장음표시 사용
21쪽
CAPUT PRIMUM: sitissimo Alemano in lib. Hipp. de aere, Aristo- eli non esse multum in Problematis fidendum, quia problematice proponit quaestiones, & p--
lematice soluit ε, vel dicas cum Valles Arist. lo. ut de aquis medicatis, quales sunt aqua mellis,tςniculi, anisi,&c. Porro aquam n o alere, sed velliculum solum esse alimenti, et Hipp. et caeteri raestantissimi Medici dixerunt, ut docet Ori-
Iasius lib. s. Collect. qui veris plura circa hanc Paestionem desiderat, legat valles lib. 6. Controuer. c. 6. Contrariae tamen sententiae videtur
disse Cardanus, Ron deletius, Marcel. Donati &Quercet .in suo Diaetetico polyhistorico, ubi co
natur probare aquam omnino nutrire, cuius
haec sunt verba, Quicquid dicant alij aqua simplex frigida naturae vitalis,et alimentost est particeps , ut quae ad naturam sui elementi proxime accedat, quaeque benedictionis serat fructu, quam Deus illi impertitus est, cum iussit, ut quae producerent reptile animae viventis, &c, quae qui de benedictio permanet adhuc, & per-Manebis in finem iaeulorum . Huius aquae qualis fidem faciunt, quae construuntur priuata riuaria, ad pisces seruandos, qui licet voraces ant, et ea pret da aliosv piscium victitent, quali.
22쪽
s V A s ALUBRI POTV. est Lucius, & ingentes truttae, et id genus alii, tamen diu in vita perstant, citra ullam prςdam, sola aqua vitam fouentes, qu arat lis foret inutilis, si vitali omni spiritu,& alimentosa facultate destitueretur. Sed contra, est comunis fere om nia Medi com opinio, quam recte loco citato con firmat eruditiss. , alles necnon etiam Zacutus vir variς lectionis, et eruditionis lib. 2. de Med
Princi p. hist. pag. sit . ubi de hac re ingeniosissime pertractat . His ergo suppositis veniamus ad aquae delectum , et quae sit praestantior ad
hominis vitam coseruandam videamus, in qua re aduertendum, aquae bonitatem, quae uniuersis hominibus, tam sanis, quam aegris commo dissima est,et ad vitam maxime necessaria iudicandam ex gustu, visu, olfactu, iuxta Galeni sententiam lib. de ptisana c. s. et 4. Simplicium. c. 3. ex gustu quidem, quia nec aciditatem, nec salii tudinem, nec acrimoniam, nec aliam ullam
qualitatem debet referre ; ex visu, quia debet esse sincera, pellucida tenuium partium ; ex Ol- factu, quia nullam odorabilem qualitate debet
referre , quae nares feriat , ut autem quaenam, sit praestantior inueniamus omnes aquarum species percurrere debemus.
23쪽
Et in primis quod attinet ad pluuiales, quae tit Alexander Aphrodiseus, cur aqua pluuia le-llior sit cum ex mari hauriatur, quod graue est Respondet Alemanus in comm . ad lib. Hipp. de aere, aquis, & locis, spiritu agitatam essicile
aem, ac tenuem , & verum quidem est, pluuia es aquas esse leuissimas, dulcissimas, ac tenuisssimas, et splendidissimas , ut liquido constat ex Hipp. &Orib. lib. s. Collect. ad Iulianum c. r.& ex generatione ipsius aquae, Sol enim, inquit Hipp. in lib. de aere, quod in primis est in aqua tenuissimum , et leuissimum, siursum educit, et tapit l, Caeterum docent Hipp. Oribas et Paulus, huiusmodi aquas citissime putrescere clicet Rotarius dicat putrescere solam aquam pluuiam ,
procellosa est vude Ualturius in lib.de re
militari damnat eos, qui probant aquam im imum , ex eo quod sit leuissima; hac enim ratione dicebat, grandines, et niues in aquam so-urae praeferri deberent, quae tamen ab Hipp.repudiantur, nam ut inquit Gell. lib. I9. c. J. cum aqua frigore congelatur,manet quod graue est,& solidum, evaporat, quod est leuistimum; aquae ergo pluu iae cum iacillime putrescant, prauurn habent odorem, quod ex pluribus per
24쪽
. CAPUT FR MEUM. mixtae, & collectae sint , unde ex Hipp. opus habent ut decoquantur, et excolentur, sin minus raucitatem eam bibentibas facere assirmauit,& vocis grauitatem, quod his verbis docuit ori
basius ; Quaedam aquae de pluuia, loquitur , fac junt vitta in gutture, tusses mouent, raucitate, grauedinem, cui assentitur . Paulus Plin. lib. 3 1.
c. 3. loquendo de aqua pluuia, ipse quoque doces facillime ipsa putrescere, et minime dura re in nauigatione scribit ; in bilem facile verti, tradidit Aetius, sed loquitur ex sententia Russi, nam ii aquae natura consideretur, facile quilibet intelliget impossibile esse, aquam, qua aqua est in bilem verti, et tantum abest, ut bilis generationi praebeat occasionem, ut potius sit illi temperamento aduersissima, cum sit frigidissima, et humidissima, bilis vero omnium, qui sunt in
nostro corpore humorum, calidissima, atque siccissima ; videndus eruditissimus Sept alius in Commet 3. tex. 2. lib. Hippocr. de aere, aquis,&locis, qui acerrime tuetur,nec aqua simplicem, nec potabilem hac nostram, et permixtam veristi posse in bilem; cum vero Hipp. et Galen. mul tis in locis aquam dixerunt amarescere, bile scere ; doctissime respondet, duplici ratione dici
25쪽
c AreT PT IMUM. posse aquam biliosam ,& eandem amatescere , vel quia biliosis excremetis admiscetur, qua ratione amarescit, & auget excremetorum quantitatem , unde aucta quantitate, tum ob aquae Iiquiditatem, tum ob acrimonia,et subtilitatem poterunt facilius permeare, et effectus bilis pro. ducere Altera ratione dicebat,aqua biliosa dici potest, & bilem augere, ubi fuerit medicamen. tosia, et alicui rei permixta, quae facile bilescat, quales sunt aquae sulphureς,alumino aut simi-Ies . Inter pluuiales autem Hipp. laudat ea
6. epidem. se l. 4. tex. II. quae ab aethere cur tonitru excreta est,eam enim temporariam vocat, procellosam malam, quod etiam confirmare videntur Gal. Auic. Paulus Oribasius. Theoplitastus scribit imbrem nocturnum praestar
diurno Aquam pluviam sore saluberrimam si
fictilibus tubis in contectam cisternam ducatur testatum reliquit Columella. Censent Russus Ephes.Iulius Alexandrinus,et Baccius in primo de Thermis c. s. Pluuias aquas, nobilitate, au praestatia fontanis quibuscumque esse prsserendas ; quod verum esse videtur, si sola leuitas, et tenuitas spectetur; sed cum ex terra per calorem . varij attollantur vapores, pluuijsque materiam,
26쪽
,4 GAPUT FRIMUM . , praebeant, non plane purae hae aquae videntur ἰqua decaussa sunt etiam putredini obnoxiae, at, que idcirco valetudini commodiores sunt fontanae purae, ut dicetur; Hoc autem de aqua pluuia notandum est, eam esse stipitcq facultatis, ut docuit Sept alius, unde ab Auic. Paulo, et Aetio in fluxu ventris probatur,& medicamentis ocularibus syncera pluuialis secundum Hipp. perhibetur utilis, nacta scilicet modicam siccitatem citra calorem. Quod attinet ad fluuiales, Hae aquae omnes malae sunt, Nili aqua excepta, haec
enim omnibus virtutibus exornata est. Fluuio rum aute aqua maxima ex parte fontana est, evfontibus. n. pluribus cossuentibus flumina solet oriri ; quoniam vero non omnes fontes fluentes in eundem fluuium eiusdem plane sunt naturς, mixtam habent naturam aquς fluviatiles. Hi p. in lib. de Aere docet, quod calculo maxime ten tantur, renum morbis, urinae stillicidio, & coxendicum assectionibus corripi utur, qui bibunt aquas de magnis fili minibus,&illae potissimum debent intelligi, quae e magnis fluminibus assumuntur, in quae alia deseruntur, nec immerito, quia longissimo tractu per varia terrae genera decurrunt,modo sabulum, modo limum, modo
27쪽
dAPUT PRIM e. rasilem, egnumque, arenam, argillam, et similia deportant, ex quibus morbi ab Hipp. enumerati, et alia passionum genera solent exoriri ;quibus ergo aesut saluberrimi fontes, et fluuia .li aqua uti cogantur, magna cautione, et prudentia uti debent, ne pro salubri vitiosam hauriant ; item E medio gurgite, plerumque fluminis alueo sumenda est, non ex littore, ratio est, quia, quae pleno flumine sertur, ob motum Solis, &splendorem, tenuior, dulcior, deiςcatior, atque salubrior existit, quae vero ex littore petitur cςnosa , grauis , sordida, lutulenta , ac proinde vitiosa est; obseruandum est ubi aqua
Juuiali utendum, ut prius quieta stet in hydrijs,pt quicquid impurum secum vehit, id ad fun-iu deponatur; sicut videtur esse mos apud Ronanos in aqua Tyberina; & sicut Reges Persa um suas Eulei, et Coaspis aquas secum afferre urabant, ita & Romani Pontifices, Paulus III. e Clemens Vll. alijque, ut relatum est, aquas Cyberinas quocumque item, unde a doctissi-ao Petronio probabatur, et a Baceta vocantur acom parabiles, oppositum tamen videtur sen- sse Card. in lib. de Prouidentia ex anni constiatione pag. 34. neque enim dicebat, tot Impe-
28쪽
ra DE SALUBRI POTV peratores latere id potuisset, quod des cata esset
bona, etsi decem annis maneat aqua Tyberina, non poterit spoliari metallica facultate, & sane Tyberim recipere, liburtinas medicatas aquas multas, tum sulphureas, tum etiam aluminosas certissimu est,ideoq. calculis generandis existimantur aquae Tyberis opportunae. Notabile iii est quod inquit Matthiol. lib. s. c. t x.& cofirmauit Monauius epist. 1 96. apud Schol Elu Tyberis aquam depurata per centum annos absque eo, quod putrescat, posse in vasis conteruari. Puteales aquae fluuialibus longe deteriores habentur, et a Plin.lib. 3 i. c. 3. improbantur, frigidae sunt, gre digeruntur, ut docet AetiuS, praesertim si earu ductus, aut minerales sint, aut ii mo,cςnoue obducti fuerint, huiusmodi esse solet putredinosae,nec mirum id viiij putealibus messe aquis, ut plurimum, quia hae non sua virtute prodeunt, sed aliena,& manu facta, scilicet euefossa terra per terrenos anfractus. Commem Ois
rabile est quod dixit Vlpian. quod aqua cisternae habet caussam, artem, aqua fontana natu ram, & quantum natura superat artem, tantum
aqua fontana cisterninam superexcellit. Vbi ergo pluuiales, et sentanae aquae defuerint, pu-
29쪽
cAPUT PRIMUM. 33ralibus utendum, sed quarum putei os Orie dim si fieri possit spectet, sitq. aperto, et patentigio expositum, non angustis locis conclusum,
ec puteus sordidi sit fundi, utilissimu est quod
a cisterna efficitur iniiciendo pisciculos vivos, d motum excitandum , sic enim euadit aquais 'iurior, et diutius salubris potest asseruari, necontrahit putredinem. Stagnantes aquae omnes, et palustres, longetessimae sunt, ut constat ex Hipp. in lib. de Aere, uec Gal. I. de tuend. sanit. cap. 13. Plin. lib. 3I.ap. 3. cum enim stent, aut pigro saltem motu noueantur, & sint limosae,et ut loquitur Septatus collectitis, facile putrescunt, sunt crassae, iurae, saepe malignae,ac pestilentes, unde bibenibus magna incommoda obueniunt, Ventricuus offenditur, humores corrumpuntur, nomiaro putridae, malignae, ac pestilentes febres exutantur, viscera obstruuntur,& varia fiunt ma-orum genera , quae loco citato recenset Hipp.
Aquae palustres, noxiae sunt in potu, ut docuit olumella lib. i. de re Rustica cap. s. & solum censentur i Theophrasto urilas ad irrigationes hortorum ; & hinc legimus Dioclem Medicum in Exercitu Darij eas decoquere solitum esseta,
30쪽
r DE S ALUB RI FO TU iniecta argilla, & ouorum album inibus, & mox transfundere , Solinum eas percolare consueuissise cum argilla. Nec verae palustres sunt maxi. intillae Nili collectiones, in AEgypto, quas ex Rufio probat Oribasius adpotum, quia non pu trescunt aestate, & hyeme, et quodam motu agi tantur . Unde Homerus Od. 4. aquam a Ioue venientem Nilum appellat. Et Gen. 2. ponitur Nilus inter . flumina Paradisi terrestris. Damis natur ab Hi p. in lib. de Aere aquς ex niue,& gla cie,& vocantur ab ipso pesi1mae, sunt enim crassi 1ae, nam ut dicebat congelatione quod leuissimuest evanescir,&expirat,praeterea insignis earum frigiditas, lςdit ,&afficit ventriculum, etsi vero iuuenes robustiores eius noxam, non mox percipiant ingrauescente aetate, eam sentiunt, &articulorum, neruorum, viscerum q. morbos tales contrahunt, quos non facile vincunt. Ille
ergo, qui fuerit sanitatis obseruantissimus, figlicius utetur aqua sontana; nec Rasis audiendus dicens aquam magnorum fluminum meliorem esse fontana, na satis redarguitur ab Auer. Aqua enim fontana, ut docet Gal. t. de tuend. sanita' cap. I I. Paulo lib. .c 3. Auerrae 3. colliget 37. alijs omnibus est praeferenda, ut quae nimirum