장음표시 사용
21쪽
pETRI RAMInarum instituta Latine in scholis docentui.& c discuntur: quia denique Europae Christianae sola communis est haec lingua cuius communione, tanquam publico aliquo de sacrosancto nudere, tot nationes & gentes,licet linguis singulae dispares, attamen uniuersae continen rur 3c coniunguntur: Sic religionis pratia
Hebraei sermonis cognitio, Theologo futuro necessaria erit: verumenimuero flibere enim singula reddamus) ut Ciceroni Graecus sermo, Latini, ita Fraco oratori, Ciceronis imitatori. Hebraeus, Graecus, & Latinus popularis id est. Francici sermonis gratia quaeritur: Francica Gnim lingua,ciuium suorum caussas in foro tractabit: Francica lingua, religionem,& sanctos mores populo suadebit: Francica lingua, quocunque in te de ubicunque versabitur, apucl cibiles de populares suos orabit: Quare ut Graecaede Larinae,sic Francicae,id est patriae & vernaculae linguae ludus periendus est,magisterque audiendus: ratio tamen ususque coniungatur, ut
singula coniunctaque verba Graeca & Latina . singulis de coniunctis, paribus & vernaci lis a doctore reddantur: cumque Graecae & La tinae linguae puritate, puritas nostrae perdisse tur Nouum per Deum immortalem,& ridici tum commentum,exclamabit sapiens aliquis, in Francia Francicae linguae magistros esset At vir sapiens de considerate, Ciceronis exemptu
quod imitari vis, sapienter& attente consid na
22쪽
ra Cicero Graeci sermonis Graecos,Latini Latinos magistros habuit: cur igitur Francus si modo Ciceronis exemplum persequi velit Francici sermonis doctorem non habebitZ aut quomodo tandem aliter imitationis nostrae similitudo constabitὶ Versa enim, si libuerit, collationis & προταπι & amium, huc tadem neces.sario recides. Neque vero Ciceronis proprium id institutum fuit, sed commune Romanorur Hanc eandem institutionis rationem conseques aetas,ut e Quintiliano constat, secuta est: A' sermone, inquit, Gretco puerti incipere malo, quia Latin',qui plurib' in usu est, vel nobis nolentibus se perhibet simul: quia disciplinis
quom Graecis prius instituedus est,undu & nostrae fluxerunt: Non tamen hoc adeo superstiaciose velim seri, ut diu tantum loquatur craruce, aut discat, sicut plerisque moris est. Hinc Gnim accidunt & oris plurima vitia in peregrinum sonum corrupti,& sermonis: cui cu Graecae figurae assidua consuetudine haeserint, in diuersa quoque loquendi ratione pertinacissimEdurant: Non longὰ itaque Latina sibsequi debent , & cito pariter ire: Ita fiet, ut cum aequali
cura linguam utranque tueri coeperimus, neu tra alteri officiat. Quamobrem Quintilianus vernaculi sermonis Grammaticam,cum externae orationis Grammatica coniungit, & adiuncta contrariae institutionis vitia describit: Ciceronianus itaque noster ita conluctis Sariorum
23쪽
sermonum studijs,Grammaticam exercebit,adcamque cxercitationem authores imitabitur praestantissimos cuiusq; sermonis, Graecos Graeci,sed Atticos imprimis, maximeque Demosthenem: hanc enim imitationem Cicero maxime probauit: Latinos Latini: nec eos solum, unde Cicero proficere potuit,sed imprimis Ciceronem ipsium, tantum Latinis omnibus hac virtute excellentem,quantum Demosthenes v-nus Atticis suis excelluit: Fracos Francici,qui cunque adhuc hoc studium secuti, ditare patriam,& illustrare bene loquendi laude studuerunt Imitabitur denique,ut Liuilis ait, Demosthenem atque Ciceronem: tum,ita ut quisque sit Demostheni & Ciceroni simillimus. Verum enimuero cum haec ita syllabatim dixero, veniet aliquis, qui nos delirare dicet,oui in nostris hominibus segetem tantae laudis materiamq; veluti certam statuamus: Etenim quam in terris gentem linguς see non selum negligentiorem, sed etiam fas Icuosiorem esse arbi-- tramur ξ Artem Gramaticam nulla adhuc audire voluit: infinitam quandam loquendi licentiam, scribendi vero etiam prorsiis alienamvserpauit ut qui Francos loquentes audierit,&eorum scripturam legerit, miretur manu tam aliud significari,quam fuerit lingua prolatum: hanc inaequalitatem regula Grammaticae artis aequare Franci quidam liuduerunt,uerum artis legem,tanquam aliquam patriae seruitutem,
24쪽
ticam linguae suae Franci non admodum cur uerinimeque certE Romanoru oratorum quisquam sermonis sui Iante Cisarem, artem habuit : Latinitatis laus, quaecunque fuit in illis,
non fuit rationis aut scientiae, ut antea iam dixi, sed quasi bonae consuetudinis. Quapr pter
regulam loquens Francia nullam adhuc habuerit: usum rechium in poetis & in oratoribus habuit. Poetas tardius Francia peperit: fateor, sed partus tarditatem cum .singulari quadam& nobili prole uberrimὰ tandem compens uit: Francos vero oratores,simulatque singulis in prouinciis tanti Regni tot pr toria tribunaliaque iudiciorum amplissimorum, totque, Ut loquimur, partamenta constiterunt,imb singulis in par xcijs Q urijs suggesta concionantibus curionibus & Theologis erecta sunt, quis dubitet innumerabiles protinus extitisse ξ Haec enim prima cloquentiae caussa, hqc eadem Athenis 5c in Hiis Graeciet ciuitatibus ad iudices& populum bene dicendi caussa fuit. Attame, dicet aliquis, Franci oratoris scriptum, quod quidem Ciceroniano tuo proponendum sit.
Verbum millum adhuc extat. Imb verb extant quamplurima: nam & prosae orationis elegantiam ic venustatem, couersiones multς in nostrum sermonem ex Hispanis talis,Graecis, Latinis, non mediocrem extulerunt: nec miniis accuratam locutionis proprietatem expresse
25쪽
runtqliorudam Francorum commentationes
de meditationes propriae, vi tormandi sermo nis imitatio deeibe nullo modo possit: Quare ut institutum persequamur, quo quis'; melius in quaque lingua praestantiusve loquitur, tam to alligentius Ciceroniano imitanaus est: At que ut apes e varijs variarum arborum floribus mellificant: sic e poetarum, historicorum,or torum omninoque bene loquentiu hominum diistis & scriptis, sermonis copiam & elegariatiam comparabit. Veruntamen a Ciceronianis
nostris songissimὸ aberro, qui CicHonem Atotum & solum pueris imitandum esse: neque praeterea quicquam ex aliis assumendum ce seni: Haec enim est Ciceronianorum persitasio. & religio : Quibus quemadmodum respondeam,perlectis de Ciceronis imitatione libris, quos quidem inuenire potui: coparatis etiam Ciceronis hac de re sententijs & iudicijs,minus difficilis opinor) deliberatio fuerit. Equi-- dem suum cuiq; arbitrium liberum esse cupio: nec mihi unquam sentiendi licentiam ullamassiimpsi, quam non libenter eandem caeteris
concedam: In ea certε haeresi minime connuia
merari velim,vi Ciceronianum in sermone statuam & totum & solum, quod in Ciceronis libris hodie legimus: In iis enim nonulla sunt, quae nequaquam pro Ciceronianis habeam i& permulta desunt, quae Ciceroniana vel m: . xime existimem.Quid, inquies, aut qualenam
26쪽
cICERONIANV s. Istuc est, quod Ciceronianum appellas 3 Equidem quoa rectar & emendatae loquendi comsuetudini congruun & cosentaneum usquam fiterit, id Ciceronianum vel maxime reputo:
hanc enim regulam Cicero sibi proposuit: Quinetiamsi quadoarecta consuetudine dis. creparet artis praeceptio, Vsum loquendi sat bat ipse Tullius) populo cocesilaicientiam mihi reseruaui. Rectus aute usus,certae aetatis est:
Quanuis enim Latina lingua in libris tantum sit,populus Latinus sit nullus: attamen & infantiam, & senectutem suam quondam habuit : .
neutra Volo,aetatem intermedia peto: Vt siquis Falerno vino delectetur, non ita nouum tameprobabit, ut e musto aut lacu feruidum hauriat: nec ita vetus,ut velut Oppimianum aut Α- nitianu requirat nec enim nimia vetustas aut
nouitas habet eam suauitatem, quam velit sed quandam moderationem, opinor, sequetur: Dc in Latina lingua censeo, neque obsoletam illam Catonis aut Plauti vetustatens repetendam: quanquam illi paucis ocis stini veteres: neque Livii, Senecae,Plinii,Celsi. Quintiliani,
Taciti recentiorem locutionis formam arripiendam. tametsi neq; hi omni modo sunt ii ui sed Terentij,Varronis,sallustii, Caelaris,maximeque Ciceronis speciem petiequendam, in qua omnes Latinae linguae Virtutes, persectionem suam & maturitatem habuisse vide tur-Ergo quod illius aetatis purae & incorru' ij rae com
27쪽
et. PETRI RAMItae consuetudini conueniat, id Ciceronianum nobis esto : deniq; ut de Attico genere Cicero, ipse aliquando sentit, sic de Ciceroniano sentiamus: Ciceroniane loqui hic idem esse, quod bene. Per partcs totam rem disceptemus : de singulis verbis primum cousideremus. Verba in Cicerone propria,lecta,*ledida sunt, ideoque Ciceroniano imprimis imitanda vix Contrarium quicquam reperies: nisi forte verbum aliquod a Cicerone ipso reprehensum: vi Inhibere , cum sit retrorsum agere, Cicero tamen dixit Oratorio primo, tanquam rem co sustinere: Vt enim, ait,incitato nauigio cum remi ges inhibuerunt, retinet tamen ipsa nauis motu & cursum suum intermisso impetu cursum remorum.Nec in eo libro errorem animaduertit: aliquot annis postea cum in Academicis L dem verbum sic ustirpasset, a nautis forte admonitus, verbum ex Academico libro tollen
dum Attico madam EInhibere,ait,illud tuum, quod valdd mihi arriserat, vehementer displicet est enim verbum totum nauticum :quanuis
id quidem sciebam. sed arbitrabar sustinere romos,cum inhibere essent remiges iussi:id non esse eiusmodi didic heri, cum ad villa nostram nauis appellereturmon enim sustinent,sed alio modo remigant: id ab Mnim remotis imum est. Quare facies ut ita sit in libro,quemadmodum suit. Hoc verbum,& si quod eiusmodi, cutius niuentibus occurrerit, vanuis ita lega,
28쪽
tur in Ciceronis libris,in eam tamen significationem, Ciceronianu non erit. Senecae geprehendenda in Cicerone visa sunt, suaviloquens& breviloquentia: quam recte,Gellius considerauit: Sed ea fortasse non multa in Ciceronis libris non Ciceroniana fuerint: multa certe, quae Ciceroniana sint, ex aliorum libris repetentur. Innumerabilia sunt artium vocabula propria, quibus Cicero usurus fuerat, si res & occasio fuisset: Ea cum reperiam in Plauto . Catone, Varrone,Columella,caetetisq; probatis authoribus & scriptoribus, an non Ciceroniana ducam ὶ Neque enim illos veteres, vel hos recentes, omnino & usquequaque veteres aut recentes facio, ut dixi: sunt enim illi patres,qui orn re nondum poterant e quae dicebant, omnes
propὸ pr clare locuti: sunt autem hi nepotes eandem laudem secuti. Innumerabiles δc ante Ciceronem, & aetate Ciceronis, & post Cice-xone bonis & splendidis verbis usi sunt: Quid
vocabula Terentii , quid Caesaris, qui Ciceronem ipsum docuit verborum delectum, origianem esse eloquentiet,an mihi Ciceroniana non eruntZimo vero Cicerone suasore & authore,siquid opus erit,uerba quartam Ciceronis artate ob leta, vel omnino inaudita, vel genere aliquo Hodificata, pro Ciceronianis assimam: Quae quemadmodum Cicero non concedat solum sed etiam laudet,audiamus. Tria sunt igitur,ait, in verbo simplici, quae orator adferat
29쪽
ad illustrandam atq; exornandam orationem: aut inusitatum vestum , aut nouarum , aut transsatum. Inustata , sunt prisca fere & v iusta,& ab usu quotidiani sermonis iandiu in. termissa. quaesiant poetaru licentiae liberiora, quam noui ae: sed tamen non raro habet etiam in oratione poeticum aliquod verbum, dignitatem neque enim illud fugerim dicere, ut Cethus, Qua tempestate Poenus in Italiam venit: nec prolem, aut sob lem,aut effari,aut nuncupari: aut,ut tu soles Catule, nongebar,aut opia nabar: & alia multa,quibus loco positis, gra dior de antiquior oratio cepe videri selet.No- Uantur autem verba,quae ab eo,qui dicit, ipta gignuntur ac fiunt,vel coniungendis vernis, ut haec, Tu pavor sapientia mihi omne ex animo expectorat. Num non is huius me ersutiloquas malitiaουὶ Videtis enim & versiitiloquas, & expectorat, ex coniunctione facta esse verba, no nata: Vel saepe sine coniunctione verba nouantur,ut Iule sensus disertus indigenitalis: vi,
Quid de transsationis,id est ut hic Cicero sentit, tropi generiu' loquar,quibus verba modi ficare,laudabile semper fuitὶ Quare Cicerone
authore 3c doctore, Ciceroniana nobis eruntquςdam & obsoleta,& nouata,& modificata. Et quidem quam religionem Ciceroniani no
bis obhciunt,Ciceroni philosophiam Graeco
30쪽
CICERONIANVS. 23rum Latinis literis illustranti,Romani illi Ciceronis reprehensores obiecere: hinc illud ad Atticum: De lingua Latina securi es animi, qui ista conscribis. Hinc Ciceronis erooemia aduersiis hos reprehenseres: Dabitis, inquit primo Academico,profecto ut in rebus inusitatis quod Graeci ipsi faciunt,a quib' haec tandiu tractantur) utamur verbis interdum non auditis. Nos verb, inquit Atticus: quinetiam Graecis licebit utare,cum voles,si te Latina forte deficient. Bene senὰ facis: sed enitar,ut L tine loquar: nisi in huiusnodi verbis, ut Phi- losophiam aut Rhetoricam aut Physicam aut Dialecticam appellem:quibus, ut alijs multis iam utimur pro Latinis. Qualitates igitur appellaui, quas mi πας Graeci uocant: quod ip- sim apud Graecos non est vulgi verbum, sed philosophorum: atq; id in multis. Dialectic rum vero verba nulla sent publica,suis utuntur: Et id quidem commune omnium ferὸ est
artium: Aut enim noua sunt rerum nouarum facienda nomina, aut ex aliis transferenda:
Quod si Graeci faciunt,qui in iis rebus tot iam secula versantur, quanto id magis nobis ccii
cedendum est,qui haec nunc primum tractare conamurὶTu verb,inquam,Varro,bene etiam meriturus mihi videris de tuis ciuibus, si eos non modo copia rerum auxeris, ut- effecisti, sed verborum. Audebimus ergo,inquit, nouis rebus uti te authore,si necelle est. Quare . . . a C iiii verbis