장음표시 사용
31쪽
x4 DB RE n ET ALLIc Aiccirco recte dicetur mala. Quibus enim rebus bonis male aeque at bene uti non possumus c Liceat mihi exempla ponere ex utrow genere bonor Vinum, potus longe optimus, si modice bibitur prodest cococtioni cibo. rum, ad languinis ortum iuuat: Promouet succos in omnes corporis pars tes: nutricationi bono est, nec corpori solum, sed animo etiam utile. Nam tenebras & caligine mentis nostrae discutit: cura & sollicitudine nos libe rat: reddit fidentes rebus. Sin immodice bibitur, corpus laedit,&grauibus morbis opprimit.Vinolentus etiam nihil tacitum tenet: furit& bacchatur,
multa scelera nefaria facit & flagitia. Qua de re Theognis perdocte seri
psit uersibus, quos sic latine reddere possumus: Vina nocere solent, auida si sauce trahantur, Si modice biberis, uina iuuare solent. Sed ne diutius morer in externis, uenio ad corporis 3c animi bona, inter quae mihi robur &sorma at inqenium occurrunt. Igitur si quis robore fretus, multum laborat, ut se suos honeste & laudate alat, eo bene utitur: Sin ex caede uiuit & latrocinatu male. Similiter foemina pulchritudine eximia si nupta uiro, ei uni placere studet, se a utitur: sin petulater uiuit tu itq; in libidinem, ea, ut couenit, non utitur. Pari ratione adolescens qui doctrinae sese dat, & artes inetenuas colit recte utitur ingenio. Qui fingit, meatitur, capit, seaude &perfidia fallit,eius celeritate abutitur. Vt autem is qui uinum, robur,sormam,ingeniinpropter peiorem usum in bonoru numero non habet, in summu illum rerum opificem Deum iniuriosus & contumes osus est,ita qui res fossiles cximit ex honorii coetu, in eudem iniuria & Grameliam iacit. Rectissime igitur quida Graeci poetae scripserui ut Pindarus.
Quae uirtute pecunia Exornata nitet, suppeditat uias Non unas bene agas, quibus
Quae sors cuiam serens obtulerit tibi.
Sine uirtutis amore hospes iniquus Nocet aurum, at sociata haec caput & summa bonorum. Vt Callimachus. Diuitiae magnos sine nec uirtute: nee ipsae Virtutes faciunt magnos sine diuite censu. , Vt Antiphanes. Nam per deos cur oportet quis ditescere . Pecuniae cur optet habere plurimum c , Quam possit auxiliari ut amicis, gratiae Fructum serere Diuarum suauissimae. Argumentis Sc conuitiis aduersariorum refutatis colligamus utilitates metallicae. Primum autem ea utilis est medicis. Etenim estiundit copiam
medicamentora, quibus uulnera Sc ulcera solent curari pestis etiam: ut certe si nulla alia esset causa cur scrutaremur terra, tamen medicinae gratia eam
fodere deberemus. Deinde utilis est pictoribus. Siquidem eruit Oenera piamentorum, quibus cum ipsis tectoria picta fuerinsiliumor allapsus extrinsecus
32쪽
secus minus, quam caeteris nocet. Tum utilis est architec tis. Etenim inue, nit marmora ad firmitatem magnorum aediu apta S ad ornatu decora. Vtilis praeterea est qs, quom animus ad immortalem gloriam nititur. Nam esis
fodit metalla, ἡ quibus nummi & tatuae aliacp fiunt, quae post literam morti menta hominibus quodammodo aeternitate,immortalitatem* donant. Mercatoribus etiam utilis est, quod multis de causis, ut alias dixi, moneta, Quae ex metallis colicitur, oportunior sit horri ini quam rerum permutatio. Postremo cui non est utilis nam ut nunc praeterea Sc relinquam opera tam Grinna, tam polita, tam Haborata, tam utilia, quae ex metallis in uarias fi guras formant sabri auram argetarit,aerari, plumbarii,screari ,quom siquisoque artisex sine metallis aliquod opus elegans Sc perfectu emcere potest certes non utitur instrumetis ex serro uel ex aere factis,neq; lignea, neq; laopidea sitie eisdem potuerut formari. Ex quibus omnibus peripiculi est quistitistiis quae conroditates percipiantur ex metallis. Ea uero ne habere. mus quidem nisi ars metallica esset intacta, nobiset ministraretur. Quis igitur non intelligit eam este maxinae utilem imo potius neces lariam humais no generi ne plura: Homo mctallica carere non potuit, nec ipsum ea carere uoluit diuina benignitas. Porro quaeritur metallica honesti ne sit inge nuis, an pudenda Scinhonem. Nos aute eam inter honestis numeramus artes. Cuius enim artis quaestus non est impius, non odiosus non sordidus, illam honestim possumus existimare. Talem uero metallicae quaestu esse, quod augeat rem bonis monestis rationibus iam ostendemus: iure igiis
tur inter nonetas numeratur artes. Primum aut quaelius metallici, liceaat mihi eam conserre cum caeteris rationibus, quibus magna pecunia quae.
ritur, aeque pius cstato agricolae. Nam ut hic, cum in agris suis semente Lacit, quamuis ipsi fructuouisimi sint, nemini tamen iacit iniuria: ita ille cum
suum sodit metallu, etiamsi magnos aceruos auri argenta ue eruat, nulli lasmen mortalium dat damnum. Omninow haec duo Rcnera rei familiaris augendae in primis sunt liberalia & ingenua. At praeda bellatoris plerum impia est, quod militaris furor rapiat bona tam sacra quam prophana. Ut
uero bellu nabeat susceptum rex omniti iustissimus cum crudelibus tyrananis, non possunt in eo homines improbi rem at* fortunas amittere, ut non innocentem & miseram plebem senes dico matronas uirgines, pupillos secum in eandem calamitatem trahant. Metallicus autem magnas diuitias in breui congerere potest sine ulla ui, sine fraude & malitia. Quocirca omniano uerum non est illud uetus prouerbium. Omnis diues aut iniquus, aut iniqui haeres. De quo tamen quidam contendentes aduersus nos, insectantur & exagitant metallicos, eosq; aut ipsorum liberos dicunt in breui in eis estate incidere, non aliam ob causam quam quod diuitias non bono moiso congesierint. Nihil enim uerius este illo, quod est apud Naeuium poe/tam, male parta male dilabuntur. His autem improbis rationibus homi nes ex sedinis diuites fieri aiunt. Vbi spes aliqua metalli estodiedi ostendi. tur, aut regulus magistratusve exturbat fodinae dominos ex possessione, aut callidus &uersutus aliquis uicinus antiquis posscssoribus inseri litem,
ut eos aliqua sodinae parte spoliet: aut praesectus sodinae ideo indicit domib 1 nis
33쪽
nis symbola grauiora, ut si ea dare uoluerint, uel non potuerint, omne ius possessionis amittant ipse contra quam fas est amissum usurpet. Aut denisque praeses fodinae uenam, qua parte abundat metallo oblinit luto, uel roris, saxis, assere, palo tegit, ut aliquot post annis, cum domini sed inam Putates exhausta,deseren t ipse metallu relictum fodiat, & ad se rapiat. Praeterea colluuies metallicoru ex fraude,fallaciis, medaciis tota costat. Etenim ut de multis aliis nihil dicatur, sed solum de his quae ex uendito S empto, contra fidem fiunt aut uenas effert fictis comentati j scp laudibus ut sodi αrum partes dimidio carius quam aestimentur, possit diuendere, aut contra, aliquid detrahit de earum aestimatione, ut partes paruo precio mercari possit. Haec crimina cum protulerint in mediu, omnem bonam metallicae exis, stimationem uiolatam putant. Omnia autem bona siue bene siue mala parta fuerint, aduerso aliquo casu adflicita dilabutur, aut pereunt & dissipatur
culpa & uitio pollesibris qui ea uel inertia &negligentia amittit & perdit uel per luxuriam estundit at obligurit: uel conlumit largitionibus & exshaurit: uel ludendo profundit 8c ericit: - . uelut exhausta rediuiuus pullulet arca Nummus & e pleno semper tollatur aceruo. Nec igitur mirum si metallici non memores huius praecepti quod dedit Agathocles rex, fortunam repentinam reuereter esse habendam, risdem de causis in egestate incidula Praesertim uero cum mediocribus diuiti js cotensti esse non possunt: tum enim non raro quas cogesserui ex metallis, in alia metalla insumui. Verum non regulus aut magistratus pellit dominos possessione sed tyrannus qui homines subditos non bonis modo honeste partis, sed etiam uita crudelissime priuati Attamen cum solitus sum inquire re in eas querelas, quas isti apud uulgus habent de talibus iniuriis, semperrepcrio male audientibus causam iustissima esse cur istos depellant defodi nis, male dicentibus nullam cur de illis c5querantur. Etenim quod non dederunt symbola ius possiessionis amiserat uel a magistratu ex alieno metes Iosunt pulsi. Nam improbi quidam homines uenulas, proximas uenis assfluentibus aliquo metallo, fodientes in aliena possessione inuadunt. Ita eos iniuriarii accusatos magistratus expellit at exturbat ex sodinis. Isti igitur plerum P graues de eo rumores spargut in uulgus. At aliter cum quaesdam, ut solet, inter uicinos controuersia est orta, ipsam arbitri a magistratu dati dirimunt: aut de ea iudices costituti cognoscunt Sc iudicat: controuersia ergo dirempta, quia utrius* partis cosensio in ea re extitit, neutra debet de iniuriis coqueri: iudicata, quia secundum leges metallicas sententia lata est,altera inferior iure non potest. Sed ut non magnopere pugnem de hac re interdum unum aliquem praesedium fodinae maiorem exigere colle sta a dominis, quam necessitas postulat. Quinetiam ut cocedam aliquem sodianae Praesidem uenam, qua parte abundat metallis, oblinere luto, aut struaritura tegere,num unius aut alterius improbitas plurimis bonis uiris notam
Daudis inurere potest quid senatu sanctius & integrius solet esse in repua blica nonnulli tamen in peculatu deprehensi poenas dederunt. Num iccirco honestissimus ordo bona fama existimatione* amittetc Sed certe praes
35쪽
tum metallicae peritos, tum eos qui impensam faciut in metalla. Inter quos numerari possimi reges. principes, respub.&in his honestissimiis quis ciuis . Tum dentin intelligimus praesectos metalloru qualis fuit Thucidiis des nobilis ille historiam scriptor, quem Athenienses praeposuerunt Thasiorum metallis. Attamen consumere aliquid operae & laboris in fissisione uenarum non est indecora metallicis, maxime si ipsi sumptu secerint in metalla. Quemadmodunec magnis uiris proprios agros colere. Alioqui Rosmanus senatus L. Quintium Cincinnatu operi agresti intentum non creat, set dictatorem: nec uiros ciuitatis primarios a uillis arcessisset in curia. Similiter nem Maximilianus Caesar nostra aetate Conradu ascripsssiet innumerum nobilium qui comites nominantur. Fuit uero ille cum in metallis Silebergi operas daret, egentissimus: quare copia omentum habebat pauperis. Sed non multos post annos cx metallis Firiti, quod est oppidii in Lotharinoia, diues falsius, nomen ex fortuna inuenit. Neq; Vladislaus rex in coetu eo ii, quos uocat Barones, reposuissct Tursium ciuem Craco uicsem quem metalla eius partis regni Ungarorum, quae quondam Dacia suit dicta foris tunis locupletarunt. Quinetiam ne metallica quidem plebs est uilis Sc abisiecta. Etenim noctiurnis aeque ac diurnis uigil as & opcribus exercitata haisbet duriciam corpora immanem, facillimeq; cum res postulat, labores Scmunera militiae sustinet. Quippe quae cdsueuit ad multa noctem uigilare, tractare serramenta, fossas ducere, agere cuniculos machinas fabricari onera ferre. Quocirca res militaris periti, eam non modo urbanae plebi praese runt, sed etiam rusticae. Verum ut tandem huic disputationi finem sicianucum quaestus maximi sint laeneratoris, bellatoris,mercatoris, agricolae,me' tallici: scenus autem sit odiosum,praeda crudelitcr capta ex fortunis plebis, non culpa calamitosae,impia quaestus metallicitionestate ac decore praestet mercatoris lucro: non minus sit bonus quam agricolae, multo uberior. Quis non intelligit metallicam inprimis esse honestamc Certe cum una sit ex decem maximis rebus optimiso, pecunia magna bono
modo inuenire, id homo studiosus & diligens rei familiaris non alia ratione facilius quam metallica potest assequi. De re metallica Libri
36쪽
v ALis esse debeat perfectus metallicus, &quae contra artem nactallicam Sc metalla atin ipsos metallicos uidentur ualere, uel pro eis sunt, primo li/bro satis explicaui: nunc decreui metallicos amplius informare. Qui inprimis necesse habent sano fite Deum colere, ac ea, quae dicam, scire, Sc opera dare ut quoq; opus efficiatur rite atw diligenter. Etenim diuina prouidentia factiu est, ut his qui Scnorunt ea quae oportet facere, & curant ut perfici possint, plerum omnia secun d. i accidant: inertibus coua&qui curam. in rebus absoluendis non ponunt. aduersa. Nemo certe satis habet omnes
artificii metallici partes in animi notione reponere sine impensis, quae facisendae sunt in metalla: uel sine laboribus quos sibi ipse sumit&sustinet. Itaoque si quis iacultatem habet id quod opus est in sump tu crogandi incrccnarios, quotquot uult, in operas cuiusq; generis mittet. Vt quondam Sosias Thracen sis in argetarias opcras milit mille seruos, quos ipsi elocauerat Niocias Atheniensis filius Nicerati. Si nullam impensi saccre potest, ex omniabus operibus facillinii quod ii sibi ad elliciendu eligat. Ex quo genere haec
duo potissimum sunt, ducere fossas, & riuoru ac fluminum arenas lauare. Nam ex his saepenumero colligutui auri ranacta: aut lapides nigri, ex quisbus costatur plumbum candidum: aut etiam gemmae. Illae aperiunt uenas, quae interdum abundant metallis,in summo cespite inuentis. Sive igitur arte, siue casu in eius manus tales arenae aut uenae inciderint quaestum sibi inistituere poterit sine impendio et ex paupere diues repente fieri. Contra ueoro si optatis non responderui, mox de lotione uel fossione desistere licebit. Verum cum unus aliquis rei familiaris amplis cadae gratia solus facit imi eissas in metallum, magni resert ipsum interesse operibus,& praeientem uideare omnia, quae effici iussit. Quamobrem aut ad fodinam domiciliu habeat, ut se in cospeetuin operariis semper dare possit, sempero cauere ne quis suum munii S negligen ter exequatur aut habitet in propinquis locis ut & crebro metallicas operas intervisat, & crebrius ad metallum se uenturia quam sit uenturus, operariis per nuncium significet. Etenim suo aduentu uel eius denunciatione mercenariu sere quenq; sic terrebit, ut nunqua non diligens ter negotium suum agat. Sed cum inuiserit metallu diligenter operarios laudet uinterdu cis det munera ut R ipsi & alii alacriores ad laborandii fiant:
contra negligentes obiurget atq; aliquos ex metallis amoueat, & in eorum
locum sedulos substituat. Quinctia dominus saepenumero diesnocties maneat in metallo. Quae non sit mansio desidiosa & mollis. Nam metallici in re familiari augenda diligentis interest, frequenter descendere in fodina,& aliquid temporis conferre ad naturam uenam fibrarum cognoscedam,
37쪽
2U DE RE METALLIc A& tam intus quam soris omnes laborandi rationes intueri atq; cotemplari. Nec id solum agere debet,sed interdum aliquos labores suscipere: non ut inrjς se frangat, sed ut S sua diligentia mercenarios excitet,& eos doceat arte. Etenim bene se habet metallum, in quo quid faciendum sit non praeses modo ueris dominus etiam docet. Quocirca barbarus quidam,ut est apud Xenophontem recite respondit regi, oculus domini saginat equum, nam dilia gentia domini omnibus in rebus ualet plurimis. At cum multi comunes impensas faciunt in metalla, ipsis accomodatum ato utile est, ex se praesectos fodinarum eligere, item praesides. Quia enim plerun* sua homines curat, aliena negligunt, non possunt illi sua curare, quin aliena curent, nec aliena negligere, ut sua non negligant. Quod si nemo ex ipsis eiusmodi officioruonera suscipere uelit, aut sustinere possit, ἡ re comuni erit ea uiris diligetissimis imponere. Quondam certe haec res curae fuit praefectis metallorii: siue domini essent reges, utPriamus aurarioru circa Abydum, Mydas eoru quae fuerunt in Berimo monte, Gyges, Alyattes, Croesus eorum, quae fuerat ad
oppidum desertum inter Atarneam & Pergamum: siue respub. ut Carthaopinienses argentarioru quibus floruit Hispania: siue familiae amplae & illustres ii t Athenis fodinarum Laures montis. Hoc porro rationibus domini artis adhuc ignari maxime conducit,sumptum commune sibi cum aliis posnere non in fossione uenae unius, sed plurium. Nam qui solus impensas saacit in unam aliquam sed inam, si secunda fortuna ipsi uenam abundante metallis atris insossilibus elargitur, amplissimae pecuniae fit dominus : sin adis
uersi inopem & sterilem, in omne tempus perdit omnino omnem sumptu, quem in eam impendit. Qui uero nummos comuniter cum alths insumit in plures uenas alicuius loci nobilitati copia metalloru, ille raro perdit oleum& operam sed ipsius optatis plerumq3 fortuna rei pondet. Cum enim ex duodecim uenis in quas comunis fit sumptus una metallis affluens, domino non reddat modo pecuniam impensam, sed det praeterea lucria, certe erit ei res metallica ampla & fructuosa, cui duae uenae aut tres, aut quatuor plus τόsue effundunt metalla. Xenophontis autem non multu huic dissimile costium est; quid ipsis Allieniensibus sit faciendii, si nouas argenti uenas sine
detrimento uoluerint quaerere . Sunt, inquit, Atheniensium decem tribus. Itaq; si ciuitas singuli edederit seruos pares numero, atq; ipsae comuni sora luna nouas uenas secuerint, hoc sane modo si una inuenerit uenam argenti diuitem, utiq; uniuersis, id quod habet utilitatem, ostendet:sin duae tribus inuencrint, aut tres,aut quatuor, aut dimidia earum pars, profecto haec Oispera utiliora fient. Spem enim omnes tribus frustrari, praeteritoru non est
smile. Quamuis autem hoc Xenophontis cosilium fit plenu prudentiae, tamen es locus non est in ullis ciuitatibus nisi liberis Sc opulentis. Nam quae in regum & principum ditione sunt, uel tyranni dominatu premuntur, sine eorum permissu non audent facere tales impensas. Quae praeditae sunt parisuis opibus ac secultatibus prae indigentia non possun t: tum etiam, ut mos est nostrorum hominis, respub. nullos habent seruos, quos tribubus elo care possent. Quare hodie qui cum potestate sunt nomine rerumpub. imis pensas agunt in metalla, non aliter ac priuati homines. Nonnulli uero do,
38쪽
mini paries sodinae ciuae ab udat metallis malunt emere, quam esse sollicitide uenis quaerendis. Atm hi facilem quanda & minus incerta augendae rei
ratione tenent. Ut enim unius Sc alterius fodinae spes eiusmodi partiu emisptores frustretur, pluriu certὸ sodinam non deseret, sed ex his aliquae omisnem pecuniam impensem cum scenore dominis reddent, fodinaru modo metallis foecundam partes ualde magno Precio non mercentur, nec nimis multas proximarum fodinarum, quae metalla nondum fundui, ne si optatis sortuna non responderit,semel iacituris exhausti non habeant,sumptum unde faciant & emant alias partes, quae damnum saetiam resarcire possint. Quod malum accidit his, qui repente ex metallis diuites fieri uolunt.& ni, mio plus sunt emaces . Isitur non solum in caeteris rebus, sed etiam in emisptione partium impendedi est modus quidam retinendus metallicis, ut ne nimia diuitiaru congerendam libidine obccccati omnia profundanti Praesterea prudentes domini anteaquam partes emansi se conferre in sodinas debent& diligenter naturam uenam contemplari. Hoc enim ipsis maxime catiendum est,ne fraudolen ii partium uenditores eos decipiant Partium quia de emptores si minus diuites fiunLat certius seelut rem quam hi qui suis impensis Adiunt metalla, quod timidius :se sortunae comittant. Nec uero metalli ei prorsus sortunae dissidere debensi ut nonnullos dissidere videmus, qui quamprimu alicuius fodinae partes coeperint esse in precio,eas uendui. Quocirca raro uel mediocres diuitias assequutur. Quin etiam qui tumulos quondam e fodinis egestos & neglectos, at* ea, quae in canalibus cunicus lorum subsederunt, lauare solent, & qui uetera recrementa excoquere, ex ipss non raro satis uberes flati ius capi uti Verum metallicus antea quam uenas sodere incipiat septem secum consideresi loci genus, habitum, aquam, uiam, salubritatem, dominum, uicinum. Loci autem quatuor sunt gene ra, montanum,collinum, uallestre, campestre. Ex quibus priora duo sodia untur iacilius, quod in ea cuniculi agi possinL e quibus cmuit aqua, quae fossionem laboriosam reddere aut omnino impedire solet: posteriora dissscilius, maxime uero cum in eos cuniculi ad nulli possunt. Attamen metallicus prudens omnia haec quatuor genera loci, in quo uersari sole cotem splatur, et in eis quaerit uenas, quibus torrens aliudue detraxit terrena istam cutem secumo rapuit. Non uero locis omnibus lectas aperisi sed quia masgna est in montibus, ut etiam in reliquis tribus generibus dissimilitudo ex
multis eos semper eligi si qui bonam spem adipiscendi diuitias ipsi faciunti Etenim cum moles primo multum inter se positione dissera quod alii in aequo & plano loco siti sint, alij in inaequabili atm edito, ain alns motibus impositi esse uideatur, sapiens metallicus non sedit positos in caporu patentis bus aequoribus, nec in montosis regionibus summos, nisi sorte sortuna alio quae ipsoru montiu uenae, corio nudatae et metallis aliisve sessilibus abudates, sua sponte se subiecerint sub eius aspectili. Quod quia iam semel atm item indixi, etiamsi nunquam posthac repetam, quaecun* tamen dixero de locis non eligendis, cum hac exceptione dicta uolo. Deinde cum montes omnibus locis crebri multiin non sint, sed alio unus, alio duo, alio tres, pluresue. At alibi inter eos med a locentur campi, alibi coluncti sint. aut uallis
39쪽
uallibus tantummodo disiuncti, non sedit solitarios & nsos per regionis
planitiem ac dispersos, sed cum ali js columstos atq; connexos. Tum etiam cum montes a montibus quantitate distinguantur, quod alii magni sincalia mediocres, alij ad collis amplitudinem propius accedant quam ma*ni montis,rarius sodit maximos quos* & minimos sed plerumin medios is ter illos. Cum deni montes magnam figuraru uarietatem habeant, quod aliorum omne latus leniter assiirgati aliorum contra omne sit praeceps; aliorum aliud fit molliter deuexu aliud praeceps: ath in longum sint duisti: alii leuiter inflexi, aliis alia figura sit data. extra praecipites eorum partes omnes fodit. Sed ne has quidem negliuit si uenae metallicae sese ei in cospectum deiderint. Verum quamuis tot disterentiae sint in collibus quot in montibus dissimilitudines, metallicus tamen non sodit alios, quam in montosis locis locatos, at eos etiam perraro.Minime uero mirum est si collis insulae Leomni foditur,quippe qui totus est fulvus eoq; colore prodit incolis terram illlam nobilem,Whumano generi inprimis salutarem.Similiter alia colles LMdiuntur si creta, non quaesita, alii id ue terrarum genus sub aspectum cadit. Vallestres etiam planities sunt ad modii diuersae. Una quae quidem habet
latera clausa, exitum uero pariter atin introitum patentem. Altcra cuius instroitus ues exitus est apertus, reliquae partes omnes sint clausae. Quae duae Propriae dicuntur valles. Tertia undi* septa montibus, quae covallis ap pellatur. Deinde alia recessus habet alia non habet.Tum alia lata est, alia arx
gusta, alia longa, alia breuis, alia praeterea altior non est campo ipsi proxiamo, aliae subiecta est campestris planicies in aliquem altitudinem deprcsIMMetallicus autem non sedit undiq; septas motibus, nec apertas, nisi sub ipsis sit campus humilis aut uena metallis grauida de montibus descendetas ad eam pertineat. Cum denio campus a campo hoc disserat, quod alius iahumili loco fit situs, alius in alto, & quod alius arquatam habeat planitiem, alius exigue prona, metallicus nunqua sodit humilem, aut eum cui est pia nities perlibrata, nisi fuerit in aliquo monte: raro alios. Quod autem ad habitum loci pertinet metallicus non dii perfossum cosiderat ucstitus ne sit arboribus, an his nudatus. Si nemorosus erit eum modo reliquas habeat OWPortunitates, sedit, quod suppeditet ipsi lignorii copia ad substru stiones,
machinas, aedificia, excoctiiones, aliach necessariam. Sin careat nemoribu
eius fossionem omittit, nisi prope sit flumen, quod deuehat ligna. Verula
men ubi spes ostenditur fore ut aurum pum, aut gemmas inueniat, locum etiam subuertit non siluestrem, quod hae politura tantum egeant, illud eX purgatione. Quocirca incolae regionum calidam eiusmodi eruunt ex aspe ris Ac arenosis locis, in quibus interdum ne seu tela quidem ulla sunt nedum syluae. Metallicus etiam locum cosiderat, habeatne perpetuo fluentem a quam, an semper aqua careat nisi a uertice montiu torrens largo imbre conceptus defluxerit. Itain quem locu natura amne aut riuo donauit, is ad multa erit idoneus, nam nunquam deerit aqua, quae ligneis canalibus in laua cri domicilia perducatur: quae deducatur ad officinas, in quibus mazeria metallica excoquitur: quae denim si patietur loci conditio in cuniculos de riuari possit ut uerset machinas illas subterraneas. Contra uero aquae iugi ter suis
40쪽
ier quentes loco qui seditur, a natura denegatae augent impensas, atq; eo magis quo longius a sedinis abest amnis aut riuus ad quem metallicae res sunt uehendae. Quinetiam metallicus uiam qua a proxima regione 5c uiscinitate itur ad metalla c6templatur, bona ne sit an mala, breuis an longa. Cum enim loca sessilibus abudantia plerun* nullas seram seuges sit neces le ut mercenariis alii scp importentur omnia,quae expetuntur ad usus uiotae necessarios, uia mala re longa multas molestias exhibet baiulis & ue storibus atέ auget impensas rerum inuectarum, quare maioris cas uiridunt. Quod non tam mercenariis quam dominis dat damnu. Siquidem propter rerum caritatem mercenarii usitata laborum mercede contenti n5 sunt rice essse possunt,sed a dominis petunt ut maiorem ipsis tribuant.Quod ni seceis int, non dant operas in metallis, sed abeunt. Quanqua autem loci metallis at is ssilibus grauidi plerumq; sint salubres, quod a uentis circumflari tussint nempe praecessi atm editi,quidam tamen pestilentes sunt ut alias liaris dieium est qui sunt inscripti de natura eoru quae effluunt ex terra. Ita metallici sapientis est non sodere Iocos uel Buctuosissimos quom certa postilentiae signa percipit. Etenim qui fodit pestiferos ei una hora satis est uiistae, altera Orco spondet. Metallicus praeterea dominii loci intuetur acri & attento animo,iuitiis ne sit 5c uir bonus an tirannus. Nam hic homines ui oppressos imperio coercet,& ad se rapit bona eorum, ille iuste & legitime imis perat c5muni Q utilitati seruit. Vbi igitur regio a tyranno dominatu premitur, nec ibi metallicus sedit uenas, sed domini etiam uicinu, cuius regio ais tingit locos ad sedi elidii aptos animo contuetur, amicus ne sit ari inimicus. Si inimicus fuerit metallum illud excursiollibus hostiu erit infestum. Qua, rum una omne aurum,aigentum, aliudue sessile a domino multis impensis& laboribus colleditam at* cd portatum auseret,& incutiet metum hominibus mercede conductis. Quo stadii in segam se coiicient ut periculo, quod hi eos intenditur, se liberare pol int .Tum non solum fortunae metallici maximo in periculo erunt,sed eius eua uita in discrimen uocabitur. Itaq; ne os lem quidem locu sedit.Quoniam uero plures metallici sedere solent unius loci uenas ex ea re uicinitas oritur, qua metallicus, qui primus sossioni operam dedi a se excludere non potest. Etenim magister metallicoru aliis persmittit potestatem sediendi tam in seriores quam superiores eiusdem uenae partes: aliis transuersas uenas, aliis obliquas: sin alter ad sessionem primo aggreditur uenal metallis aut aliis sessilibus suerit grauida, ex re eius non erit propter mala uicinitate omittere sessione, sed armis iustitiae sua poterit tueri at* defendere. Cum enim magister metallicoru cuius domini posusessionem certis terminis definiat, boni metallici est se suis finibus contii iesre,prudentis uicinos ab iniquo conatu legibus reptilere. Sed etiam de uici,nitate satis.Metallicus igitur sodinam habeat loco montoso,molliter deuoxo sylvestri salubri tuto, qui non longe absit a flumine uel riuo, quo maiesria etfossa uehi possit ut lavetur&excoquatur,ad quem etiam aditus sit non dissicilimus Quae quidem positio est optima. Ad eam uero quo quaeq; reliquarum propius accedit, eo mclior est, hoc contra peior quo ab ea discedit longius. Nunc dica de his ad quae assequenda metallico no opus est iassio, nibus,