장음표시 사용
21쪽
4 DE RE METALLic Apartim probare argumentis, Sc exemplis, partim conuitio a nobis extor, quere: utuntur autem primo his arguinctis. Terra non occultat & ab osculis remouet ea quae hominu generi utilia sunt & necessaria sed ut bene fica benigna* mater maxima largitate fiandit ex sese, &in aspectium luacem V profert herbas, legumina, fruges seu citus arboru: at fossilia in prossundo penitus abstrudit, eruenda igitur non sunt. Quia uero ipsa eruunt homines scelerati, quos ut poetae loquuntur, serrea ista aetas progignit, Ouidius eam audaciam merito insequitur his uersibus. Nec tantum segetes alimenta* debita diues Poscebatur humus, sed itum est in uiscera terrae, . Quas recondiderat, Stygη si admouerat undis,
Estodiuntur opes, irritamenta malorum.
Iamin nocens serrum ferroi nocentius aurum Prodierat, prodit bellum. Alterum eorum argumentum est: Metalla nullum utilitatis Mustu homini praebent, ea igitur scrutari non debemus. Cum enim homo constet ex animo & corpore, neutra eget .ssilibus: animi nan* pastiis suauissismus est contemplatio naturae, optimarum artium disciplinarum in cooonitio, perceptio uirtutum , in quibus optimis rebus si se exerceat sat ratus bonarum cognitionu epulis nullius res desiderio tenetur. Corporis uero natura quamuis uictu uestatuΦ necessario colenta sit, fruges tamen
terrae ato diuersi generis animantes ipsi suppedi tat mirabilem cibi & potionis copiam, qua comodissime alitur, augcscit, uitam ad multum temoporis producit. Linum autem Sc Iana multorum V animaliu pelles coropori uestitu dant copiosum et parabilem ac minime carum,delicatum uesro nec dissicilem inuentu arborum lanugo, quod sericum appellatur, &bobicis telae, ut nihil prorsus ipsi opus sit metallis penitus in terra abdiatis 3c maxia ex parte preciosis.Quare quod abEuripide dictum est ferunt probari in omni doctorum hominum coetu, atq; id merito semper in ore habuissse Socratem. Non opera sunt argentea ato purpura Vitae hominum, sed magis tragoedis usui. Laudant etiam hoc Timocreontis Rodij:Vtinam ctrce Plute nec in terra, nec in mari, nec in cotinente appareres, sed habitares in Tartaro & charonte ex te enim omnia oriuntur mala quae subeunt homines. Ad coelum laudibus extollunt uersus Phocylidis. Aurum at argentum damno est mortalibus, aurum Dux scelerum, uitae pestis, rerum ruina,
O utinam clades non delectabilis esses, Te propter fiunt raptus, homicidia, pugnae, Fratribus infensi fratres, natis. Parentes, Placet praeterea his illud Naumachii: argentum puluis& aurum.
Pulvis arenoso pelagi quicunqν lapilli
Littore qui Uiacent fluviorum margine sparsi. Contra
22쪽
Contra uituperant hos Euripidis uersus. Plutus deus sapientibus, sunt caetera Nugae, simul ψ uerborum praestigiae. Item hos Theognidis, Te pulcherrime Sc o placidissime Plute deorum
Dum teneam, possum uel malus esse bonus. Insectantur Aristodem a Spartanum quod dixerit: pecuniae uir, pausper nullus ne* bonus est, neo honoratus. Reprehendunt haec Timos
Argentum & anima & sanguis est mortalibus.. Cuius sibi qui non congessit copiam,
Vagatur ille uiuos inter mortuus.
Accusant denim Menandrum quod scripserit.
Epicharmus esse praedicat Deos, aquam, Ventosq;&ignem, terram, solem, sydera. At ipse iudico esse Deos u siles Aurum argentum Q nostrum, nan' si domi Ponens tuae locaueris hos, quicquid uoles
Petas licet, tibi contingent omnia: Ager, domus, serui S opera argentea, Nec non amici, iudices, testes, modo Largire, nam deos ministros possides. Haec praeterea premunt argumenta, metallorusossionibus agri uastatur, quo circa quondam Italiae cautu est lege,ne quis metallorii causa terram foderet, Sc agros illos uberrimos, ac uineta Olivetao corruperet syla Dae 8c nemora succiduntur,nam lignis infinitis opus est ad substruetioes ad machinas ad metalla excoquenda. Sylvis autem & nemoribus succisis exterminantur uolucres A bestiae, quam plerae homini cibus suist laustus&suauis. Venae metallicae lauantur, quae lotura, quia uenenis inficit riuos & fluuios, pisces aut necat, aut ex eis abigit. Cum igitur incolae res gionum propter agrorum,si tuarum, nemorum, rivorum fluminu uastis talem incurrant in magnam dissicultatem rerum, quae suppeditant ad uiactum parandarum. propter lignorum inopia maiorem impensam faciant in aedificia extruenda, palam ante oculos omni u est plus in fossione detrimenti esse, quam in metallis emolumenti quae fossione parii litur. Deinde exemplis acri ter pugnantes,contra metalla clamant,p statissimu quensque uirum uirtutibus colentum ea neglexisse: laudant in Biantem prospterea quod ista ludibria sortunae ne sua quidem putauerit,eius enim pastria Prienem cum cepissent hostes, & sui cives onusti rebus preciosis deis dissent sese in susam, interrogatus a quodam cur nihil de suis bonis secuefferret, respondit: omnia mea mecum porto. Et Socrates inquiunt accepit uiginti minas ad se missas ab Aristippo grato discipulo. sed eas Dei
iussu aspernatus eidem remisit. Aristippus autem in hac re secutus praeisceptorem aurum spreuit, ac pro nihilo putauit. Cum enim iter faceret uisna cum seruis, dc ii prae auri pondere tardius irent, iussit eos tantum ipsi, a 3 us
23쪽
DE RE METALLIc Aus retinere, quantum sine labore ferre possent, reliquum de se abiicere. Quin Anacreon Tcius uetus ato nobilis poeta quino talenta, quibus a Polycrate donatus fuit, cum deris duas nocties solicitus suisset, reddidit dicens, non esse digna curis, quae sint suscipienda de ipsis. Nobiles item& estregie fortes imperatores fuerunt philosophoru similes auri arseti despicientia ac contemptione: siquidem Phocion Atheniensis qui Lepius dux exercitus fuit, magnu auri pondus, sibi dono missum ab Alexandro Macedonum rege, paruum duxit & contempsit. &M. Curius aurum, Fabricius Luscinus argentum & aes reserre Samnitibus iussit. Sed etiam resipub. quaedam aurum Sc argentum legibus & institutis ab usu et tractatione suorum ciuium excluserui. Etenim Lacaedemones decreto & disciplina Lycurgi diligenter inquirebant in suos ciues,ea possiderent nec ne, diossessor au tem deprehensus poenas legibus& iudicio dedit. & oppidi ad Tigrim, quod Babylace nominabatur, incolae atw habitatores aurudesodiebant in terra, ne quis eo uteretur. & Scytarchae usum auri argens tim condemnabant ut auaricia se abdicarent. Tum metalla conui fias stantur. Primo autem petulanter isti maledicut auro & argento uocat Ufunestas Sc nefarias pestes humani generis,nam ea qui possident inaximo in periculo sunt, quos deficiunt, possetaribus tendunt insidias, quamsobrem utri saepenuero causa interitus & exitii fuerunt. Siquidem Po, lymnestor rex Thracum, ut potiretur auro, intersecit Polydorii illustrem hospitem Sc filium Priami, soceri sui& ueteris amici. Thesauros quo in auri argenti* ut raperet Pygmaleon Tyriorum rex sororis maritu&saacerdotem, nullam habens rationem neo astinitatis, ne* religionis, obstruncavit. Auri gratia Eriphyle Amphiaraum maritum hosti prodidit. Lasthenes Olynthum urbem Philippo Macedoni: Sp. Tarpeii filia auro
corrupta Sabinos in arcem Romanam accepit. C. Curio patriam auro
uendidit Caesari dictatori. At Aesculapio summo medico, & ut habitus est, Apollinis filio, aurum interitus causa fuit. Similiter M. Crassus cum auro Parthorum inhiaret, profligatus una cum filio 8c undecim legioni,hu , hosti ludibrio sitit. Is enim aurum liquidum infundens in rimam inotersecti dixit: Aurum sitim aurum bibe. Sed quid multis historiarum exis piis hic nobis opus est cum uideamus diebus sere singulis propter aurum argentumue lares estringi, perfodi parietes miseros uiatores occidi, ab isto rapaci & crudeli genere hominu nato ad surta, ad sacrilegia,ad exiscursiones& latrocinia, iures c5tra correptos suspendi, sacrilegos uiuos comburi, latronum artus rota constingi, bella quo* non exitiosa tantutis quibus inseruntur, sed i js etiam qui ea faciunt, geri propter eadem. Quinetiam ea ipsa, dicunt, dant facultatem ad omne flagitium, uirginum scilicet corruptelas, & adulteria,& incesta stupra denim quae per uim ossseratur. Ita Poetae cum fingunt Iouem in aureum imbrem uersum,atin illapsum in sinum Danaes, non aliud uolunt, quam ipsum auro munisse sibi tutam uiam, qua ingrederetur in turrim ad uitium faciendum uirgini. Praeterea auro & argento multorum fides labefactatur, emuntur iudicia, infinita stetera eduntur. Etenim ut Propertius inquit, is Aurea
24쪽
Aurea nunc uere sunt secula, plurimus auro Venit honos, auro conciliatue amor. Auro pulsa fides, auro uenalia iura,
Aurum lex sequitur,mox sine lege pudor.
Auro puto nihil quicquam potentius, Illo secantur, illo fiunt omnia. Optimus igitur qui sin ista merito ac iure contemnit, & pro nihil o duarit. Illud la dicit senis Plautini:
Odi ego aurum, multa multis saepe suasit perperam. Ibi uero etiam Poetae acerbe, & columeliose inuehuntur in pecuniam ex auro-argento conflatam. Inprimis autem Iuvenalis: Quandoquidem inter nos sanctissima diuitiarum Maiestas & si senesta pecunia templo Nondum habitas, nullas nummorum creximus aras. Et in alio loco. Prima peregrinos obsecvna pecunia mores Intulit, & turpi fregerunt secula luxu Diuitiae molles. Et pleriq; uehementer laudant rerum permutatione, qua ante reperta pecuniam quondam homines usi sunt, & nunc simplices quaedam naticianes utuntur. Deinde reliquis metallis grande conuitium faciunt, imprismis uero ferro, quo nulla pernities maior hominum uitae asterri potuit: etenim ex eo efiiciuntur gladii, pila, hastae, conti, sagittae, quibus homisnes uulnerantur, & caedes, latrocinia, bella fiunt quae res cum Plinio sto, machii mouisset, scripsit: serro utimur non cominus solum sed etiam mis,sti uolucri*, nunc tormentis excussio, nunc lacertis, nunc uero pennato, quam sceleratissima humani ingenii fraudem arbitror. Siquidem ut Ocyotis mors perueniret ad hominem alitem illam fecimus,pennasQ ferro deo di inus. Veruntamen missile in unius corpore figitur, item sati ita siue eisam mittat arcus, siue scorpio, siue satapulta at serreus bombardae globus in aerem expressus, per multoru corpora ire potest, & nullu mamior saxis timue obiecitum tam durum est, ut ipsium suo ictu suam ut non perfringat Quocirca altissimas turres aequat solo, et muros firmissiinos findit, pemipit disicit: ut certe balistae,quae nittunt saxa Sc arietes atq; alia uetera tormenta, quae murum Percutiunt re propugnacula ueraciunt, cum bonio bardis comparata, non magnam uim habere uideantur. Quae bobardae, quia horribiles fundunt sonos & seemitus, non secus ac si tonitrua essent: emittunt ex se flammas coruscantes, ut fulgetra aedificia quaeq; affligunt, comminuunt, dissipant, ignem euomunita incendium excitant,non alia ter atq; fulminum iactius: de nostrae aetatis impiis hominibus diceretur reetius quain quondam de Salmoneo,sulmina eos eripuisse Ioui et a mani, bus extorsisse, ii ad uero hanc perniciem hominum ab inseris emissam in terras, ut plures uno icitu concidentes ad se raperet Orcus. Sed quoniam
25쪽
ς DL RE METALLI e Abombardae quae in manu teneri possunt,hodie raro fiunt ex serro magnae nunquam, sed ex aeris & plumbi candidi quadam missione, idcirco in aes& plumbum plura maledicita conserunt, quam in serrum. Hoc loco etiaam commemorant aeneum Psalaridis taurum, aeneum Pergamenora houem, canem serreum, eculeum, manicas, compedes,cuneos, unco S lamianas ignitas. His homines crudeliter torti confitentur maleficia &facinoora,quae nunquam comiserunt,ato innocentes omni supplicio miserrime sic excruciati necatur. Plumbum etiam nigrum pestiferum et nocens esse,
eoq; liquido puniri homines,ex soc carmine Horatii,de fortuna loquen
iis conuincitur. Te semper anteit saeua necessitas Clauos trabaleis, Sc cuneos manu Gestans aliena, nec seuerus
Uncus abest, liquidumq; plumbum. Vt uero magis odium concitent in hoc metallum, non silent de plum, batis & globulis paruarum bobardarum ex eo factis, & laesionis necis causam in ipsum coserunt. Ita cum riatura in profundo terrae metalla penitus abstru serit, ad usus uitae non sint necessaria, spreta sunt ab optimo quoq; uiro dc repudiata, effodi enda non sunt & cum eslossa semper multorum & magnorum malorum causa extiterint: seq uitur ipsam etiam ararem metallicam hominu generi utilem non esse, sed noxiam exitiosam*. Istis autem tragoedisss uiri boni complures ita perturbatur, ut odium acerbissimum in metalla concipiant, ea prorsus non gigni uelint,aut genita a nemine omnium estodi. Sed quo magis singularem illorum integrita, tem & innocentiam bonitatem j laudo, eo maiori curae mihi erit, ut omisnis error ex corum animis extirpetur, ac funditus tollatur, uto aperiatur
sententia uera, Sc humano generi perutilis. Primu qui metalla accusant& ea usu abdicant,non uiderit se Deum ipsum accusare,& scelerum damunare, ut quem res quasdam stastra ac sine causa condidisse autument, &malorum autorem esse putent, quae sane sententia piis hominibus & peritis uiris digna non est. Deinde metalla certe terra non recodit in prosuris do, propterea quod ea ab hominibus Adi non uelit, sed quia prouida talersq; natura suu cuiq3 rei locum dedit, ea gignit in uenis et fibris comissaris* saxorum tanquam in uasis propnjs se materiae receptaculis: etenim in reliquis elementis aut gigni non possunt, quod ipsis materia dest, aut genita in aere, id quod perraro euenit, mon reperiunt locum consistendi. 1ed sua ui suocp pondere deorsum in terram seruntur. Cum igitur metalista sedem propriam et stabilem habeat in uisceribus terrae, quis non uidet istos, id quod uolunt probabili argum etatione non concludere: Sed discunt: quanquam metalla sunt in terra,ut in proprio sui ortus loco locata, quia tamen inclusa & abdita Iatent in occulto, non sunt eruenda. Ego austem istis reprehensoribus nimium molestis pro metallis pisces regeram, quos occultos & latentes in aquis, marinis criam, capimus, cum multo magis alienum sit ab hominis terrem animalis uita maris interiora, quzim verrae uiscera scrutari. Siquidem ut aues ad libere uolitandum per aerem natae
26쪽
L BER P U M V s. a , natae sunt, ita pisces ad perii agandas aquas, caeteris autem animantibus natura cieci it terram, ut in ea habitent, homini praeterea ut ipsam colat, &ex cius cauernis metalla abacp fossilia eliciat. Rursus idem dicunt pisci
bus uescimur, at sos Illibus ne* funes sitisw depellitur, neq; utilia sunt ad
corpus uestiendum: quod est alterum argumentum,quo contendiit proobare, metalla eruenda non .ine. Verum homo sine metallis non potest parare ea, quae suppeditant ad uidium S ad uestitum. Etenim eum res rustiora maximam uictus copiam praebeat nostris corporibus, primum nullus
labor absoluitur S perficitur sine instrumentis, siquidem terra subio itur uomeribus & dentalibus dolabra resodiuntur praes aestae stirpes Sc radices suminae, semen sparsum occatur.seges farritur& runcaturi matura seu es falcibus cum parte culmi demessalia area deteritur, aut spicar eius recicoduntur in horreum de postea tribulis tunduntur, ac ii annis expuragatur pura denio frumenta Sc legumina granario inferutur, ex quo proomiitur rursus cum res haec postulat, aut flagitat necessitas. lam ad Ductus meliores & uberiores capiendos ex arboribus & seuticibus nobis opus est pastinatione, putatione, insitione, quae iterum sine instrumentis fieri non queunt, ut nec liquores, lac dico, mes, uinum, oleum sine vasis coeracere & continere posita mus:nec tot generum animantes sine stabulis tu ri a pluma diutin et a stigore intolerabili. instrumen ta autem rustica pleracp sunt serrea, ut uomer, dentale, dolabra,dentes quos habet occa, saraculum, runcina, falx tamaria, strametaria, arboraria, uineatica rureu, calapestum, furca', scirpiculae: uasa uero aenea ues plumbea . At necn instruis menta uasaue lignea sine serro sunt sabricata: nem cella uinaria, uel oleas ria, ne* stabulum neq; ulla alia uillae pars sine instrumentis ferreis potuisit aedificari. Deinde siue ex pecuariis pastionibus abducantur ad laniena taurus, ueruex, haedus & alia ciusdem generis animalia, siue ex uillaticis aviarius coco tradat pullum, gallinam,capum, num sine securibus aut cultris animantes secari ac diuidi possunt Ut nihil hic dicam de alienis et cocalis meis, quia ad cociuendas carnes eundem usum assierant fictilia, quae
ne ipsa quidem sine instrumentis a sistilo fingi se ariss queunt, ut nec
sine ferro instrumenta ulla ex ligno heri. Cum autem homini praeterea uichim praebeant uenatio,aucupium piscatus, nonne uenator ceruum is reti turn venabulo transverbcratc stantem currentemue sagitta constite
uel globulo bombardae traiicit: nonne auceps item tetraonem uel psasis anum itatu sagittae conscit aut in eius corpus globulum hombardarimo mittit. Ut taceam tendiculas aliass instrumenta, quibus capitur attagen& picus, aliae* sylvestres uolucres, ne singulas intempestiue nunc speciaatim persequar. Piscator denio n6nne hamo dc uerriculo capit pisces in mari, in maritimis uiuams, in piscinis, in fluuhs c At hamus serreus es h&c uerriculo interdum plumbeas aut serreas massias appensas videmus,pliaces autem capti plerio mox cultris & securibus in Dusta secantur aut exscia terantur. Sed de uictu satis superip dietum: Nune dicam de uestitu, qui fit ex lana, lino,pennis, pilis pellibus, corio. Verum oues primo tos dentur,deinde lana pectitur :tuna ducuntur fila, postea stamen suspeditur
27쪽
in pannuleio, sub quod subit subtegmen, id p pectine seritur, ut tanderet
ex filis tantum: uel ex filis & pilis sat pannus. Linum uero uulsum primo
peetitur hamis. mox mergitur in aquas, rursus*siccatur: tum lusum mispario malleo uel confractum carminatur, deinde extenuatur in fila, postis remo texitur tela. Sed artifex panni aut textor num aliquod habet instrumentum non serreum uel ligneum sine serro factum iam sarcinatori dis, cindendus pannus uel tela: num id fine cultro uel forfice faciet cnum coissuet ullam uestem sine acu ne populus quidem transmarinus pennarum contextu corporis togumentum ficiet sine ijsdem instrumentis,nec pellis Onesipsis carere pollunt cuiuscun* generis animantium suant pelles. Et sutor indiget scalpri quo scindat coriu: cultri, quo radat sebulae,qua pero ret, ut possit coficere calceos. Sed haec tegumenta corporum uel texta uel suta sunt. Adificia uero quae idem corpus tuentur ab imbribus, uenatis, Digore, calore, non extruiatur sine securi,serra, terebro. Sed quid pluis ribus uerbis opus est Metallis ex usu hominum sublatis, tollitur omnis ratio & tuendae sustentandaem ualetudinis, Sc tenendi curium uitae culistioris. Etenim homines Dedissima et miserrimam uitam degerent inter seras, ni metalla essent, redirent ad glandes at* sylvestria poma & prunar herbis 8c radicibus euulsis uescerm tur, unguibus foderent speluncas, in quibus noctu iacerent, interdiu in sylvis & campis passim more bestiam uagarentur, quae res quia hominis ratione, prestantissima & optima naisturae dote, prorsus est indigna, ad ne quisquam erit stultus aut pertiis nax, ut metalla ad uultum uestitum necessaria esse, &ad uitam hominutuendam pertincre, non concedate Tum quia metallici plerum* diuemontes nihil seugum serentes, & ualles tinebris circumsticas agris uastitatem exiguam aut nullam inserunt. Postremo ubi sylvae & nemora succi, dunttir ibi seuticum et arborum radicibus extirpatis seu menta serunt qui noui agri tam uberes breui esserunt seuges,ut damna,quae lignis carius eo mendis faciunt incolae, resarciant. Ato metallis, quae ex uenis conflanis tur, alibi innumem uolucres, bestiae edullas, Pistes comparari, Zc ad loca
montosa afferri possunt. Abeo ad exempla: Bias Prienensis capta patria nihil de rebus preciosis exportauit ex urbe, ut uir qui habitus est sapiens. ab hostibus sibi periculum non metuerit, quanquam hoc de eo dici uere non possit quod se coniecerit in fugam non magna mihi res uidetur esse, iamiram horum etiam bonorum iacere, perdita domo, praedris, patria ipse qua nihil charius. Quin ego iudicarem Biantem istius generis bona contempsisse, ac pro nihilo putasse, si anteaquam patria capta esset,ea laris gitus est Et cognatis S amicis, aut distribuisset in egentissimos homines: nam idipsum sine cotrouersia secisset sua sponte hoc quod tantopere mi. ratur Graecia, ut homu coactus S seacitus metu secisse uideri potest. So. crates uero non spreuit aurum, sed docendi precium noluit sibi persolui
At Aristippus Cyrenensis si comportasset ipse aiss seruasset auru quod
iussit seruos de se absscere, potuisset emere res quae expetu tur ad usus uiatae necessarias & propter egestatem non habuisset necesse adulari Dionyissium Siciliae tyrannin nec unquam ex eo nominatui fuisset regius canis.
28쪽
Quocirca Damassppus Horatianus carpens Stabem maximi aestima,tem diuitias inquit:
Graecus Aristippus qui seruos proiicere aurum In media iussit Libya, quia tardius irent Propter onus segnes, uter est insanior horum Insanit enim qui pluris facit diuitias, quam uirtutes. Insanit etiam qui easdem respuit,ac pro nihilo ducit,cum liceat ipsis bene uti. Quod auteidem Aristippus alias aurum ab nauigio proiecit in mare, animo ma no& prudenti eam rem egit. Siquidem cum aduerteret esse piratarum lcaspham, in qua uehebatur, timuit de uita sua, numerauitw aurum & cum
id sponte eiecisset in mare, tanquam fecisset inuitus, ingemuit: sed poste. aquam euasisset ex periculo, dixit . ipsum aurum perri se satius est, quam me per asse eius causa. Verum esto, Philosophi quidam 5c Anacreon
Teius contempserint aurum & argentum, Anaxagoras etiam Clazomesimus fundos qui oues alerent,deseruit:& Crates Thebanus cum moleste serret se rei familiaris, aliarum in curas sustinere,& his animum suum in contemplando distrahi, bonis, quae ualerent octio talenta, relictis, at sumpto pallio 8c perae pauper omnem curam, cogitationem, operam ad
philosophiam cotulit. Num quod isti philosophi haec spreueriti t. omnes
alii pecuariam rem non curarunt non coluerunt agros non habitarunt
domos certe multi contra cum diuitiis assi uerent pcaesare in studiiquet, entiae cognitionisΦ rerum diuinarum & humanarii uersati sunt ut Ariis stoteles Cicero Seneca. Sed Phocioni non erat integrinaurum ab Alexis andro ad semissum accipere. Si enim eo uti uoluisset, tam rex quam ipse incurrisset in odium offensionem V populi Atheniensis:qui populus etiapostea in uirum illum bonum ingratus fuit: nam eum copulit ad hoc, ut biberet cicutam. Quid autem M. Curio, Fabricio Luscino minus consueniens, quam aurum ab hostibus accipere: qui his machinis sperabant eos posse labefactari, aut suis ciuibus in odium uenire uolebant, ut ipsis Romanis inter se dissidentibus rempub. sunditus euerterent. Sed Lycurgus debuerat auro & argento utendi Praecepta tradere Spartanis, no res per se bonas tollere de medio. Babylacenses uero quis non uidet homisnes filisse amentes Sc invidos poterant enim auro mercari ea quibus insdigebant: uel ipsum donare finitimis populis, ut eos sbi donis benefici, isq; deuincirent . 'ostr o Scytarchae solo auro argenti* usu damnato, auaritia se non prorsus abdicarunt, quod auarus etiam sit aliorum bonoarum possessor, si eis non utitur. Nunc respondendu est ad couitia quisbus res fossiles iactantur. Ita* aurum Sc argentum primo uocant pestes hominu quod postestaribus interitus Sc exitii causa sint: hoc autem mois do quae tandem res quam possidemus, pestis humani generis non dico ture an equus an uestis: an denio aliud similes Vectus autem in equo insigni, aut uiator bene uestitus causa latroni fuerit, ut ab eo occideretur, num igitur in equis non uehimur, sed pedibus iter facimus, quia priodo caedem fecit ut raperet equum: aut num uestiti non prodimus: sed nudi,
29쪽
i, DE Rr ni TALLic Anuia orassator serro uitam uiatori eripuit, ut eum spoliaret uestes simili est natessio auri & argenti. Quoniam uero his omnibus hominu uita Dene carere non potest, cauebimus a praedatoribus, Sc quia semper non possumus ex eorum manibus effligere, est propriit munus magistratus, i celeratos & nefarios homines ad tortorem & carnificem rapere. Helli etiam causa res fossiles non sunt: ut enim cum unus aliquis Tyrannus magno more inflamatus in mulierem egregia sorina, facit bellum oppidanis istisusmodi belli in estrenata tyranni libidine est culpa, non in facie mulieriS. Ita cum alius caecus cupiditate auri & argenti bellum inseri diuitibus po/Pulis metalla extra causam ponere debemus, 5c omnem culpam in auaristiam transferre. Nam sirentes impetus & turpes ac tioes, quae iura Dentiu& ciuium continuere Sc uiolare solent, oriuntur ex nostra fuit . Quare non recte Tibullus in aurum contulit belli culpam, cum inquit: Diuitis hoc uitium est auri, nec bella suerunt Fastinus astabat cum scyphus ante dapes.
At Virgilius dicit homicidii culpam in auaritia residere de Polymeo
store loquens: Fas omne abrumpit, Polydorum obtruncat, & auro vi potitur. quid non mortalia pectora cogis
Et iterum recte,cum loquitur de Pigmaleone, qui Sicheum interfecit.
Clam ferro incautum superat. Fames enim & cupiditas auri aliarum in rerum reddit homines caecos. Atin impia ista pecuniaru cupiditas omnibus omni tempore & loco probro fuit & crimini. Quin etiam auaritiae tantum dediti quod eius serui eissent, semper illiberales & sordidi sunt habiti. Similiter auro & argento,& gemmis expugnauerit aliquis pudicitiam mulierum, multorum fidem Iabesaistarit, emerit iudicia, innumera sectera seceriti iterum res fossiles in culpa non sunt, sed instaminatus atin ignitus iuror hominii, uel animorucaeca & impia cupiditas. Quanquam autem in aurum & argentu dicta in pecuniam potissimum dicantur, tamen quia nominatim eam carpunt Po-ctae, ipsorum conuicia in ingenda sunt: quod uno illo fieri potest. His pecunia est bono, qui ea bene utuntur: dat damnum aut malum,qui in te. Quamobrem rectissime Horatius: Nescis quid ualeat nummus, quem praebeat usum
Panis cmatur, olus, uini sextarius.
Atin etiam in alio loco. imperat aut seruit collesa pecunia cui , Tortum digna sequi potius quam ducere senem. At homines ingeniosi & solertes cum cosiderassent rerum permutatis . onem, qua quondam homines rudes usi sunt,& hodie immanes quaedam & barbarae nationes utuntur,qualis esset, id est, quam dissicilis factu&laboriosa reperieriit pecuniam. Ea uero nihil utilius excogitari potuita
Siquidem parua auri argenti massa, precium est rei magnae& grauis.
30쪽
Itac' pecunia stetae gentes multum inter se distantes longein scii incta sicis,
lime faciunt mercaturas, quibus uita ciuilis uix carere potest. Deinde ina, Iedicita quae dicuntur in serrum, ars, plumbum, ne ipsa quidem apud uiros prudentes&graues locum habent. Etenim ut illa metalla tollitur de me, dio, homines certe uehementius csseruescen tes iracundia, & esenato furore incitati, pugnis, calcibus, unguibus, dentibus tanquam serae certabunt. Alii alas fustes impinger, alios lapidibus percutient alios prosternet quin etiam homo hominem non solum serro interficit, sed necat ueneno inedia, siti: premit faucibus & strangulat, uiuu desedit in terra: immergit i a aquas& suffocat, coburit, suspendit, ut iaciat omne elementu particeps humana necis . Tum deniss alius seris obiicitur: alius in mactati pecoris cadauer totus insuitur, excepto capite, sico uermibus dilaniadus relinquitur: alium uiuarijs immersum totum pariter murenae distrahunt: alius oleo incoquitur: alius olivo in uni tus ligatu sep muscis Sc crabronibus uexadus proponituri alius uirgis caesus uel fustibus mulctatus neci daturialius Lxis facta lapida, tione obruitur: alius p ecipitatur ex altis locis. Praeterea homo sine metallis cruciatur non uno modo: ut cum carni sex cereis ardetibus inguina ipasi & alas adurit: uel linteu imponit in os,idcp per insipiratione sensima & leniter in Luces tractum repente & uiolenter retrahit: uel manibus post ter si illigatis. ipsum fune paulatim in sublime tractu, subito dericit uel similitera trabe religato saxum grandis poderis e pedibus funiculo appediti uel de nim eius artus torto distrahit. Ita ex his in telligimus non metalla esse cillpanda, sed nostra uitia, iram dico crudelitate, discordiam cupiditatem latὸ regnassi, auaritiam libidinem. Sed existit hoc loco quaestio utrum res sese
siles in numero bonoru habere debeamus, an reponere in malorum coetu .
Vniuersas quidem diuitias Peripatetici in bonorum numero duxerunt, &modo nominarunt externa, quod neq; in animo neo in corpore, sed extra sint Tum autem ut multa alia dixeriit esse posse bona quod his bene uel mauti sit in nostra situ potestate. Etenim boni uiri his bene ututu si eisin sunt utiles: mali, male, eis* inutiles sunt. Socratis est dictum, uinii ad uasi inuistari, diuitias ad eorum, qui ipsis possident mores. Stoici uero quom mos est ut subtiliter & argute disputet, quamuis diuitias ex bonoru choro sustulerint, non tamen numerarui in malis,sed in eo genere quod appellatur insdifferens collocarunt. Etenim ipsis uirtus est una, bonum, uitium tantummodo malum, omne reliquum genus indisserens. Itaq; ut ipsi de hac re sentiunt, nihil interest bene ualeat quispiam, an grauiter aegrotet: nihil intero est sermosus sit an deformis. Deni Diues ne prisco natus ab Inacho Nil interest, an pauper & infima Degente sub dio moreris . larim L. At ego quidem non uideo causem cur es quod naturaliter & per se boria est. inter bona esse aliquid loci non debeat. Res sessilesceria natura creat S humano generi praebent multiplice neces Iarium in usum, ut tacea de ors natu qui cum utilitate mirifice cogruit. letitur ipsa de ici de suo statu & gradu quem tenent in bonis aequu non est Nec uero si quis ni au ipsis est usitu