장음표시 사용
31쪽
ctus et dorsum quandoque decurrit, et alvus perturba tur. Oculis torvis prospectat, ex Orbita prominentibus;
sputa copiosa et Spumosa exscreat, quae fauCibus ad haerere videsntur et stridulam reddunt vocem; Saepe Vero
etiam fauces ipsas inflammantur. Ad quos laboreS ne cessitas interdum accedit Erocto corpore spirandi, et frequenter haec patientes subito, intra Septem qui quatuor decim dies animam emittunt. Multi Vero ad vigesimum quartum diem detinentur; saepe quoquct derepente morebus dimittit, si sani vid latur. Verum diligonti obser Vatione Opus est, donec Viginti quatuor dies praeterie rint, quibus superatis Vix moriuntur. Morbus per Sequidem gravis est, et pauci evadunt; Veruntamen mo
delam admittit, quas modicaminibus Ioniter incidonii bus, adiunctis domulcentibus, instituitur, de qua Vero speciatim praecepta in ipso libro legantur. Ita depictus morbus II1LDEsnnhsDo Videtur febrii no
strae nervosae pituitosae respondere, quamViS negandum non eSt, Symplomata nervosact facultatis laesas non ad modum esse conspicua; luculentius Vero haec exsplen
doni in illis lothargi speciebus, quas in L. ds morbis
II. Ot ΙΙΙ. doscribuntur. Uterque autem morbus, et typhus hic et Isthargus isse, proximὐ mihi Videtur acce dere ad pneumoniam illam , quam nonnulli notham S. humidam vocaverunt, habitus voro corporis in hoc typho, leucophlegmatico similis esse. In siusmodi enim morborum essi glebus, quales in I L. ds morbis et doi ni ser D. affect ioniti. proponuntur, non SOIum Pa thognomonica τεκμηριαθ signa, et communia omnibus aut multis, Videntur esse composita, sed etiam, quod supra Observavimus de Cnidiorum consuetudinct, quae forte coniuncta apud aliquom peculiariter observata fuerint. Tort i o loco quas snarratur typhi species, gignituΓ, quando bilis putrefacta cum sanguine per VenaS et RVti cuIOS Commixta est, sanguis Vero coiit si in articulis praecipue consistit. Int0rdum etiam in totum corpuS
32쪽
documbit, et dolores excitat acutos, qui triduum et qua triduum invadunt intermittontes. Plerique vero ex hoo morbo claudi suadunt, ubi bilis in articulis retonta in
tophum obduruit. Curatio potissimum circa victum Cor rigondum et alvum leniter ducendam occupata est; tu mor autem circa articulos fixus nec suppurans cucurbi tulis depleatur, et acu triqustra compungantur genua tumefacta, nec tamen alii articuli. Sanus Voro si quis evaserit, a frigoro et aestu sibi caveat, neque cibis magnopers impleatur; periculum snim est, ne morbus Te- vertatur. Sic igitur curatus morbus sex mensibus Sa natur , hoc enim temporis spatio, num lethalis QVadat,
nec nse, decernitur. Quamvis Voro statim Curetur, mole-Stus tamen est, et plerosque ad mortem usque comitatur.
Quam imaginom morbi intuontos, nulla dissicultas
est, quo minus I rLDENBRANDO assentiamur, qui febrem arthriticam, illa depictam conspexerit. Quartus Uphus a saburris contrahitur ex abusu fructuum auctamnalium Vel mellitorum ciborum compa ratis. Quibus ardorom et servorem excitantibus Venter derepents attollitur, ardet et disrumpi videtur, statim vero alvi profluvium accedit, multosque dies continuatur, quo facto multi, quasi ita purgati, ad sanitatem redeunt. Cui vero ex fructuum immodico esu morbus accessit, eisiatus oboriuntur, tormina et dolores, neque saburraΘdecedunt, sed abdomen tumidum si durum est, horror
autem si febris detinet. Hic quidem, ubi spontanea alvi doloctio oborta est, viginti dies, ut minimum, Purgatur, exinde Statim sanus evadit. Multis vero Ox hoo morbo hydrops subnascitur. Curatione Vero, qua PTOTe nata spontanea purgatio mediocriter iuvetur, viis in stituta , morbus cito abstor tur. Hanc etiam speciem
ad nostram ds morbis doctrinam HILDExBRANDUS TΘVO caVit, eamquo dyssentoriam nostram ait oxhibers.
Quinti denique typhi singularis profecto forma est,
eamque Secundum auctorem quam accuratiSSime red
33쪽
dsmus. Gignitur autem istΘ, quando humiduin in cor Pore computruerit et ultra modum resiccatum fue rit. Habitus inde evadit perhumectus, subpallidus, pollucidus διαφανέ)ς et Vesicae urinariae similis appa Tet, Verum non intumescit, sed tenuis est, aridus et de hilis. Praecipua vero in corpors circa claviculas attenua tur λεπτυνεται , et facies ei summopero Contabescit, oculi in cavitates multum SQ recipiunt. Quodsi ad hascetiam color corporis niger accedit, Causa quaerenda est in atra bil , quae in venas et cutem decubu'vit; et cum Calor his supervenerit, Venulas a caloro exuri et exsiccari necesse est, itaquQ Sanguinem per Venas eXCedeΓΘ. Porro magis magisque emaciatur, oculis si Ais prospe Ctat , muscas in stragulis Venatur, cibis magis gra-Vatur quam Sanus, candelae exstinctae odoro delectatur. Crebro in somnis, adeoque inter eundum Saspe Seminis
profluvium patitur. Morbus Viginti annis maiorem Pre hendit ; ubi vero invasorit, neque principiis obstiteris, non dimittit, priusquam viginti anni praeterierint, Verum tunC etiam, si cura adhibetur, fugari potest, per se
autem gravis. Cura instituatur veratro nigro SurSum, et Scammonio deorsum ventrem purgando. Dein aegerbens nutriatur, et ita plerumqus intra bisnnium resti
Quantum ad hunc morbum, hoc in universum pronuntiatum largimur H1LDENBRANDO , Esso Speciem febris hecticae, forsan lonias nervosae; verum obscurioribus multis symptomatis, quorum nullam hic rationem ha buit, magna ilis involvitur dissicultate, ut iam Si aBAL DUS Confiteretur, nullam lectionem HiPPOCRATIs tantum negotii seu polius confusionis sibi facessere, quam huius typhi, et in haec vorba erumpseret: uti Typhon, is horrendum monstrum, Iovem ipsum in conflictu Ob se Scura in antra dotulit, ibique praecipuos manuum aD
34쪽
RC Pedum obtruncavit nervos; ita prorsus hic typhos
, , in obscurum detrudit mentes, omnesqus intolligentiae se exhaurit nervos. Quid ost illud, virum hoc assoctu de , , tentum esse limpidum ao pellucidum et Vesicae urina , ,riae similem; iterum, colorem corporis esse nigrum P, , Cur luesernae exstinctae odore dolectatur Z- Et in tanto 8qualore, tam rebelli ariditate quo consilio voratrum ni rum et Scammonium exhibsentur, magis Oxhaurisntia p,, Sans circa eiusmcidi aegritudinem intolloctus csspitati etc. Ceteroquin non multum dissidero ei dom auctori hic
typhus videtur a tabo dorsali in Libr. do Morbis II.
deScripta, quacum et symptomatum et curationis simili tuditas omnino aliquantum convenit, verum certi quid quam minime audoi do hac ro statuor . A qua fiducia Bquidem tanto magis sum alienus; verum si retinere licet, quae supra dct indolo libri ds assso t. inter n. animadversa sunt, et ratum habere, singula Phaenomena hic collocia in singulis tantum aegrotis Comps ruiSSe, at que ita nullo modo pathognomonica solum, sed fortuita etiam in imaginom confusam OSSO ComprehenSa, Supe Vacaneum esse Vid obitur, tempus consumi in extricanda hacce nodosa complicatione, in qua haud dubis omissa sunt aliquot signa, quibus dicta phaenomena illustrentur. Singulorum autem symptomatum rationem Θt CRUSRm ex Ponere, res longioris sermonis atqus a proposito nostro nimis aliona ot insupor exiguas utilitatis laret.
Itaque si comprehonduntur, quas de quinque his
Speciebus sigillatim rotata sunt, quaestio exorituΓ, an doctrina do typho vetorum multum lucis si adiumenti inde 'scUiat, et prae ceteris, quaenam notae CommuneSOmnibus inveniantur, unde notio universa comparari et generis indoles cognosci possit. Atque ut incipiamus a
35쪽
causis, quipps quas potissimum in humorum cardinalium
Perversa ratione quaerendas Putabant, primo intuitu egregia diversitas manifesta est; alius enim typhus do rivatur a biles turbata, Cui siccitas et calor priva sunt, alius aulom ab humiditato nimia ; alius Causa interna ox inquilinis humoribus, alius a crudis materiis extrinsecus
illatis; in alio bilis flava, in alio bilis atra in pari maliquam documbit. Quod ad rationem frequentiaQ pertinet, hic aestatis tempore grassatur, ille auctumni, illo nulli tempori adstrictus est; aliuS populariS, alius spO-
radicus esse Videtur. Symplomata et decursum si intu emur, ne febrem quidem in omnibus Videmus commo morari, Vel illa abesse etiam potest, ut in quarto typho. Ipsa vero ubi morbum Comitatur, modo VehΘmens sest. et acuta, et continua, modo intermittens, modo mitis,
vel iam decurrenti morbo accessoria, Vel ab initio in vadens. A Toctio modo hanc, modo illam partem tam quam sodem sibi eligit, modo Un3m, modo plureS pre hendit, modo nobiliores, modo ignobiliores; in hac cor pus ab humore intumescit, in illa exSiccatur et conta bescit; Systema corporis modo hoc, modo illud in di versis speciebus radicem mali emittit. Hic typhus dissoptimo iudicatur, ille complureS menSeS , tΘrtius annos detin st; in hoc pauci evadunt, iique attenuati multum in primo, Secundo; ex quarto vero multi et celeritor ad sanitatem revertuntur. Sic nihil Stabile eSt per genus, nihil commune; Omnia Variant, ipsa denique curatio, in
qua purgantia tantum fere communiR SUDt, non automsscundum similitudinem aliquam laesioniS, sed ex motho do curandi Veteribus familiari, quia in omnibus morbis humor peccaret expellendus. Ac deinde, Si nominis ratio habenda est, et eius propria Virtus respicienda, equidsem non intelligo, quomodo morbi illi sic maxime sint appellati,
nam neque ardor internuS, neque StUPOP SenSuum, ne
quo languor et obnubilatio mentis in omnibus est con spicua, adeo ut auctor, Si modo unus est, nec Pri
36쪽
stinum nomen morbi serius comerSum, a vulgari usu lo quendi plans Videatur recessisse. Quare, quum huius typhi species tantopore discodanta natura typhodis pathematis, de quo ex Epidemicorum libris relatum est, - quum ipSae in tanta Signorum con susione et contradictione generis notion m admodum dis sicilom et obscuram exhibeant, atque Certe a virtute pro pria typhi alienam, mirum nemini videbitur, eas a plerisque, qui de typhi Originibus praeceperunt, e88Θ ΡΟSt- habitas, tamquam laborem ingratum facesssentes et inuti lem ad illustrandam rem. Neque quisquam praeterea mihi innotuit, cui contigerit, probabili expositions characte rem generis ex iis enucleare, qui simul a communi usu Verbi τυφος non ita multum discrsparsi; nec ipse ullo modo me sufficere sentio, qui hanc dissicultatem smodio tollam; quam ob rem doctioribus viris, si re Vera nondum soluta eSt, Summovendam facile relinquo. In lsrim mox ad hos typhos redibimus , ubi Eno Ῥ1ΛΝ1 d febro typhodὐ sententia cum ipsis erit conferenda.
τυφονως λέγονται πυρετοὶ, οἱ ιιετα νωθρειας γινομενοι καιριετ' ἐπιτασεως ἐξισταμενοι. Primo loco itaque febris .hic commQmOratuu tamquam DeCQSsaria ad naturam morbi, icuius neque deinceps aliter, nisi tamquam sebrium speciei imontio sit ab auctoribus. Sed priusquam de sententia iet virtute loci quaeramus, et perscrutemur, quomodo haec cum ceteris ConVeniat , quae de eadem re ex antiqui tutΘ ad nOS pervenerint, Videndum est, quomodo verba
ipsa intelligonda sint. Quas quid in CΗΛΗΤΕΗius ita roddidit Edit. Hipp. st Gaion): Qua se cum torpore fiunt, Et quibu8 laborantes cum vehe
37쪽
m sntia alis nantur' . Similiter HEBEISTRlliYIΠs Exe geS. nomin. Graec. quae morb. desin. p. 481.): TF-pho des, dic. febres, quae cum stupore fiunt et intonsam cum furore habent mentis alio nationem. Sed ut taceamus de stupore Vel torpore, tali modo dolirio furioso consociatis, quod connubium dissiculi r mentes concipitur, ne dicam in As ipso habet contradictionem, nisi statuamus, utrumque Symploma Sese invicem excipere; πυρετος ἔξ ισταμ ενος aliter aCCipi debet, quam aeger ἐξισται ιενος. Omnino quidem benescio eorum librorum, qui Hippocratis esse seruntur, multis in orationibus alienam dictionem, ut auCtor in tordum des assectibus eodem modo loquatur, quo de homminibus assectis si utrosqus confundat et promiscue habeat, quam Consuetudinem praecipue in Prorrheticis vulgarem esse iam GΛLExus animadvertit in commenta
xiis eorum L. I. 35.); Verum, qui multo post Hippo
Craticos scripsit, Enoae14sus non milia videtur il lius moris partic0ps fuisse, neque estiam ipsa haec verba ex H1PPocn iis libris larict exscripsissΘ; nam in iis, quae supersunt illius, haec non linveniuntur, neque omnino indoism Hippocraticas orationis prae se ferunt. Ipsa autem ita composita sunt, ut talem Qxplicandi viam Tenuant, 'φίστασθαι enim tamquam delirare mantia Stum est non possct nisi do hominibus dici, quia statu m sentis deiiciantur, qui sibi mont non constent, Ceteroquin, et proprie, Signis. descisceres
a natura, mutari, degenerare. Sio THEOPHRAST. de caus. Plant. L. VI.: δαφνην μεταφυτευομένγὶν καὶ μυνην - ἐπὶ πολυ ἐξιστασθαι, καὶ Ουδε go ρογα suos διασω ιν
' Eadem verba FRANEI Us aeecepit in editionem suam EROTIANI P. 356. , ad sho autem, ut verisimile Est, typothetast errore: quae Dum tempore fiunt, etc. ; quod paeopterea animad exto, quod HILDEN BRANDUs ea videtur secutus esse, dum I. c. Bd. H. P. 2. EROTIANUM exposuisse ait: a Isam a b l iss entit eben, etc.
38쪽
θρεία autem h. l. opponi mihi videtur ἐπίτασις, eademquo ratione ἐξισταμνοι respondere VOCi γινο/Ωνοι, ut decursuS respondst initio. Ita quidem sic fore putaverim haec Verba esse accipienda: febres, quas cum pigritia nascuntur et cum intentione degenerant; qua Ios intolligo: quibus stadia d0Currentibus symptomata RC- cedunt, quae ab initio non adfuerint atque a natura morbi incipioniis aliena appareant. Ouae nota, quum ge neratim enuntiata Sit, complureS potest morborum Spe cios significare, genere hic Comprehensas, quarum in dolos dsincops sigillatim dolinienda sorst. Sod nos potissimum, cuius rationis genus illud febrium sit, eruere conabimur, ac verbis sua ita vindicata virtuto ad rem ipsam accedimus. Hic autem statim difficultato oss0ndimur in V. νωθρειας : num illa pigrities denotet sym ploma Singulare, itaque ad hominem paIientem referenda sit, an Complexum et indolem Phaenomenorum, et sic ad docursum usi effigiem morbi respiciatur; vel, ut cla riu S mentem nostram aperiamus, utrum febres intolli gantur, quae Cum Sen Su egregiae lassitudinis si magna virium dedolations incipiant, an quae tardae sint indo Iis , cum nota torporis et hebetudinis, non solum in mu Sculorum et nervorum Virtute, Sed in omnibus otiam partium muneribus morbo Vitiatis. Illae quidem apud Galenum est in Coacis praenotionibus et prorrholicis SaepiuS OCCurrunt, κοπωδεις πυρειοι diCtae. Disputatur au tom do iis ap. GΛΕΕΝ. dct sanit. tuenda L. IV. C. 4-6. de CRUS. Sympl. L. II., c. 5. - Hipp. Aphor. L. 11.
do victus ratione L. II. 1in. - Prorrh. I. T6. et 91. et comm . Gal. et alibi, passim. Huius sobrium peculiaris symptomatis haec Secun dum GaLExuv reddi potest descriptio: Incis uentibus mor
39쪽
bis, priusquam febris accedit, PIerique Sentiunt per to
tum Corpus insolitam quandam assectionem ανωμαυαν)quam Vero, qualis sit, VerbiS explic3re nequeunt, quasi sensum dispersae per corpus rei CuiuSdam a natura no stra alienae, quod aliquando subcalidum, aliquando mo dax citra calorem, aliquando utroque modo asticiens, aut sino liis levitor carnes Omnes distendens. Pandiculantur qui sic assecti sunt, et omnes partes distendunt, Daturase quodam stimulo admoniti; maxime post Somnos, quum
in carnibus statuosum excrementum Sentiunt. Sensus illo molestus Vocatur κοπος, Si post immoderatos labores, is que αυτομπιος, ubi Sine exercitationse spontansea lassi ludo sexstitit ex crudorum et Cra8Sorum humorum copia, quae in musculorum compagem decumbens laxitatem si gravitatis sensum facessat. Cuius assectionis aliqua va
ristas iam ante GALENUM Videtur distincta fuisss, 1 gi
νουσους, ac deScribuntur a GALENO Com. ad H. Aph. l. c. et de sympi. Caus. L. 1Ι. c. 5.) prouti Vel ten di undequa que CorporiS molem, Vel tamquam multis ulceribus, quoties moventur, ConSpergi et pungi spinis, Vel artus
quae a plenitudine maXime fiat, qua partes continentes dis tondantur; ulcerosa ώδγὶς αῖσθη ς S. διαθεσις , quae motiS magis quam quiescentibus membris urgens mordaCis humo ris symptoma perhibebatur; denique OSSifraga κοΠος ogro
κοπος S. Gεγμονωδκὶς GAL. ad Aphor. 2 5.), quaΘ ne mi nimiam quidem motum Sustinset, cum tensionis Simul, Caloris et morsus Sensu, atque ex plenitudine humorum existat cum corruptione Coniuncta. Desinunt autem omnes
has dispositiones διαθέσεις , ubi ad certum quendam
gradum pervenerint, in rigorem, a quo febriS, eaquΘputrida, initium habet. Diagores scilicet existimabantur ex cretricis facultatis motus violonti, sicut pandiculatioet oscitatio. eiusdem facultatis moderatae intentiones. GALE . d.
40쪽
caus. Sympl. L. II. c. 6. . Sed non Solum in signis mor hum praecedentibus habebatur Iassitudo ox humoribus rotontis, sed in ip3is febribus, iisque potissimum ma
lignis inter graviora Symplomata animadvertebatur. Prorrhet. L. I, 76. 91. - Aphor. IV, 31. - Coac. Praen. I. 36. -- Epidem ΙΙ. 3. T.); et ubi pras ceteris signis ot diu conspicua erat, febres κοπωδεις dicebantur, quas Η. Prorrh. l. 76. inter malignas reseruntur, haud aliisvatque ex recentioribus nonnulli egregiam prostrationem virium circa initium morbi inter praecipuaS notas Per niciosarum nervosarum P febrium recensebant.
Et haso quidem in lassitudine humorum crudorum intemperies ἀνωμοαία, ανισοτης) febrili calors ad caput
serri poterat, tali cum impetu, ut inStrumentum Sen tiendi commune occuparet, set faciei rubor, oculorum do Iores, capitis graVitas, paraplegia, Vocis interceptio, Sur ditas, oculorum distorsio et stupor vel carus inde con
ciliaretur Hippocr. et Gal. Epidem. L. II. S. 3. t. 7., iid. Prorrhet. I, 91. 96. 97. ; qui assectus deinceps in
abscessus Circa maxillas si articulos saeps desinerent
Hipp. Aph. III, 31. , quum facultatis vitalis ἐμφυτουμου) beneficio depulsam copiam humorum glandulae circa maxillas dispositas Qxcoperint GAL. comm. in Epid. et Aphor. I. c. . Ex quibus sponis intelligitur, qualis affinitas
inter utrumque assectum, et κοπωμὶ et τυφωδη, interCedat; νωθρεία quidem utriquo communis; sed ubi in eodem ae gro concurrunt, lassitudo praecedit, et stupor Secundario Ioco insequitur; κοπιυ ς deniquo do musculiS exCremen torum copia ita associis dicitur, ut artubus gravatis motioneSaegre et cum Sensu ingrato perficiantur, ceteris partibus a pathemate immunibus; τυφωδης autem cerebrum ipsum laesum osse subindicat, humoribus decumbentibus Vel Vaporibus Congestis, unde sensus et motus deficiant, nesnon reliquae functiones, prascipiis Vital ses, in Societatem