장음표시 사용
101쪽
emensos a curru cubitos sq. recidisse retro longh a curtu dubiatos 6.globum autem argillaceum post cursum cubitorum cen tum , recidit se retro procul a curru cubitis II unde aliqui in Galilaei opinione confirmati sunt, actis resistent lana non parum detrahere velocitati grauium in descensu,& plus resistere minus grauibus. Viderint ergo Gasiandi Sectatores, quomodo eius as-1e ita quoad hoc consistere possint cum expeti mentis tam accurate & circumspecte factis. o Tandem posset quis ita ratiocinari. Non est impossibile accelerationem illam realem quam numero i. in motu diurno, Mnum.43. in motu Annuo deprehendimus, licet modicam susE- cientem esse ad efficiendam diuersitatem illam percussionum, quam experti sumus,esto si Terra liaret, longe maiorem diuersitatem percussionum experturi essemus, grauitate tunc nihil impedita,aut modificata a motu circulari. Ergo ex diuersitate percussionum nunc nobis comperta,& ex modica acceleratione in hypothesi motus Telluris reperta,non insertur cuidenter sal. sitas huius hypotheseos,&quies Telluris. Respondeo concedendo Antecedens,dc Consequentiam de ratiocinio Mathematico, aut Meta' sico. Non potest enim Mathematice conuincitatis impossibilitas. Sed nego utrumque de ratiocinio, & iudicio Thysico fundato in experimentis per sensationes sectis, quibus
4nductione sufficienti constat,nunquam coeteris paribus seri validiorem percussionem,quin praecesserit maior velocitas, & im. retus proportionatus excessui percussionis. Nam si quis neglecto experimento sensuum dicat possibile esse, ut adiuncta una Cuicula duobus equis quadruplo malus Onus , aut quadruplo maiori velocitate illud trahant, Mathematice conuinci non poterit;& tamen physicis experimentis repugnabit. Et eadem reseponsio valet pro aliquibus aliis argumentis a nobis adductis lib. 9. Alma gesti Noui contra motum Terrae .
τi Postquam P. Ioseph Ferronius in Mathes uniuersaliter ac pro sunde doctus, legit meam hanc Apologiam, scripto mihi tradidit sequentem obiectionem, non asserendo, sed dubium propinnendo ,& eius solutionem a me desiderando Verba eius sunt instascripta. Legi maxima animi mei voluptate argumentum physicomath
matice euidens R. V. quod mihi videtur ad omnem geometriincam de physicam acitu iam euidentissimum. Occurrit tamen exigua dissicultas animo submouenda, circa solutionem quintae rationis num .s . propositae, quae ratio erat huiusmodi. Distantia,
102쪽
ri recessus grauium descendentium a termino a quo , & aeees
sus ad centrum Terrae, quod est terminus ad quem , mensuraniat ut in sola linea perpendiculari ad horizontem, ut in figura num. v. explicatur. Ergo graue per eam perpendicularem accedit ad centrum Terrae.Responsum est, concedendo antecedens dG inantia,negando de accessis quatenus hoc nomen supra distan tiam minorem .significat motum localem. ntra distinctionem videtur esse experimentum mechanicum, fundatum in illo uniueriali principio mechanicarum motionum , quod nimirum potentia minor praeualens ponderi ablislute maiori per machinam . velocius mouetur pondere, ita ut sit maior proportio v locitatis potentiae ad velocitatem ponderis, quam sit reciprocEgrauitatis ponderis ad grauitatem potentiae. Hinc si in machi. Da,maior sit proportio velocitatum,quam potentiarum reciproca. potent i a minor praeualebit maiori. Imo, ut obseruat P. Id notatus Fabri in libris de motu,qua proportione imminues m tum ponderis .infra motum potentiae, vel augebis velocitatem potentiae supra velocitatem ponderis, eadem proportione maia ius pondus mouebis. Ex hoc quoque principio ratio redditur aquilibrii a Galilaeo, in libro de Insidentibus humido scripto Italice . Pesi assolutamente di guali, alternatamente si contra. pefano, e si rendano di momento uuali, o i volta che te loro grauita con proportione contrariari pondono alle velocita de lor moti ;ciod ebe quanto ι'vno ρ men graue deualtro, tan tosis in constitutio- i
103쪽
Sit norma rigida DAE, aequaliumbrachiorum, versatilis circa centrum. A,e cuius extremis D, Δ E, demittantur per pendiculares D. B. EH. quae mensurabunt di. santiam grauium a ce-uo motus: si enim fiat , ut BA. ad AH. ita reciproce pondus D. fiat aequilibrium per 6. & i T. aequiponderantium
D. addatur granum K. descendet D. pondus minus in C, & Epondus maius ascendet in G, &ita minus pondus ratione machinae praeualebit maiorit ergo ex supra allato principio, pondus D mouebitur velocius, qua pondus F,velocitate reciproca grauitatibus; neque enim potestrotentia minor praeualere maiori per machinam , nisi sit illa velocior . Atqui pondus D. non mouetur velocius quam Ε, pe nes arcum DC, ut pote aequalem arcui GE , ergo ista velocitas est aestimanda , penes per pendicularem DB, ita ut velocutas D .ad E sit ut DB ad GF. e no perpendiculares sunt men .
ira velocitatum, etiam si grauia per
etiam licet graue in primo secundo horario incedat per curua B p.& in posteriori secundo horario percuruam F.Κ, quae cumae sint physich aequales, adhuc poterit esse , tanto velocrior descem sus per FK.quam per B F, quanto perpendicularis F. I. est maior perpendiculari C B. plane sicut in fgura normae mechanicae , Iicet grauiaυ,dc E, eodem tempore moueantur per arcus aequa-
104쪽
. . las DC. GE , tamen motus grauis descendentis ex D, in C,test tanto velocior motu grauis ascendentis ex E, in G, quanto perpendicularis DB. maior est perpendiculari GF. Proposui, hanc obiectionem Excellentissimo Domino Doctori Geminiano Montanatio, visa est illi solutione digna quam a nullo melius,
quam a R.V.praestolari licet. N Respondeo primo, axioma EDd mechanicum potentia minor praeualens ponderi absolute maiori per machinam velocius movetur,non
esse verum uniuersaliter, niti sub intelligatur duplex limitatio . Prima est,quod potentia minor a centro circa quod moueri debet,physico , ac reali motu, magis distet quam pondus maius, ideoque suo reali motu possit describere arcum similem quidem arcui descripto a maiori pondere, sed maiorem eodem
tempore adeoque velocius moueri velocitate realis motus' ut
euenit in omnibus machinis staterat aut vectis vim habentibus Sic in praemissa tiruta si in vecte ABC. centrum motus sit in B.
& pondus maius in C. pondus autem minus, aut potentia minor in A.poterit haec praeualere circa B. eodem tempore describere, suo reali motu arcum maiorem,quam describatur a pondere C. At si pondus & potentia, per talein machinam constituantus in distantia aequali a centro sui morus,& ita rigidE ac firmite compacta, ut tam pondus maius,quam potentia minor,cogantur moueri eodem tempore per eiusdem circuli peripheriam, ut pol, ex eodem centro descripti, axioma illud huic casui applicati non potest: neque ut euadat unita et talissimum, quaerenda est alia via, per quam potentia minor non moueaturaealiter , velocitas enim vera est proprietas veri,ac realis motus, a vero ac reali impetu causati r Et axioma illud de tali velocitate intelligenduin est, ut potentia minor quando mouetur deorsum, praeualeat ponderi mariti sursum eleuato, praeualeat inquam, vi impetus sui, ted aliunde adiuti ad praeualendum, cuiusmodi est adiumen-rum vectis &c. Secunda limitatio est, quod potentia minor aliunde non compensetur,ac iuuetur,nec aequivaleat potentiae maiori, vi cuius aequi- ualeat maiori velocitati atque adeo moueatur velocius,non soI-
maliter, sed aequivalenter. In casu autem proposito si collocetur norma rigida DAE. cum ponderibus D. & E. in plano verticali, ita ut figurae D AE. potentialiter triangularis, centrum grauitatis sit in perpendiculari AG & maior pars figurae ncmpe segmentum AMD. cum pondere D. aequiponderet segmento minori A ME. una cum majori pondere E. sumpto , N et tunc
105쪽
tune poterit fieri aequilibrium.& addito minimo pondere Κ. fieri
motus deorsum, vi potentiae aequivalenter maioris, seu cum ais quivalentia velocitatis. Respondeo secundo, non minorem imo potissimam esse dissicuutatem in reddenda ratione a priori, Ob quam in casu normae rigiaeae, potentia minor D. possit aequi ualere maiori ponderi E, Acenicere aequilibrium,qua hac ratione reperta, reddere rationem ob quam addito minimo quouis pondere K, dimoueri possit ab aequilibrio.& moueri localiter de Orium. At quando manet in aequilibrio & in quiete nullus est realis, & vetus motus ipsius D. ergo nec velocitas vera,ac realis, quae supponit verum realemque motum,ergo tunc nulla est velocitas maior potentiae minoris,cui possit adicribi vis aequiponderandi maiori ponderi. dc in hoc casu nullum habet casum linea D B. comparata cum F G, quia in ea nec motus fit nec mensura motus, si quidem stante aequilibrio nullus est motus actualis. Quamcunque autem rationem adduxerimus pro vi dicti aequilibrii, absque reali motu, illa pariter militabit pro aequivalentia mera velocitatis, exclumis velocitate formaliter lumpta. Vt nihil dicam de disparitate casuum : Nam casus in obiectione propositus est de duobus grauibus, quorum minus graue vi machinae utrumque aequaliter in eodem circulo eodem tempore moue tis,at in casu nostro unicum, & idem est mobile quod diuersis temporibus aequalibus deberet moueri reali velocitatis incree. . mento proportionato , & idoneo ad maiorem perculsi . nemem clendam, liti teti, quando qui- i I. . si
106쪽
Da censuris eontra Assertoro motus Telluris latis in saera congregatione Emmenti . . 'E. cardinalium in tota Dpublica Christiana Genet aliam . Inquisitorum a S. ede Apostoli 22.l ca specialiter dep
Ton esset cur de his hoc loco mentionem sacerem , si qnl-m dem abunde de his tractaui libro p. Almagesti Noui sectione 4. a cap 36. ad 4o. & in Astronomia Resormata in secun da Appendice ad primum librum; nisi me ad id compellerent quedam dicta,& typis vulgata a R. P. F. Stephano de Angelis Mathematum professore in Gymnasio Patavino, &a D. Adriano Holat in suis obseruationibus Gallico idiomate in lucem editis, occasione censurae latae a Qualificatoribus d. S. Congregationis
anno i6is . vi refertur in Sententia in Galilaum, o Abiuratione eiusdem ex qua haec verba seligo. Volens proinde boc S. Tribstnal prospicere inconumentibus, ac damnis, qua hine proueniebant oincrebrescerant in perniciem S.Fidei. De mandaro Domini Hostri. ct Eminentismorum DD. cardinalium huius suprema ae is
uersalis Inquisti is a stratificatoribus Theologis qualificata Deiarunt duapropositiones de stabilitate Solis , ct de motu Terra, vea solem esse in eretra adluiasio immobilem motu locali, est propositio absurda, falsa in Philosophia, formaliter haeretica ; quia est eo
press8 eontraria saera scriptura. et Terram non esse eentrum mundi nee immobilem, sed moveri motu
etiam diurno,estitem propositio absurda ct falsa in Philosophia ,σTheologied considerata,ad minus erronea in fide.
Sententia tamen in Galilaeum,dc Abiuratio Galilaei fuit anno 16 3. die ra. Iunii. Duas praedictas censuras agnouit, & retulit R. P. Fl.Stephanus de Angelis in Primis super Argumento meo Considerationibus pag. 72. sed anno censurarum non apposito ι deinde subiungit, Haereticos posse opinari Sacram Congregationem permotam meis Argumentis Physicomathematicis contra motum Terrae, ad eas censuras deuenisse, dc motum Terrae a surdum ae lalsum in Philosophia dixisse, ideoque expedite, ut meorum Argumentorum inflassicientia detegatur. Sed quom
107쪽
do posuia picari Me i cum Censurcae illa: a s. Con
gregatione p. .. Hait anno I 6 II. Ego autem mea A Humenista contra motum Terrae non promulgaverim nisi in Almagesto Nouo anno 16si . Oporteret sane illos ingenti anachronismo annorum pG. peccare. Sed dimittamus hos praetextus; & audiamus potius D. Adrianum Hoso ut . ue D. Adrianus Hosout in suis Obseruationibus pag. 49. refert P. Honorati Fabri Societatis Iesu Copemicanos alloquentis haec verba: Ex vesis, iisque Coryphaeis, non semel quaesitum est, utrari aliquam haberent demo strationem pro Terrae motu adstruendo: quam a si sunt id asserere . Vibit igitur obstat, . quin loca illa in sensu litterali Ecclesia mtelligat, ct intelli genua esse declaret . .
quamdiu nulla domonstratiano contristunc euincitur . quae se Ioue ali.
quando a vobis excogitetur quod vix crediderim I in hoc casu nνllo modo dubitabit Ecclesia deciarare , loca illa in sensu Bhrato improprio istelligenda esse, vi illud Poetam: prouehimui portu, terraque vrbeqque recedunt. Haec verba, ait D. Adrianus visa
sunt multis dissicilia, quasi vero possit Ecclesia declarare uno tempore sic intelligendam S. Scriptnram, dc alio tempore ali ter intelligendam ; unde colligit P. Fabrum existimasse Ecclesiam non decidisse hanc quaestionem absolute, sed prouisiones
ter, & su b illa conditione. Quamdiu nulla demonostratione contrarium euincium t ut impediret scandala,quae tunc temporis oriari poterant,ex nouitate doctrinae: Proinde hortatur P. Fabrum, ut
Romae procuret libertatem Astronomis, 5c persuadeat Ecclesiae praelatis hypothesim motus Terrae, nec esse absurdam, nec falsam in Tbi Iosphia nec ullum praeiudicium afferte Fidei,ac Religioni inec refugnare physicae aut Astronomiae. Quod confirmare uititur dicendo P. Ricciolium in suo longo tractatu de Systemat Terrae motae,respondisse absurditatibus, & falsitatibus, quas Pe
ripatetici allegarunt contra motum Terrae; meum vero argumentum sumptum ex diuersitate percussionum solui posse tribuendo diuersitatem illam differentiae inclinationum, qo.bus, Grauia descenderent;&pag. 33. Concludit PP. Ricciolium , α Grinaaldum existimasse ex nullo alio capite, motum Terrae absurdum esse,aut falsum in Philosophia. Denique obsoletum iblud Copemicanorum recoquit, videlicet Sacrae Scripturae in teu tionem non esse docere nos res physicas, aut Astronomicas , ideoque in his materiis non adstringi nos ad eam intelligendam in sensu litterati; praesertim si pro motu Terrae excogitetur aliqua demonst ratio non quidem cunaincens Metap scd, aut Mathematice ,
108쪽
. malit e suae deducat id unpos MIe; talem enim ae monstratio , non esse expectandam sed quae rationabiliter conuincat ι cuius modi putateile argumentum sumptum ex nuperrimo Cometa. . Ita summatim ex Adriano,susius ista explicante quibus, ut&vos summatim respondeamus.76 Trimo dicimus, Ecclesiam per Summum Pontificem, non decidisse ex cathedra loca Saciae Scripturae de Telluris immobilitate & Solis motu,intelligenda esse ad litteram. Id enim si decidit -- set certissimum esset,non poste excogitari ullam veram demonstrationem pro Terrae motu, Solisque immobilitate. Siquidem definitiones S. Sedis Apostolicae immunes sunt ab errore tam i speculatiuo , qtia ua practico ob assistentiam diuinam a Christo promissa,absq; limitatione Petro & succetaribus eius,in iis quae aliquo modo concernunt Fidem ac Religionem Christianam, ut . late ostendimus in nostio opere nuper edito de huius Immuniatate; hanc autem quaestionem non spectare solum ad Physicam& Amonomiam, ted etiam ad Fidem, & Religionem in Da .
ostendemus. Secunda dicimus,Censuras contra Terrae motum asserentes, lata Hiemadato Summi Pontificis a Qualificatoribus Theologis, appro' batas luisse a decem Eminent. Card.S. Congr. Inquis .ila iterum a septem Cardinat: bu sententiam terentibus contra Galilaeum, xt retulimus tib p. Almag. Noui pag. 07. dc 99. ubi notanda illa verba. In calo igitur Sanctissimo nomine Domini nostri I E s v Cn Rr et i, cir inins gloriosissimae Matris semper Virginis MARIAS : per hanc noctram definiti tam sententiam, quam sedendo pro tribunalitare Consilio o iudicio seuerendorum Magistrorum Sacrae Theologiae, σIuria Hri que Doctorum nostrorum Conjultorum proferimus cincia dc Dil pauca . Dicamus, pronunciamus, iudicamus, ct declaramus Te
Galilaeam supradictum, ob ea quae deducta sunt in processu Scripturae , in quae tu confessus es,ut supra, te stim reddidisse huic S. Oscio ue hementer Dem/m de haeresi, hoc est quod credideris, O tenueris
doctrinamsabam, contrariam facris, ac diuinis Scripturis Sole ii videlicet esse centrum Orbis Terrae, eum non moueri ab Oriente in Occidentem, Terram moueri nec esse centrum Maudi. Antea veroi a S.Congregatione Indicis emanauerat Decretum, quo fuerunt
prohibiti libri qui hunc Terrae motum & Solis quietem adstruebant: Vt prorsus tolleretur tam perniciosa doctrina, neque riterius serperet ingratie detrιmentκm Catholicae veritatis ea declarata. fuit faba omnino contraria Sacrae ac Diuinae Scripturae. QNae vc
- ba reserutatur in sententia praedocta contra Galilaeum.
109쪽
. enid dicimus latri Eminenti A. Cardinales,quam Theologos in lificatores S.Congr. Inquit absoluid . dc non tantum prouisiona liter, seu pro tunc temporis, tulisse dictas censuras supponentes pro ceri , nunquam posse demonstrari contrarium. Esto facta suppositione demonstrationis de motu Terrae , Oppositum censere deberent alii Quali sicatores eius demonstrationis periti. Ego tamen pro ea indagine quam prCselsus tum lib. o. Almag. Nouilect. 4 videor mihi poste securos reddere dictos Qualificatores, non posse siue a motu Cometarum, siue aliunde deduci argumentum physice nedum Mathematice euidens pro motu Teia luris;esto enim aliqua phoenomena aliquorum imaginatione vudeantur congruentius explicati, attribuendo motum diuinum Terrae,a lia tamen rationabilius ad captum humanum facilius explicantur, lupposita Terrae immobilitate. Guarto dicimus,primariam quidem intentionem Eminentiss.Cardi
natium S Osticij Inquisitionis, & Qualificatorum eius luiste damnare opinionem de motu Tertae, & Solis quiete tanquam ha reticam , ut pote directh contrariam Sacrae Scriptum ad litteram intelligenda ubi non est necessitas scut non est in casu nostrost aliter eam interpretandi, id enim directe pertinet ad Oilicium S.Inquisitionis deputatae ad causas fidei, dc haereseos discernendas. Nihilominus secundaria intentio Qualiscatorum fuit anteuertere obiectionibus,quas quidem possent ex Philosophia, vel Astronomia emendicare dicendo sicut nonnulli inscito plane discrimine de animae rationalis immortalitate θ iuxta lumen quidem supra naturale, & Sacram Scripturam Solem moueri, Ter ramque stare, at iuxta Philosophiam, & lumen naturale Solem state. Terramque moueri: Ne id igitur posset quis dicere, &Scripturae contra ponere philosophiam, addiderunt eam opini nem absurdam, Sc falsam esse in philolophia quoque, nempe in Physica . quae nititur experimento sensuum iu motu corporum diiudicando. Qiuintis dicimus falsum esse , Me aut P. Glimal dum existimas opinionem de motu Terrae Solisque quiete, non esse absurdam, dc falsam in Philosophia. Esto enim multa contra illam argu menta ostenderim, non habere tantam euidentiam, quantam eorum authores putabant, & quaedam nata esse ex impersecta notitia hypotheseos Copemicanae Alia tamen Argumenta contra Terrae motum Soliique quietem partim physice, partim physicomathematice mihi euidentia protuli lib.9. Alma p. lect.
110쪽
rosperchssionum, quae sunt notabiliter maiores, quo Grauia ex notabiliter altiore loco dimittuntur, non posse solui ex diuersa in. clinatione, ut putat D. Adrianus,ostendi supra num. 30. aexto dicimus, licet primaria intentio DEI, qui est author Sacrae
Scripturae, suerit docere homines, quae ad salutem aeternam ἰatque adeo quae ad Fidem,veramque Relgionem, Jc mores veris Dei cultoribus conuenientes perlinent, dc reuelare obscura ea
my steria quae sunt per se de Fide,nec lumine naturali certo sciri possitnt; multa tamen esse, quae licet lumine naturali attingi possint, ex Sacra tamen Scriptura confit mari possunt, de euadere de Fide per accidens, quatenus reuelata obscure a Deo;cuius' modi est Solis motus, & stabilitas Telluris, quae ad Religionem pertinent ac Fidem Catholicam; quatenus Sacra Scriptura commendat in his diuinam potentiam, sapientiam, prouiden tiam,nosque inuitat ad laudandum Deum tanquam authorem , dc conditorem motus Solis, de stabilitatis Terrae. vel tanquam authorem miraculorum . quibus naturalis cursus Solis aliquando inhibitus est. Falla autem et felix pra postera laus Der, fundam in salia stabilitate Terrae, Sc fallo motu Solis. Non te scribo hic plurima loca Sacri textus, nec inanes solutiones CopernicanOrum quia id abunde praestiti lib. v. Alman Noui sect. . a cap. 36- ad Q. & iterum in Astronomia Reformata, in Appendice ad librum de Sole. Ex quibus constare potest, non solum Regulam generalem esse, ut Sacra Scriptura intelligatur in sensu litterati , quotiescunque nulla necessitas compellit ad sensum alienum aut figuratam, sed etiam ea loca , quibus Deus nobis reuelauit Solis motum, dc Terrae stabilitatem, unanimi constenta Patrum Sacrorumque interpretum ad literam intellecta fuisse , dc ex Tridentino Concit:o in professione Fidei, sic esse intelligenda. Neque his regulis obstat difficultas concipiendi mente, seu imaginandi Motum Telluris,dc Solis quietem,ob quam difficultatem videatur Deus debuisse se accommodare captui populi, cui vi detur Sol oriri.& occidere, Tellus autem stare. Multa enim alia captu dissiciliora reuelauit, cuiusmodi est peccatum originale sine actuali culpa posterorum Adae,reddere posteros eius exce -pta Dei para Virgine i peccatores , dc filios irae;item ob unicum
Peccatum mortale damnatis ad Inferos nunquam Dei Misericordiam remissuram poenam item Mylleria Trinitatis, Incarnationis, Baptismi, Eucharistiae &c. Deinde cum ex una parte praeuiderit Deus controuersiam hanc de Sole ac Terra excitandam, potueritque ita de his in Sacra Scriptura loqui, ut salua is