장음표시 사용
91쪽
Grauium in nypothesi Copernieana faci dana per lineam perpendicularem,sed qiIam inualidae lunt, imo falsae illorum imaginationes, potius quam reales, tam validum est argumentum hoc contra illam hypothesim . Quarta Probatio Minoris , quoad partem P egatiuam .
34 Hactenus supposuimus cum Copernicana hypothes; posito
Telluris motu,Grauia dimissa per aerem, descentura obliquo descensua xto ex circulari versus Orientem , . de motu deorsum versus Centrum Terrae ; qui nobis una translatis si intra Atmosephaeram quiesceremus, appareret fieri per eandem perpendicularem. Experimenta enim manifesta euincunt Grauia sibi dimissa non designare lineam circularem, circa Centrum Terrae, nec peream per ullum horarium scrupulum flecti Orientem vetitis, sed statim deorsum moueri. Sic Globus argillaceus priori se cundo horario in descensu apparenter perpendiculari pertransiuit pedes I s. in fine autem posterioris secundi,pertransiuerat pedes 6o. Sed Posito Telluris motu, dc proprietatibus ei naturaliter debitis Grauia non deberent unquam descendere aut non nisi post notabile tempus; Motus enim Grauium Orientem Ver-Sus adeo velox esset, comparatiud ad motum deorsum grauitati debitum, ut huic, vel semper, vel diu praeualeret huncque omnino vel diu impeditet; Motus enim praedicti globi deorsum suit
redum Is at motus Orientem. versus . vi diurnae vertiginis in λequatore uno secundo horario esset pedum se te I7 . vi autem annui motus, esset pedum 3767C. ex dictis num. I dc S. Videmus autem acquam infusam paruae. situlae ineque ma nubrio illigato,rapide circumactam in plano verticali,quando insuperiore lemaeirculo gyti reperitur, non descendere ac ne gut tam quidem deorsum labi , usque adeo pGualeigrauitati impetus in gyrum a manu impressus, qui tamen multo minor est impetu diurnae , dc annuae vertiginis, quae non permitteret tempus oescendendi deorsum, sicut velocitas situlae circumactae non dat tempuS,Vt vel unica gutta delabatur, de una arena, fistula impleatur arena. Videmus item globum bombardae horizontaliter explosae prius ferri per lineam adsensium horizontalem, quam
per lineam parabolicam incipiat descende te, quidquid gratis 5c
contra experimenta dicat P. F.Stephanus de Angelis in Secundis Considerationibus pag. Io Quia impetus ab exhalatione epea impressus praeualet prioribus gradibus impetus a Gravit
92쪽
producti;donee posteriores praeualeant deimpetus igneus deviescat Quanto magis impetus diurnae annuaeque vertiginis qui tantus esset,& nunquam decresceret,impediret aut totalem, aut subito factum descensum Grauium c Rationabiliter ergo philosophando ex natura rerum aut Grauia posito motu Telluris nunquam vel sero descenderent, aut quia reipsa cito dc statim de laendunt, reiiciendus est motus Telluris,ut repugnans effectibus, qui ex ipso naturaliter sequi deberent.
Ruinta Probatio Minoris quoad partem negat ιuam.
63 Experimentis euidentissimis constat Grauia dimissa per Aerem cadere perpendiculariter supra corpus subiectum, supra quod prius dimissum fuerit perpendiculum funiculo appentum . Proiecta quoque sursum perpendiculariter.aut recidunt deorsum per eandem perpendicularem, aut non multis passibus longe ab illa,quod certius fit balistis, quam stlopis aut bombardis. Esto ut refert A. Stephanus de Angelis in Secundis Considerationibus pagina cetesima,Renatus Catthesius usus sit bombarda perpendiculariter erecta, &obfirmat aqua' . vicibus sursum explodente Hobum, cecidit globus bis Orientem versus & victibus ra. versus Occidentem, unde Carthesius argumentum sumebat pro diurno Terrae motu, cui globus in ascensu, ae descensu non omnino obsecundans reciderit occidentem versus ; sed oportebat exacte numerare tempus descensus, & computareia, quot interim pedes vi diurnae vertiginis versus Orientem in arcu illius paralleli transite deberent.Nos vero e contrario ex relapsu prope eandem perpendicularem sumimus argumentum contra motum diurnum Terrae , Globus enim argillaceus dimissus ex rostris superioris Turris Asinellae, casu perpendiculari peruenit ad inserius pauimentum quatuor secundis norariis, nec a per pendiculo ultra unum, auialterum pedem abfuit, interim vero
in Parallelo Bononiena, Ni diurnae vertiginis transiuisset arcus pedum s o. ex dictis num 4 i. quare si globus ille a Terra auullus non participaret de motu Telluris diurno,sed piaeualente grauitate per breuissimam viam tenderet ad centrum grauium , debuisset relabi deorsum in locum a perpendiculo priori
distantem pedibus circiter 8 o. At spectata rerum natura, dc physice ratiocinando iuxta finem a natura intentum, corpora
grauia Terrae non adhaerentia , sed libertati suae relicta, & dimissa per Aerem deberent ad eentrum grauium per quam breuissi
93쪽
mam viam delaendere, nec ulla selida ratio a priori adduci potest ob quam, vel ab intrinseco, vel ab extrinseco deberent imi tari motum diurnum Telluris cui.enim bono haec imitatio.' An ut unirentur cum suo Toto e sed hoc melius fieret cadendo pethreuissimam lineam: esto supra diuersam partem superficiei te raestris; An ut melius se haberent, & in loco sui conseruatiuo quiescerent/ At hoc non consequeretur aqua dimissa perpendiculariter supra igneam sornacem, & si Occidentem versus esset Iacus vel fluuius a perpend:culo illo distans pedes circiter g o. melius illi esset cadere supta lacuna,vel fluuiumtalem. Rn ut eodem momento Sol apparenter oriretur Telluris puncto, . ct Gravi dimisso Sed hoc exacte fieri non posset,quia graue ex
altiore loco citius videret Solem, absoluto autem descensu via deret Solem alici momento. Quod autem a posteriori neces - stetit Copernico Diurnum motum tribuere omnibus corpori- .hus contra montes, aut intra Atmosphaeram comprehensis ,
quantumuis a Terra separatis , hoc non tollit quia fictio illa sit violenta Grauibus, adeoque absurda nec instingit Argumentum
uilogus . -os Manet igitur comprobata Minor Argumenti num πι proposi ti,quoad partem Negativam eiusdem minoris,nam ii in hypo thesi motus Telluris Diurni, vel etiam annui, Grauia non descenderent supracorpus perpendiculariter subiectum, sed pro cul ab eo multis centenariis pedum versus Occidentem iuxta dicta num cs. Imo nunquam aut serius descenderent , quam nunc descendimi iuxta dicta num. 6 . Vel si descenderent quidem obliqud in spatio Mundano, sed ob motum aequi distantem plano subiecti corporis aequali motu sugientis, illud non percuterent toto impetu ex longiore interuallo acquisito,sed solo illo excessu velOzitatis, quo rauia superarent velocitatem corporis subiecti versus Otientem delati iuxta dicta num.62.Vel deniquci descendendo per lineam transuersalem,Graue aliquod in posteriori secundo non confecisset physice maius spatium quam in priori atque adeo non lucraretur tanto maiorem impetum, qua tus caeteris paribus praerequiritur ad percussionum totalem, Mintegris numerus expressam differentiam, iuxta dicta anum. 38. ad 6i .Si haec inquam disiunctiud, licet non omnia coniunctim euenirent , utique Posito Telluris motu Diurno .solum, ve IDiurno
94쪽
Diuino simul, oc Annuo Grauia corpora descendendo per A
rem naturaliter , non percuterent subiectum corpus eo modo, quo percussisse certis experimentis compertum est. Quae fuit Minor Argumenti num. 37.adducti. 67 Quoniam vero Argumentum praedictum diximus non semel esse P sicomathematicι estidens. Assueti autem euidentiae M thematicae,nec satis distinguentes euidentiae physicae limites ab Z μή euidentia pure Mathematica; mistulam quoque Physicomat he g maticam non agnouerunt, operae pretium suerit reddere his ra- n.' tionem nostrae appellationis. Et quoad Mathematicam quidem , ctum sis
physicae admixtam aut in physica standatam facilis est ratio: quia eui uscilicet in aliqu:bus pro syllogismis, eorumque propositionibus
probandis , Trigonometria, aut Arithmetica , quae sunt species Matheseos usi firmus, ut patet a num. i. ad s. dc alibi non se.
mel. Quoad euidentiam vero physicam supponimus ex dictatis a nobis in cursu philosophico, euidentiam Physicam esse illam, quam acquirit intellectus praeuiis: sensationibus, quibus innixus propositiones quasdam immediate intra se format, vel mediante inductione sussicienti per experimenta sensibilium. Supponimus praeterea euidentiae Physicae, posse Mathematich nedum Methaphysice subesse salsum, eique subintelligendam tacitam conditionem 3 quod aliter per absolutam Dei potentiam, aut aliunde non fiat; quod quamdiu non fiat, & fieri non demostretur; non destruit euidentiam physicam, sed is qui illam praehabuit manet in possessione suae euidentiae. Exempli gratia, euidens physich est Graue omne sibi dimissum per medium leuius deicensurum deorsum; item combustiuum omne tangens combustibile illud combusturum ι item Lunam si incidat in Vmbram Terrae Ecclipsim passuram, item granum sinapis multis leucis distans ab oculo non posse ab oculo nudo videri, dc sede similibus; & tamen Mathematice, non est impossibile ,
quod corpus, supra quo descensuriim esset Graue , moueretur sursum, & ad Graue immotum perueniret, esto videretur graue descendisse; potestque diuinitus impediri combustio, oc conseruari in Luna lumen a Sole semel receptum; dc angulus quo physice non potest videri a longe granum sinapis , potest mathematice ex Opticae praeceptis ampliari , ut factum est per Lelescopium , cuius beneficio physicomathematice secta sunt visibilia multa , quae physice non erant visibilia oculo
95쪽
Persistendo itaque intra limites physicae euidentiae .diximus euidens
esse percussionem corporis nunquam validiorem fieri, nisi, caeteris paribus, corpus percutiens maiori impetu, atque adeo, maiori velocitate motum fuerit;& ex notabiliter maiori percussione facta,colligi praecedentem percutientis corporis velocitatem, n-tana autem velocitatem impossibilem esse naturaliter, si Grauia descenderent per viam solum obliquam in figura nu. s s. exposita demonstrauimus ratiocinio Physicomathematico. Grauia de nique non descensura per eandem perpendicularem realiter, in qua accelerarentur tanta velocitate, quantam exigit validitas
percussionum, ostendimus fundati in inductione physica, quia nullum corpus unicum mobile habens duplicem virtutem motivam versus diuersas mundi plagas; mouet seipsum totum, aut candem sui partem,vel punctum motu continu E luccessivo per diuersas actu lineas; si utraque virmiem exerceat, sed per unicam lineam, in quam conspirat utraque virtus. Neque huic euidentiae derogat, quod Mathematice non repugnet idem mobile praedictum designare duas lineas,aut nos posmus sola imaginationeis illius viam designare per diuersas lineas, in quarum punctis su cessitae reperiatur. Propterea nusquam diximus Argumentum nostrum esse Mathematite euidens, sed physice, vel etiam ob imiermixtas Geometricas,& Arithmeticas demonstrationes,Pissi- comatbematicd. Quod si aliquibus tale non videatur, id non ex Obiecto prouenit, sed ex dispositione subiecti, Physicam euidemtiam non agnoscentis ubi non est euidentia Mathematica , vel quia in probatione Minoris Argumenti num. s7. propositi multi discursus interueniunt,& fundantur in alijs a num. 49 relatis,non mirum est si non appareat aliquibus euidentia ex
tot syllogismis, ac prosyllogismis dependens. Sed his
96쪽
DIconsideratis probationibus pro Migum to nam. 37. neposito adductis, Thse comathematice euadeas es, non tamen Mathematic/ Terram nee Diurno solum,nec Diurnosuiu Aureo motu moaeri.
Constat ex dictis a numero 4'. ad 67. inclusue eandem euiden. tiam habet Argumentum P. Francisci Marte Grimaldi quo Physice euicit sore, ut globus bombardicus explosus recta horizontaliter Meridiem versus,aut Septentrionem, percuteret scorun oblique: cum nunc percutiat directe. Impossibile enim est naturaliter idem mobile , & unicum absque motu alterius mobilis, moueri continuu per diuersas lineas: proinde impetus impressus ab exhalatione ignea , & virtus motiva globi Orientem versus conspirarent in unicam lineam curuam, Sc obliquam, &globus aut perforaret scopum oblique, aut oblique stangeret, aut reflexione obliqua resilitet . Sed qui Grauia descensura simul per viam obliquam realiter, &pet eandem perpendicularem recta imaginantur in hoc quoq; casu putant globum bona. batdicum, non ibio obliquo tramite, sed recto quoque iturum,
ac percussurui Sc sic eludere conantur vim argumenti. Exemplum vero bombardico globo exploso versus meridiem a bombarda supta navim velocissime currente Orientem versus. & r clo ictu percutiente non habet paritatem nisi nauis tantum , actam praeualentem impetum imprimat globo, quantum interna facultas diurni motus imprimeret globo bombardico. Tunc autem dico sore,ut percussito esset obliqua, neque oportet sibi fingere oppositum, ii ne accurato experimento, si tamen est possibile, ut nauis intra duo Secunda horaria iam velociter currat, quam Tellus diurna vertigine, qua in Aequatore transiret pedes 3 o. seu passus 38
Obiectiones pleraeque solubiles fiant ex dectis a num. p. ad 67.placet tamen quibusdam alios respondere . obiectiones Reli quae dissoluuntur.
6s Si posito Telluris motu Grauia descenderent per viam obliqua,& simul per eandem perpendicularem versus centrum Terrae, physico ac reali motu, conficerentque in ea spatia proportionalia quadratis temporum ε, percussiones fierent, sicut sactas esse
certis experimentis constat; atque adeo Argumentum num s7.
propositum non es Iet Physicomathematice euidens. Sed posito Tcitur. S motu Grau:a sic descenderent; quia haberent duplicem M a viuu
97쪽
virtutem locomotiuam,unam motivam antrorsum, de oblique versus Orientem; alteram nempe Grauitatem motivam deo sum per eandem perpendicularem, quae mouent graue sicut ii adiecto schemate. manus A. moueret Globum B. periratum & insertum
ferreo filo inflexibili BC .amxo in pun Decto C. ita ut hoc manente posset hium circumduci versus D C. si ita illud versus CD. impelleret, ut simul deorsum
per filum idem globum ageret, quan do enim silum ex BC. perductum esset in CD. iam globus B. reperiretur in E.dc ita per lineam BE.delatus esset, ut
simul physice ac realiter pertrasisset fili
parte DE. Nec interest vitu vis motiva sit intrinseca,an extrinseca,imoid magis verificari posset de vi duplici intrinseca. Respondeo data Maiore negando Minorem, cuius probatio multi . pliciter infirma est, tum quia supponit Grauia descensura non . . obstante praedominio virtutis circumlatiuae supra Grauitatem aut descensura statim, quod esset contra rationabilem consoremitatem enectus cum sua causa,vt dictum latinum.6 . Tum quia supponit Grauia descensura per eandem apparenter luneam perpendicularem i& non potius multis centenariis pcdum ioccidentem versus, quod esset consentaneum fini a natura Grauium per se intento iuxta dicta num.6s. Tum praecipud quia supponit sortiorem vittutem locomotivam in Grauibus nempe motivam circulariter a minore, quae est grauitas,modificandam,
ne per eundum circulum moueret;minorem autem maiori prς- ualituram omnino,& motum suum persectum per eandem perpendicularem operaturam,quod est contra rationem, & contra.
inductionem factam in alijs mobilibus corporibus, in quibus virtutes motiuae in diuersas mundi plagas ita conciliantur, ut con .stirent in unicum motum continuum ex parte, non eX toto respondentem singulis virtutibus. Sic Planetae ab Apogeo ad Perigeum, sic volucres transuersali volatu sursum, aut deorsum volitant, se flumina descendunt per alueos suos; sic fulminata, di quandoque grandines oblique cadunt in Terram , & sic detis eteris, versus duas mundi plagas continue motis: Vnde phymce est euidens unicum idem mobile non posse mouere torum' se, aut eandem sui particulam naturaliter in diuersas mundi plagas continuo met Exemplum autem de Globo per filum fer-
98쪽
Um deorsum acto ab eadem manu, quae interim circumducat filiam serreum claudicat,quia in eo sunt duo corpora mobilia,d,stincta realiter,quae mouentur,imo tria,videlicet globus,si tu ferreum,& manus.In casu autem grauium esset unicum mobile , in quo si alterutra vis motiva praeualitura esset; deberet praeualer Vis motiva versus Orientem ; Si autem neutra prevaleret,motus fieret per unicam transuetalem, loquendo physice & iuxta naturam mobilium. Nam Mathematice ac Metaphysico non negamus posse imaginatione concipi, imo per aliquam aliam vir tutem fieri motum per eandem perpendicularem, quam Grauia
non transferrent secu realiter, dc cuius ad motu non moueretur.
9 Obiicies secundo cum D. Io. Alphonis Borello de Vi Percuia
sonis propos s 8.pag. Ii 1.sequi ex nostra sentctia validitates percussionum posse esse signum euidens nauis quiescentis, etiam quando nauis velocissime trans infertur.Quod ut melius intelliga- Dtur esto hic figura num. 33. ex- posita aequivalens figurae a Bo- rello adhibitae.& ut pateat quam
Perperam repraesentet Lectori nostrum ratiocinium exscribamus si deliter eius verba . In valii potest afummitate mali B. demitti
corpus graue B. nedia quando navis
in portu quiescit sed etiam quando
veloci me excurrit per marιs Iu porficiem: in primo casu graue
B simpliciter descenderet per linea
BCH.perpendicularem ad horizontem HK. Iecundo Nero e u ince . retur motus mixtus per linea cur
uam BFK. Q ando ergo dubitatur an nauis quiescat in portu vel νelocissime transferatur, tunc iuxta hanc se. entima validitas pereas- fouisfactae a graui cadente e summitate mali,indi ibit, O docebit, an nauis in portu quiescat,νel per maris superficiem spatietur , sciliscet quotiesc inque percussones factae a Gravi B. cadente in C. H. candem proportionem habuerint, quam impetus simplicis defcensus, hoc erit criterium, quo euidentia ρ sicomathematica certis mdcuincitur navim non moueri ed in eodem loco persistere.
Respondeo negando ex nostra sententia sequi praedictum indiciuicu .criterium euidens de quiete nauis , potius quam motu, obmani
99쪽
manifestam disparitatem: Nam ut paritas esset inter motum nauis, & motum Telluris Copernicanum , Oporteret ut graue B.
moueretur velocissime versus eandem partem,versus quam nauis mouetur, i c aequali velocitate,& ut vi huius motus,impediretur, aut modificaretur motus grauis deorsum ne descenderet per
eandem perpendicularem BCH. in spatio Mundano, sed ex duplici vi contemperata descederet per solam transuersalem BFK. tali uniformitate , ut aequali tempore tanta esset physica linea pertransit a FK. quanta BF. atque adeo non acquisiuisset maiore impetum percutiendi in K quam in F. Hac enim proprietate i Graui B. supposita, sequeretur, percussionem non sore validiore in H translato ad K. quam in C translato ad F quod si maior percussio ob: eruaretur in H quam in C. tunc esset indicium,auin mim quiescere aut cum ea non moueri graue pari velocitate ac navim versius eandem regionem, sed simplici motu perpendiculari moueri per DCH. sed has proprietates non habent grauia respective ad motum nauis, quas habere deberent grauia in hypothesi Copernicana respective ad motum Telluris. Proindo hinc ex validioribus percussionibus sensu manifestis, inde ex impossibilitate validioris percussionis ex altiore loco, quae seque-ietur ex motu Telluris facto per solam viam transuersale BFK. bene & euidenter insertur Telluris quies; esto ex percussione validiori grauis ex summitate nauis dimissi,no bene inseratur quies
nauis. l erperam itaque ac Paralogistic E D. Borellus ex nostia sententia pag IIa infert hanc consequentiam. Quapropter quo timcurique grave aftimmitate mali R. esciet precusones in C. O H.
validas ac sunt impetus eorundem descensuum, habebimtis Ma dentiam physico viathematicam; quod nauis non excurrit per m. Nis
ispersiciem sed omnino in portu stitur, o quiescit. Iterum enim negatur consequentia ob disparitatem adductam. 7o Sed urgebis experimentum, quod coram se factum in triremisupra Sequanam multis cum testibus asirmat Petrus Gassendus Epistola i. ad Petria Puteanum de Motu impresso a Motore Tran lato. demissus enim ex summitate mali lapis quantumuis naui velocissim d currente, decidere visus est prope ma li pedem peclineam parallelam malo,ita ut dimisi is versus proram non attingeretur a malo dimissus autem ex parte puppis non desereretura malo; Quia i cilicet manus impetum sibi a communi motu nauis impressu: D, imprimebat lapidi. Interim tamen existentibus in ripa , ct non participantibus de motu nauis, apparebat lapidem suo descensu delicti bere in latio mundano, ima in aere lineam
100쪽
eu tuam,ergo in hoc casu lapis aequali velocitate, ac nauis mouebatur antrorsum,alioquin non cecidisset per lineam perpendicu latem malo parallelam. Hoc posito sic licet argumentari. Potest lapis ex summitate mali nautici dimissias, moueri transuersaliter aequali velocitate ac nauis. & tamen in descensu apparenter perpendiculati tantam percussionem facete , quantam indidem dimissus faceret quiet cente naui,& multo malorem, quam ex humiliore mali parte dimistiis. Ergo & quodlibet Graue dimissum
ex summitate Turris, posset moueri transuersaliter aequali velo. citate, ac Tellus,& tamen in suo descensu, qui nobis una translatis appareret perpendicularis, eandem percus onem iacete , , quam nos fieri experimur, stante ut supponimus Terra, & tanto maiorem,quanto ex altiore loco dimitteretur. Ergo ex percusesionum diuersitate, & propridinibus motus Diurni, vel Annui, Telluris, non insertur euidenter quies Telluris. Respondeo distinguendo Antecedens, illudque concedendo si motus nauis impressus mediante manu lapidi non praxualeat impe . tuta grauitate producto, sed respectu huius, sit exiguus aut petcumam lineam in spatio mundano descriptam lapis non seratur
uniformitate motus, ted per eam realiter acceleretur tantundem
late quantum acceleraretur in perpendiculari stante naui. Secus autem nego antecedens . Nam si praeualeat impetus a naui impressus, & adeo, ut percuriiam viam lapis ab initio ad finem ca-1us uni Brmiter deseratur, non efficiet tantam percussionem, quantam si nauis stareti,nec tanto maiorem ex summitate dimistius quam ex humiliori parte mali. Neque hoc aut contrarium expertum se dicit ibi Gassendus Quem tamen miror ibidem tam asseueranter, & toties dixisse pilam sursum perpendiculariter proiectam ab homine curru veloci sisimh delato, relapsuram in tra currum, imo in manum proiicientis. Quandoquidem in experimentis Academiae Florentinae, sub protectione Serenitis Principis Leopoldi, qui pro sua in me singulari munificentia eorum volumen dono ad me misit, pagina CCL. lego bombardulam erectam fuisse perpendiculariter supra currum sex equis ra latum, explosumque ferreum globum libralem, pri is quidem
ante curru,dc tunc globum recidisse circa os bombardulae . postea raptato velocissime curru, incitatisque equis supra planitiem aequalissimam, postquam cultus transierat cubitos o . relapsum fuisse globum recta extra currum procul a bombardula cubitis circiter . idque iteratis saepius explosionibus euenisse. At adhibita magna balista globum plumbeum teruncialem , post