장음표시 사용
41쪽
debeatur haeredi sileenri oportet ut eligat, & paulo post sit naturaliter indivise sint vel siue damno diuisio fieri non possit estimatio omnino prie standa est, Dicimus nos non posse dici aliud pro alio solui, antequam appareat quid sit id quod est in obligatione. si a potentia quae facit dicterentiam inter aliqua duo necesse est qu5d cognoscat utrumq; eκ tremum. Item partem dicimus
indivisibilis rei non esse, quia quod non potest diuidi non habet partes . nec actu, ne q. potentia nisi intentionaliter. Et legata parte rei indivisibilis, intentionalis pars legatur, quae non potest nisi estimatione metiri, & consequenter estimatio legata intelligitur. Non soluitur igitur ibi aliud pro alio . eo minus quia non erat illud aliud debi tum &conlequenter non creditum. quia peri non poterat ante Iudicis cognitionem, & ridiculu est fateri aliquid debitum esse priusquam peti possit. Et manifestum est Paulum hic dum inquit solui non polia aliud pro alio intelligere nulIam elia solutionem rei non debite. pro re debita. Tertio quod inquit, non procedere in casul si domus. squi confitetur . deleg pri qui eonfitetur inquit Vlpianus se debere dc iustam causam assert cur praestare non possit. Puta, alienare legata negat dominum vendere velle, vel livmensum pretium petere, & paulo post. si seruum haereditarium neget se praestare debere, forte patrem aut fratrem vel matrem . aequissimum est aestimationem praestare. Utroqi casu ad nos non pertinet ille contextus, quia di Mimus aliud pro
alio so Iui non posse si res debita solui possit. Item si res sit debita, primo easu dictae legis. si
domus res pra itari non potest. secundo res, non debetur. Quia seruo haerede instituto, si legetur ab eo pater eius, videtur deberi Iure ciuili. sed repugnat iuri naturae. Quod est Ius iurium ti regula regii lariam, propterea quia impium δέ iniquum esset, dari patrem a proprio filio in mancipium extraneo. Non igitur dcbetur, quia talis dispositio tellatoris non est leM. quoniam quaecumq: scriptis ecim pra hensa sunt inquit Aligus. si naturali iure fuerint aduersa vana Nitrita habenda sunt cap. quo iure S distin. Quarto. quod inquit limitari in easti l. miles a pri de re iudi I si vero a fila solii matri l si sum
dum perfideico. de leg pri. Modestinus in.l miles. Decem inquit aut noxe dedere condemnatus. Iudicati mihi in decem tenetur, Facultatem enim nox e dedendae eri lege accipit. Is atriem qui stipulatus est decem, aut noXe non potest decem petere. Nihil est quia primo calu decem tantum debentur. Secundo casu oblligario erat alternatiua. Adl si vero. Ulpianus ibi. Ait leκ quanta pecunia erit tantam pecuniam dato. Ostendit enim alionem voluisse legem praestari, rasi maritus maluerit res ipsas tradere ,&hoc benignius debet admitti. Respondeo dedisse legem facultatcni dandae pecuniae N hanc Iuris interpraetatione, non autem obligasse maritum de
terminate N rebus haereditarijs liberti solutis recte dicitur solutum quod debebatnr, quia propter has debebatur pro arbitrio pecunia. Λd l si fundum. Consenserat sibi dari pretium prore. dc non sit eo inuito sollitio. Et quod inquit Ripa ad hane limitationem reduci easus omnes illos in quibus pretium succedit loco rei, Nihil est, propterea quia debetur illis casibus pecunia
tantum Sc res est in prae statione, di pecunia soluta soliatum intelligitur qudd debetur l. pri de Perra. legat. Quinto qtidd inquit limitari in contractibus innominatis in quibus semper aliud pro alio inui
to creditore soluitur. Falsa& ridicula est limitatio, eo magis quia hiit ipsemet oppositionem reddens rationem contrarii dum inquit. Quia non tenetur praecisae ad dandum . Atqui si non tenetur ad dandum magis hoc quam illud cur est quod dici potuit magis hoc non debitum quam iblad . N aliud pro alio solui tSeXro. quod inquit limitari in casu .l pri C deargent. prae. lib κ. Tantum abest quod ibi fiat
silutio unius rei pro alia inuito creditore, quod imo si iubente creditore eodemq. Legislatove . Iubemus inquit ut pro argenti summa, quam quis thesauris fuerit illaturus inferendi auri ae cipiat facultatem.
Septimo. quod inquit fallere in ea se I sundi Trebatiani de usustu leg. fallitur ipse. Fundi Trebatiani . Scevola inquit . reditus vXori meae quoad viuet dari volo. Quaero an possit Tutor la redis fundum vendere , & legatario quantitatem Osterre annuam, quam viuus Paterfamilias eκ locatione fundi redigere consueuerate Respondi posse . Responsum hoc interpra latio est voluntatis tellatoris & consequenter demostratio rei debitae. N ex his verbis apparet, legatis fundi i edditibus non magis deberi eX mente testatoris fructus quam quantitas pecuniae quae ex ipiis fruetibus redigitur, pro arbitrio hY redis. Et pecunia oblata non dicitur aliud pro alio solui, ted
illud idem quod debebatur. Quicquid ibi dicat Glos
42쪽
octauo.& Nono, quod inquit non procedere in casu I. i .s. sed si tantum, de collatio. N ihil est quoniam eadem Praetoris voluntas quae participes fecit filios emancipatos per bonorum possessionem contra tabulas paternorum bonoriam. Isi qui sunt in potestate. dc voluit ut propria conferrent. Iurisprudentum sententia ab initio sui eam interpraetationem recepit, ut possent per cauti nem collationem sacere. 8c compensare quodcunaq. voluissent. Itaq; non magis determinate tenentur coferre bona quam aliud. dc nomen paterni debitoris delegantes fallo dicuntur aliud pro alio soluere. simili modo estimationem pro libris. Decimo quod inquit limitari in seruitute quae debetur per aliquem locum . quia potest religio
1 fieri lc alius designari. l. 2. s locum de relig lcium p. funer. dicimus locum non esse seruitutem. dc consequenter loci mutationem non esse mutationem seruitutis . nili mutato loco is cui debetur seruitus minus commode utatur, designato igitur loco quo no minus commodae uti te ruitute possit, non soluitur aliud pro alio. quod ii impe)iri seruatus videatur mutari locus nisi consentiat is cui debetur non pote it inquit ibi Ulpianus. Undecimam secundum Ang. limitationem ut possit inuito ci editore dc bitor aliud pro alio pignori dare. ut ipsemet reprobat ita communiter caeteri. Duodecimo quod inquit non procedere in harede adeunte cum beneficio legis Sc inuentarii qui potest legatario soluere rem pro pecunia .l ilia.. .. Nil pra fata C de. Iur delibe Nilui ad rem
pertinet, quoniam haeres beneficio inuentarii efficitur non debitor . dc remanet purum instrumentum exercendae voluntatis defuncti sine damno proprio. secundum vi rex haereditatis. Et pol est. verbi gratia legata pecunia si pecunia non eκtet inliaereditate soluere rem . quia non tenetur dare pecuniam quae non est, neq; tenetur conficere cum incommodo δέ damno pecuniam 'in re, quia leX vult, nihil penitus ipsum ammittere eX sua lubitantia . nec in aliquod damnii incidere. Itaq. praesens limitatio non restringit regulam nostram. quia soluendorem pro pecunia non
potest aici aliud pro alio soluere, qua a pecunia non est ab ipso debita. dc regula praesupponit rem, pro qua negat aliud posse solui 2 a debitore deberi. Decimotertio quod inquit limitari in obligationibus faciendi δέ aliquibus dandi. quando non
tenetur praecise debitor ad dandum, ridiculum est. Quia si non tenetur ad dandum praecise , soluit quod debet non aliud pro alio. eo magis quoniam in his omnibus faciendi obligationibus. Min contractibus innominatis. si do ut des contrahitur tacita conditionalis obligatio ad interesse a. si quis ab alio s.fi de re. iudi .l naturalis. . pri. de praescript . ver b. Item inter elle quod creditore petente datur, Ridiculum est dicere, inuito creditore solui. Uecimoquarto quod inquit limitari eκ sententia Ang in auth. de alien . Nemphi. Si ereditor ex re pignorata percepisset fructus bc conteruallat, Zc vellet debitori restituere non pol se, quia cogitur pro sua pecunia fructus habere. Nos dicimus veram esse sententia Angeli .si seu mis sint in pecunia, si pecunia, debetur alioquim nequaqua .quia no pecunia pro pecunia non copensatur.I. ii eouenerit ut nomen. de pigno actio cu similibus. Et non est ingravamen creditoris inducta copensatio . sed in fauorem. Ideo inquit I)ompo. necessaria est compensatio quoniam interest nostra potius non soluere quini solutum repetere l. 3 . de compens. Item fructus sunt restituendi, quia sunt pars fundi δέ tacite intelligitiatur pignori dati l in pωdijs Tinqui b c au pig vel hypo lac cor. Et quod dicitur in cap cum contra de pignori b. adiuncta Let cum simili C. de pigno. aist. in sorte computari. habet locum in his. quae non eXtant, δέ sunt consumpti, vel quavis ratione reddi non possunt, quorum necesse est habere rationem. Decimoquinto et inquit limitari iuxta notata per Bald in rubri .C. de contraheri empl. quari do icilicet mandatum est procuratori ut tandum emeret δcis ex sua pecunia mandantis nomine emit .lctandiu retinet landum quod quantitas valoris fructuum perceptorum ascendit ad valorem pretij debet compensare stultus in sortem. dc se aliud cogitur habere pro alio. Dicimus fieri compensationem non seu tuum in eo quod fructus. quia non eXtant, sed quantitatis valoris fructuum perceptorum cum quantitate debita. dc sic pecuniam pro pecunia dari, vel pecuniam non eκisi pro pecunia debita, δέ aliud pro alio solui in his quae recipiunt functionem in genere. Decimosexto, et inquit limitari in casu debitoris dantis pignus Ec fideiulsorem ii . notata pee Ange in auth de fidei. in prin easus est necessitatis , quando debitor non est soluendo dc non reperitur cmptor. pigno. ut ibidem.
Decimoseptii no, quod inquit notabiliter limitari quando testator, relinquit fratribus aliquot salmas vini quolibet anno,& haeres vellet, de bonis testatoris concedere fratribus unum iundum
43쪽
m quo vinum perciperent ut haberent fundi euram poterit inuitis fratribus per lex in I. si quis aegentum s. si vero C.de donatio. Dicimus. falsam esse Baldi sententiam quam refert. Quia dispositio d.s. si vero, inducitur in fauorem eius, cui donatur, non ingravamen quando reculet, Alias fieret contra mentem disponentis. Decimooctavo, et inquit inuito haerede grauato per fideicommissum de haereditate restituenda. computari sibi in quartam res quas alienavit. l Marcellus. s. res quae ad Trebel Ridiculu est. Quia manifestum est. iubente lege quod ea quae ab haerede alienantur computentur in quartam. quod dum alienat assentit iuris dispositioni quam scire tenetur, Et talis imputatio fit illo eligente non inuito.
Decimo nono, et inquit, Eui ct a domo locata p osse locatorem. qui sine culpa loeauit. ab obligatione liberari. si sit paratus aliam habitationem praestare non minus commodam l. si quis domum Eloea. Est easus necessitatis. qua impossibile est rem praestari. Et nihil ad regulam quae non potest esse mensura rerum impossibilium. Uigesimo dc ultimo. quod inquit limitari. quia lieet restituens rem commodatam vel deposita non videatur rem restituere l. a s si reddita Ecomino. Si tamen debitor voluerit rem deterior tam . dc pretium deteriolationis restituere compellitur ereditor inuitus accipere de m te Angei. Nihil est, quia leκ dicit non videri redditam nisi praestetur quod interest. Et implicat interesse praestito non videri non redditam. Ultra Iasonem tertia Ripe limitatio, ut non procedat quando unum est in obligatione aliud in solutione. I si stipulatiis decem in melle isde solui. Nulla est. Quia nihil proponit quo demonstretur. aliud pro alio, vel inuito creditore solui. Si stipulatus Ulpianus inquit quis fuerit decem in melle solui mel potest. Antequam ex stipulatu agatur. Sed si semel actum sit.& petita decem sue vini, Amplius mel solui non potest. Itaqἰ primo easu ante litis contestationem consentiente creditore recte soluitur mel. Post litem eontestatam illo inuito nequaquam, propterea magi con firmare quam restringere propositam nostram regulam videtur.
urebat a destructione eonsequentis κω nam Gestionem ex mutuo nisi fiat de meo tuum.
APPELLAT A est autem mutui datio ab eo quod de meo tuum fit.
Et ideo si de meo tuum non fiat non nascitur obligatio.
DIXI M Vs In rebus quarum usus eonsumptio vel distractio est, eonsequi necessiario
usus ipsius concessionem, translationem domini; . dc fieri rem de mea tuam. sed quoniam non omne quod est facere de meo tuum. mutuum est. quia magis comune est. Habet translatio dominia eomparata ad mutui dationem habitudinem generis , dc se respieiuni sieut animal dc homo. Et quemadmodum posito homine sequitur animal esse. Et e conuerso, sublato animali sequitur hominem remoueri. & consequenter risibilitatem quoq. quae sequitur inseparabiliter humanam esse nitam. Simili modo posito mutuo sequitur esse translatum domininm, Et e conuerso , hoc remoto quod dominium translatum sit remouetur mutuum esse. 8c obligatio illa quae consequitur mutui contractu. Contingit tamen in rebus consumptibilibus per usum. coresso usu non transferri dominium, si non naturalem & principalem usum rei concessero. sed secundarium δέ aeeidentarium, quia verbi gratia tradidero tibi certam pecuniam ad ostentandum, quo casu non nascitur obligatio mutui, quoniam usus iste non immutat substantiam rei Sc non eogit me facere pecuniam tuam. Et tunc negotium hoc specie non differt a concessione usus vestis vel annuli vel qui . Equia conseruatur dominium dc idem numero redditur, Ec comodatum dicitur δέ nulla aliam actionem parit qu1na commodatis fi de praescript. ver. Q 'iod vero adnotauimus nos argin
44쪽
mentari lioe in toto Iureconsultus e destructione eonsequentis . hoc ipsum confirmamus quia lice t demonstret originem vocis mutui , argumentatio haec non tenet per locum Topicum ab Ethimologia, quam Cicero notationem appellat recentiores Dialectici nominis interpraetationem. Quoniam locus ii notatione quicquid dicat Rodolphus Agricola intrinlecus locus est i lt.bsit anti ad conuertibilis affirmativa & destiuetiuae . quemadmodum a diffinitione rei. Et huic deler- utut tantum , Origines illa nomanu. quae significant idem realiter&conuertibiliter cum apto Domine. & non execdunt nec exceduntur ab illo, sed sunt nominis diffinitiones id idc numero cum Ethimologiato sicut estentialis dissinitio rei eum re diffinita. quod Rodolphus non animaduertit damnans Boetium & Ciceronem quia quemadmodum diffinitio est rei substantia oratione eNplicata, sic generis huius Ethimologiae, nominum sunt fgnificationes explicite oratione conuerribiliter & ada quate, Et argumenta quae colliguntur ab his dicuntur at substatia duci, propterea qui aeum Ethi mologiato significant eandem rem realiter disserentem sola ratione tantum, sicut idem temetipso potest drferre in eo si quandoq. magis quandoq: minias est notu dc dicuntur eiuldem
nominis minus noti per alia nomina eiusdem vel alterius idiomatis magis nota interprae rationes.
Quibus S diffinitioni fuerunt quic5munem locum a conuertibilibus collituerimi bc rectae. quo mam eum idem sit dicere Philosophum esse verbi gratia & amatorem sapientiae . De quocumq. couenienter dicitur ipsum esse sapientiae amatorem . de eodem dc Philolophum esse dicere licet. De conuerso Et a quocumq: remouetur esse Philosophum ab eodem & amatorem lapientiae esse remouendum N e contra. totidem modis quibus argumentamur a diffinitione. Cuius quidem generis Ethimologiaru dii lieite fortasse est in Iure nostro eκemplum aliquod accomodatum inuenire. licet Cicero de postliminio exemplificet. quia post limcnsue Seliiij siue Scevolae interpraetationem sequamur latiorem habet fgnificationem. receptione pristini status. Et exempla d nationis δέ exceptionis quae ponit Decius hic in ultima lectura Falsa sunt quoniam exclusio a qua videtur exceptio dici communior est exceptione. Et non omne quod est donatio est doni datio , tum quia datio traditionem innuit, cum etiam quia legatum donatio est non doni datio. Cinterum ab Ethimologijs. quae latiorem habent appellatione Ethi mologiato. siue strictiorem. Dialectici non deducunt argiamenta per locum ab Ethimologia, quia non significant idem numero realiter sed sunt idem secundum quid, secundum quid diuersa. N non conuertuntur. Sed quoniam habent se quae eXcedunt Ethimologiatum sicut superius ad inferius. argumentantur ab his rari quam a genere dc tenent per locum a destructione consequetis ut diximus de mutuo N eo et dicitur fieri de meo tuum . Qitae vero magis strictam appellationem habent e contra, tenent per lo cum a spetie ad genus assismative a positione antecedentis, eadem ratione qualequitur poli to homine animal esse, quia data doni datione sequitur esse donationem. Itaq. falluntur omnes scribentes, qui dicunt hoc loco argumentari Paulum per locum ab Ethimologia, quia talis Ethimologia non est conuertibilis significatio nominis mutui . sed concommitatis substantiam rei significate per mutuum. & retinentis naturam generis. unde non deducitur illatio a substantia sedi concomm itantibus & consequenter non a nominis interpraetatione, sed a superiori ad inserius, Et ridicula est Barioli resolutio ditentis. Valere arg. ab Ethimologia nisi repugnet dissinitio vel aut horitas, quoniam liabc i sedes Dialecticae proprias propositiones maximas, quae regulae sunt colligendo argumentoru N non aliunde petuntur ut ineptae innuit. Reliquoiu item omni u scribentiu post Barto. intricate confusiones & limitationes ut aliene a veritate sunt ita & ab utilitate. Quod opponit Glos N Barto. N soluunt de .l in eontractibus.C. de non numerata pecunia is Post biennium in obligatione literarum mutuum cosistere ciuiliter, esto et non fiat de meo tuum. Falsa est solutio. quoniam non opposita exceptione intra biennium praesumitur numerata pecu nia dc dominium translatum & tale mutuum praesumptum est. & habet se ad dominij translatione Praesumpta sicut evidens mutuum ad evidentem translationem dominij. Quod opponunt de i quamuis.C. si certum petatur. quamuis inquit pecuniam tuam Asclxpia' des tuo nomine crediderit, stipniando tamen sibi ius obligationit quaesiuit Sc. Respondeo conto xtum illum insertum suisse sub titulo si certum petatur ac demonstrandum domino pecuniae non competere actionem eX mutuo. Et stipulanti quod inquit teκ. aequiri ius obligationis intellige
acquiri certi condictionem Generalem tota I si quis certum si infr. hoe eo tit. no autem eri mu tuo quia re vera non est mutuum ante consumptionem . quoniam inquit Vlpianus si alienos malamos tibi mutuo dedi non ante mihi teneris quam si eos conismpseris i. nam si fur. hoc eo. Et Iabolenus inquit in libris Caij lcriptum esse, si Mieiu numi inscio vel inuito domino soluti sint manent
45쪽
estis eulus fuerint L si alieni desolui. Itaq: numis extantibus 5c non aliis mistis ut discerni non possint. poterunt i domino vendieari. Quod ergo dieunt reconciliari per stipulationem nihil est. &falsum et dieir Barto. de mutuo ciuili.
Ad. l. si quis pro eo. s. numos .is de fideiussoribus, et eonsumptis numis alienis nascitur codictio. ex d. l nam si fur Inlr eo. Respondeo nasci obligationem ex mutuo. quia consumptione fit de meo tuum rei necessitate, licet praeter intentionem domini. quemadmodum per commiXtionem . ut idem Iabolenus inquit. in. δ.l .si alieni. de solutio. Sed si mitti alijssint ita ut discerni non possint eius fieri qui accepit. Q lod est receptum utilitatis causa, quoniam visum est impossibile posse repetere eosdem numero Et confirmamus inquit Paulus hoc nostro conteκtu tanquam perpetuum 5c infallibile. nunquam nasci obligationem eκ mutuo, ni si tune cum fit res de mea tua, siue fiat per condictionis euentum, ut .l.proinde inse. eo. siue consumptione vel commiκtione . Sive etiam usucapione qui casus est de contingentibus raro. 8c fortaste non considerabilis a Legislatore , siue etiam praesumatur esse traflatum dominium. quia fit praesumptum mutuum. Quoniam fieri de meo tuum. est mutuo natura prius. siue quo mutuum esse non potest. Stipulatione vero nequaquam mutuum contrahi posse, dicimus quia mutui obligatio, est obligatio re contracta non verbis ut inst. eo.
Tomponius Lub. 2 . ad Sabinum. Lex 3.
CVM quid mutuum dederimus, & si non cauimus vi atque bonum nobis reddatur , non licet debitori deteriorem rem quae ex eodem generest, reddere: Ueluti vinum nouum pro vetere. Nam in contrahendo quod agitur pro cauto habendum est id autem agi intelligitur ut eiusdem generis, de eadem bonitate soluatur qua datum est,
τἀ EN D E N T obligationes a consensu partium. Quoniam acti is quo contrahuntur qui
eontractus dieitur substantiatur per eo neu um3c applicationem voluntatis plurium per-- sonarum ad idem. 8c haee ipsa applieatio consensas est. Consensus est res inuisibilis qui non potest nisi signis eκtrinsecis demonstrari &cognosci, signa potiora&praecipua Uerba lunt scoperationes. Verbis principaliter N essentialiter manifestatur hic ipse consensus. quoniam substantia eorum significatio est 3 sunt earum quae sunt in animo passionum notae. Factis 5c si non Possit principaliter intentio demonstrari, secundario tamen 1c per accidens nonnunquam perfecte declaratur, quia licet is qui operatur non intedat principaliter operatione ipsa docere . quia Letum est eκequutio proposivi R finis intentionis agentis. & quid per semetipsum eligibile .. men propterea quia formatur ad imaginem mentis. θc assimilatui proposito aut horis, quia producens producit sibi limite. eontingit communicari sibi ab agente cum similitudine simul. virtutem significatiuam intentionis eius, quoniam omnia imago repraesentat, exemplar sui re omnis repraesentatio lignificatio rei est. Propterea in contra tibiis illis quibus eliantiale est prieter verba dc eonventiones factum aliquod di operatio. ubi deficiunt verba quae potui fiant distinctam voluntatem partium manifestare tuto eonfugimus ad saeta. N ad ipsoru conditiones. in qui- , bus licet nobis inuenire a ct talem figuram quandam determinati consensus operantis. Et hunc tipsum eosensum ad sinceram notitiam cuius, ex facto peruenimus Iure tenemur attendere qa - si verbis suisset explieitum, non dissimili ratione qua ousequimur voluntati Principis. nedum verbis declarate. sed factis.l. de quibus. is de leg. quia reuera nihil interest verbis , an factis perduc mur ad eognitione voluntatis agetium . dummodo nobis innotescat adaequale Ic persecte. Quia Gla voluntas. ut in re publica eius qui habet authoritate Iuris condenda. sic in re priuata dc pr
46쪽
pria simpliciter dc absolutae Iex est, si tamen sit appetitio rationis. hoe est no repugnans comuni Dono . quia ratio Instrumentu utile est ad aliud & hoe ipsum bonum , simpliciter vero bonum. Co mune bonum est. Et ab hae ipsa sola regulantur & pendent cvt diximus) actiones & cotractus omnes. quorum quaestiones solius istitius cognitione. vi in pluribus .dissoluuntiir. quod ut rece etiaest Sc dat iam a Iuris prudentibus omnibus. 3c est indemostrabilis dignitas in eiulli peritia. Confirmatur ab Aristotele lib. Rhetori. ad Aleκandrum innuente purum consensum ei sentialiter Iege esse, ad quem verba si comparentur retinent rationem quam habent accidentia ad substantiam , quia conserunt ad legis cognitionem ipsa vero leges non sunt. Ergo in proposita specie facti Pomponij, si conuenerit inter nos ut tibi viniim mutuem ic dedero determinatam qua titatem vi ni veteris.& nihil cauero de tanto vino vetere restituendo. quoniam quantitas Sc qualitas determinata rei tradite. & aecepte. demonstrant confisum illum consensum contrahendi mutuum . determinari ad contrahendam distinctam obligationem vini veteris N praeeita quantitatis , deficiet tibus verbis, recte recurrimus ad haec ipsa accidentia tanquam ad notas qaaldam Ic signa conceptus mentis. N eκ his consensum colligimus quasi eκ verbis. Jc certam regulam sumimus ad determinandam actionem Zc solutionem. Quod vero dicimus eκ his non eκ quantitate sol a. sed i qua Iitate quaq: nos signiam sumere.hoe ideo est. quia quantitas 5c qualitas aequaliter insunt substantiae rei δέ aeque concurrunt ad determinandum subiectum. non enim certum quod perleqnimur cer ii condictione eκ mutuo. sola quantitate determinate dieitur certum sed qualitate quoq l. certum ins eo Mia res non est sola materia quam sequitur quantitas. neq: sola forma qaam imitatur qualitas. sed compositum ex utrisq. . Ideo reddita re anierse qualitatis non censetur reddita res debita . veluti vino notio pro vetere . alioquim restituta quoq. diuersa quatitate rei solae retur obligatio. Jc sic aliud pro alio solues liberaretur inuito creditore debitor quod est impossibile .
Quod vero inquit NAM IN CONTRAHENDO UO D AGlTUR PRO
CAUTO HR RENDUM EST Uerbs quod agitur siet alii dat intrinsecam operationem
intellestas. consensum scilicet parti u. tartasse quoniam haec ipsi simplieiter a tio est, cuius operationes eXtrinsecae, aut exequutiones aut signa iunt δc manifestu est 3c vulgaut in Iure nostro. hoc ipso verbo agere dc actumelia consueuisse significare Iuris interpraetes immanentem ipsam actionem mentis i eum qui eatendis .d l. stipulatio ista habere .s. in stipulationibus Is de ver b. obli. cum similibus. Ut sit sensus, nam in contrael bas conrors voluntas contrahent inna etiamsi verbis non sit signifieata 8c firmata habenda est pro firma Sc expressa. scilicet si aliti de qua nex ver
bis euidenter ic sincere appareat. quia verba non sunt cotractus. neq: simpliet iter his oblig imur . sed sunt instrumenta es signa mentis quibus manifestatur conuenientia propositi. a utra forma liter fit obligatio Propterea si praeter verba eκ facto apparebit voluntas quemadmosam h c ereaecidentibus rei date intelligitur id esse actu ut aequae bonum redderetur. J hanc ipsam volunta tem seqaemur. Et quod inquit in contrahendo. indefinitam orationem hanc uniuersaliter exponimus, ut complectatur stipulationes Nomnes contractus indifferenter ec semper. quia consequens est communiorem positionem. ut diximus. c eonfirmatur hoc ipsum in l.semper a Ulpiano cie reg. iur. Semper inquit in stipulationibus & in eaeteris cotractibus id sequimur quod actu et t.
Neq; restringit datam hane dignitatem Celsus ut falso sentiunt in .s quicquid adstringende fide verb. oblig. Ubi quicquid. ait. adstringendae obligationis causa dictum est id nisi palam verbis
eXprimatur omissum esse intelligendum est . cuius sententia est omittendae se in stipalatione signa imperfecta Sc ambigua.quibus non possumus recth percipere voluntatem utriusqi partis ad corrabendum. Quia stipulatio conceptio verborum est actommodata 5c inuenta ad astringendas
obligationes qua quisq: possit sibi prospicere & tuto facere debitorem sibi obligatum . praesertim iin conuentionibus illis. quae sui natura non possent actione parere. δέ ubi qais eligit m 'ulari profitetur se velle sibi eavere R eorroborare Ius suum. At ubi verbis ambigais hor ipsam laetit abati Videtur adminiculo luris civilis. 5c quia no facit quod vult, neq; vult quod faeit. iustii est sibi imputari δέ haberi ambigua verba pro omissa vel haec ipsa pro promissore interpraetari . nisi determi natus consensus utriusq: partis aliter demonstretur. Alioquim si appareat eκ alijs perfectis N ad quati4 coniectari . Veluti si ex ante actis negoti js opporteret puta solium dare socio determinaram qnantitatem Tritici. & stipulatus socius fuerit coisse Triticum. determinabitur obligatio eκ consensu declarato eκ praecedentibus i. Tritieum s. eo. de verb. obli. quia nulli dubium eli eNutriusq. partis consensu perfiti obligationem l eontinuus. s. si hominem E eo. dc verborum intelligentiain eκ eausis assamendam esse dicendi eap.intelligentia. eX. de verb signi.
47쪽
Caeteriam quod eolligunt eκ hoe eontextu doctores. quod par est virtus taciti & eXpressi. que-
admodum recedunt a verbis Iureconsulti sie aberrant 1 sententia. 8c sormant propositionem im-Iossibilem Non enim tacitum conuertibiliter est id quod agitur, sed longe magis commune veru ic aequivocae significationis est, quia quadoq. repraesentat cosensum Iuris interpraetatione subintellectum. Aliquando rem eonsequentem ad positionem alterius , dc id quod est natura prius. Nonnunquam puram patientiam. Purum propolitum item mentis occultum nullis extrinsecis signis indicatum. Deinde domesticam cautione . Demum quibuscumq: coniecturis quodcunqi suerit praesumptum. dummodo verbis non sit signiscatum e X pressis. Quae coiecturae solae ut infinite Pene numero sunt. differentes genere dc gradu potestatis fidei faciendae, ubi congregantur in unudi sub unum singularem terminum verbi taciti complectuntur. faciunt propositionem adeo multiplicem & variam 5c falsam. ut nihil possit esse fallacius neq: periculosius. Et nihil potest esse fortasse irridendum magis studio doctorum scribentium. qui quaerunt distinctam notitiam eius nulla distinctione habita. quia latente rerum aequi uocatione fieri non potest manifestum T quaerimus. Opportuisset primo quidem demonstrare quotu pleκ est significatio verbi taciti , deinde declarare in quam appellationem foret accipiendum. demum ampliare vel limitare propositam regulam. si tamen haec ipsae limitationes pollunt ex scripto Iure sumi. quod nos negamus, ubi distinctus
sensus Naccommodata materia rei demonstretur 9 An non ita cuiusq. natura cogitanda est/ cinquit Socrates in Phedro. Primo quidem virum simpleκ sit an multiplex. de quo Jc ipsi habere artem dc alijs dare posse desideramus, deinde si est simpleκ. inuestiga sum quam N ad quid agendo, rursus quam dc a quo pati edo. natura vim habeat aliod si species habet multas. his dinumeratis in singulis. similiter ac in uno naturalis, dc agendi dc patiendi vis inquirenda, sine his vero progressio tanquam ceci iter esse videtur.
Sperabamus quidem dum cudebantur c5mentaria legis prime spreter ea quae scripsimus ad lege secudam)pose percurrere quoq: scripta Iasonis hic. Et nostriam propositu erat ostedere qliari rum impertineter laboret circa hunc articulum . Innitens aliquada falsis suppositis ut in eXeplo lesii praecibus C.de imp 8c alijs sub. dcl fi de inst. dc lub. quibus casibus nulla tacita voluntas inest
pupillariter substituendi. imo mater admittitur eX contraria mente testantis .ic ad illam non existentem frustra comparatur pupillaris e X pressia. Nonnunquam comparando patientiam puram ad verba. Aliquando purum praesumptum . Saepe laborans ut demonstret no esse parem virtutem taciti Jc expressi, ut ad alia SP ad alia coferi. ivir et est ridiculum, ut est inepta omnis comparatio rerum, quae non fit caeteris paribus, quia ne dum e X pressum dc tacitum , quae multiplices termini sunt. sed id quod est simplieiter idem numero diuer is rebus admiκtum. colanctum comparatum Mori potest non operari diuersa. Sol enim ut Sol est,coglutinat lutum N liquefacit ceram. Sed quia cogimur finem facere, fit nobis in praesentia satis. quantum ad hoc . admonui Te Iuris studiosos non esse temere recedendum a verbis legum. Quarum qui poterunt sinceram intelligentiam cosequi. Facile poterunt iudicare quantum aberrauerunt antiquiores nostri scriptores a veritate. De libris quorum Iure possumus fateri verum esse . quod inquit Averroes de nonnullis libris Avicenne. Avicenne libri faciunt potius a sapientia recedere quam ipsam acquirere. Superest ut amicis nonnullis satissaeiamus, quibus partim visum est defecisse nos omittentes silentio rationem nostri propositi, cur tractauerimus de verbi, rubricae post expositionem legis primae. partim falso damnasse Philippum Decium ad. s. Appellata. afferentem doni dationem. Nuctionis eκclusionem esse conuertibiles Ethi mologias donationis & eκceptionis . Quibus dicimus, antecedere cognitionem primi cotextus declarationem rubricae, sicut generale ic multipleκ ordine doctrinae pree edit distinctum Sc speciale. ne fiat inutilis eiusdem rei repetitio . quam non potuissent Iuris scriptores euitare. ubi eorum seripta essent interpretationes. Quoniam cotextus primus Ulpiani. pura declaratio est potestatis significandi verborum , De rebus creditis. primae scilicet particulae tituli Iustiniani. Quod attinet ad Ethimologiam donationis δέ e Xceps tonas. in-Duit Decius inultima lectura Rubellata num infinin his exemplis Et hi mologia non habet
48쪽
per aduentu digerentiae illius quae interponi actioni cuiusq: rei solet Quoniam exclusio ut exeIasio est multiplicis & latissime significationis est Et decipitur Decius eosindens rei dissinitionem.
quae est actionis eκclusio.cum nominis Ethi mologia quae pura est eκclusio. Quantu ad donatione cum qua conuertibiliter diei doni dationem asserit , dicimus perfici donationem ante doni traditionem nuda voluntate declarata .l. si quis argentum s. pe C.de don. persciuntur inst. eo. Item doni dationem esse rei donatae domini j translationem . quia datio traditio est dominium transferens s ' se itaqἰ inst. de actio. Sed post perfectam donationem ante doni traditionem non transfertur dominium ad donatarium t fi s. Lucius T de donat. stat igitur donatio sine doni datione. re
consequenter non contiertuntur.
Demum dubitanti virum recte assirmauerimus ad i. Cum quid in principio eotractum esse actu illum quo contrahuntur obligationes. quia Paulus dicit in i labeo n. de verb sign. contractum vitrocitroq: obligationem esse. Respondemus cotractum esse negotium Sc iactu aliquod. I rogasti de praeseripi. verbis l. si in area de condictione indebiti. obligationem vero Ius esse quo tenemur ex sacto, quia Iuris vinculum est. 8c e flest vulgatum, dc coscqtimir factum ut dicunt, eκ faeto oriri ius. δc qua ratione ius non potest esse genus tacti quod demonstrauimus ad paginam. 23. Nec idem a seni et ipso produci . eadem est impossibile obligationem esse genus contractus. Adllabeo dicimus. quod obligationis verbum dupliciter accipi potest. nonnunquam pro actuali operatione
ipsa ligandi 8c ficto eκ quo lus oritur. Aliquando pro Iure consequente iactum. Primo modo manifestum est Paulum in ci l .labeo sumpsisse obligatione signifieando scilicet negotium ipsum a quo eausatur obligatio. sumpta denominatione ab effectu. simili ratione fortasse qua legem appellamus Ius . ab eitectu sui. quia Ius sui principali significatione id quod aequum est demostrat. hoe est operationem illam quae formatur ad imaginem legis N eκ a quo respondet illi. Et frequens est ocprobatus usus apud bonos authores sumere nomen effectus ad demonstrandam causam vel e contra . ut eκ magis notis nos ducant in notitiam rerum incognitarum Sensus ergo propositi contextus Pauli est. contractum ψltrocitroq. obligationem esse . Hoc est contractum verbum, in sui
maκime propria significatione sumptum. significare negotium Sc operationem actualiter causaritem reciprocam obligationem, ut emptio , et exemplificat. dc similia. Et hoc ipsum est quod diximus nos 2 Actus quo contrahuntur obligationes.
ERRATA QUAM PLURIMA PRAESERTIM ORTHOGRA. pHIAE
remittuntur iuditio Lectoris . adnotatis interea nonnullis grauioribus. Pagina. Pagina. i Interpretationε lege Interpraetatione. 26 m quaesti Iege quositi. 2y p, eadem lege eandem. 33 f. has lege hae . .
3 p. haec ipse lege hae ipse. 34 p condictiones lege conditiones. 3 s p. sit lege sin. τ f. vel qui equia lege vel equi quia . 8 p. Iureconsultus lege' Iure consultum. 39 p. condictionis lege conditionis. 4o p. istitius lege istius. εο m. lanam lege lana.
ad eamq: lege ad eam quae . 6 p. eXtremennim lege eXtremum. ti f. In esse lege inesse. iam esset lege esse. t 3 p. lactitiidinis i ge latitudinis .aτ f. Legislatore lege Legislatorem. τ f. vendi tiones lege venditionea .is f sumendo lege sumende. tu f. taenini lege solenni.a6 p. demetia lege dementiam.
49쪽
Litera . p. Principium . m. Medium .f.
Actionum personalium a realibus differentiam quam facit Albericus de R sate dc Ripa ridicula est. S. P. Actionum dignitas non est accidens considerabile a Iuris prudente. ibidem.
Ad cognitionem quid rei semper debet
praecedere cognitio quid nominis. I in m. Authoritas potius est ratione confirmanda qui me contra. 3. f. Arguere qua ratione liceat ex verbis rubricae IS. f. Argumentum ab ordine rubricarum verendum est non esse de mente Legislatoris .& falsa est ratio Martini Sili-mano ab hoc ipso sumpta, in quaestione tutoris testamentarii. 39 m.
Allusio quid sit. zo P. Aliud pro alio inuito creditore sol nere quid sit. 32. f. Aliud pro alio inuito creditore non posse solui. regula est necessaria. 3 m. Agere consentire est. go m. Assentire quid M. 2 m. Argumentum ab authoritate valere for- tasse frustra laborant ut comprobent doctores, An hoc sit perpetuum in quovis genere argumentorum Dia-
Bartoli Iiteratis eκpositio conteXtus pri mi falsa est. Et hoc ipsum di sese demonstratur. 3c comprobatur falso allegari conteκtum primum ad confirmadam propositionem illa, ad cogniti nem speciei debet precedere cognitio generis. i et PBarioli primum adnotatum. rubrica debet esse generalis ad nigrum habet duplicem sensum. de eit se dum eius intellectum limpliciter falsum. quocuq;
modo non simpliciter verum. 24. f. Barioli secundum aduolatu licitum esse arguere eκ verbis rubricae, utru recte bendo. 2 o. p. Di fusae. 28 m. Barioli quarta obseruatio, interpraditari verbum pertinere ad doctorem ut materiam pro euidelia recitet, nihil est. 2o .m.
Bariolus male dubitat quomodo probe tur haec propositio per se nota. ad c gnitionem speciei debet praecedere
Bariolus decipitur asserens pr dicta propositionem probari ad sensum. Io. f. Barioli luestio virum testis eXaminatus super contractu mutui possit interrogari. quid sit mutuum habet duplicem sensum qitae sit essentia. & quid significet nomen. Primo modo facta interrogatio impertinens est. dc qua ratione . a I P. Barioli tertia quaestio. An testis omittζs maiorem propositionem concludat ri di eula est. 22. m. Bariolus male probat testem asserentem se vicinum esse, ut demostret causam scientiae recte concludere ' 22 LBarioli propositio quam per se nota appellat vicini. 8c consanguinei sciunt facta vicinorum n5 est per se nota neq; probabilis. 23 m. Bariolus falso asserit vicinos & eonsan- guineos scire facta vicinorum esse Iuris p esumptionem quae tuficiat adeo.
Battoli ratio cur testis qui asserit se vidisse aliquem dormnum fundi non probat, falsa est. 2 .m. Barioli quaestio virum fideiussor contineatur sub titulo de rebus creduis. impertinens est. 26 m.
Bariolus salso asserit credendi verbo co-tirieri omnes contractus. 2c Barioli differetia quam innuit inter fideiussionem & verborum obligationem nulla est. et L .
Barioli oppositio ad legem primam de
doctorum authoritate non necessa-
50쪽
bare dicta sua per locum ab aut horitate ridicula est. 2ν fBarioli theorica.vbi confirmat teste posse probare dictum suum per locum ab authoritate propria, marime omniuridi la est. 23. p. Barioli oppositio ad legem pri . de .l pri.
C.si aduer cred nulla est. 28 m.
Barto. & glo oppositio ad legem pri. Tritulus de pignoribus non compraehe- datur iis titulo De rebus creditis, Neius solutio impertinens est. 2S .m. Barioli dubitationis virum creditor dica tur is cui debetur eX legato, solutio. 23. m. Barioli quaestio.vtru is cui debetur in die vel sub condictione non pertinet ad
Barioli quaestio an fideiussor sit debitor
Credere quid sit. γ m. Credere verbum quomodo transiimatur ab operatione intellectus ad ciuiles actus. 2. sCredere verbum non est univocum, nec equivocum & qua ratione. 2. f. Crecere verbum. ut e X trinsecam Operationem demonstrat commune est secundum prius N posterius. 3. P. Credere verbum principaliter significat
mutuum secundario commodatum N deinceps reliquos contractus. 3. P. Credere verbum, dc nomen creditor non sunt connigata.&non denominatiue ducuntur . e edeHdo. distise. 28. m.
Credere & creditor nihil penitus habent
commune, nisi simplicem vocis conuenient ram. 28. s.
Credere est verbu facti .creditor est nomen Iuris. 2PH. Creditor ad verbu credere. ita se habet sicut debitor ad verbu debere . 2 Θά. Creditum verbum habet equivoeam significationem. 29 tri.
Creditoris verbi origo. et . fCreditor in diem & sub condictione no , sunt simpliciter creditores. sed pro- prie eregitores seeundam qaid. 3. p. Continuatio quid sit. 6. fContinuatio qaorum sit saetenda. G m. Continuatio non omnium est facienda. 6 m. Continuatio tituli De rebas creditis no est facienda. 6ari. Continuatio tituli De rebus creditis qua
eommuniter faeiunt salsa est. T. p. Ciuilis peritia imitatur disciplinam demonstrativam. 2 P. Conuersatio ocea sio est, no cause sciessi. 2 3. p. Conuenientia in voce tantum non facit nomina coniugata. a P P. Consistere pondere numero vel mensura quae dicantur & cur dicatur. 3i m 3 P. Certum quantitate lota cur non dicatur certum. Ti. ' QO m
De praepositio nihil significat. II. P. De prit positionem signiticare materiam falsum est simpliciter & abiolute. p. LDe pra positio pol cit multa consgnifi
Diffinitionem iacti esse Ius ridiculum est
Disi initio dc dissi nitu furit idem numero. z I . m. Diffinitiones rerum in Iure reperte non sunt legensed naateriae declarationes circa qaam iere versatur. 2 i. sDoni datio non est conuertibilis Eihi mologia donationis. ΦΣ7P. Dubitatio particule si certum petatur. 4. L
Eκplieatio rationis legis primae. ripolitio verborum. De rebus creditis ad mentem Pra tiaris. 3 m. Expositio particula . De rebus creditis ad mentem Iustiniani. s, p. Expositio particulae si certum petatur. S. m. Expositio totius rubricae. I. f. Extante Saluto. φ filia dotata non sileeedat matri nec aule . iniuste constituit se Paulum de Castro excludendam esse filiam ab haereditate patris propter verba indesinita rubricae, di fuse pro
Expositio verboru De rebus creditis qua comuniter secuntur scribetes salsa est. v. p. Expositio comunis verborum, si certum petatur,quomodo possit esse vera. P m. Expositio verbi petatur, hoc est repet tur. est salsa. s. fEκ praepositio multa eonsignificat. iom. Explicatio rationis. s mutui. 3 P. EXpositio litere .s mutui tripleκ. 31 . m. tapositio s. Appellata. 3F. fExceptionis diffinitio. O. P.
Fides quid sit. 2 m. Finis examinationis testium. 2 ι .m. Fide