장음표시 사용
21쪽
L r s. I. C AP. L i cipitium occupat r isque modo vagus est, modo fixus, atque ad instar clavi inhaerens, eique similis, qui hyst
ricas, atque hypomndriacos excruciare solet: & modo intermittit, modo continuus , sed noctu sere gravior est. Semper continens somnus, aut pertinax v, gilia , aut mentis alienatio fit, vel quaedam apopi xiae accessio. Raro, sed aliquando tamen scorbutieis mentis acies retunditur, memoria imminuitur, de aliqui hanc ex toto amittunt; iidemque sere timidi, ir cundi , & suspiciosi sunt, & Omnibus animi affectibus ita vehementer perturbantur, ut imperitum mugus de fascinatione nescio qua susurret. Vertigo quoque, & brevis lippitudo fit, & in palpebris prurigo
periodica, cum copiosa, & periodica pariter lacntam rum effusione. Quidam triduum , aut etiam plures dies videndi potestatem amittunt: nonnullisque, sub palpebris caro veIut excrescit. Aures vero intra se
Ipsae sonant, dolorque in iis est, qui ad gingivas, εο
totum os pervenit. Frequentiaque sunt sternutamemta . Dentes nune hi , nunc illi dolent, move tur, & repente rursus firmantur, nonnullis tamen o mnes decidunt . Interdum evenit, ut eos aegri sibi excrevisse, & molles factos putent. Inflammatio quoque in iis, deinde flavedo, postea nigrities, novissime caries fit, corruptique pereunte nonnumquam in tophosam substantiam mutantur . Praeter dentes, totum os dolet, & maxime gingivae, emue tam pra Viter, ut ejulatus exprimant, quo acri dolore, sed in angustum locum contracto, lingua quoque ames turridemque dolor malit as corripit, quem vel copiosia saliva tollit, vel sequitur amnae desectior e de quemaxillae, qua altera alteri committitur, conita hi solet sic, ut inferior moveri non possit. At palari mem C branas
22쪽
prana, dura, asperaque fit, atque uri Videtur . . Iam cum palato lingua, totumque Os, modo cum dolore, modo sine illo, pustulis obsidetur, quibus interdum humor subest. Ex his, vel etiam ier se, non raro ulcera parva fiunt, quae anti ui nomina rimi, aut etiam maiora, plaecipueque in lingua. Sed non alia pejora iis , quae in gingivis oriuntur . Gingivae enim non modo pruriunt, inflammantur, laxae sunt, .a dentibu S recedunt, marcetcunt, exeduntur, α .aut leviter presiae, aut etiam sponte cruorem emi tunt: sed ita intumescian , ut cibus vix mandi possit, ac tubercula exigunt πιπαυλίδας taraecis dicta. Haec si non prompte cedunt, in suppurailonem vertuntur, ex hac serpentia ulcera sunt , vel .caro excrescit πουλὰς appellata, eaque aliquando durior , quae cataxIlaginem reseri , .totumque os vastitate Impletis Gangraena quoque facile oris ulcera invadit , ea , quam aquatilem cancrum quidam malunt nomina-
Te , quae interdum etiam per se hoc modo fit. I aliqua ori parie pallidum q ioddam quasi pun tum ,
circaque id rubor oritur . Primumque dolor modicus est, major calor: deinde augetur dolor ambitusque punchi illius magis r .bet. Tum id alte exeditur, exciditque , quod in eo pallidum est, utique si leve malum eli. Si gravius est, ulcus per totum os in orbem procedit , malique odoris saliva , ip eque spiritus est . Id in jun;osibus evenit , . quorum corpora molliora sunt, ac rus promptum aut xilium est, ulcus omnia consumit. Non minori c impericulo labra hoc malo tentantur. Nam eroso epithelio , q od mollem eorum substantiam o it egit, neIVeς papillae enormiter excreicunt, & in sungosum , Pessimumque cancrum degencyant . Illa notis na
23쪽
L r a. I. C A P. I. Iersint, 'Iamquam nullum ulcus in ipso sit, os tamen ι.& sipiritum laetere . etiam salivam ipsiam, eamque in aliis falsam, in aliis acidam excerni r sanguinem exire cum vitae discrimine ex auribus, ex oculis, ex naribus , ex Ore : genas collabi&. perire faciei decorem o Interdum etiam lingua videtur farina consipetagi, maxime post cibum, & si is pingiis fuit, eo magis : ex quo casu sere sermo impeditur. Sub eadem lingua tumor quidam gignitur, quem Graeci Βατρα χόα
dixerunt, & in raninis venis tumor, & varices. Colli vero posterior quidem pars distentionibus quibusdam subinde concutitur r in anteriori vero, lividi, &urentes tumores nascuntur, qui ctiam linguae resolutionem' afferant . Nonnumquam faucibus usique ad
praecordia infixus palus , eoque ipsae excoriari videmtur, ex. quo fit, ut quidam cibum Vorare non prius possint quam ,. stabili ni aliquo adminiculo manibus arrepto, suspensum corpus exagitaverint: Alii vino, aut cerevisial epota, capiendi cibi facilitatem moliti
sunt. In Thorace autem interdum acu us dolor consurgit, qui decipere Pleuritidis specie potest. Externarum etiamt ipsinas partium dolor frequens est, qui membranas musiculorum , costarum , & sterni in f, stat, interdum: musculos ipsos tenet , re rigidos facit, ac tum intolerabile pondax incumbere pectori videtur. Hunc ejus casium brachiorum rigor, & torpor, postremo resolutio sequitur. Imae costae identidem . tamquam inj in vinculo, consti inguntur. At spiritus modo cum inflatione praecordiorum , modo sine illa. difficulter trahitur, quod incommodum etiam ex Corvi pocis , animi ve solo motu ,. ipsaque potione intenditur , & saepe incerto ordine repetit ,. noctuque sere
24쪽
xo DE SCOR BUTO.pus , prout melius cedit, Vel erigendo , veI resepia nando, vel inclinando . Dissicultati spirandi interdum frigus in pectore succedit, ad cervicem, caput, brachiaque sese diffundens, vel vertigo, vel animae I
vis desectio, aut etiam gravior, mortem repente arcesisens. Hydrops quoque pectoris ut alias per se oritur,
dissicultatisque spirandi cauta, sic alias ejus effectus est. Ubi tussis est sine steriore, sine labore sere sic-
ea est e nonnumquam tamen humida fit, & vel crassam pituitam extundit, vel salsum, & tenue sputum, interdum etiam sanguinem. Tum sere phtisis sequitur. In mulieribus vero mammae intumescunt , & dura fiunt, papillaeque cum dolore eriguntur, ex qaibus, graviori etiamnum dolore antecedente, tenuis humor effluit. Cor ipsum vitae sons non raro jam me pectore exiliturum videtur , adeo vehementer puusat : & modo aqua frigida, modo calida mergi , m do telis confodi. Haec symptomata , aliaque plura , de quibus mox dicam , conversionem quamdam habent sic, ut modo terito, modo quarto, modo quinto , aut sexto, vel septimo quoque die redeant, modo etiam tardius. Neque minoribus malis imus veruter assicitur, in quo scortati sedem positam esse ideo nonnulli crediderunt, quod is hoc morbo vehementer torqueri soleat. Saepe igitur, sine manifesta camia, vomendi conatus, & vomitus fit cum gravi membrorum convulsione; cibi tamen cupiditas est, quς interdum etiam mirum in modum crescit, minimeque
stomachus infirmus est . Nonnumquam tamen Vo.mitus conjunctus est cum praecordiomm murmure,
stomachi dolore, & angore, cibique fastidio, quod interdum quoque per se molestum est. Sed in primis scorbuticis cibum modo fastidire, modo cupere lambliare
25쪽
L 1 n. I. C A P. L 11 Iiare est i tum etiam pertinaci singultu concuti . Iam simul cum vomitu interdum incidit alvi fluxus in modum cholerae. Diuturna quoque dejectio molesta est , & q:ae descendunt, modo liquida ; modo aliquantulum coacta sunt, Variique coloris. Contra interdum alvus nimis suppressa est . Praeter haec vex re solent tormina, tenesmus, sanguinis per alvum,
aut haemorrhoidas copiosa effusio et dysiuria, stramguria , in staminis nimia purgatio per uterum , ex qua saepe oritur albus fluor, idemque alias erumpit, naturali purgatione subsistente. In visceribus obstructiones, & magni dolores fiunt, & abscessus, &putredo. Iidemque dolores peritonaeum ita torquent,& in diversas partes distrahunt, ut disrumpi videatur. Quin etiam in speciem colicorum stomachum,& intestina adoriuntur. Tum venter Vehementer intenditur ; & velut Hydrops consurgit is, qui συμπαγνίτης, vel etiam is, qui nominaturr uterque vero ut simul cum dolore s olvitur, ita cum eodem saepe revertitur. Quamquam etiam sine his doloribus Hydrops oritur, isque sere permanens, & pl rumque morti serus . Alius quoque ventris dolor , scorbulo proprius, idemque convulsivus, & vagus
est. A spina, qua illi messenterium jungitur, lumbis
que fere oritur, & anterius ad umbilicum procedit , quam introrsum trahit, modo autem viscera, quae in ventre sunt, afficit, & vehementer convellit, modo ad artus transit, & ab his iterum sertur in pri rem sedem, huncque habet quasi ordinem. Coles a tem contrahitur , & in ventrem pene occultatur , ac tantum per vices prodit. In scroto interirigo, in praeputio rubrae maculae, in glande ulcera fiunt, iis similia, quae venereus morbus gignit, eaque etiam clyto
26쪽
cIytoridis alas, & vaginam in faeminis obsident, amque in eadem vagina, & in utero quoque scirrhi ,& carcinomata innascuntur. Aliquando tota spina dolet: & dolor interdum, a scapulis incipiens, ad Iumbos descendit, ibique fixus morbum rapr sentat, qui
graece λορ ις appellatur : aegerque magnopere conflictatur, & lumbh fere intumescunt, dc algent, quasi ex aqua frigida superinfusa. Quod si tumor non fit, calor sentitur , & dolor ad umbilicum , pubemque
pervenit, & quasi arenosa urina sertur , atque ita rubra , ut cruenta videatur. Itaque minus peritos decipit , qui renibus calculum inesse judicant. Restant extremae partes corporis , quae articulis inter se conseruntur. Quas ingens, sed vagus, ut plurimum, dolor maxime infestat; isque plerumque ei similis, quem Artritis, aut Rheumatismus movet; in genubus v ro , dc suris α τοκλος est , idemque frequentissimus Dolorem, quasi ex labore, fatigatio sequitur, ac torpor : humerique, & brachia interdum non modo non attolli possiant, sed plane deesse videntur : genuaque , & crura neque ad ingressum , neque ad corpus sustentandum satis valent. Dolor etiam sine tumore , sine rubore in manuum digitis ad ungium amgulos urget, digitique curvi fiunt. Ex humeris sensius, quasi frigidissimς auret, subinde ascendit ad cervicem, &Caput. Praeter haec, poplites rigidi fiunt, indurescunt, eorum que musculi contrahuntur , calcesque sursum , plantae retrorsum reducuntur, sic ut pedes extendi non possint, neque ingressu terram bene contingant. Maculae vero, & ulcera, tumores, & erysipelara de quibus supra dixi, quamquam ut proposui etiam alias partes, praecipue tamen crura occupant, ibique
sangrgna eis facillime accedit. Interdum in extremis
27쪽
L i n. I. C A P. I. 23 quoque manuum , pedumque digitis tumores, & nigra ac gangraenosa ulcera nascuntur , unguesque acaruncula recedunt, & decidunt . Fere autem se mora , vel unum tantum ex his, eaque vel sola , vel simul cum cruribus tumida sunt, tumorque modo imminuitur, modo rursus augetur, increscitque ultra quam aliquis crederet, & nisi succurritur, scirrhosius fit: deinde cancer, vel aliud pessimum ulcus occupat. Aliis vero crura ita gracilia fiunt, ut sola superesse ossa ruideantur, neque tolerare injectas vestes possint.
De Jcorbo i di usi generali. SED cum tam multa , tamque Varia mala producere scorbutus soleat, haec non omnia in eodem aegro fieri mani festius est, quam ut dici oporteat . Igitur alia .ali Um excruciant. Quaecumque t men exposui, aut ipse vidi, aut summorum Virorum, qui se vidisse , scripserunt, testimonio fretus expΟ- sui. Ac vereor ne quaedam omisisse videar. Sed scire licet, me ea tantum collexisse, quae frequentius incidunt, majorique consideratione digna sunt. Nam omnia notare in tanta hujus morbi extensione quis possit 3 Praesertim cum Auctor probatissimus Seianertus sa) moneat, nullum fere mo bum esse , ob quo non
latere a in lib. 3. nam I. sect. 2. es. Σ.
28쪽
14 DE SCOR BUΤΟ. Iatere, aut cui non associari Scorbnius pomi. Quid, quod egregii pariter Auctores prodiderunt, & nuper Gh rardus Suvietentus, b) vir & arte, & facundia ins-gnis confirmavit, in linis agris , hoe μονιο UFicto, raro , et I numquam eadem D Ioma a observaνi3 Ex quo etiam
intelligitur summa dissicultas disternendi morbum istum ab aliis valetudinum generibus. Quaedam tamen signa sunt, quae ejus magis propria repusantur. Ea sunt gingivarum vitium, fere cum DriS foetore, Cutis maculae, dolores, velut ex contusione in ari bus inserioribus, crurumque vacillatio. Quorum aliquod, ubi sine evidenti causa fit, & diutius persistit , de scorbulo siuspicandum est: ubi plura ex his , vel omnia juncta sunt, certiorem notam praebent. Sed praecipue gingivarum vitium a peritioribus medicis pro certo indicio habetur. Ergo prompta cognitio est , ubi hoc, vel alia memorata signa apparent. Sed Eugalenus jampridem monuit, interdum Illa non prius detegi , quam molbus penitus inledent e ne lue periclitandum est medico, ne is curari non pos. it , cum per illa inditia fuerit exploratus. Quin e iam illud siciendum est, sine his signis quosdam eo consumptos este. Propterea quaedam alia consideram da sunt, quae protinus inter initia obscurum, & d Iosum hunc morbum possint revelare . Ac magnus Boerhaavius illa incipientis mali symptomata propo- sirit cὶ pigritia infolira, torpor , sedendi , se Ee umsendi
remor , I suudo honranea toto torpo/ e, in colorum omniam do or
29쪽
dolor quasi a vi mra fatigatione, maxime in erurum, iambisque, ambulandi impr/misque per acclive, ves declime semma diffultas , mane a somno eviguanti sensus omn3iam artaum , o muscatorum, quas fatigatorum, se coaetu erum. Verum hic
de scortato suspicionem movere possunt, afferre medico certitudinem non postunt; neque semper, inter initia, hujusmodi signa apparent. Sive igitur haec Omnia comtingant, sive alterius morbi specie, decipere haec valetudo tentet, cognosci poterit, ac, velut e latebris, erui, si ea alio longo morbo supervenit, si nescio quam habeat symptomatum contrarietatem H sic, ut illa inter se non conveniant, si aegrum ex parentibus,
scorbulo affectis, ortum esse, aut maritimas oras,
aut humilia, & palustria loca diutius incoluisse, notum est, aut longum iter mari fecisse, aut frequentius in cibo errasse duro, vel salso, vel pingui, vel acido, vel acerbo, vel crasso &c. Si is etiam diuturuna tristitia contabuit ; denique si aliqua, vel plures causae concurrerint eX iis, quae hunc morbum gigno. re consueverunt. Id si fuit, & praeterea symptomata, Zae initio prodeunt, aliud morbi genus non manis ant, scorbutum subesse putandum est. Ac si eo alias quoque aeger laboravit, vel habuit leviora aliqua ejus indicia, quamquam sanari visus est, magisque s ant, scorbuticis iuvatur, cenius judicium est: certissimum vero, ubi pulsuum arteriarum, & urinae testimonium accedat, in quo magna vis est ad hoc morbi genus patefaciendum. Ac pulsus quidem in hac valetudine parvi, debilasque sunt, atque inaequales, & sere qua-
30쪽
1es incipiente labris accessione, ut non sine ratione
dixerit Boerhaavius, ibὶ Seorbutum febrem contiauam se, eis Ieviarem , ct scorbuticis 'Uam semper febr
Iem es e . Saepe etiam ita imbecilli fiunt, ut mota in propinquo videatur, multique decepti sent. In quare a septentrionalibus Medicis accusari solemus, qui
admiraturam Italum Medicum putant , quomodo ager cum
tali pulsu vivere posset. Quasi nemo scorbuticos in Italia viderit, aut aliarum gentium Medici tales pubsus non admirentur, imo ab iisdem non decipiantur: cum Riverius, homo Monspiliensis, idemque Medicus peritissimus, scorbuticum quemdam a febre prorsus restitutum viderit, quem cito moriturum pridie pr nunciaverat. Adeo imbecilles, & inordinatos pulsus in eo repererat. Sed ad rem. Illud qnoque pullus interdum peculiare habent, quod in animae defectioni.
buS , quae saepe Der hunc morbum contingunt, ipsi non deficiant, 1ed potius tum ante, tum post illas aliquanto pleniores, & validiores iubeant. Cavendum tamen, si nonnumquam duritiem aliquam praes erant, ne protinus adesse inflammationem credamus. Urina vero scorbutum indicat crassa, albar quod si tenuis est, sed aeger eam antea crassam reddidit, vel adhibitis anti-scortaticis crassa ferri coepit, eamdem notam habere ab Eugaleno scriptum ellis Eumdemque morbum testatur, si sine febre rubra est, magisque si habet innatantem veluti pituitam, vel superrudentem quamdam pelliculam, aut leve & album, i, que copiosum, sedimentum, vel rubrum, prout in s bribus r