장음표시 사용
11쪽
lectione omnium operum sancti D0ctoris, inveniri 08Sunt. In his tamen opusculis, omnibus latentibus, exqui Sitae ae e niti0ris Scientis thesaur0 D. Thomas effundit. Non raro quae in Summis breviter pr0posita sunt aut etiam silentioi Pan Sita, in opusculis copios traduntur, perpoliuntur. Ita fit ut S. Doctor, sui ipsius si delis et optimus interpres, cumulate mentem Sati et lectoremque studiosum ad redon ditiorem Veritatis intolligentiam informet. Quae in nostra c0llectione novis typis describantur Tliomae
opuscula omnino authenti ea Sunt. Volumen primum Secundum et tertium opuscula theologica continent. In hoc primo volumine sequentia opuscula prodeunt
U Compelirium Theologio ad Fratrem Reginaldum
10 Contra errore si oecorum Opu Se I). In opusculorum partiti0ne ordinem logicum doctrinae, quantum fieri potuit, secuti sumus. Saepe plurima pu Seula idem argumentum pertractant, licet non semper Sub eodem respectu neque eadem disputandi ratione. Caeterum Pit admodum utile de eadem materia plures l0008 inter Se conse Pre, ut eximii Auctoris sententia perseetius intelligatur, ae tandem doctrina magis plena comparetur atquis di 8 tincta. Quae enim in uno l0eo Sanctus Thomas raptim attingit uel circumscripte et paucis proponit, in ali fusius volvit, Ob Seu Paillustrat, lacunas explet, limatioribus verbis utitur. Haec omnia diligens lector experientia comprobabit. Nihil omisimus ut hujus oditionis textus quam emendati S-sime excuderetur. N aliquid tandem desiderandum Superesset, iis qui sese in disciplinam et client0lam Doetoris Angelici tradiderunt, peramanter suademus ut vitae S. Thomae
12쪽
Aquinatis s0rem delibent apud Jacobum Echardum Semptore Ord proeli tom. I, cuju eruditum commentarium nosmetipsi aliquando et alio loco, in lucem edere, propositum decretumque habemuS.R0liquum est ut de quadam quaesti0ne hermense utica pauca
dicamus. In Compendi theologiod, cap. CXXIV al. CCXXIl), et in Espositione Sulli tutio=nis Angeliog, cap. I S. Thomas de conceptione B Virgini S Mariae eo m0do loquitur, qui pluribus non visus est cum dogmate a Pi P. I nuper Ofinito convenire. Certe nemini dubitandum est quin si Angelicus nostra aetate scripsisSet diligenti SSi me a dilucido expressisset insigne Dei pars privilegium. Quidnam autem evera senserit S. 0et0 de immaculatae Virgini C0nceptione, notiost facit definire. De hac salebrosa quaestione legi possunt Joannes a S. Thoma, De approbutione doctring S. Thoram, disp. II art. II, et H murter, The0log. 0gmsit conFend. io m. II, n. 46T-470, qui mentem Angelicii0etoris, ut 0bis videtur, prudenti SSi me Xquirunt. Liceat tandem verbum facere de opusculo quod in h0030- lumine decimo loco ponitur, inseribiturque Contru errores Groecorum Eo in opere plurima de silet 0gmata de Prodes si0no Spiritus sancti, de Romani Pontifici primatu de Purgatorio, etc. egregie exponuntu ac Vindicantur Fatendum tamen est sanetum Doetorem non Semel sub nomine Patrum graecorum plurima attuliSSe teStimonia, quae recentiores criti ei unanimi consensu inter Spuria rejiciunt. Haec Thomas sua aetate logebat in quibusdam c0dicibus, imo in pu Sculo quod ipsi Urbanus P. IV mittendum curaverat. Non nisi latinam
Versionem Sanctus Doeto Vidit, eamque non una Vice minus accuratam signis eat. Numquid eidem est Vitio Vertendum, qu0d horum testimoniorum authentiam ad Xamen non Oe
verit, aut fraudem Statim deprehenderit Caeterum in postremo pere Summa Videlicet theologicst, praedictas auctoritates uspiam ast eri quinas. Lege De Rubeis, De gestis et seriptis . homoe di 88eri. XVII, cap. II, Venetiis, 1 50, pag. 0 Sq. Faxit Deus ut labor a nobis Susceptus fovendo optimarum disciplinarum studio insorviat, necnon in Ecclesiae utilitatem divinique n0minis Horiam cedat l
13쪽
ATERN Patris Verbum tia immensi late universa comprehendens, ut h0minem per peccata min0ratum in celsitudinem divinae gloriae revocaret, breve fieri v0luit n0Stra brevitate assumpta, non sua deposita majestate. Et ut a caeleStis verbi capessenda doctrina nullus excusabilis redderetur, qu0 per studi0Sos dissus et dilucide per diversa Scripturae Sanctae Volumina tradiderat, pr0pter occupatos sub brevi summa humanae Saluti doctrinam conclusit. Consistit enim humana salus in Veritatis cognitione, ne per diversos errores intellectus obscuretur humanus in debiti finis intontione, ne in debito fines sectand0, a vera felicitate deficiat injustitiae observati0ne, ne per Vitia diverS S0rdescat. Cognitionem autem veritatis humanae Saluti neceSSariam brevibus et paucis fidei articulis c0mprehendit. Hinc est quod Apost0lus ad Rom. . dicit Verbum abbreviatim faciet Deus super terra. Et hoc quidem est Verbum fidei, qu0d praedicamus. Intentionem humanam brevi oratione rectificavit, in qua dum n0 orare ducit, quomodo nostra intentio et spes tendere debet, Stendit. Humanam justitiam quae in legis observatione consistit, uno praecept charitatis consummavit : Plenitudo enim legis est dilecti0. Unde Apost. 4. Corint. 13, in fide, spe, et charitate, qua Si in quibuSdam Salutis n0strae com-pρndiosis capitulis totam praesenti vitae persectionem consistero docuit, dicens : Nunc autem manent des, spes, huritas. Undo haec tria sunt, ut Beatus Aug. dicit, quibus colitur Deus. Ut igitur tibi, fili carissimo Reginalde, 0mpendiosam doctrinam do
14쪽
2 THOMAE AQUINATIS OPUScULA Christiana Religi0ne tradam, quam semper prae oculis p08Si habere, circa haec tria in praesenti opere t0ta nostra Versatur intenti0. Primum de fide, secundo de Spe, tertio vero de charitate agemus. Hoc enim et Apostolicus ordo habet, et ratio recta requirit. Non enim amor rectu esse posset, nisi debitus linis spei Statuatur, nec haec esse p0test si veritatis agnitio desit. Primo igitur necessaria est fides, per quam veritatem c0gn0ScaS. Secundo Spes, per quam in debito sine tua intentio collocetur. Tertio, neceSSaria eSt charitas, per quam tuus assectus totaliter ordinetur.
Fides autem praelibatio quaedam est illius cognitionis, quae nos in futuro beatos acit. Unde et post dicit, quod est substantia sperandarum rerum, quasi jam in nobis Sperandas res, id est suturam beatitudinem per modum cujusdam inchoationis subsistero saciens. Illam autem beatificantem cognitionem circa duo cognita Dominus consistere doduit, scilicet circa divinitatem rinitatis, et humanitatem Christi, unde ad Patrem loquens, dicit : Haec est vita terna, ut cognoscant et Deum, etc. Circa haec ergo duo tota fidei cogniti versatur, scilicet circa divinitate mori nitatis, et humanitatem Christi. Nec mirum, quia Christi humanitas via est qua ad divinitatem pervenitur. Oportet igitur et in via viam cogi OScere, per quam poSSit perveniri ad finem, et in patria Dei gratiarum actio Sufficiens non esset, nisi viae per quam salvati Sunt, cogniti0nem haberent. Hinc est, quod Dominus discipulis dixit χι ito ego vado scitis et tum stitis Circa divinitatem vero tria cognosci oportet. Primo quidem essentiae unitatem: Secund0, personarum trinitatem tertio divinitatis essectus.
circa essentiae quidem divinae unitatem, primo quidem credendum est Deum esse, quod ratione conspicuum est. Videmus enim 0mnia quae moventur, ab aliis moveri, in seriora quidem per Superiora, Sicut elementa per corpora coelestia, inseriora a Superi Oribus aguntur. II 0 autem in infinitum procedere impossibile est.
15쪽
I. AEOMPENDIUM THEOLooIAE 3 Cum enim omne ti0d movetur ab aliquo, sit quasi instrumentum quoddam primi moventis, si primum m0vens non it, quaecumque movent, inStrumenta erunt. Oportet autem si in infinitum procedatur in moventibus et motis, primum movens n0n SSe igitur omnia in simila moventia et mota erunt instruitienta Ridiculum est autem etiam apud indoctos, ponere instrumenta moveri non ab aliquo principali agente. Simile enim est hoc, o si aliquis circa constitutionem arcae, vel lecti, p0nat Serram, vel securim absque carpentario operantem Op0rtet igitur primum movensesso, quod sit omnibus supremum, et hoc dicimus Deum.
Ex hoc apparet, quod necesse est Deum moventem omnia immobilem esse. Cum enim Sit primum m0Vens, Si moveretur, ne-c0sse esset Seipsum vel a Seipso, vel ab alio moveri. Ab alio quidem moveri n0 p0test, oporteret enim esse aliquid movens prius eo, quod est contra rationem primi moventis A seipso autem si movetur, hoc potest esse dupliciter Vel quod secundum idem sit movens et m0tum, aut ita qu0 secundum aliquid sui sit movens, et secundum aliquid, motum. Horum quidem primum esse n0n potest. Cum enim Omne quod movetur, in quantum hujusmodi, si in p0tentia, quod autem movet, sit in actu, si secundum idem eSSet movens et motum, Oporteret quod secundum idem esset in p0tentia et in actu, quod est impossibile. Secundum etiam esSenon potest. Si enim esset aliquod m0vens, et alterum motum, non esset ipsum secundum se primum movens, sed rati0ne suae pariis quae m0vet. Quod autem Si per se, prius est e quod n0neῖ per se. Non potest igitur primum movens esse, Si ratione suae partis hoc ei conveniat. Oportet igitur primum m0vens omnino immobile esse. Ex iis etiam quae moventur et movent h0c ipsum considerari potest. Omnis enim motus idetur ab aliquo immobili procedere, qu0 Scilicet non movetur secundum illam speciem motus. Sicut videmus quod alterati0nes, et generationes, et corruptiones, quae sunt in istis inferioribus, reducuntur sicut in primum movens in corpus coeleste, quod secundum hanc speciem motus non movetur, cum sit ingenstrabilo et incorruptibile et
inalterabile. Illud ergo quod est primum principium omnis motus, op0rtet esSe imm0bile omnin'.
16쪽
Ex hoc autem apparet ulterius Deum esse aeternum. Omne enim quod incipit esse, vel desinit, per motum, vel per mutationem hoc patitur. Ostensum est autem, qu0 Deus est omnino immobilis est ergo aeternus.
Quod Deum rase per se est necessurium.
Per hoc autem ostenditur, quod Deum esse sit necessarium. Omne enim quod possibile est esse et non ess0, est mutabile sed Deus est omnino immutabilis ut Stensum est, ergo Deum non est possibile esse et non esse Onan autem quod est, et n0 estp0ssibile ipsum non esse, necesse est ipsum esse quia necesse esse, et n0 possibile non esso, idem significant Dergo Deum esse est necesse. Item, omne quod est possibile esse et n0 esse, indiget aliquo alio quod aciat ipsum 880, quia quantum est in se se habet ad utrumque : quod autem facit aliquid esse est pilus eo ergo omni qu0d est possibile esse et non esse est aliquid prius leo autem non est aliquid prius, ergo n0 est poS- sibile ipsum esse et n0 esse, sed necesse est eum esse. Et quia aliqua necesSaria Sunt, quae suae neceSSitatis causam habent, quam oportet ei esse pri0rem, Deus qui est mnium primum, non habet causam suae necessitatis unde Deum esse per seipsum
Quod Deus semper est. Ex his autem manifestum St, quod Deus est Semper. Omns enim quod necesse est eSSe, Semper eS quia quod n0 possibiluest non esse, imp08Sibile est non Sse, et ita numquam non est :sed necesse est Deum 8Se, ut osten8um est; ergo Deus Semper est. Adhuc nihil incipit essρ, aut desinit nisi per m0tum, vel mutationem Deus autem omnino est immutabilis, ut probatum est. Impossibile est igitur, quod esse incoeperit, Vel qu0MeSse desinat. Iim omne quod non Semper suit, si esse incipiat, indiget aliquo
17쪽
quod Sit ei causa essendi. Nihil enim seipsum educit de potentia
in actum, vel de non 880 in esse : Deo autem nulla potest e SSucausa SSendi, cum Sit primum ens cau3 enim pri0r Si cauSalo, necesse est igitur Deum semper fuisse Amplius, quod c0nvenit alicui n0 ex aliqua causa extrinseca, c0nvenit ei per SeipSum ess autem Deo n0n convenit ex aliqua cauSa extrinSeca, quia illa causa esset eo prior Deus igitur habet es8 per seipsum sed ea quae per Se Sunt, Semper Sunt, et ex neceSSitate igitur Deus
Quod in Deo non egi aliqua Successio.
Per h0 autem manifestum est, qu0d in De n0n est aliqua Successio, sed ejus esse totum est Simulci succeSSi enim non invenitur nisi in illis quae sunt aliqualiter m0 tui subjecta, prius enim et posterius in motu au Sant temporis successionem meus autem nullo m0d est m0 tui Subjectus, ut Stensum St, 0 igitur ostin Deo aliqua successio, sed ejus esse est totum simul. Item, Si
alicujus SSe non est totum Simul, 0portet quod ei aliquid de perii op0gsit, et aliquid advenire. Deperit enim illud qu0 transit, et advenire ei potest illud quod in futurum expectatur Deo autem nihil deperit, nec accrescit, quia immobilis est igitur esse ejus est t0lum simul. Ex his autem duobus apparet quod proprie est aeternus Illud enim pr0prie S aeternum, qu0 Semper St, et ejus esse Si totum Simul secundum qu0 Boetius dicit, qu0dpeternitas est interminabili vitae tota simul et persecta p0Ssessio.
Inde etiam apparet, qu0d opp0rtet primum m0vens implox esse. Nam in omni c0mpositione, oportet esse duo quae ad invicem se habeant sicut 0tentia ad actum. In primo autem movente Si est omnino immobile, imp0ssibile est esse potentiam cum actu nam unum quodque ex h0 qu0d Si in potentia, mobile est, impossibile igitur est primum moven comp0Si tum esse. Adhuc, omni comp0Sit necesS eS eSSe aliquid prius : nam componentia
naturaliter Sunt composito priora. Illud igitur quod omniumentium est primum, imp0SSibile est S S compositum. Videmus
18쪽
6 THOMAE AQUINATIM OPUScULA etiam in ordine eorum quae sunt composita, Simpliciora priora esse, nam elementa sunt naturaliter pri0ra corp0ribus mistis. Item etiam inter ipsa elementa primum est ignis, quod est simplicissimum. Omnibus autem elementis prius S c0rpus caeleste, qu0dia majori simplicitate constitutum est, cum ab omni contrarietate sit purum. Relinquitur igitur quod primum entium op0rtet
Sequitur autem ulterius quod Deus sit sua essentia. Essentia enim uniuscujusque rei est illud quod significat definitio ejus Η0c autem est idem tam re cujus est definitio, nisi per accidens,
in quantum scitisset definitio, accidit aliquid quod est praeter desinitionem ipsius : sicut homini accidit albedo, praeter id qu0d est
animal rati0nalo et mortale. Unde animal rationale et mortalo est idem quod h0m sed non idem h0mini albedo in quantum est album. In qu0cumque igitur non Si invenire du0, quorum unumeS per Se et aliud per accidens, op0rtet qu0 essentia jus sit omnino idem cum eo in Deo autem cum Sit Simplex, ut ostensumebi, non Si invenire duo, quorum unum Sit per Se et aliud per accidens,iportet igitur, qu0d 8Sentia ejus sit omnino idem quod ip3e. Item in quacumque essentia non est omnino idem cum recujus est essentia, est invenire aliquid per modum p0lentiae, et aliquid per modum actus, nam essentia Di maliter se habet ad rem cujus Si essentia, sicut humanitas ad 0minem : in Deo autem n0 est invenire p0tentiam et actum, Sed est actu purus est igitur ipse sua SSentia.
Quod Dei essentia non est utili quum Suum eSSe.
Ulterius autem necesse est quod Dei essentia non sit aliud quam eSse ipSius. In qu0cumque enim aliud est ess0ntia, et aliud esse Hus, p0rtet quod aliud sit quo sit, et aliud quo aliquid sit, nam per esse Suum de qu0libet dicitur quod est, per essentiam Veros iam de quolibet dicitur quid sit. Undo et definitio significans e SSentiam, demonstrat quid est res in Deo autem n0 est aliud qu0d est, et aliud quo aliquid est, cum non sit in eo c0mp0siti 0,
19쪽
I. - c0MPENDIUM THEOLOGIAE Tut ostensum est, n0 est igitur ibi aliti ejus essentia quam Suum eSSe It m, OStensum est quod Deus eSt actus purus abSque alicujus p0tentiali talis permistione, op0rtet igitur qu0d ejus fgentia Sit ultimus actus iam omnis actus qui est circa ultimum, Si inpotentia ad ultimum actum Dultimus autem actu e S i pSumeSSe. Cum enim omnis motus sit exitus de potentia in actum, p0rtet illud essu ultimum actum, in quod tendit omni m0tus, et cum m0tus naturalis in h0 tendat, qu0d St naturaliter desideratum, oportet 0 esse ultimum actum, qu0d omnia desidera ut 40c autem S Se, 090rtet igitur, qu0d SSentia divina, quae est actus purus et ultimus, Sit it Sum e SSe.
Quod Delis non e3 in siliquo genere Sicut Species.
Hinc autem apparet qu0 Deus n0 sit in aliquo genere sicut species. Nam disserentia addita generi constituit speciem, ergo cujuslibet speciei essentia habet aliquid additum Supra genus Sed ipsum S Se quod eSt esse Dei, nihil in se continet, quod sit alteri additum Deus igitur n0n est species alicuju generi S. Item,
cum genus c0nlin0at disserentias potestate, in omni constituto ex genere et disserentiis es actus permistus potentiae : Stensum est autem Deum Sse purum actum abSque per mi Stione p0tentiae. Ν0n est igitur ejus essentia constituta ex genere et disserentii S, et ita non est in genere.
Ulterius autem ostendendum est quod neque p0ssibile est Deum esse genus. Ex genere enim habetur quid est res, non autem remeSSe, nam per disserentias specificas c0nstituitur res in proprio ess S0d 0 quod Deus est ipsum esse, imp0ssibile Si ergo qu0d Sit genus. Item, omne gelius disserentiis aliquibus dividitur: ip8iu autem esse, non est accipstro aliquas disserentias disserentiae enim non participant genus nisi per accidens, in quantum species constitulae per disserentia genti participant : non pote Stautem esse aliqua jsserentia quae non participet SSe, quia n0nens nullius est disserentia. Impossibile est igitur, quod Deus sit genus de multis speciebus praedicatum.
20쪽
Quod Deus non est aliquet species praedictu de multis indimiduiS.
Neque est possibile, quod sit sic iit una species de multis individuis praedicata Individua enim diversa quae conveniunt in una essentia speciei distinguuntur per aliqua, quae Sunt praeter eSSentiam Speciei, sicut h0mines conveniunt in humanitate, sed distinguuntur ab invicem per id quod est praet0 rati0nem humanitatis io autem in Deo non p0test accidere, nam ip8 Deus est Sua Ssentia, ut ostensum est. Impossibile est igitur, quod Deus sit species quae de phiribus individuis praedicetur. Item, liti a iudi vidua sub una specie contenta disserunt Secundum Sse, et tamen conveniunt in una SSentia. Ubicumque igitur Sunt plura individua sub specie una, oportet quod aliud sit esse, et aliud essentia speciei in Deo autem idem est Sse et essentia, ut OStensum est. Impossibile est igitur, qu0 Deus sit quaedam pecies de pluribus praedicata.
Quod neeesse est dicere Deum esS olim.
Hinc etiam apparet, quod necesse eSt unum Deum S0lum Sse. Nam si sint multi dii, aut aequivoce, aut uni voce dicuntur. Si aequiv0ce, hoc n0n est ad propositum nihil enim prohibet quod nos appellamus lapidem, alios appellare Deum. Si autem uni Voce, oportet quod conveniant vel in genere, vel in Specie ostenSumeS autem, quod Deus non potest esse genus, neque Specie plura sub Se continens, impossibile est igitur esse plures De0S. Item, illud quo essentia communis individuatur, impossibile Si pluribus convenire : unde licet possint esSeilii res h0mines, imp0SSibile tamen est hunc hominem esse nisi unum tantum. Si igitur essentia per se ipsa individuatur, et non per aliquid aliud imp08sibile est qu0d pluribus conveniat: sed essentia divina per Seipsam individuatur, quia in Deo non est aliud essentia et quod est, cum StenSum sit quod Deus sit sua essentia, impossibile est ergo, quod sit Deus nisi unus tantum. Item duplex est m0du quo aliqua larma potest multiplicari, unus per disserenitas, sicut