Opuscula selecta

41쪽

CAPUT LIV.

Quod hujusmodi relationes no=ι sunt occidentaliter

inhoerentes. N0 est auisti possibile quod sint accid0nt aliter inhaerentes, tum quia operatione ad qua Sequuntur directe relationes sunt ipsa Dei substantia, tum etiam quia Supra ostensum est qu0d in Deo nullum accidens esse potest. Unde si relati0nes praedictae realiter sint in Deo, oportet quod non Sint accidentaliter inhaerentes, Sed subsistentes. Quomodo autem id qu0d est in aliis rebus accidens, in Deo substantialiter eSSe40SSit, ex praemi SSi manifestum eSt.

Quod Fer proedictas relationes in Deo pergo nulla distinctio constituitur.

Quia ergo in divinis distinctio est per relationes qu0d non accidunt, sed Sunt SubSi Stentes, rerum autem SubSistentium in natura quacunque intellectuali est distinctio pers0nalis, necesse est quod per praedicias relationes in De0, personalis distinctio constituatur. Pater igitur et Filius et Spiritus Sanctu sunt tre perS0nae, et similiter tres hypostases, quia hyp0stasis significat aliquid subsistens completum.

Quod impor3ibile est plurta pergonas esse in disinis

quam tre3. Plures autem in divinis personas tribus esse impossibilo est, cum non sit possibile divinas personas multiplicari per Substantiae divisionem, sed solum per alicujus processi0ni relationem, ne cujuScumque proceSSionis, Sed talis quae n0 terminetur ad aliquod extrinsecum. Nam si terminaretur ad aliquod extrinsecum, n0n haberet naturam divinam, et Sic non p0SSet eSSe persona, aut hyposta Si divina Proce SSi autem in Deo ad exterius non terminata non p0 te S accipi nisi aut Secundum operationem intellectus, prout procedit Verbum aut Secundum operationem

42쪽

50 THOMAE QuiNATIM OPUScULAV0luntatis, prout procedit amor, ut ex dictis patet. Non igitur p0test esse aliquid persona divina procedens, nisi vel ut Verbum qu0 dicimus Filium, vel ut am0 quod dicimus Spiritum sanctum. Rursus cum Deus omnia uno intuitu per suum intellectum c0mprehendat, et similiter uno actu voluntatis omnia diligat, im-p08Sibile egi in Deo esse plura Verba, aut plures am0res. Si igitur Filius procedit ut Verbum, et Spiritus Sanctus procedit ut am0r, imp0Ssibit os in Deo esse plures Fili 0s, vel plures Spiritus Sanc-t0S. Item perfectum est extra qu0d nihil est. Quod igitur extra se aliquid sui generis patitur, n0n Simpliciter perfectum eSt, pr09'ter qu0 et ea quae sunt simpliciter in uis naturis persecta, numero n0 multiplicantur, Sicut Deus, S0l, et Luna, et hujusm0di oportet autem tam Filium quam Spiritum Sanctum esse Simpliciter persectum, cum uterque eorum Sit DeuS, ut OStenSum St,

impossibile est igitur esse plures Fili 08, aut plures Spiritu sanctos. Plaeterea, illud per quod aliquid Subsistens est h0 aliquid et ab aliis distinctum, imp0ssibile est qu0d numero multiplicetur, eo qu0d individuum de pluribus dici non potest: sed siliatione Filius eSi haec per80na divina in se subsistens, et ab aliis distincta Sicut per principia individuantia, Sortes est haec perSona humana Sicut ergo principia individuantia, quibu Sortes Si hic hom0, nunp0SSunt c0nvenire nisi uni ila etiam siliati in divinis non potest nisi uni c0nvenire et simile est de relati0ne Patris et Spiritus sancti, impossibile est igitur in divinis esse plures Patres, aut plures Fili 0s, aut plures Spiritus Sanctos. Adhuc ea quae Sunt

unum Secundum formam non multiplicantur numero ni Si per materiam, Sicut multiplicatur albedo per hoc qu0d est in pluribus Subjectis : in divinis autem non est materia, quicquid igitur est unum specie et 0rma in divinis impossibile est multiplicari secundum numerum hujusmodi autem sunt Paternitas, et Filiatio, et Spiritus Sancti pr0cessio. Impossibile est igitur in divinis esse plures Patres, aut Fili 0s, aut Spiritus Sancto S.

CAPUT VILDθν'oprietatibus,raeli notionibus in disini et quos

3unt numero in Patre.

Hujusmodi autem existent num pro θrg0narum in divini S. ne-dPSSe Sti0rSonarum proprie talos quibus ab invicem distinguuntur in aliquo numero eam, quarum trosipdrtet Pavri 0nvenire.

43쪽

1 OMPENDIDM THEOLooIAE 31 Una qua distinguatur a Filio solo et hae est paternitas, aliaritia distinguatur a du0bus, scilicet Filio et Spiritu sancto, et hae est innascibilitas, quia Pater n0 est Deus procedens ab alio, Filius autem et Spiritus sancius ab alio procedunt tertia est qua ip80 Pater cum Filio a Spiritu sancto distinguitur, et haec dicitur communi Spiratio. Proprietatem autem qua Pater disserat a solo Spiritu Sancto, n0 est a SSignare, eo quod Pater et Filius S in unum principium Spiritus Sancti, ut 0StenSum St.

CAPUT VIII.

De proprietatibus Filii et Spiritus sancti, ploe et quot sunt.

Filio autem nece SSe e Si duas c0nvenire. Unam scilicet qua distinguatur a patre, et haec est siliatio : aliam qua simul cum Patre distinguatur a Spiritu Sane tu, quae St 0mmuni Spiratio. 0 nautem est 3SSignare proprietatem qua distinguatur a Sol Spiritu Sancto, quia, ut jam dictum Si Filius et Pater sunt unum principium Spiritus Sancti. Similiter etiam n0 est a SSignare proprietatem unam, qua Spiritu Sanctus et Filius simul distinguantur a Patre Pater enim ab eis distinguitur una proprietate, Scilicet innascibilitate, in quantum est n0n pr0cedens. Sed quia Filius et Spiritu Sanctus non una proces Sione procedunt, Sed pluribus duabus proprietatibus a Patre di Stinguuntur Spiritus autem Sanctus habet unam proprietatem tantum qua distinguitur a Patre et Fili 0, et dicitur pio cessio. Qu0d autem non posSit SSe aliqua pr0prietas, qua Spiritu Sanctus distinguatur a Filio 80lo, vel a Patre S0l0, ex dictis patet. Sunt igitur quinque, quae perSoni Ri- tribuuntur, Scilicet innascibilitas, paternitas, siliati0, Spirali 0, et

APUT LIX.

Quare illae proprietates dicantur notiones.

Haec autem quinqu0 0li0nes p0rsonarum dici possunt eo quod per eas nobis innotescit in divinis distinctio personarum, non tamen liae quinque possunt diei proprio tales, si hoc in pr0pii elatis ratione ObSeruptur, ut proprium ess dicatur, quod convenit uni Soli, nam communis conspiratio Patri, o Filio convonit. S0 80-eu naum illum m0dum quo aliquid dicitur proprium aliquibus dr

44쪽

32 s. THOMAE AQUINATIS OPUSCULA respectum ad aliud, sicut bipes homini et avi per regpectum ad quadrupedia, nihil prohibet etiam c0mmunem Spirationem proprietatem dici. Quia vero in divinis personae solis relationibus

distinguuntur, notiones autem sunt quibus divinarum personarum distinctio inn0tescit, necesse est n0tiones aliqualiter ad relationem pertinere, Sed earum quatu0 Verae relatione sunt, quibus divinae pers0nde ad invicem reseruntur. Quinta ero notio, Scilicet innascibilitas ad relationem pertinet, Sicut relati0ni negati0, nam negationes ad genus affirmationum reducuntur, et privati0nes ad genus habituum, sicut 0 homo ad genus hominis, et n0n album ad genus albedinis. Sciendum tamen quod relationum, quibus personae ad invicem reseruntur, quaedam nominatae Sunt, ut paternitas it siliati 0 qua propriae relati0nem significant quaedam vero in nominatae, illae scilicet quibus Pater et Filius ad Spiritum Sanctum referuntur, et Spiritus Sanctus ad eos sed loco relati0num utimur nominibus organum. Mani se Stum est enim, qu0d communis spiratio, et proceSSi originem significant, non autem relationes originem c0n SequenteS, quod p0teSt perpendi ex relationibus Patris et Filii Generatio enim ignissica activam originem, quam c0nsequitur paternitatis relati : nativitas vero significat passivam silii, quam consequitur relati siliationis. Similiter igitur ad communem spirati0nem Sequitur aliqua relatio, et etiam ad processionem. Sed quia relati0 ne inn0minatae sunt, utimur nominibus actuum, pro n0minibu relati0num.

Quod, lioet relationes in dirinis 3ubSistente Sint quatrin,

Considerandum autem quod, quamvis relationes subsistentes in divinis sint ipsae personae divinae, ut Supra dictum St, n0n tamen op0rtet SSe quinque vel quatu0 perS0nas Secundum numerum relationum numerus enim di Stinctionem aliquam c0nsequitur. Sicut enim unum est indivisibile, vel indivisum, ita pluralitas est divisibile, vel divisum. Ad pluralitatem enim persona rum requiritur quod relati0nes vim distinctivam habeant rations oppositionis, nam sormalis distincti non est nisi per oppositionem. Si ergo praedictae relationes inspiciantur, paternitas et filiatio oppositionem ad invicem habent relativam, unde n0 Se com patiuntur in eodem Supposito, pr0pter hoc oportet, qu0d paternitas

45쪽

I, AEOMPENDIUM THEOLOGIAE Met siliatio sint duae porsonae subgistontes innascibilitas automopponitur quidem filiali 0ni, 0 autem paternitati, unde paternitas et innascibilitas possunt uni et eidem prS0nae convenire. Similiter communis spirati n0n opp0nitur 7que paternitati, neque siliationi, se etiam innascibili lati. Unde nihil prolithot

pati et sili 0. portet qu0d pr0 cessi Sit alia 'rsona a Prsona patri se filii H me autem p 3let quaru Deu non dicitur quinus,

tituitur pol S0na s0prieta ibu S, qua Si ex pluribus constituta, sed storii init proprietas ipSa relativa Subsi Sten Si rSona est. Si igitur intulligorentur pluris pr0prietateS, ut eos Sum per Se sub3is lentes, essent jam plure pPrS0nde et n0n una. Oportet igitur intelligi, si i0d iliarium proprietatum, Seu noli 0 num uni perSonae conveni 'nlitim, illa quae procedit Secundum ordinim naturae, 0rsonam constitui : aliae vero intelliguntur ut pers0nae jam constitutae inhaerentos Manifestum est autem, qu0 inna Scibilitas non potesthgse prima n0li patri S, quae perS0nam ejus c0nstituat, tum quia nihil segatione con tituitur, tum quia naturalit 3 affirmatio nugalionem praeest dit Communi autem Spiratio Ordine naturae praesupponit paternit atom et siliation Pm sicut procesSi amori procossion 'm sellii. Undem e communi spiratio OlB- esso prima notio palli, si disiae filii R in luti uiligo quod irima notio patris sit pateruilas, filii illo in siliatio, Sprii tu autem Sancti sola procus ii ii alio , t RV linquitur igitur quod tros sunt notionis constituont S p rsoniis, Scite Pt at 'i nil ag filiatio, set processio. Et has quidem Olion s nec sese si propris tabi s o, se tu enim quod personam constituit, port0 Soli illi p rsonae convenir Lirin i pia enim individualionis non o Sunt pluribus convortire. Dicuntur igitur laedi tae res notione pol Sonales proprietat. S, quasi constitat sentis tri persona modo piaedicto Aliae ver dicuntur proprietates, seu notione per 30narum, n0 autem pers0nales, quia personam non constituunt. S. MN, Q. P GTA, - I. a

46쪽

CAPUT XL

Quod remotis per intellectum proprietatibM per3onalibus,

non remanent hypoStuSeS. Ex hoc autem apparet quod remotis per intellectum proprietatibus personalibus, non remanent hypo Stases. In re80luti0ne enim quae sit per intellectum, remota larma remanet Subjectum formae, sicut remota albedine remanet SuperficieS, qua remota remanet substantia, cujus sorma remota remanet materia prima, Sed re-m0to subjecto nihil remanet. Proprietate autem perSonale Sunt ipsae pers0nae Subsi Stente S. Nec con Stituunt perSonas, quaSi prae

exi Stentibus suppositis advenientes quia nihil in divinis potest esse distinctum, qu0d absolute dicitur, sed s0lum quod relativum est. Relinquitur igitur qu0d, proprietatibus perS0nalibus rem0tis per intellectum, non remanent aliquae hypostases distinctae sed remotis n0tionibus n0n per80nalibus remanent hypostases dis tinctae.

CAPUT XII

ovomodo, remotis per intellectum proprietatibus personet-libu8, remaneat 3Sentiet diting.

Si quis autem quaerat utrum, remotis per intellectum proprietatibus perg0nalibus, remaneat essentia divina est qu0 qu0dammodo remanet, qu0dam vero modo n0n. Est enim duplex res0lutio quae si per intellectum. Una secundum abstractionem s0rmae amateria, in qua quidem proceditur ab eo qu0 formalius est, ad id quod est materialius, nam id quod est primum Subjectum, ultim remanet ultima vero forma prim rem0vetur. Alia Verores0lutio est Secundum abstractionem universali a particulari, quae quodammodo contrari ordine se habet. Nam prius rem0 ventur c0nditiones materiales individuantes, ut accipiatur quod commune est. Quamvis autem in divinis non sit materia et 0rma, neque universale et particulare, est tamen in divinis c0mmune, et proprium et suppositum naturae communi Per80nae enim c0mparantur ad essentiam secundum modum intelligendi, sicut sup-p0sita propria ad naturam c0mmunem. Secundum igitur primum

modum resolutionis qua si per intellectum, rem0lis proprieta-

47쪽

I. - OMPENDIUM THEOLOGIAE 35tibus personalibus quae sunt ipsae personae SubSi StenteS, non remanet natura communis, m0do autem Secund0 remanet.

CAPUT LXIII.

De ordine actum per3onalium ad proprietutes perSonales.

Potest autem ex dictis manifestum esse, qualis sit ordo Secundum intellectum actuum pers0nalium ad proprietate personales. Proprietates enim pers0nales sunt SubSistentes perSonae serS0na autem SubSi Stens in quacumque natura agit, communicando Suam naturam in Virtute suae naturae, nam larma speciei est principium generandi Simile secundum speciem. Cum igitur actus personales ad communicationem naturae divinae pertineant, oportet qu0d perSOna Subsistens communicet naturam communem virtute ipsius natura . Et ex h0 duo p0Ssunt concludi, quorum unum St,

qu0 potentia generativa in patre sit ipsa natura divina. Nam p0tentia quodcumque agendi est principium, cujus virtute aliquid agitur Aliud est, quod actus personali S, Scilicet generatio, Secundum modum intelligendi praesupponit et naturam divinam, et proprietatem personalem Patris, quae est ipsa hypostasi Patris, licet hujusmodi proprietas in quantum relatio St, X ctu consequatur. Unde si in Patre attendatur quod subsistens perSona eSt, dici potest quod quia Pater est, generat. Si autem attendaturqu0d relationis est e converso dicendum videtur, quod quia generat, Pater St.

CAPUT LXIV.

Quomodo oportet recipere generationem revectu Patris et respectu Filii.

Sciendum est tamen, quod ali modo p0rtet accipere ordinem generationis activae a paternitate, ali m0d generationis paSSi Vae, sive nativitatis ad filiationem. Generatio enim activa praeSupponit ordine naturae perS0nam generantis et Sed generati paSSiva, Si vonativitas ordine naturae praecedit per S0nam genitam, quia per-80na genita nativitate sua habet ut sit : igitur generatio activa secundum m0dum intelligendi praesupponit paternitatem Secundum qu0d est conStitutiva pers0nae patri nativita autem non

praesupponit siliati0nem Secundum quod est constitutiva personae

48쪽

30 S. THOMAE AQUINATI OPΠscULA filii, sed secundum intelligondi modum praecedit eam utroquom0do, scilicet et secundum quod est constitutiva personae, et secundum quod est relatio. Et similiter intelligendum est de his, quae pertinent ad processionem Spiritu Sancti.

Quomodo actus notionales a Personis non diserunt nisi

secundum sitionem. Ex rdine autem assignat inter actus n0tionales et pr0prietat0 notionatus non intendimus, quod actus noti0nales Secundum rem a propit0tatibus pers0nalibus differant, sed solum secundum modii intelligendi. Sicut enim intelligere Dei est ips Deus intellig'ns, ita et generati Patris est ipse Pater senerans, licet alio m0do significentur. Similiter etiam licet una persona plures notiones habeat, non tamen in ea est aliqua comp0sitio. Innascibilitas enim cum sit proprietas negativa, nullam compositionem sacere potest. Duae vero relati 0 ne quae Sunt in persona Patris, scilicet paternitas, et c0mmunis spiratio, Sunt quidem idem secundum rem pr0ut comparantur ad pers0nam Patris. Sicut enim pate initas est Pater, ita et c0mmunis spiratio in Patre est Pater,st in Filio est Filius. Disserunt autem Secundum ea ad quae reseruntur, nam paternitate Pater refertur ad Filium, communi spiratione ad Spiritum. Et similiter Filius siliatione quidem ad Patrem communi vero spirati0 ne ad Spiritum Sanctum.

CAPUT LXVI.

Quod propietates relatire sunt ipsa divina esgentia.

Op0rtet autem quod ipgae proprietates relativae sint ipsa divina essentia Proprietates enim relativae sunt ipsae personae subsistentes: pers0na autem subsistens in divinis non potest esse aliud quam divina essentia Dess0ntia autem divina est ipse Deus, ut Supra ostensum St. Unde relinquitur quod propriptates relativae sint secundum rem idem quod divina essentia. Item, quicquid est in aliquo laeter essentiam ejus, inest ei accidentaliter : in

Deo autem nullum accidens esso potest, ut supra Sten Sum St.

Propri0tates igitur relativae non sunt aliud ab essentia divina

secundum rem.

49쪽

CAPUT XVII.

Quod relationes nonuunt eaeterius si oe, ut Porretani digerunt.

Ν0 autem dici potest quod proprietates praedictae n0 sint in perg0nis, sed exteriuS ad ea Se habeant, Sicut Porretani dixerunt. Relati0nes eni in reale oportet esse in rebus relationis, quod quidem in reaturis mani se Stum est, Sunt enim relationes reales in eis sicut accidentia in subjectis : relationes autem si se quibus pers0nae distinguuntur in divinis, Sunt relatio hes reales, ut supra ostensum est igitur p0rtet quod Sint in pers0nis divinis n0n quidem sicut accidentia. Nam et alia quae in creaturis sunt ac identia, ad Deum tran Stata a rati0ne accidentium cadunt, ut sapientia, et justitia, et alia hujuS modi, ut Supra ostensum est. Praeterea, in divinis n0ns0test esse distinctio, ni Si per relationes, nam quaecumque ab80lute dicuntur, communia sunt. Si igitur relati0nes exteri u S habeant ad perSonaS, nulla in ipsis personis distinctio remanebit. Sunt igitur proprietates relativae in personis, ita tamen qu0 Sunt ipSae perS0nae, et etiam ipsa essentia divina sicut sapientia, et b0nita dicuntur esse in Deo, et sunt ipse Deus, et essentia divina, ut Supra Sten Sum St.

CAPUT LXVIII.

De Veotifus divinitatis, et primo de eSSe.

His igitur consideratis quae ad unitatem essentiae divinae pertinent, et ad perSonarum Trinitatem, restat, de effectibus Trinitatis considerandum. Primus autem effectus Dei in rebus est ipsum esse quod omne alii essectu prae Supp0nunt, et supra quod sundantur. Necesse est autem Omne quod aliqu0 0do est, a Deo esse. In omnibus autem Ordinatis h0 communiter invenitur, quod id quod est primum et persectissimum in aliquo ordine est causae0rum, quae Sunt OS in ordine illo, sicut ignis qui est maxime calidus est causa caliditatis in reliquis corp0ribus calidis. Semper enim psti secta a persecti Sin Veniuntur habere Originem, Sicut semina ab animalibus et plantis : Stensum S autem supra, quod DeuSest primum et persectissimum ens, unde op0rtet quod sit causa essendi omnibus quae esse habent. Adhuc omne quod' be ali-

50쪽

quid per participationem, reducitur in id quod habet illiu pereSSentiam sicut in principium et causam, Sicut serrum ignitum participat igneitatem ab eo quod est ignis per essentiam Suam OStensum est autem Supra, quod Deus S ipsum esse, unde SSe convenit ei per suam essentiam, omnibus autem aliis convenit perparticipationem. 0 enim alicujus essentia est suum esse, quia esse abSolutum et per se subsistens non potest e8Se ni Si unum, ut Supra Stensum est igitur oportet Deum esse causam existendi omnibus quae Sunt.

CAPUT XIX.

Quod Deus in creando res non proesupponit materiam.

H0 autem ostendit quod Deus in creando res non praeexigit materiam ecqua operetur. Nullum enim agens praeexigit ad suam actionem id qu0d per suam actionem producit, sed solum ea prae- exigit quae sua actione produci non possunt aedificat0r enim lapides et ligna ad suam actionem praeexigit, quia ea sua actione producere non potest, domum aut0m pr0 ducit in agendo, sed non praeSupp0nit necesse est autem materiam produci per acti0nem Dei, cum ostensum sit quod omne quod quolibet modo At Deum habeat causam existendi. Relinquitur igitur quod Deus in agendo materiam non praeSupp0nit. Adhuc actus naturaliter pri0 estp0tentia, unde et per prius competit sibi rati principii : omne autem principium quod in creando aliud principium praeSupponit, per posterius habet ration0m prinei pii Cum igitur Deus sit principium rerum Sicut actus primus, materia autem Sicut en in p0tentia, inconveniens est quod Deus in agendo materiam praesup-p0nat. Item, quanto aliqua causa est magis universalis, tanto essectus ejus est universalior. Nam causae particulares, essectus universalium causarum ad aliquid determinatum appropriant, quae quidpm determinatio ad effectum universalem c0mparatur sicut actus ad potentiam Omnis igitur causa quae facit aliquid esse in actu praesupposit0, e qu0d est in p0tentia ad actum illum est causa particularis respectu alicujus universalioris causae. Hoc autem De n0n 0mpetit, cum ipse Sit causa prima, ut supra os tonsum est. Non igitur praeexistit materia ad Suam acti0nem. Ip*ius igitur est producere res in esse ex nihilo, quod Si creare. Et inde est, quod fides cath0lica eum creatorem c0nsitetur