eo deportabatur, ad gentes illas,Christiani nominis acerrimos hostes, debellandas, anno,opinor, C ID.IP.LV . te Igitur missi a FR RN CISCO e nostris, Petri

147쪽

Petri duo,alter MartineZ, qui post Martyr obiit in Florida,insiulanorum insidiis.Alter

Vero, Petrus, cognomento Domenichus.

Eductis in hostem copiis, Mostaganum oppugnaturis, iussit belli dux in urbe S

cis manerent, aegrotis quadringentis militibus, qui in noso mio decumbebant, operam nauarent. Hi, tametsi militibus animum in praelio addendo praesto esse mallent,dusto audientes fuerunt, & viiiiij magno illi Imperatori DEO, ut ad maiora reseruarentur. Caeso enim ad interneci nem exercitu, captisque qui cladi iuper: suerant, periculum nostri euitarunt. Post in Hispaniam reuersi,mortuorum se in nu- l merum relatos, sacris etiam rite peractis, compererunt.

In Lusitaniam reuersus, prouincia obita, lastrat, sandatque Collegia. SEMEL, iterumque Lusitaniam ingrenso, sed negociorum duntaxat gratia, Sociorum Collegia lustrare, selatiumque otiose adferre, integrum non fuerat Coi modum iam per ea ipsa tempora, Herm-Cus,Lusitaniae Princeps,Cardinalis Qui de Sebastiano in Africana expeditione caeso, i

148쪽

LIBER sECUNDvs. 32't ni iamque exci tatam aere suo, societatist fidei commiserat; petieratque per litteras . a FRANCISCo ut mitterentur doctores a Sacrarum litterarum duo; utque statis a iungere ne grauaretur. Valetudinis etiam. interesse medici affirmabant, animum ai curis,quibus Pintiae Obruebatur, avocare,s M peregrinando relaxare.Praemissis igitur ii Sociis duobus, Petro Paulo Ferrario, Mi Ferdinando PereZ, qui Theologiam doc id rent, in Liisitaniam te contulit; ut Princia pem bene de Ecclesia, Societateque me-- ritum, cum ossicis causa falutaret, tumi gratias etiam Sociorum nomine ageret. Αcceptus hic omni ossiciorum, & caritatis

Senere ,pari comitate,qua eum olim Ioannes III. Rex, eiusque frater Ludovicus,

i complexi fuerant. Concionabatur Domi' nicis fere diebus, vernis quadraginta diei rum ieiuniis, in aede sacra, audiente cupiia disii ne Henrico Cardinali. Hic, cum de . vi a sessum orationibus ad populum haben-

dis onerandum quidam negarent, instabati Cardinalis: Nec postulo,inqim,diserte concione . tur: abunde erit populo, mihique, vel 'ggestum . coii cev isse eum, qui Omnibas sest bonis sponte.

. CHRISTI propter amorem, abdicauit. Interea Henricum cupido incesserat,& FRANCI -

so inuisendi, & Academiae lustrandae, , quando

149쪽

13b DE VITA FRANC. BORGIA quando absenti integrum nunsuam fulseset. Deductus itaque a nobilitatis flore, omnibusque Academiae ordinibus, & S cii;,Collegium ingreditur. FK AN Cis Qv spro foribus praestolabatur. Iure,inquit,opti

mo.Princeps ampli me,omnes te omnium aetatum

ordines, doctique homines, honoris gratia, visiten , tute parentem, deducunt: b.c qtaque, licet indoctus coetus cle nimirum, & cocum significabat tuus est , tibique de tus. Adduc, tum nullo modo potuit, pugnante licet, diuque vr gente Heni ico, ut caput tegeret 2 obfir malo enim animo honorem illi deberi serio anirmabat. Accessit eo ipso, tempore& Brigantinus Dux e Villauitiosa oppido, Henricum Lusitaniae Principem, eademque opera FRAN C I SC VM salutaturus. Post FRANCISCVs & Collegium Bracarense lustrauit,nuper aedificari in

ptum, sumptu Bartholomaei, Martyrum cognomento, e familia Diui Dominici, Archiepiscopi: qui singularem cum doctrina pietatem ita coniunxerat, Vt utra repraestaret, incertum esset. Sociorum hic opera,in commisso sibi grege curando uti velle prae se ferebat; quod re etiam praestitit.Post ut erat summa vitae innocentia, γ& sanctitate, sponte abdicato Episcopi officio, cellae coenobij se iterum utique red-

150쪽

didit. scripsit re penitus explorata, Chrysostomi, & Gregorij Pontificis exemplo,

De Cura Diuorum, Volumen egregium. CAPUT XVIII.

Portuensis Collegi, Societatis initia. '

SC vs, ad orationemque, ut solet, Asolitudinem festinabat.P'fectus itaque in Galleciae fines, ut a publicis negociis,quae nimis occupatum habebant, se abduceret: Portum venit, quae Vrbs hodie nomen retinet,quia portus est oppidi Calisi indeq;

adeo, ut Hiipanicarum rerum scriptores AEnd. R tradunt, toti prouinciae nomen inditum. OEa mille circiter, Sc quingentis passibus Durio flumine, 'bi in Oceanum influit, imminet,loci ingenio,& situ saluberi ima. Hic olim FRANCISCVS Strada comm ratus, assiduis concionibus, ut erat in diacendo acer, & Vehemens, magnos antea fructus retulerat. Delatus & FRANCI-S C v S miter Kal. circiter Sextil. anni CID. ID. LX. rectaque in Xenodochium Ochi Amatoris pertendit. Vix iam ad pedes desilierat,cuin Rodericus Pinetus Episcopus P mensis salutatum accessit. Cities item admirabundi, cognito quis olim FRANC CVS fuisset,atque ob com-