Malo typhode graecis diversimode descripto : dissertatio inauguralis historico-pathologica ...

11쪽

uamvis nostra aetate magno nominΘ Celebretur, ta men in votorum m0dicorum libriS paucorum morborum tam rara sit mentio, tam parca eaque Obscura redditur

descriptio, quam illius, qui τυgo δης et τυψος ibi appella

tur, Sivo febrem comitem liabeat, Sive ea Carere dicatur. Simul voro tanta dissensio inter auotores obtinet de natura illius mali, ut De duos quidem inVenias, quos circa eandem Convenire putaveris , ita, ut PBrtim Sedula opus fiat animadversione, ut Dolae tam rarae tamque disper sae set mutilae ad probabilem quandam et quodam modo luculentam morbi imaginem componantur, partim diligenti distinctione, Iase confundantur, quae a se invicem sunt aliena. Verumtamen in hac iniquitate materiae non deest scrutatori analogiae adiumentum: etenim si in paucis quidem, iis vero peculiaribu8 et naturam testan tibus signis duas morbi imagines inter se Conveniunt,

conclusionem facero licet ad consensum etiam aCCeSSO

xiorum, quippe quae in alterius quidem descriptionis

tenuitate reticeantur ; dummodo, quae neceSSaria eSt,

cautio et circumspectio adhibeatur. Tali modo nobis continget fortasse, ut aliquot assectus, qui sub certo quodam titulo non nisi leviter Qt quasi ino transcursu tanguntur ad certi aliquam et veri speciem uberius ex ponere possimus, et signis alii nomini adscriptis au gere. Quum Vero singuli scriptores sententiis de asso ctu vel 1 bre typhodo latis a so invicom aliquantum di SCedant, quaerendum eSt, quaenam primitiva et propria notio mali sit, a qua reliquas fort0 descendant; et haec quidem Simul ad eum, quem n OS VOCAmUS ty-

Phum, proprie et primario loco applicanda foret. Quem

12쪽

in sinsem necossavium duximus, indagari virtutes verbi τυφος et CognRtarum Vocum; aliquoties sitim ad hanc etymologicam partem respicietur, et eodem revocabun- ltur Usus Scriptorum typhum Commemorantium, ubi modo hanc, modo illam verbi significationem supposui SSe cogno

f. 2.

Scilicst ut in scriptis modicorum, ita et in USUS

communis CODSuetudine paucae VoceS reperientur, quae in Dequontia Vix mediocri, nse dicam: raritate, tantam varietatem usus et virtutiS Dactae fuerint , quam V. τυροφος et quae Cum ea cohaerent, ita, ut et ipsarum pri mitivus set secundarius dicendi usus antea, quod paucissat, voniat dis ernendus. Descendunt autem τυφος et cognatae VOCeS a θυω σιω), cuius primitiva Vis erat vehementem emotio nom et Strepitum aeris, flammae, Undarum

designandi, quodque dsindo dicobatur do hominibus

furentibus, cum impetu quodam ruentibus, mox de materiis, quae flagrantes cropitum si frendo irem edunt, Vel esseruescunt, nec non simplicitor de suo Cen Si S promiscue, V. C. sussimentis ). Hinc natum habemus τυφειν pr. θυφειν succendere, Occulto igne, vel cum fumo largo et futions sexurero; Hosychius: τυφεσθαι, χωρὶς φλογὰς καπνον ανειναι, ἡσυχῆ ἐκκαὼσθω, volut igne sub cinoribus clam nutrito; ap. PLUΤARCH. :

is devos ἐνην, ὼς τυφεσθαι. - sic apud GALE UΜ, Disser. sebr. L. 2. PASSim, do succenso ligno reconte set ob humorem retentum fumante. - dein: fumum ex ci

13쪽

Τυφος igitur pr. sumus, V3POr; materia, quas su mum si fuliginem emittit, somes, Velut Salmasius, ad Tertuli. Pall. p. 280. Verba: ἐκ τουτου τυφου φλεγυιε- νον sic. reddidit: habes igitur QK isto fomite asstuan tem magnum regem. Porro Sicut ii, qui in fumo ob versantur , sensibus detinentur impeditis et hobotu dinoquadam , huic similis aspectus ita appellabatur CARDΛs. ad Hipp. Epid. L. II., S. 5. t. 5. Vid. Contradi t. med. L. 2., tr. 5., c. 29. modo itaque fastus et o latio, quibus hominum menS obnubilatur et obcaecatur, quo sit, ut so ipsos non ampliuS fern OVerint, et mens elata iam alio notur et desipiat MEnc URIALIS, Var. IeCt. L. 5. o. 2. eri Arnob. udV. gentOS. L. 1.), HORATII: Coecus amor sui, i. q. 0Hγια, teSte BUDAEO Leri. Graec. ;

porsem significat, in quo Sensuum et mentis facultatos hsboscunt, quasi obnubilatae et fumosis Vaporibus, qui bus caput concutiatur et incalescat, Oppressae; similiter

ut Cognata Vox τυφλος et τυφλωμὶς, Proprio τυφελος etC., mente et oculis obcaecatus intelligitur. ΗΕsYCHIUS enim: Τυφλος τίθεται κά αντὶ του κωφος, hoc autem

idem est, quod ἐνεος , quo verbo GALENUS itevum inter spretatur V. του νώδης. Idcirco mirandum non est, quod

14쪽

r Iiost, sensu Verborum ita haudquaquam mutato.

Cf. insis. f. 8 . Ex his faciis intelligitur virtus v. τυφωσθαι : assici τυφον, fumo Vaporibusve comprehendi, usi doti novi; fastu inflari cf. Suidas, i. com.) et Plat. ap. Di Og.

ἐμβροντητος, potentia τυφωνος attonitus csio Foesio τυφος est Stupor attonitus). Scilicst illo cum aliis nonnullis e. g. LANGIo , Epist. 1. 19, SINIBALDO, Geneanthrop. L. V. tr. 2. o. 8 ) Vocem τυφος R τυφων Vel τυφως derivavit; verum si ipsis radix si in V. θυω, Strepo , et denotant similiter ac d onui)ventum cum ingenti strepitu ruentem , qui densa nubsinvolutus praeceps in terram eliditur innisaeo T. Meteor. 3.), pulverem Soli turbine rapiens in gyrum vertit, arbo rQs evellit, et ObVia quaeque pe8Sundat, Cuius exhalatio neS nubem rumpentes fulgure micant ac nubses in longum jimbrsm resolvunt ), quales satus, qui cum aqua tumul a tuose profusa inhorrentes et Dagosi seruntur, ab Anisaeo a TELE alibi ἐξυδρlαι Vocantur. Adscribsebant autem talom '

turbinem Typhoeo giganti, quem Iovis fulmino ictum est y

Aetna monte obrutum cum ventorum turbine sulphureas Ieructare flammas et fumos caliginosos emitisere commenta4 est antiquitas, et saxa evellere. ΡΗΟΤIUS : τυφων, οὐχ η φλοξ ἐκ του αερος ' αλλ' η ἐκ etγῆς αναθυφαασεως συστροφj ii προ που Πυρωθῆναι. - τυμυς, o κατα θαλατταν, υφ ου τα4 φ

15쪽

POLLUX Onomast. τυφων, turbo urens. ConiunCta autem in utraque Voc Venti notio est Cum flammae, eiusque praecipue sumantis, significatione, partim, quod in re utra que strepitus animadvertebatur, partim, quod in univer sum ratio vel mutua vel communis inter flammam et Veri tum obtinere Veteribus videbatur.

l. 3.

Ex iis, quas broviter notata hio sunt Cirm uSum Verbi τυφος etC., et quorum in Consensum alia Complura possint adduci, colligore licst, qualem illa Vox apud me dicosJ proprie et primitiva Virtute secundum stirpis ratio Dem designatura sit vat studinis assectionem: haud dubio, in qua sensus interni et externi, causa Vel Cerebrum ipsum obsidente VHl aliundo efficaci, in stuporem percuSsi fuerint , et, quemadmodum rem sibi fingebant Veteres, ipsum cerebrum, animi primarium instrumentum, ex in cendio quodam intorno et fumo ac fuligins inde ascen dente sopitum sit, Viribus quasi suffocatis; fomes autem, uniis caligines illae mentis dissipentur, cogitandus foret non tamquam inflammatio ext Pnis signis Vehementiam

prodens, sed gliscens quasi ignis sub cineribus latens, in

i ΓΟΓSum EXRΘStuanS, extrinsecus parum manifestus. Sic

quidem animo conceptus τυφος ita disserat a causo, ii cst species eiusdem dicatur a compluribus recentiorum, uti τυφεσθαι a καἰεσθω, quod est cum flamma et aestu dissipato comburi. Nam in sincero causo externuS RPdΟΓadmodum conspicuus habebatur, i. e. febris, SenSuum et mentis sacultates, Vel non, Vel leviore et tenuiore quaSi su ligine minus constanter vitiatae, eaeque excitatae PotiuS,ReStu Cum cerebro communicato, quam depreSSae tam

16쪽

quam suliginis copia obruonis. Morbi colorior prat de CurSUS , flamma enim maioriam citius dopascebat; typhi

autem tardior, aestu Occulto, quem asstatus flammam et ciens non accodat, lentius proserpente. Idem hoc Sensu acceptus non habuserit nscessitatem febris, quae certe magna ei non convenerit, nequo setiam delirii, certe ferocis, nam virtus cerebri sopita magis vel imminuta iacet, quam PerVersa. Quibuscum conusnit GALExus, dum τυφώδης Interpretatur: ἐνεῖς, quod, PHAVORINO teste, αφωνος καὶηλίθιος, mutus, stupefactus denotat. Ita quidem Ox stirpe vocis deduci possit, quamnam aegritudinem proprie ac in universum V. τυφος signifiCVexit; quaerendum autem iam est, quatenuS 11SuS RuCto rum de re medica cum primitiva, sic modo constituta Virtute conveniat, Vol ab ea discodat. Et quamVis usus loquendi communis iamiam antiqui tuS Verbum τυφω cum cognatis videatur recepisse, quod

praeter alia sabulis docstur do Typhoso antiquitus Com Positis, quem apud Aegyptios etiam Grasci reperisse

Voluerunt diu in numinum societatem relatum, CuiuSquΘΗΕsIO Dus iam mentionsem iniicit; tamen τί φον ad aegri tudinem certam aliquam denotandam sorius domum in Consuetudinem medicorum cessisse existimaverim, nequΘVero, ut haec praeripiam, unquam egregiam usuS Cele britatem esse nactum. Ouod iam in eo sumuS, ut ex Iectione ipsorum comprobare StudeamuS.

f. 4.

In illis autom, quas HIPPO RATEs magnus nobiS Te Iiquit Obs0rvata si praecepta genuinis libris perscripta, nomen typhi vel typhodis febris frustra quaesitum est; quod mirum non videbitur, etiam si ponamus, usum me dicorum iam tum illam vocem recepissΘ, considerantimorem immortalis viri, qui diligenti Observatione natu

17쪽

rain prosecutus parvi habuerit, formas morborum distin guere multa S, et nominum augere Uarietatem, ut d0 Vict. in acutis Ι. init. et comm . GALEN.) Cnidiae scholae ma dicis hoc maxime Vitio Vesrteret, quod Symplomatum Stu diosa collectione abuterentur species nimis multas distin guentes, dignitatem Vero ipsorum ne igentes. Verum

in iis, qui illius nomin0 spurii seruntur libri, paucis ali

quot locis τυ Ioi hic et τυψος Commemorantur, quibus ex

ponendis paululum insistamus. Ac primum quidem L. Epidem. II., 8. 5., t. 5. haeo

obsorvatio legitur praecedentibus, ut Videtur, I1audqua-- quam necessitate adjuncta, ita ut a contextu cum illis et cum sequentibuS Soluta perspicuum habeat intellectum : Ουαν η φλἐφ η ἐν τευ αγκωνι σφυ , s ιανικος καὶ Oςυθυειος' οι δ' ανατρεμεη, τυφωδης. In qua φλip antiquo loquendi more arte viam significat; nam VenaS, ut non pulSanteS, et arterias,

ut pulsantes, primus demum distinxit ΡΗΛxAGORΛs Cous 349 a. Ch. GALEX. d. diagnos. Pul S. L. IV., C. 2.); Pul suum dissorsentia ut adminiculo in cognoscendis si diiudi

candis morbis usuS. Quem qui praeCeSSerunt, ut HIPPO cRΛΥΕs et discipuli, στυ ιν et σφυγμον dicebant vehementem solummodo et Concitatam σφοδραν κίνησιν b, ipsis oculis manifestam, non admota etiam manu, atque aegroti issius SenSu PeTCestnm VRSOrum pulsationem , quae tardiori

commotioni ἀτρεμεειν) hic opponitur, ut GALExus '

bono animadvertit. Simili modo oςυ θυμος et 3 ιανικος, Tis

Da dom. Hippocr. et Platon. L. VI. καλεῖται δ' υπο lιὸν τῶν

18쪽

τωφωδει contraria dicuntur, namque hoc a GALErro I. c.) lαυργητος eXplicatur, in libro autem: quod animi mo

re S temPE P. COPP. Se q. , ubi eundem locum aliis ver bis circumscribit, interpretatur V. τυφωδης : νωθρος καὶ βαρυς καὶ δυσκίνητος, CuiuS CauSR η etῆς κρασεως φυχροτης.

Porro huc respicit Id. de dignosc. pulsib. L. IV. C. 2.

κραrχὶς επιχείρει. Quem Si interpretem sequi licet, τυφώ- ὁ,1ρ hoc loco do assectione dictum ost omnino quidem a corporis societate non Plane remota, Sed quae maxime circa animi temperiem conspicua sit; huius Onim frigiditatem ot sognitiem indicat, respondentem Corporis in doli ψυχρ0raiτι τῆς κρασεως ), excitatu dissicilom, vel quas lenta sit, ut FO Esius Vertit, et ad indignationem sero I a Cessatur. Ita vero prorsus diversa haec in dolos ost ab iracunda dispositione, quae ex temperamento Calido pro ficiscitur, cuiusque naturam Statim ex ipso habitu cor PoriS , eadem ratione, qua illius, cognoscero liceat. Sio quid sin intollocta haec observatio transitum ad eas pa Pare Videtur, quae, Circa sinem sius doni libri Epid01ti. Collectae, propter notionem quam de naturae indiciis reddu ut, qυοιογνω/tονι κα inscribuntur. Altamen si quis ad corporis assectum in exponenda illa animadversion potius, quam ad animi indolem esso Despiciendum eXi Stimaverit, atque, PulsuS nota et furoris similitudine com

rit diathositi, cui ut opposita habeatur conditio τυφώ hiς, equidem non ita dissentiam, namque in tanta concinni late et breviloquentia, qua commentarii illi de popula

ribus morbis, sicut cetera, quae ΗI OCRATIs esse di

19쪽

cuntur, conscripta Sunt, PraegnanS Verborum nolio, qua lis hic, vulgaris est, et quaerenti sacile occurrit. Verurn

qualis a0gritudo tali modo subintolligi possit phronitidi

Contraria et Verbo τCφωδης nun Cupanda, ex iis, quae infra scripta sunt, sponte intelligetur.

f. 5.

ἱδρωτος. In qua brevi relatione in Sunt quaedam augmenta ad amplificandam ot componendam notionem, qua Tυφο δηρ dicatur in Epidomicis. Scilicet servus illo causo laborabat, febre continua, ardoris et Sitis vehem0ntia in signi , quas ox bile flava derivabatur, intensa, cel ritor docurrens. Aegrotabat autem Sub finem auctumni, circa quod tempus morbi biliosi, qui aestate potissimum gras santur, rarius quidem Sed periculoSiuS inVadunt, ut pes simi si poriculosissimi morbi tunc maxime temporis in fostant. In Graecia autem auctumnalis tomporis siccitas j ot frigiditas solemnis erat, itaque morbi biliosi, ut sunt

subres ardentes, aCerbius et periculosius tractabant labo rantes, quoniam tunc Vi frigori S eAterni calor intro co actus V hementior fierset et ardentior, nam humores et iam calidi, bilis flava et sanguis, tunc multo magis esse rantur et immaniores morbos Conciliant. ME RcURIALIS,

Praeleci. Pisan. p. 273.). Et hic quid om sobris ardens d0bitam nacta est crisin die legitimo ; ob magnitudinomvsero fomes morbi ficus non omnis a naturae Viribus εμ-ς Metto θερ/ιεῖ Subactus, sed non nihil crudum vel semi Coctum relictum est, unda a Crisi non sussicient0 si in

20쪽

Usida symptomata Sat gravia subnascebantur; si malum recidivum factum est; quam consuetudinem morbi Η1Ρ PocRATEs dissertis Verbis Commemorat in Epid. L. II., s. 1., t. 7. Sub lino rerum ConditionΘ τυφώ, ς etiam aeger Θ aSit, i. e. ex fomite bilioso stupefactus; bilisonim flava continuo et intenso aestu quasi combusta et assata μεροπτηθῶ ψα GALEA . Comm. in Hierocii. Prorrhet. I., 10 et 14.), ut rem sibi fingebant Veteres, natu ram humoris melancholici induit, ubi calor innatus sen sim sensimque ConSumtuS et exstinCtus fuerat, calore brili, quem praeter naturam vel putredo humorum vel

Coteroquin, ut humores singuli cardinales in morbis con ciliandis eo potissimum anni tempore efficaces sunt, quod naturae ipsorum exquisite respondeat, itaqus, ut bilis flava, Cuius virtus est sicca et calida, dominatur per aestatem, Cui eadem indoles est, sic atra bilis, quae natura sua frigida est et sicca, solstinis causa morbis cahabetur auctumno Hipp. de natur. hom. P. 22 T. ed. Foes. 1624. et alib.), quippe cui eaedem notae compe- liunt. PeSSimorum autem signorum auctor perhibetur humor melancholicus; ta Citurnitas, torpor, stOCCorum et festucarum Collectio, delirium studiosum vel mursitans si similia si adscribuntur ab Hippocu A TE vel eius disci- ipulis et GALExo q). Patet igitur Ox his, stuporem serVili illius lamiti molancholico suisse tributum, eodem modo iinsaniam furiosam, quae ibidem commemoratur μανία) ; lnisi Ox dictionis quadam negligentia μανία Vim accepit fuerbi τυφωδεὶς, namque et illa a frigido si sicco humore ldorivabatur ad cerebrum decumbent cf. Hipp. et GaI. Prorrla. 1., 14.). Reliquias autem bilis flavase non de generantes peculiaria sibi symptomata aluisse, subindica tur addito χολωδεὶς. Ouoniam denique assectus eX atra