장음표시 사용
141쪽
Jio iuramento faciant: & si quid dolo, vel fraude egerint, periurii, & alias poenas arbitrio Camerarii, & Clerici Camerae pro temp0re Praesidentis incurrant, & ad interesse partibus condemnentur . num. et O. Haec Paulus RSed & alia quoque ad Oiscium Magistrorum Harum Vrbis e Statuto Ciuitatis cog*0scenda erunt. a AIllud autem adnotandum erit, horum saeuitates ab Eminentis Cardinali Camerario, di Retierendis s. Camerae Apostolicae Clerico pro tempore Viarum I raeside dirigendas esse, quod ex lectura Constitutionum, de Statutorum Vrbis apparet; siqui' dem qualibet hebdomada, statuta die,in domo praedicti Uiarum Praesidis conueniunt una cum notario, δή Asset re, Se de rebus, negoci 'ud ad eorum Tribunal spectantibus determinant; in grauioribus Eminenti A. Cardinalem Camerarium, Sanctissimum Pontificem consulunt.. ed.cloacarum quoque curas ad Magistros Viarum pertinere eertum est ; nam ut Vlpianus b ait; ct istam penitens, ct ruinas minantur immunditia et earum ετ s non reficiantur. Hae autem Iicet magnae, operosae, dc mirabiles in Urbe sint,tamen quia cloacae sunt, & oletum suum habent, ut Lipsius e ait, illarum quidem indagM Btionem libenter omitterem, nisi Dionysium Halicam d amplitudinem Imperii Romani etiam in cloacis admirantem haberem, in haee verba. Em eert/ in tribus magniscentissimis Roma operibus, unde maximὸ imperis amplitudo apparet , Aquae mctus pono , ct viaι ratas , Cr et eas factas, nonfotam ipsus Ctilitatem eonfiderans c qua de resuo loco digam 9sed etiam impensarum magnitudinem , quam vel ex bacuna μe quiuis coni peremteLI, sequutus C. Aquilium huius rei auctorem, qui asicrit, neglectas aliquando cloacas, nec amplius aquas transmittentes, a Censoribus puron
das , O reficiendas miliae talentis Deatas fui . . Haee Dionysius ilVerum Strabo η adeo amplas fuisse cinacas scribit, ut duro cameratae lapide per vias carris stramen torum semitas relinquerent. Cassiodorusis autem haec habet. Ius tantum v sentibus eonferunt Huporem, ut aliarum inuitatum pos e miracula superare λ σvideas illis fluuios quas montibus eomauis musi ρεμ ingentiaagna decurrere ore. Ηme Roma gula is quanta in testpoteis colligi magnitum qua enim Vrbium audeant tura culminibus contendere, quando me ima tua possunt militudinem repe rire Sed cum alia multa de cloacis congerae Iustus Lipsius, g tu lector illum ς Π sule; nobis enim satis esse putamus, si eum Cassiodoro huic rei finem imponamus ζaudi quae Argolico Praesecto Vrbi Theodorici Regis nomine seribit. θ IIDLiris Iublimitas tua spectabilem virum Ioannem nos direxisse eo nos at propter splendidas
Romans Ciuitatis et eas, qua tantum Cisentibηι conserunt porem, ut aliarum ciuitatum possint miracula super e : videas it te fruulos otios montibus conea relausosper ingentia Lysigna decurrerer videas strue iis:nauibus per aquas rapidas laeton minima solicitudine nauigari, nepraeipitato torrenti marina posmi naufragi uni- nere . Hine Roma Angularis cte Habenus Cassiodorus, & de cloacis hactenus. LQuarum usus cum eo potissimum dirigatur, ut per eas sordes vel abluantur, vel tria Tyberim euehantur , non desuerunt propterea antiquitus Imperatores , nec hodie Summi Pontifices praeterae ittunt, inuigilare scilicet, ne ipsius Tyberis alueus nimia cloacarum euectione repleatur, qui Tyberinis nautis impedimentum esse possit: Augustus enim, Suetonio teste, i ad coercendas inundationes alueum Tyberis laxauit, ac repurgauit, completum olim ruderibus, di aedificiorum prolapsionibus coarctatum. Et Tyberinas ripas extruxisse Aurelianum Imperatorem,ut Vrbicariam iuuaret annonam, Vopiscus A amrmat, dum illum ita loquentem refert. Tyberinas extruxi ripas, vadum aluei tumentis inodi, dise , ct perennitati vota consitui, almam Cererem eonsecraui ere. & vigilantissimus Vrbanus VIII. pontem Aelium . coarciatum dilatauit, arcum antea ab Alexandro VI. obstructum reserauit, Iaxis Lremque Tyberis alueum secit, ut liquet ex iam recensita inscriptione . Sed cne hoc omittam 9 Gregorius quoque IX. ad ornandam Vrbem conuersus,resmente Cia cono, ι veteres cloacas expurgatas restituit, di nouas extruxit.
142쪽
NOTITIA CARDINALAT CAP. XV. CONGR. XUII. ροCONGREGATIO XVII.
A Pro Vbertate Annonae. SVpremi Principis, Ecclesiastici praesertim , ut est Summus Pontiis, nedum in
populis Christi fidelibus Coelesti pane, idest verbo Dei reficiendis, sed terreno quoque, quem ab omnipotenti Deo una cum Coelesti nobis quotidie dari postulamus, pauperibus, ει egenis saturandis, officium, & cura vetiatur: nihil enim ut Aurelianus Imperator apud Vopiscum a te statum habet a saturo populo potest esst laetius. Ut igitur in omnibus Ecclesiasticae Ditioni seMectis Prouinetis, 3e in alma Vrbe
potissimum, ad quam maxima hominu frequentia undique confluit, res frumentaria, rectὰ curata sit, annonaeque publicae copia semper suppetat, Cardinalium Congrega-B tionem pro ubertate Annonae Sixtus V. instituit. h Nec inscius, ad omnes Vatic nos Senatores, de sacra Purpura redimitos id oneris una cum ipsa Dignitate coniunctissimum pertinere, non ut in aliis Congregationibus certum Cardinalium numeruassignauit, sed omnium mentes in tanti ponderis negocium excitauit: quod etiam Fabius Albergatus ad Odoardum Cardinalem Parnes una etrusco sermone scribens non ineleganter insinuat; e ea potissimum innixus ratione, quia Cardinales sunt Sedis Apostolicae , de Summi Pontificis Consiliarii, ad C siliarios Voro citiusquε Principis pertinet, ne annona, & alia ad subiectorum substentationem necessaria e si nibus extrahantur ; conuectiones, Ac comeortationes aliunde, si aliquando desint, curare ; eorum quoque amicitias, qui hac in re adiumento esse possint, non vulgata C riter colerc. Quod attinet ad extractionem annonae prohibendam, multas habes Sum m rum Pontificum Sanctiones i Paulo V. innovatas. Se in quibusdam auctas. dIllam vero ad Urbem comportantes multis Oxornauit priuilegiis, dc poenas grauissimas id prohibentibus iniunxit Pius V. e Et nullas naues, nullosque nautas Tyberinos i comportanda annona excusat i pos.se, ab Imperatoribus quoque sancitum pluribus in locis habes. L Videnda sunt etia Martiani, ει Ulpiani responsa. σAmicos denique colendos diximus, qui nostris indigentiis praesto esse possint et sed quoniam nullus certior amicus, quam nummus, qui necessitat is fideiussor, di sine , fio substantia fragilis dicitur ab Angelo de Perusio, b Theodosius propterea, Ze,lens Imperatores certam auri quantitatem ad coemptionem frumentariam ner- . 'etuo dedicatam esse, di nullum Urbis Praesectum quid de ipsa minuere, vel in alium usum conuertere sanxerunt: i Et qui hanc formam inquinare ausus suisset, quantitatem, in q ua suam calliditatem exercuisset, in duplum exhibere iusserunt i Quicquid ver oex praedicta ratione accreuisset, ad cumulum eiusdem auri assignati qu antitatis, de frumentarii tituli firmiter redundare; legis huius tenorem aeneis tabulis incidi
Quo ductus exemplo Sixtus V. scuta ducenta millia ex pecuniis sua parsimoniata, frugalitate,&diligentia ad publicam utilitatem, rei scilicet frumentariae iuuandam comparatis, ea lege apud Io. Auspastinum Pinelluin Canae rae Apostolicae, & eiusdem Pontificis Depositarium relaxauit, deposuitque, ne scilicet in aliam causam, q uam E praedictam siue uniuersa quantitas, siue illius pars, quaecumque illa sit, infirmatur, vel erogetur: quod Sc tabulis publicis , k sua etiam Constitutione I firmatis extare
Harum vero pecuniarum dispositionem huius nostrae Congregationis Cardinalibus, adhibitis etiam Thesaurario generali, Annonae Praefecto, S: Camerae Apostolicae Commissario, in supra narratam tantummodo causam concessit. si . Romanis Pontificibus Successoribus suis, ne earundem pecuniarum distractionem quavis occasione patiantur, vel permittant, legem indicauit; si stetis, contra Ponti fi- eis, Cardinalium, de aliorum cuiusuis ordinis Successores,posteros, & coniunctos om---nes, qui hanc formam ausi fuerint inquinare, aetionem popularem, quia in hoc publica laeditur utilitas, instituit. g.6. Quae ex Constantini Imperatoris Sanctione desumpta videatur, i dum ita cautum habes.Et quia nefas est, obnoxijs corporibus alie-N , natis,
143쪽
natis, ei reum ibi multates, placuit, siquis debitor Reipublieae Ciuitatis qui prum
ex eo patrimonia, quod habuit, eum pecuniam Reipublicae sumeret, donati erit, vel δε-LIraxerit, via qualibet in alium ratione eontulerit, qualitate rei alienatae persperita , atque omnibus debitorisfacultatibus consideratis, quas habuit, eum ei pecunia erederetur, pro rata ab eo, quι ex facultatibus debitoris aliquid detinet, exsorte , atque Uuris posulari. Itaque quoties minus idoneum deprebenditur erras patrimonium ., euius nomeν Ciuitati alicui inuenitur obnoxium, iudex omni diligentia , ct DIIUitudine debebit inquirere, ad quos ex qualibet conditione transerint debitorisfacul a-tes, visinguli aequa ammatione babita, pro rata rerDm . quas pol ident, conuerria tur, personalem actioncm contra eum babituri debitorem, qui esis soluentibus liberatur Haec Constantinus . Sed magis ad rem, de annona scilicci loquitur gloss a determinans , haeredes teneri ex persona defuncti quasi a victores. Nec omittendu m, quod Archad.&Honor sanxerunt, b poenam scilicet deportationis, ac totius substantiae iacturam subituros , qui horreorum temeratores aliquid ex illis audeantvserpare . Atque Romanos Pontifices, eorumque Successores, & haeredes de gestis,& aclministratis obnoxios ratiocinijs esse , post alios, quos adducit, firmat Munnoade Escobaria culiod vero Sixtus addidit, dandam quippe popularem actionem contra omnes, ad quos bona eoru, qui suam temerauerit voluntatem, peruenerint, Vlpiani responsum d mentem quatit, dum ait. Omnes populares actiones neque in haeredes dantur, neque supra annum extenduntur. Quapropter aut dicendum erit, poenam iuris communio auctam, &actionem prorogatam esse a fixto U aut loco actionis p pularis crimen peculatus intelligendum essit, quod quidem iudicium ex Papiniani responso, e & Accursit obseruatione ibi, etiam contra haeredes exerceri, & institui po. test ; ac videndus est Tiberius Decianus fSed enunciandae iam sunt huius Congregationis secultates. Ciuitatibus,oppidis, Vniuersitatibus, personis quoque singularibus, quanis temporali, aut ecclesiastica, etiam Cardinatatus Dignitate fulgentibus, quae ad ubertatcm parandam conseruandamve oportuna duxerit, praecipiat: Ze correspondet Constantini Imperatoris edictum. LMinistros, quos Commissarios vocant, prout necessitas tulerit, siue utilitas suaserit, ubique Iocorum deputet . Contra impedientes, aut negligentes per Ripsos, veI Miorum opera, PaIam, vel occulte annonam comportari, siue extrahi, vel abduci procurantes, Procedat: vide Ulpiani responsum. BDenique ad ubertatem annonae necessaria cuncta prouidear, & exequatur .. Quoniam vero nullum omnino studium reperiri potest, quod rei frumentariae de tollendis annonae dissicultatibus magis conserat, quam agrorum cultura, di homines ad hos colendos allicere; quamobrem valde supportandos em: rusticos,tanquam ad Rempublicam sustentandam maxime necessarios, scribit Lucas de Penna, i addens pro ipsis propter culturam agrorum nonnulla specialia contra iuris rationem constituta, ut est Iustiniani Imperatoris Saninio, fi &eonsert Alpheni I C. responsum; I& videnda est quoque Friderici II. Sanctio ab Honorio III. confirmata S. vlta mIdeo supra modum in hoc Summorum Pontificum vigilantia, & sollicitudo commendanda videtur, quippe qui multas hac de re Constitutiones ediderunt, a Clemente Octauo , n & Paulo V. o vltimo loco innovatas , &auctas. Clemens enim Baronibus, Domicellis, & aliis quibuscumque, etiam s. R.E Cardinalibus praecipit, ne vasallis extra eorum Statum agros coIere prohibeant. R 3. Ordinationes, edicta,bannimenta agriculturam, de annonam concernentia iisdem Baronibus &c. promulgare vetuit. ιν.q. - Clericis in bonis propriis agri culturam exercere permittit . g. s. & a iure com
muni permissum quoque esse docet Tiraquel. ρUituli in mensibus Martii, Aprilis, & Maii nati pro tertia saltem parte alan
Boues, ει iuuencos ad aratrum idoneos nullus lanio, siue macellarius mactet .ss. 7. Neque extra territorium, &districtum Urbis extrahat si 8. Quod vero diximus , boues ad arandum aptos mactari non posse , id etiam iure communi cautum scias , ut post alios, quos refert, scribit Menochius, q ac etiam docet, qua poena punian tur equutores, qui pignori capiunt boves aratorios, di in nrumenta rusticalia t
144쪽
vide Constit. Friderici II. ab Honorio III. Pontisce confirmatam. a Verum Paulus V. firma remanente in rebus arduis Congregatione S. R. E. Cardinalium super ubertate annonae a Silato V. ut diximus instituta, ad excitandos agri colas dormientes, & artem agriculturae restituendam, augendamquὰ ut verbis illius utar aliam Phaelatorum, Soezegio in virorum, nempe Thesaurarii generalis, Annonae Praefecti, Grasciae Praesidis, Camerae Apostolicae Commiliarii generalis, Pontificiae Domus praefecti Confregationem ordinauit, quibus, ut quintodecimo quoque ab eis statuendo die in unum conuenialit, ac de arte agriculturae restituenda , Nau- genda, laboreciis ,& pascuis diuidendis, atque vendendis,& de statu annmae, ac grasciae rebusq; omnibus illam concernentibus inuicem conferant,tractent, & dilugenter perpendant iniunxit, a que mandauit. θBoues aratorios, vel ad arandum aptos ad effectu mactandi mercari, vel contractus inire quibusvis personis se eularibus, & ecclesiasticis,etiam KR E Cardinalibus, 3e eeclesiasticae ditioni mediate, vel immediate subiectis omnino prohibuit. si 3. Dolianerii, & Publicani tam in Urbe, quam alibi pro contractibus praedictorum animalium nihil recipiant, neque in ipsorum libris reserant, nisi praeuia Commissarii a praesecto annonae deputati inspectione. s. a. Lam1s, & alijs animalium mactatoribus, ne sub pecuniaria , & sustigationis Praesecti arbitrio poena boues hoste mactent, distinctd praecepit. s. s. Clementis VIII.&aliorum Pontificum in praemissis editas Constitutiones innovavit . s.f. Greges iue armenta vaccarum,quas vocant albas, habentibus, ut ex centu va cis vigintiquinque iuuencos ad usum agriculturae quotannis nutriauri vaccarumque numerum Praesecto deserant, sub certa poena mandauit g. 7. Agricolis subuentionis titulo scuta mille, vel aliam summam a Praesecto annonae' mutuandam, duorum pro centenario nomine meriti accepto emolumento, tradendam edixit. g. II. Quae a Clemente, & aliis, de vasallis artem ubicumque exercere volentibus,a dominis non moletandis, agriculturae priuilegiis, frumenti sub certa lege extractionibus permittendis sancita suerunt, denuo concessit. & in nouauit. Riast. & Io. atet igitur ex iam dictis, Summos Pontifices non vulgarem adhibuisse curam , &diligentiam, ut homines ad agros colendos allicerent: etenim ut Plutarchus ait. emitam Hudium HI, quod tim aerem, tamquὸ eelerem paeis amorem hominibus in- generet, quam victus agricultura quarendus. Et Cicero. d omnium rertim cin-quio ex quibus aliquίd acquiritur, nihil ut agrisultura melius, nibu oberius, nibu Diutinibit homine tibero digniux. Neque hanc artem nobilitati derogare pluri- is probat Tiraque lius e videndus. Et quamuis non liceat Christianis tenere traditiones gentilium, &Obseruareta, vel colere elementa, aut lunae, aut stellarum cursius, aut inanem signorum fallaciam pro domo facienda, aut propter segetes, vel arbores plantandas . f Syderum tamen obseruationem in agris colendis, sicut etiam in re nautica, & medica vetitam non esse, ex iis, quae Sixtus V. contra exercentes artem astrologiae iudiciariae edixit, gcolligere fas est. Et quae in praecitato e. non liceat, saucita sunt, ad inanes utique
Gentium superstitiones, a Barnaba Brissonio b relatas resereata erunt, quem quidem Brissonium, si antiquorum ritus in agris colendis, & lustrandis, si deos , deas- qud agricolis in honore habitos, si denique multa ad animum politioribus literis erudiendum cognoscere cupis , tu consule . Nobis enim hae de re plura nunc dicenda non putamus: liasiquidem, ubi de Praefecto annonae sermo erit, Deo faue te dabimus.
145쪽
De Classe paranda, O seruanda ad Status Ece DBiei defensionem. A Nςς primui obpllum pudicum quamuis Romani in omni militia illustres
essent, mari tamen sese nunquam adhuc commiserant; Romanorum autem primus nauem conscendit,alto'; conscendere suasit Appius Claudius Caudex: hic enim C. Plinii a testiinonio victis Vulti t. iensibus ad Mamertinos liberandos missi a S, quorum arcem Carthaginenses, & Hiero Rex Syracusanus obsidebant, primo ad explorandos hostes fictum piscatoria naue traiecit,& cum Duce Carthaginensium egit,ut praesidium arce deduceret: Rhegium reuersus quin queremem hostium copiis pedestribus caepit; phalangem in Siciliam traduxit. Haec Plinius. Seneca vero sic ait b 2uis Romanos primuspersuasis nauem Uendere , lclutidis, i uit Caudex, ob boe iraum appellatus,quiaplurium tabularum eontextus Caudex apud antiquos vocatur, unde Tabuia Codicer vocantur; ct naues nune quore , quae ex antiqua consuetudine commeatus subeuus, caudieariae appellantur M. uetonius quoque . e claudius Caudex inquit 2 primus freto classe transiecto , Paenos Stella expulit c. Ne autem milites rerum maritimarum expertes omnino essent, Consulum prouidentia,de cura sustum est, ut hi ad remigandum interea, dum classis pararetur, exercerentur in hunc, quem Polibius d modiim docet. Subs ii, in arena per ordinem di positis remiges insedentes, ad vocem pracipientis, qui in messio
eorum erat, omnes unaprotendere brachia, ac reducere, remorique per arenam mouere
pariter doeebantur , ad iidus vocemsimul omnes incipiebant , Amu i detinebant , peγhune modum nauigandi artem edocti,&pejectis interea nauibus, mare ingressi,pin iparaeos dies eirca Italiam nauigantes, secundum Duris iusium verum in undis preneulum fuerunt. Haec Polibius. Erat autem tunc Consul. C. Cornelius, qui, ut idem Polibius o scribit, paucis ante diebus Classi praepostus uerat. Duumviros deinde nauales constitutos suisse Liuius f testatum haber, a Panuinio , g de Budaeo h relatus. Et duo imperia cinquin eo anno nempe 3. ab Vmbe condita dari coepta sunt per populum, Utraque ad rem militarem pertinentia; onum ut Tribuni Militum oee. Miua Ut Duremuiros Classis ornandae, resciendaeque ratio idem populus iuberet M. Creati vero sunt hi Magistratus, qui tuendam viginti nauibus Anconam velut cardinem superiori mari haberent, eiusdem Liuii i testi monio, ut Rosinus k refert: Sed Miseni unam, Rauennae vero alteram Classem ad tutelam superi, inseri quὸ Maris collocasse Augustum, Suetonius I scribit. Et PT tum III. Equites.s Georgii creasse, hosque Rauennae residere ad litus Adriatici maris eustodiendum decreuisse ; Z Crucem auream cum corona in circulo aureo pro tecsera assignasse, scribit Franciscus Mennen. m qui de Equitibus a Summis Pontificiabus institutis agit. Qua ratione extam motus Sixtus V. ut piratae scilicet, de praedones coerceantur, de a litoribus ecclesiasticae Ditionis Ionge repellantur, post compressam perditorum hominum licentiam, publicam luanquillitatem in locis mediterraneis restitutam ., quinque Cardinalium Congregationem pro triremibus decem parandis, construencis, ornandis, ac diligenti cura conseruandis instituit: bono namqud Principi congruit, terram, de mare malis hominibus purgare,nedum ad subditoruin securitatem. sed ne externae quoque Nationes ta miseram a piratis captiuitatem adducantur, ut ex Valentin. 8c Valenti Imperatorum rescripto n obseruant Bart. de Lucas de Penn. in Commentariis ibi; de post eos Hieron. de Monter o nec iniucundum erit videre, quae de Leone IV. Baroni us p ait. Princeps cnim dum remediis inuigilat sub ditorum, dum eorum onera excutit, dum scandala remouet, in eorum quiete quiescit,3e fouetur in pace, ut est Innocentii IV. sententia, q fortasse ab Vlpiano P desumpta, dum ita respondit. Congruit bono, duraui Prasidi eurare, ut pacata , atque quieta Prouinciast, quam regit, quod non disseili obtinebit, s inicitὸ agat, te malis hominibus Prouincia careat, e que conquirat: nam ct sacrilegos, latrones, plagiarios , fures conquirere debet, ct prout cur siue deliquerit, in eum animaduertere , receptoresque eorum coercere , sine quibus latro diutinus latere non Iole H θι. Vedendus est Ioannes Gartias. LPraedi-
146쪽
NOTITIA CARDINA LAT. CAP. XV. CONGR. XVIII. Ioa
Praedictis igitur quinque Cardinalibus huic Congregationi praepositis idem Pontifex Six tus iniunxit, ut triremibus paratis, S construinis idoneos illorum Duces, & Praesectos, Romano Pontifice consulto, deligant. Vt pecuniarum subsidium huic operi necessarium ab iis , qui Pontiscis mandato A consurre tenentur, fidelitὰr, integrd , di mature exigatur. Exactum, ac receptum ad opera praedicta tantum perficienda viiliter, & stuctu se impendatur. Caetera denique omnia pro ipsorum prudentia, & sedulitate eel riter, utiliterque disponant, & expediant. Illud autem Cardinales isti magnopere'eurent, ut in his Apostolicis triremibus nautae omnes,& milites,no solum ex nautica,militariqueted multo magis ex Christiana disciplina, pie ,& modestὰ vivant. Viros Religiosos animarum, corporumquEcuratores deligant, qui valentes ad pietatem instruant, aegrotos charitatis affectu quouis necessario adiumenti genereia, sp i rituali in primis recreent, atque reficiant. Ea denique a Praesectis, militius, nautis omni Ioco. pie vivendi ratio, & institu-B tio observetur, ut verE illos citastidios, ac pontificios esse omnes agnoscant &c. Sed quoniam ad construendas,& parandas naues, triremesquὸ hanc Congregationem institutam fuisse diximus, si quis huic rei necessaria, & nauium parieta instrumenta, ac nomina cognoscerς supi)t, Rosinum a lagat; diligenti etenim Iatione haec omnia exple t sed fusius, a quo Rosinus mutuasse fatetur, Lilius Gregorius GD raldus a b alia quoque scripsit e trusco sermone Bartholomaeust Crescentiu qui de ossicialibusiquoque, ac mini ita ad rem nauticam necessariis agit. eorumquὰ
mirusteria recenset. Uerum L Zarus Balfius L C. nedum verbis rem naualem ex Ι
risconsultorum, grauissimorumque virorum penetralibus depromptam pertractasseia contentus, icones etiam, ac exempla diuersarum nauium dilitanti perquisitione ex antiquis monumentis conquisitas , de inicatasia pressas,& abedaeitate temporis vindicatas hominum oculis conspiciendas obdulit. d , --. Nauium vero construendarum exemplar sumpserunt Romani ex una quinque- remi Carthaginensibus ablata, Polibi O e teste in haec verba. Eyant eo tempore ei rea fretum Siciliat eo tarci Carib inen sium naues, quarum ena quinqueremis cum langius a Muris vagaretur , tu, fracta ad manus Romanorum peruenit: hae exemplar eius generis Romanis praebuit ; eius instar omnis eorum classis aedis lacte. Sed & nauium appellationes nonnullas refert Aut Gellius .fquarum interpretationem habes a Rosino loco citi inter quas Pontones, genus nauigii Gallici esse dicit, quorum mentio apud Cae rem g extat. Naties finquit trabeiendis amnibus aptae. Sed nos in portu Centumcellarum hoc naui ij genus vidimus. Scula etiam apud nos Italos appellatum, quo cementarii ad comportanda ingenti in saxa utuntur, eaque in mare proiicienda , ut alia super alia deiecta ipso pondere maneant, ae quodam velut aggere conitructo illarum vento mare stangant scogitera
vulgo dicitur cuius ministerio , ut Rutilius ait, bTranquilia puppes in satione sedent. ptiterea si Petri Gregorii Tholosani librum, lyntaxes artis mirabilis inscriptum .,
legendi facultatem habes, ex eo multa ad rem naualem iacientia disces i agit enim lib. 16 De nauigandi inuentione, cap. I. De aqua nauigabili, cap. a. De periaeulis nauigantium , cap. I. De nauibus, cap. q. De nauium distinctionibus, cap. s. De nauium partibus, cap. 6. De instrumeutis nauticis, cap.7. De praeceptis optis me nauigandi generaliter, cap 8 De marium natura , & itineribus , cap. s. De Pyxide nautica versoria, cap. IO. De nauium gubernaculo, cap. II. De tempestatum praecognitione, & sedatione, caR I 2. De ventorum obseruatione, cap ly.
E De obseruandis in Sole, Luna, Stellis, & Coelo, cap. I Polydorus item Virgilius i qui eum ficultate, si de correctis non extet, legendus est multa ad rem scribit. Postremo Io Franciscus de Ponte Neapolitanus fi nonnulla videnda de triremibus , caeterisque nauibus, aut nauigiis, quae in cursu destinantur, iuxta iuris regulas scribit. Huc usque dictum, quando ad manus nostras deuenit libellus ab Antonio dM,Cue vara Mondogneti Episcopo exaratus Hispanico idiomate, in quo nedu eruditὰ, sed etiam festiue habes. Quina suerint inuentores artis nauigandi:qui labores, & qu incommoda patiantur in triremibus:aliaquὰ multa dece capitibus comprehensa quς
apud ipsum legito,etiam Italica lingita impressa I Tarquinienses vero Populos qui
147쪽
antiquitus in Etruria in agro Cornetano ciuitatum a Tarconte aedescatam, veStraboni placet, a habuerunt lintea Romanis pro nauium velis subministrasse Thomas Boaius scribit. b De nauium quoque constructione; de lignorum ad hanc rem necessaria incisione; de re miεibus comparandis, aliisque multis non minus eruditὰ, quam eleganter scribit Cassiodorus c videndus . Nec praetereunda censeo, quae luculenter affert Vollangus Lazius. d De iure autem, & re navali,ex Iurisconsultorum, ac doctissimorum virorum monumentis praecepta quaedam desumpta in publicum commodum edidit inter Iurisprudentiae Patres non modica eruditione , resertus Iulius Feretius Rauennatensis; quam tractationem typis datam sub auspicius Caroli V. Imperatoris commendauit.
Pro Vniuersitate Durii Romani.
Vomam literarum cognitio , liberalesquὰ doctrinae, & distiplinae, quibus iuuentus in publicis Gymnasiis eruditur, magnam Reipublicae utilitatem afferunt ;per hane enim sui Plutarchus e ait 2 atqtie bae ad utrue nosti licet, quid homnium, quid turpe, quid iusum, quid iniquum, breui quis
expetendum, quδυπιendum I quemadmodum erra deos, quemadmodum erga parentes, qui erga maiore a NMu, qai erga leges, qui aduersus Magis ratus, quia restis asienos , qui aduersus amicra, qui aduersus eoniuges , qui aduersus seruos magerere debeamus ; deos Ut rotamus, parentes, ut veneremur, mam es natu reue- Hamur, Iegibuspareamus, Mam alibus audiente mus, amicos diligamus , OLN, eum eontagibus agamus, pietatem in liberos exerceamus, in seruos non satiramus, ct quod eaput es, rebus seeundis Ut non exultemus, neque nimium animram eout ab mus rebus aiseris; neque in voluptatibusqeLIiamus, neque in ira exardescamus, Vel
emeratisimus . Hactenus Plutarchus. Quo respexisse videtur Salomon Rex , dum Regnum gubernaturus, i Deo sibi electione data, ut quid vellet exposceret, scientiam sibi necessariam esse respondit, eamque humilitὰr postulauit; quam quidem petitionem sit pra modum Domino placuisse, quod ab ipso datum est responsam, d monstrat. f Dixit enim Dominus Salomoni. auia ponula Hi verbum boe, o non petist tibi dies muclus , nee diuitias, aut anima s inimicorum tuorum ,sed DL ti a Pitibi sapientiam ad disse endum iudicium, ecce feri tib fecundum semones tuos, ct dedi tibi eo sapiens, ct intel gem, in tantum ut nultas ante teflimilis tui fuerit, ns
Cum autem non omnibus datum sit hanc a Domino gratiam impetrare, e donum consequi, ut e CoeIo scilicet descendat Sapientia. quae mentes, animo'ud nostros instruat, & informet, eapropter Gymnasia, liberaliumquὰ Atrium Studia in unaquaqne bene disposta Republica adinventa, & instituta videmus, in quibus adolescentes ,& iuuenes scientiam , iurisque prudentiam addiscant i tunc enim , Platonis testimonio, g Ciuitates,& Regna optim ὀ gubernantur, cum sapientes, de intellia gentes gubernacula possident: quam quidem veritatem post alios multis comprobat rationibus, & scribentium monumentis, ac dictis Garzias Nastrili. θ vitidendus .
Hac igitur impulsus ratione Sixtus V. post Vniuersitatem Romani Gymnasii ab aere alieno viginti duorum millium scutorum, &alijs multis oneribus subleuatam , Congregationem pro cadem Vniuersitate Studii conseruanda, di augenda, rectequEadministranda instituit, i di quinque S. R. E. Senatores, & Cardines huic negociopr se cite facultates mox dicendas iisdem eoncesiit. Praeclaros Theologiae Magistros, Iurisconsultos egregios, liberalium Artium Pr sessores eximios undecumque , cum opus suerit, ad iuuentutem erudiendam euocent. Et quoniam ut Felinus k restatum habet P consciencia sine sapientia reputatur in si pida, scientia vero sine constientia diabolica est; morum igitur integritate , eruditione, &literarum eloquentia non minus quam peritia, usuque dicendi Praeccptores isti praestare debent. Quod etiam ab ethnicis mirum in modum expetitum Plutarchus I docet in haec verba. Prseeptores quaerendi pueris sunt vita probata ,
148쪽
NOTITIA CARDINALAT CAP. XV. CONGR. XIX.
Ditatu recta myutum se innitutione cte. Et a Iuliano Imperatore hoc sancitum
. singulis scientiam in Magistris pro meritorum ratione, Summo tamen Pontifice C., prius tonsulto , stipendia constituanta Constantini Imperatoris exemplo, s dum . m o M.to. ait. Mercedes et am erat, d alaria reddi itibemus, qtio Deiliti, liberati s ritidυ i . memoratis arnbtis multos infiittiani. C eod. ni. Et cum in. alma Vrbe pra: r alias discentium Seholas, Craecorum Maronitarum; Anglorum, Scotorum, O Neophilorum ingenti pontificum liberalitate, atque munificentia erecta sueripi Collegia , Scongruis dotata redditibus, in quibus sacrata Theologia, liberale'; Artes hebraice, graecρ, arabicd, & chaldaice edocentur; viliorum Collegiorum Alumnos ad literarum studia ardentiori animo complectcuda, quod ad Fidei Catholicae propagationem, de literarum ornamenta, & ingenia exco An ' Ina'me perunci, oportunC pro eorum putate, de prudentia, omni adhibitis sudio excitare curent, iisdem Cardinalibus iniunxit.. Praetere' um in P cipuis Christiani Orbis partibus Sancta Apostolica Sedes, Ut pia mater, insignes quasdam Vniuersitates, in quibus saerarum Literarum, Legum, dcubitum praestantissilua studia forent, in tutelam, & clientelam olim receperit suam, minarum Parisiientem, Oxoniensem, Bononiensem, Salamantinam, ut in eis scilicet ex Apostolicae beuis protectione bonarum Artium Studia tanto maiori cum fructu excolan tur, ipse quoque Sixtus N illas, & caetera Catholicas Vniuersitates pat rna beneuolentia complectens, nec ipsun Oxon ien seni deserens, sed ex intimo animi a se sectu ad matris greimum , & ad viam saIutis reuoeans,& summati noti lentia pros quens, ac sub Beati Petri Principis Apostolorum protectione iterum susciriens , ut earundem Vmuersitatum atque ad eas pertinentium negociorum apud Sedem AP stolicam curam gerint, illarumque necessitates Summo Pontifici ordine exponant, Vt eu ex paterna ctraritate opem , auxiliumque asterre possit k easque interdum pernteras vintcnt, ac Summi Pontificis nomine Catholicis viris Apostolicam henedi-ionem impartiantur, illisque vi prospera cuncta eueniant saliis vero spiritum sanioris consilii a De0 optimo deprecentur, iisdem Cardinatibns, cidemquc Congre
gationi impoluit. Hactenus Sixtus V.
dium, seu potius Vniuersitatem hanc Rcimana esse, relictis, Ah tam is ' δ40ςpto adduci posse titio Valent . Valent & c,ratianam cor timuini h my 'fm Vrbis rescripto , e iisdem Vale ta& Valere III. - ψω. D . ut Holoander obseruat . in mani sestum est r quid edim ab H , qui discendi cupiditate ad Urbem veniunt, seruandum esset, Im- , A ratorςS uti Peculiari lege sanxerunt.
n acrita C primantur, Magistro census proserant.
, /00: PQit id tempus qui neglexerit spones remeare, sollicitudine Pr,
lecturae etiam imparatus ad P4triam reuertatur. . τοῦ
Non , Ne Persu 'orie haec curentur, ossicium Censuale Praefectus Vrbi commo moneat, ut per 1ingulos menses, qui vel unde veniant, quiue sint. pro ratione tempor, Pyri aut, vel ad caeteras Prouincias remittendi breuibns comprehendat. D cimo. SimiIc aute in breues etiam ad In i erratoris scriniam tulis annis dirigantur, quia meritis singuloru insti tutionibus compertis,utru quandoque Rei publice
iiDt nccc furit,i a diis tur. Hscrilantin.& alii Imperatores. . is utinam in d; cunc in non abiit leat; multi namque hodie nomine tenu&distipuli parcntum
149쪽
non deciperent, patrimonium non dilapidarent, & loco honoris, ae laudis ignominiam , de dedecus in Patriam non reportarent. Sed reuertamur in viam. Post biennium , Modesto, & Arintheo Coss. anno scilicet ab Orbe redempto 374. iidem Imperatores Clearco P. V. rescripserunt, quatuor Giscos, di tres Latinos scribundi peritos ad Bibliotheea: c odices componendos, vel pro vetustate reparandos eligendos esse . a Theodosius vςro , & Valςnt. quae circa Magistrorum electionem , & omcium gerenda erant, legem dixerunt; b quae haec habet in summa . Magistros undecumque discipulos colligentes in cellulis, eosdemque Postea ci cumserentes ab ostentatione vulgari amouendos praecipiunt: priuatim vero, ipsis tantum distipulis vacantes non prohibenxur. . . . . O. OIQui intra Capitolii auditorium constituti, publicis scilicet lectionibus audieti,
priuatarum aedium studia sibi interdicta esse cognoscant; si secus lacerint, priuilegijs
deserantur, . lMagistrorum autem numerum ita praefinitum habes. Oratores numero tres. Grammatici decem, in his etiam, qui facundia graecitatis pollere noscuntur Quinque numero sint Sophistae ,&Grammaticiaeque decem. Qui Philosophiae arcana rimetur, unus. Qiu iuris, ac legum sormulas pandant, duo I Itaut unicuique lota specialiter deputata assignentur, ne discipuli sibi inuicem possint obstrepere, vel Magistri: neue linguarum confusio permixta, vel vocum aures quorundam,aut me res a iiudio literarum auertat. Hacten Imperatores. Ex quibus etiam colligere fas est, locum lectionibus constitutum , quem hodie Sapientiam vocant, ubi scilicet Doetores, & discipuli ad scientias audiendas, de
viscendas conuςniunt, antiquitus in Capitolio suisse, quod ex lectura Sanctionis
sed N postquam in Elix Roma gentium domina in praedam, S direptionem uarbarorum exposita suit, liberalium Artium adhuc Studium in ea seruatum fuisse , Cassiodorus , e dum Theodorici Cothorum Regis nomine Symmaco viro patritio scribit , in haec verba insinuat. Spectabilis Vatinianus in SWae ana Citi tale cons Hens reuertis ad lumes proprio unlisauit qui Hudiora ea a liberossuos ad Goma na Ciuitatem deduxit. Suos ii, iris magn centia tua ex nostra continens Pone in supradicta Vrbe faciat commorari; nee illis sereat ante discedere, nis θος noli rproloquatur astus Ita enim di illis stadiorum prosectus aequiritur Nosse tu sonis reuerentia tu diiur. Non se .issi raraeuare sirim, quod drauit e e --tiuum. Nulli sit ingrata Roma, quae dici non pote u aliena. IEa eloqVentia in mura mater, it a virtutum omnium latissimum templum. Sentiaturpi.3ne, quos clarum eis; non e gratia esse ereditur , cui babitatio tanta Praestatur- Haetemus. s. v Cassiod. hic d videndus est etiam de ijs, quae Athalarici Regis nomine Senati Vrdis
Sed quae barbarorum saeuitia non potuit, ehu iterum in stella Roma tuorum eluia
insania rapuit: nam ut Solon e cecinit. Non Urbem Superi cupiunt euertere nos ram ,
Et nobis nsisint Numini D fauentlas, sed Patriam sceleratis mentibus vltra Conantur Civis dilacerare Dam Nam pretis qtiidam Cendunt legemq: Frim;
Aurum qui nulla iure , modoq; petust. Saeuitiam exercent, rapiuntq; urannida qui amra ut ιι ει ι Ciuibus arma dolor. . . . za non Iustirta Iormidant numen ,o iram
Consilis Superum, qua dea semper ario. Hac oculis eernit ostilantibus omnia facta,mmo putet sal i numina posio deum. Et quamuis poenas differt aliquando, tacetq; Mente tamen memori facta nefanda notat, Exigit, ct tandem poenas, non Regna, nee Urbes
EFugiunt clades, quas meruere graues.
Hinc Urbs diuitilli quondam, imperio quὸ supcro, breuis patitur triuia iura mo .
150쪽
NOTITIA ICARDINALAT. CAP. XV. CONGR. XIX. io
Haec , & alia videnda scripsit Solon, cuius etiam meminit Demosthenes . a Sed relictis Graecis, S ethnicis, qui solo naturae luminc ducti, multa quidem, etiam a nobis vera Christi Fide illustratis non spemenda, tradiderunt; alia sunt legenda, quae Diuus Bernardus , contra Romanos , seu potius Romanenses sui temporis Cines . monumentis consignauit, quae omittimus, & satis ad rem nostram esse putamus, si temeritatem, impietatem, petulantiam, qua aliqui Romani Cives in Pontifices Maximos veros Christi Vicarios usi fuerunt,in causa fuisse, ut Ciuitas ipse iuxta supra r qatam solonis sen tentiam, quamuis immortalis, de terrarum domina a multis dicta, in squaliorem, ac sordes, taceo seruitutem turpissimam, prolapsa, & abiecta fuerit, ostendamus i itaut ab illis ipsis, quos antea iniuriis, de contumeliis aflacerant, superbam subiiciendo ceruicem, pristinam dignitatem, studiorum,ac literarum ornamentum agnoscere,& acceptum serre cogantur. -iste enim legimus, e Innocentium IIII ex Flisca nobili Familia ex Duaniae Comitibus Ortum, ad conlinune omnium commodum, de profectum paterna sollicit idine
apud Sedem Apostolicam, ad quam ex diuersis Mundi partibus multi confluunt, B Iuris diuini, te humani, canonici videlicet,de ciuilis Studiu instituisse, de ut studentes tu scholis ipsis penes eandem Sedem talibus priuilegiis, liberalitatibus ,& immunitatibus gaudeant,quibus gaudent studentes in sicholis,ubi generale regitur Studium,& integros prouentus suos ecclesiasticos, sicut illi, recipiant, statuisse. Et iure qui
dem merito, nam ut Iustinianus Imperator d Ioanni beatiss ac sanctiis Archiepistopo, de Patriarchae veteris Romae scribit, legum originem anterior Roma sortita est & ideo Staphileus e Studium Romanum nobilius, ac magis antiquum aliis uniuersalibus Studiis appellat, quamuis bonos Ptoses res, seu Lectores suo tempore non extitio indicet, de rationem propter tenuitatem itipendiorum afferat, dum ait. Utinam essent bona falaria, quia non deseerent boni Lectores uxta Hud sint Meeti Nates , non deerunt macri, Marones. Haec Staphileus . Qua ratione forsan motus
C Leo X. f ea conditione Populo Romano gabellam vini cor cessit,ut falaria Lectoribus Studii soluerentur: de ante ipsum Athalaricus Rex Gothorum, Cassiodoro g
Post Innocentium IV. Bonifacius VIII. natione Hernicus,patria Anagninu S, codeanno duo erexit Studia generalia , alterum in Ciuitate Firmana Prouinciae Marchiae, nomae autem alterum; licet hoc etiam ante sexagesimum, plusve minu S annum ab Innocentio, ut diximus, diuini, de humani iuris initium habuisset. Bonifacius ergo diligenti eum fratribus sits S. R.E. Cardinalibus deliberatione praehabita, se ipsorum
coli silio, te Apostolica auctoritaeo Rom. perpetuis suturis temporibus generale
Studium in qualibet facultate voluit extare , dc vigere; Doctoribus , & Studentibus bidem priuilegia, liberalitates, de immunitates,quibus in aliis Studiorum Vniues D sitatibus docentes, Ze Studentes potiuntur, oc gaudent, concessit, de impartitus suit.b Ut autem priuilegiorum aliqua magis expressa notitia haberetur, in eadem ereiactionis Constitutione quae sequuntur, expressit . - Doctores, & scholares ad forum Capitolinum inuiti non trahantur, siue ciuilis, sue eriminalis causa sit, homicidio tamen excepto, super quo contra clericos Vic rius Papae, contra Iaicos Senator Vrbis procedat s.2. A quocumque vectigali, collecta , siue impositione sint immunes. ν, 3. Doniorum pensiones a peritis electis taxentur; si primi ditantiant, eligatur tertius. , Scholares peregrinantes coram Doctore, seu Magistro conueniantur: Rectores a Doctoribus, 3e scholaribus electi causas ciuiles, dc criminales, leuiores tamen, intero ipses de Universitate cognoscant . o. sis
G Fructus Beneficiorum , de Pensiones c quotidianis distributionibus dumtaxat e ceptis lici id percipiunt. g. s.
- Ne super praemissis molestentur, Desensiores, de Protectores deputat Abbatem Monasterii S. Laurentii extra muros, Priorem Basilicae ad Sancta Samstorum, de Archipresbyterum Ecclesiae S.Eustacliij de Urbe, quibus has etiam literas direxerat p. 7. Contrariis quibustumque derogat. g. 8. Hactcnus Bonifactus - ' Et cum super enarratorum priuilegiorum validitate, de efficacia consultus aliquando clisset Oidradus, respondit, i Studentes Romae habere priuilegium percipiem disructus Beneficiorum suorum , de eos percipere , non obstante statuto Ecclesiae, Cod per annum faciant residen tiam; quia hoc statutum tollitur per clausulas gene-ιE Oa rates,