장음표시 사용
281쪽
α66 Liber IV. Meteorologicorum Aristotelis
dij vocantur , seruata tamen' debita proportione conuenientiae eoru ad extremos. Idem dicendum est de saporibus, ac odoribus; etenim sapor dulcis ostendit caliditatem remperatam, amarus frigiditate, salsus siccitatem, & sic de taeteris Similiter
odores suaves calore temperatu humido, acuti calorem excellentem, & alii alias diuersas qualitates praesignant teste Aristot. lib.de Sensu & Sensili, locis inserius citaridis . Eodem, vel consimili modo pbilos phandum est de caeteris qualitatibus tangi-hilibus,quς cum oriantur a pi imis,demon-st rare aliquo pacto poterunt quamuis non
cum tanta certitudinc cuius temperamenti sit quodlibet mixtum Ex motibus deniq;
monstrantur Etiam varia mixtori in temperamenta : siquidem calefactio mixti. calidum ; frigefactio frigidum, humectatio
humidum , de exsiccatio siccum manis stat temperamentum eiusdem. Tertio Not est, Vntunquodq; temper mentum partiri communiter in quatuor gradus, & singuluin gradum in tres quasi partes, quae vocantur initium, medium &finis Tunc enim temperamentum iudicadum est in primo gradu calidum, aut frigidum, humiduin, vel siccum cum leuiter.& obscure organum Iactus afficit, calefaciendo,fiigefaciendo, humectando, vel exsiccando. Tunc vero censendum est in s cundo gradu, si manifeste moueat: in remtio si vehementer,& in quarto si externe alteret sensorium potentiae tactivae. Idem enim iudicium delumi poterit ex alijs qualitatibus , nempe ex coloribus, saporibus odoribus, ac caeteris secundis tangibilibus, nam cum in eis sit latitudo graduum, sicut ex intensione, bc remissione maiori, vel minori, iudicari potest maior,aut minor calidi as, frigiditas, humiditas,vel siccita sic ex tali diuersitate graduit, deprehedi poterunt temperamenta quoto gradu assiciantur, caliditatis, frigiditatis, humiditatis, vel siccitatis, seruata semper proportione, dcconuenientia mediorum cum extremis.
Quarto Not. est, quod licet omnes sa- cultates naturales mixtorum pendeant a tempera nento , non est tamen faciendum
idem iudicium ita pro niscue de omnibas, quandoquidem aliquae immediate , &ils meritantibus aliet ab eodem derivant. Pri gra navique, cara ab ipso, absque aliarum
interuentu, proueniant, i mmediate m uent tantum ad eius cognitionem: Posteriores vero, quia ab eodem,illis mediantibus duntaxat oriantur , 'mediate tantum, de cium quadam subordinatione, illud demonstrare poterunt. Nisi enim mixta haberent in se virtute caleficiendi frigefaciendi, humectandi, Je exsiccandi, nec rarefaciendi, nec Condensandi, nec indurandi, nec emolliendi, nec incrassandi, nec attenuandi virtutes habere possennsiquidem istae ex illis pendent . Rarefactio enim ex calefactione , condensitio ex frigefactione, induratio ab exsiccatione, & mollitudo ex humectatione dimanant veli ri op rationes secundae ex facultatibus primis,&carumdem operationibus. Ex his sit prima conclusio . M xtorum temperamenta varia, ex praedominio qualitatum actiorum suora passi uis . a prioridi nosci possunt Probatur, quia temperamenta oriuntur ex pr aedominio qualitatu
activarum supra passi uis urnatet ex dictis, ac probatis in me deti quaestion' sed ii ius modi qualitates , cum suo praedominio distinac percipi possunt sensu tactus, ereo ex earum cognitione dignosci possunt etiat peramenta ab eisdem pendentia. Minor est Arist. in a.de Anima t. I IR& t. I 2 O. in quibus docet , potentiam tactiliam hahere vim iudicandi qualitates tangibiles,&intangibile ecuduin earum Intensionem,& remissiones sed qualitates tangibiles sutprime qualitates, nempe caliditas, & frigiditas , humiditas. 3c siccitas, ergo sensa tactus percipiuntur qualitates huiusmodi,
nedum absolutae, verum etiam Ut compa
ratae ad seinuicem in ratione activarum.&passi orum , ac proinde secundum earum praedominiu.quod exercent in mixtis,ali quin neq; illae recte iudicatae Hrent, neque sensus tactus esset rectus iudex earum. Secunda Conclusio Mixtorum tem p ramenta varii manifestius tamen cognoscuntur a posteriori per suos essectus, de
operationes . Probam . quia i cperamenta
manifestius cadui mi, sensu tactus per suos olfectus Sc operationes primarii qualitatu. quam per ipsas qualitates ergo mari se stilisper illas. qua per istas, a posteriori dignosci
poteriit. Cosequetia tenet, quia omnis nostra cognitio oritur a sem dc se sibilibus,ergo quo obiccta sunt lausibiliora , eo magis
282쪽
cognoscuntur, Jc sunt media cognoscendialia. Antecedes probatur experientia: nam manisestius cadunt sub sensu tactus calefacere , quam caliditas, stigefacere, quam frigiditas, hume ctare quam liumiditas, &sccare, quam siccitas,siquidem hae sentiu-tur per huiusmodi effectiis, ergo Iemperamenta mixtorum manifestius cadunt sub
sensu tactus per effectus quatuor qualitatum, suam per ipsas qualitates. Tertia Conclusio. Qualitates tangibiles secundae minus, δc incertius mani testat
Mixtorum temperamenta, quam prima , ac earum operationes immediatae . Probatur prima pars,quia qualitates secundae ta- tum mediate desuant a virtutibus, & facultatibus mixtorum; nisi enim mixta haberent in se virtutem calefaciendi, stigefaciendi, humectandi,& siccandi, non haberent vim rarefaciendi, condensandi, indurandi, olliendi, dcc. dc nisi mixta calefacerent, frigefacerent, humectarent, & si
carent, nec rarefacerent,condensarent,indurarent, aut emollirent alia, ergo istieminus,quam illa, indicant mixtorum temperamenta . Secunda pars probatur, quia incertius indicat primas qualitates, ex quibus coalescunt varia temperamcnta, ergo dc ipsa temperamenta incertius poterunt mani testare . Cori sequentia patet. Ant cedens probatur, quia exsiccare, & indurare , sitimiliter consistentiam rebus praebere, auribuuntur siccitati, & tamen iunt etiam effectus caliditatis, ut patet in fictili-hus ad ignem concoctis, quae calore exsiccantur, de indurantur. calore pariter cingrcgantur homogenea, ne diffluant, de idem ineetii s conuenit etiam frigiditati,ac siccitati . Multique ali, effectus qualitatum s Cundarum promiscue indicant qualitates primas, ut inducentibus patere potest, ergo nequeunt esse certa media cognoscendi, hanc, vel illam potius qualitatem emcere
mixta: nec conseque ter poterunt esse ma-
nises a signa cognoscendi eorum temper
Quarta Conclusio. Quamuis calores, sapores, dc odores possint aliqualiter indicare quatuor primas qualitates, a quibus
proueniunt, nihilo minus elle nequeunt signa , ac media certa demonstrantii mixtorum temperamenta varia. Probatur prima
pars, quia colores, sapores, & odores orni
ducunt ex ccmmixtione primarum quali latum , ac ex earum praedominio inscinuicem,quandoquidem teste Aristotele lib. de sensu, Sc sensibili c. 3. . & 3. albedo oritur
ex praedomini' frigoris, & nigrciso ex pre-
dominio caloris: dulcedo ex praedominio calor G, dc acredo ex praedotuinio frigoris: de omnes odores nascuriar ex praedominio
calidi, de humidi, & cum sint haria primarum qualitatum effcctus poterunt illas optime gemonstrare a posteriori, ergo etia intemperamenta ex eis prouenientia. Secuda pars probatur, de primo de coloribus, quoniam multa mixta sunt alba, quorum temperamenta sunt calida, & sicca, ut patet de calce, vino albo, factaro,& alijs pluribus: similiter plura sunt nigri coloris quς temperamento sunt frigida, paret de mela- colla, quae est astecta nigredine, bc tamen in ea praedominatur frigiditas, ergo col res nequeunt esse signa certa manifestatiua alicuiu s temperamenti. Secundo suadetur ea se secunda pars de saporibus, quia licet reperiantur aliqui sapores, qui modoratam reserant, & humiditatem, Sc caliditatem ac proinde habent vim calefaciendi, de humectandi, ac emolliendi, nihilosecius Aristoteles de sensu, oc sensibili c. . inquit
uod sapores amari sunt vehementer calii, ideoque tales habere vim calefaciendi, exsiccandi, rarefaciendi, attenuandi, disesoluendi, Sc colliquandi, sic in acres,& salsi, qui, prarier caliditatem, quam communem obtinent possident etiam virtutem e
rodendi, incidendi, pungendi,& exsiccandi, de non ullas ex dictis virtutibus, tribuit
etiam accidis, & acerbis, qui tamen censetur comuniter natura frigidi. Tertio comprobatur de odoribus, leuatur enim exporientia, quod nonnulli odores cerebru h minis calefaciunt, ut odor menthae, pule- ij, gingiberis, nucis moscatae, dc ex oppinto alii eundem refrigerant, ut odorcs rΟ-sarum, violarum, & cansorae, & nihilominus quidam Philosophi asserunt, nullum
odorem ire absolute calidum, vel frigidum , verum dumtaxat dici tales respecit uc, ad corpora odorata , quae sunt temporamenti calidi, vel frigidi, ergo neque ex saporibus, aut odoribus poterunt certitu dinaliter ostcndi mixtorum temperamen
Obi lcitur primo contra prima conclusionena,
283쪽
α68 Liber IV. Meteorologicomm Aristotelis
sonem quia latarum' possent cognosci v
ria mixtorum temperamenta, inquantum
possent, sensu tactus. percipi distincte primae , qualitates cum suis praedominiis, sed astae nequeunt sensu tactus distincte pere,pi cum suis praedo ijs, ergo, &c. --1or de se paret. Minor probatur , tum quia tactus non percipit de qualitatibus tacti-hibus nisi exuperantias earum , in quibus
tamen non consistunt temperamentaetum
etiam, quia mixta, Vt plurimum, sunt aD secta qualitatibus aduentitiis , quae impediunt , ne mulὸ, ac manifeste rangi possint
qualitates internar in propria cuiusq; naεura , ergo nec de illis poterit persecte iudicare sensus tactus, ac proinde nec eas c gnosiere ut constituunt temeeramenta Respondetur negando minorem . Adprobationem dico ad primam sensu tactus percipi quidem exuperantias qualitatum ranginitium , non tamen in qua ilis excellentia , quia ut sic sunt intangibiles. & laedunt potius , quam seruent i risorium tactus.sed in aliqua proportione, ut nimirum activet dominari possint passi uis, in qua cos iit ratio constitutiva temperamenti. Ad secundani concesso , quod licet interdum mixta assiciantur quibusdam qualitaribus a uentitiis, a quibus obscurari potest natura cuiusuis qualitatis natiuae. tamen non semper lioc accidit, atque adem tunc tim-Por; s poterunt nude percipi tactu, sicque perfecte cognosci, Eim ex Arist tecundo de Anima t. 6 3. circa proprium obiectum
cadere nequeat deceptio. Obijcitur secundo contra secundam conclusionem Nam varietas temperameti in mixtis ideo deprehendi poterit sensu tactus, qud per effectiis,& operationes mixtorum seorsim percipi poterit praedominari in eis potius hanc qualitatem . quam illam, nempe caliditatem, quam frigiditate, sed huiusmodi medium cognoscondi est, incerrum, ac fallax, ergo a posteriori, &per effectu ac operationes mixtorum nequibit percipi coriandom temptramento- . Tum varietas. M ior patet ex sundamento conclDsionis- Minor probatur, quia calefacere no certus e rictus caloris,sicut necflige sacere frigoris : experientia namque testatur calidum quandoque frigefacere de frigidum calefacere . ut patet in ventriculis lionainum , in puteis, ac cellarijs su tetraneis, quae, tempore aestiuo figent ta-gore, dc hyberno calore aestuant, ergo huiusmodi effectus sunt incerta,ac fallacia signa, seu media ad concludendum In misetis potius hoc , quam aliud temperamem
Respondetur negando norem . Adprobationem dico , calidum perse sempercalefacere. 8c frigidum perse iamper frix
facere : Ceterum per accidens intersum mutantur officia , nempe per anriperist sim unius contrarii, quod alteri . vel co
stipat ., vel occludit, vel aperit ac dilatat meatus, per quos exire, ac dissipari solet. Patet in experimi ni is adductis. ideo enim hominum ventriculi, hyeme sunt calidi res , quia ab ambiente frigido occludunt pori, ne va res calidi inde exire possint; dc per oppollitum aestate frigidiores vide tur , quia ab aere calido aperiuntur me rus , per quos exeunt Vapores calidi, de cum his calidum vitale non partinuis dissipatur. Eisdem de causis putei, & cse uernae subterraneae hyberno tempore calydiores . 5c aestate frigidiores eximini; siquidem hyeme vapores calidi per construpationem meatuum terrae ab aere frigido causatam. intus detinentur, ne i E exire valeant, ac proinde aquam, dc aerem su
terraneum calefaciunt aestate autem aperiuntur meatus, per quos exeuntes pratu,
chi vapores calidi, reli inmt aquam, dcaerem subtςrraneum in propria frigiditate . atque adςd stisdiores nobis apparcnt .
Obijcitur tertio contra tertiam conci sionem. Nam qualitates secundae, ac e tum operationes non minus proueniunt 1 primis. quam earum effectus, dc operati
nes siquidein solum differunt. quod istae
immediate , ille vero mediate derivantur ab eis, ergo quemadmodum ex cogniti ne effectuum , de operationum primarum qualitatum immediate , ac certo cran sc timur mixtorum temperamenta ita exlecundaru qualitatum,& earum operati num notione, licet mediate, certo tamen cognosci poterunt cadem temperamen
Respondetur negando consequentiam. N par ratio, quae adducitur, concludi cum non proueni mi ab eis immediate, eodem pacto, ac cadem certitudine, sicut
284쪽
effechust , & operationes immediatae quatuor primarum qualitatum , quandoquidem calefacere, frigefacere, humectare,&liccare per se sunt semper uni ci effectus
caliditatis, frigiditatis, humiditatis, & siccitatis; & exiiccare, condensare, dc indurare non sunt effectus univoci frigiditatis, aut siccitatis, cum promiscue ab eis prouoniant, & interdum etiam a calore, Vt patet in fictilibus, isitur cum sint incerte effectus unius tantum qualitatis, nequeunt certo illam demonstrare ; sicut faciunt es-fectus immediati ab eis procedentes , nec per consequens ab illis , ut ab illis poterit desumi certa cognitio, quod mixtum stpotius unius, quam alterius temperanti. Obijcitur quarto contra quartam conclusionem probando, ex coloribus, saporibus, Scodoribus nos posse nancissi certam cognitionem temperameti cuiuslibet mixti . Et quod ex coloribus probatur , quia color albus oritur ex praedomin:O frigoris de niger ex praedonunio caloris, qua de icausa homine, quia regiones calidas nigri,& qui frigidas regiones inhabitant albi coloris reserti nobis apparent,' ergo, 'δα. Et quod ex saporibus etiam cognosci. ρομsint probatur, quia Aristot. lib. de sensu,& sensibili cap. docet omnes sapores fieri ex praedominio alicuius ex primis qualitatibus, ut dulcis ex praedominio caloris super humido, & acer ex praedominio stig ris super sicco , Igitur ex saporibus etiam poterit haberi cognitio temperamenti aerei, & terret. Quod ex odoribus etiam haberi possit, probatur ex codem Aristotele
ibidem cap. 3.& a. de Anima cap.9. quia in omnes odores ortum ducunt ex praedominio calidi, de humidi, crgo etiam ex illis,
quibus assiciuntur mixta odorata , possisemus demonstrare cuiusnam temperamemti existant. Res detur negando has omnes consequenti.is, quin imo cum diuerso temper, mento primarum qualitatum, sepe cons,
miles qualitates secundae inueniuntur ; dceconuerso in eodem temperamento diseueris qualitates secundae conspiciuntur: Vnde ad primam probationem de coloribus dico, quod licet albedo saepe reperi, tur in mixtis frigidis, ut patet in lacte, &consimilibus, tamen nonnumquam subi avia etiam in calidis , ut liquet in calce, lacharo, vino, & huiusmodi. Deinde in pennis auium , & pilis animalium tanta
varietas colorum reperitur , & nihilominus non apparet, quae diuersitas temperamenti esse possit in eodem subiecto, ac in eadem parte. Neque obstat, quod incolae regionum calidarum nigri, dc frigidarum albi coloris appareant, quia huiusmodi albedo , dc nigredo non oriuntur in eis ratione temperamenti, sed ab extrinseco. vel
ex adustione Solis, ut conspicitur in ijs,qui de vicino respiciuntur ab eo,& habent cutem nigram, vel ex nimia Solis absentia quorum cutes& pelles , ut plurimum albescunt . Neque ossicit, quod Medici ex coloribus urinet soleant iudicare de intemperie calida, aut frigida, qua viscera inter ne laborant, quia hiuiusmodi signa sunt incerta,& ut plurimum falluntur in iudicando, quandoquidem urina potest esse rubri vel flaua, alit alio colore colorata, vel ex cibo, vel potu consimili, aut ex motu V hementi corporis, ac proinde de temperamento interno corporis nil certi ex coloribus testari possunt. Ad secundam de saporibus , dc odoribus dico pariter, ex eis co nhci non posse cerct temperamentorum Varietatem, quia nulli se res, vel odores sunt absolute calidi aut frigidi, humidi, altrsicci verum duntaxat comparare per habitudinem ab subiecta calida, vel frigida P, immida, vel sicca quibus insunt. Et licet Aristoteles docuerit sapore ficri ex cotemperatione humidi aquei cum sicco terreo vicaloris facta , & odores oriri ex contem peratione sicci dominantis super humido.
vi eiusdem caloris expressi, hoc non est intelligendum formaliter, sed tantum mn notatiue, seu denominatiue , ratione rei sapidae, vel odoratae, quae ladibus temperametis patiantur, quare vel dicendu, ex eis nul lana cognitionem tem,
Iudicium de hoc totius temper m to, quam de illo.
285쪽
a o Liber IV. Meteorologicorum Aristotelis
Vtrum Temperamentum natiuum sit
immutabile; vel saltem de Difficili mutabile '
C' Irca hanc qu stionem varia sunt D
/ ctorum placita, nam aliqui, quos sine nomine refert Timplerus li. de Mixtis cap. septimo Probi . . distinguui de duplici temperamento, substantiali videlicet, &accidentali Primum, quod dicunt coalescere ex substantiarum elemenrarium oportione, asserunt dine dissiculter mutabile: secundum vero , quod secundum eos praesesert quandam dispositionem leuem Ottam ex qualitatum elementarium actu inexistentiuna proportione, censent leuis imis de causis variari. Alij, abiicientes primum temperamentum , ut propositae quaestioni impertinens, distinguunt de duplici temperamento accidentali Aliud namque in sui git ex primis qualitatibus, mixto internis, siue existant in eo formaliter, siue virtualiter, & istud dicunt esse dissiculter mutabile ab eodem mixto. Aliud vero resultat ex qualitatibus aduentiis, consimilibus tamen primis qualitatibus elementaribus , 8c hoc dicunt, esse de tacili mobile, a mixto, cui actu, &2rmaliter inest Alij tandem docent, temperamentum natiuum, ex primis qualitatibus, proportione quadam seruata,resultans ingeneratione mixti, ipso exili ente semeer conseruari, egieque penitus immutabile, neque corrumpi, aut destrui, nisi cum corruptione , aut destructione mixti. Et hanc opinionem , esse veriorem. aut saltem caeteris
probabiliorem libenter asserimus: Pro cunis declaratione, ac solidiori fundamento, praeterea, quae obseruauimus in duabus praecedentibus quaestionibus. Primo Not. et , temperamentum, Ut ad praesens s ct it,solum praeseserre congrua dispositionem, ex qualitatibus achivis,proportione quadam,aominantibus super pas huis, ordinatam naturaliter ad ggnerati nem , & conseruationein corporis, persecte mixti , ex qua descriptione necessarici intercndum est , temperamentum esse ita necessarium ad generationem mixti , ac eius conseruationem, Ut quemadmodum repugnat naturaliter inducere formam substantialem in materiam mixti, si non
praecesserit illa dispositio , in qua consistit
temperamenium natiuum , ita implicat cos ei uari formam eandem in eodem mi to, nisi conseruato temperamento, a quo mixtum dependet inesse , ac conseruari:
pari passu enim currit dispositio inducti
formae, ac conseruatiua eiusdem in mixto, cum ab utraque naturaliter, ac necessario dependeat. Secundo Not. est, te eramentum esse
mutabile posse dupliciter intelligi , uno
modo immediate, & secundum totam 3,iraut mixtum de temperamento calido, &sicco mutetur ad temperamentum frigidum, & humidum; aut de temperamento calido, & humido ad temperamentum
frigidum, & siccum absque ullo medio intrinseco, aut extrinseco, & hoc modo credo esse penitus impossibile , quia diissoluto
uno temperamento secundum torum, impossibile est mixtum remanere in esse,adeo ut possit remanere sub utroque termino, a quo unius , & ad quem alterius temper menti, siquidem a priori necessario depe debat in esse , dc conseruari . Alio modo secundum partem, & hoc dueliciter contingere potest, vel per actione unius qualitatis intrinsecae ac tuae in passiuam.vel
per actionem qualitatum extrinsecarum in intrinsecas, tum activas, tum passi LSi confingat priori modo actio, certum est posse mutari temperamentum successiuEvsque ad mixti corruptionem , siquidem omne agens in agendo repatitur, patiendo debilitatur, & demum consumitur. Si posteriori modo contingat actio, etiam mutari pItest temperamentum, mixto subi etiue remanente pro aliquo spatio temporis , quandoquidem, ut vidimus in principio huius libri quarti , per actionem cal
ris extrinseci in intrinsecum generantur putredines in mixto , & per defectum caloris interni oppugnati ab externo, & interno frigore fiunt cruditates, de inquinationes in rivxto, quibus mediantibus expugnatur paulatim temperamentum, dc mixtum tendit succcssiue ad corruptionEsui Ex his insertur, queiod his duobus modis contingit temperamentum mutati , quamuis cum aliqua dissicultate, ob iteratas
286쪽
tas achἰones ac passiones qualitatum internarum inseinuicem, & externarum in internas
Ex his igitur sit prima conclusio. Temperamentum , ex primis qualitatibus coalescens, tamquam disposuio generatiua , dc conseruatiua formae substantialis mixti,s secundum totum sumatur , est penitus naturaliter immutabile. Probatur, qui is conseruatio mixti pendet a duratione, Acconseruatione temperamenti, alioqui . temperamen riam non esset con rua dispositio generatiua , dc conseruatiua , quod esset contra eius dissitationem , traditam,
ac probatam in prima huius disputationis
'luzRione , ergo durante mixto, necesse est perdurare etiam eius natiuum temp ramentum. Consequemia tenet tum quia
effectus formalis nequit esse , naturaliter sinem, sine sua caula formali; Zc relativa posita se ponunt, & perempta se perimunt ex Categoria Relativoruna, atqui mixtum est effectus formalis dispositive temperamenti , resematque ad ipsum, ut causatum ad litam causam ergo u durat mixtum, &temperamentum natiuum perdurare necesse est: sed mixtum, ex hipothesi , quod si vel possit esse subiectum mittationis,
durat, ergo etiam temperamentum secum
durabit, de sic erit immutabile naturaliter. Secunda Conclusio. Si vero attendam rtemperamentum secundum partem , est mutabile, nedum ab extrinseco, sed etiam ab intrinseco. Probatur prima pars, quia corrupta una qualitate requisita ad ess e
temperamenti,com mpitur temperamentum secundum partem siquidem coalescit temperamentum ex quatuor primis quali ratibus secundum proportionatum dominium aeriarum super passuis, sed ab extrinseco corrumpi potest caliditas intrins Ca mixti per eius putrefactionem , ergo etiam temperamentum secundum illam partem corrumpi potest, ac proinde mutari ; corruptio enim est quaedam mutatio ex Aristotele quinto Physicorum t. 7. 8c 9. Minor probatur, quia putrefactιo , ex e dem in hoc lib. . cap. 2. est corruptιo eius, qua 1n unoquoqMe humido proprie , oessecundum naturam caliditatιs , ab alιena catiditate , haec autem est, qua ambientis'.
idest, corruptio caliditatis intrinsecae in proprio humido , facta ab extrinseca caliditate, cuiusmodi est aeris ambient ἰs, vel
alterius agentis calidi , ergo ab extrinseco corrumpi potest caliditas interna mixti, per eius putrefactionem . Secunda pars probariir , quia eadem caliditas agens in humiditatem. & siccitatem per earum reactionem pati potest ab eis, ergo per iteratas actiones , de reactiones in ipsam, debilitari contingit ac tandem consumi , ero temperamentum , in eisdem qualitat, us consistens, poterit consumi successive,& ita pluries secundum partis mutari. Tertii Conclusio . Temperamentum, sue intrinsece, siue extrinsece oppugneriir, est dissiculter mutabile. Probatur,qula
temperamentum mixti comparatur cum habitu , cum sit dispositio conseruatiua seiusdem , sed habitus est qualitas dissiculis ter mobilis a suo subiecto, ex Aristotele in
Praedicam.cap.de qualitate, ergo etiam
te heramentum debet esse dissiculter m hile a mixto. secundo quia experientia i statur mixtorum durationem oblongam, sed huiust nodi duratio pendet a sorti unio, ne formae substantialis cum materia mixti, dc haec a temperamento , ergo signum est, temperamentum etiam fore oblongae durationis, ac proinde dissiculter mobile a mixto. Confirmatur ex opposito, si enim
temperamentum natiuum ob leuon causam , 3c subito mutaretur , necesse esset, mixtum non diu durare verum cito intes re , quandoquidem unio materiar cum sua forma substantiali, nequit consistere destructo penitus temperamento , ergo dicendum est , temperamentum natiuum,
non subito, de facile , sed difficulter , ac
paulatim mutari, donec tandem totum destritatur, de cum ipso mixtum. Obiscitur primo contra primam coclusonem. Temperamentum, secundum. suum esse, dc conseruari, perdet a conse uatione suarum partium , scd temperamentum secundum partes mutari, ac disesipari potest , ut probatum est in secunda
conclusione, ergo etiam secundum totum
est mutabile, dc hoc naturaliter sicut eiusdem partes.
Respondetur negando consequentiam; argumentum enim laborat a qui uocationide ly secundum totum: non enim ly secudum totum refertur ad suas partes , sicut sumitur in argumento , verum duntaxat,
287쪽
Liber IV. Meteorologicorum Aristotelis
i dicit ordinem ad conseruationem totius mixti; siquidem mixtum, & temperamentum se mutuo respiciunt, ac fouent, adeo quod nequeat esse mixtum, si non sit tem
peramentum,quemadmodum neque tem
peramentum potest existere , si non extiterit mixtum . Implicat igitur naturalitermixtum possieelse subiectam mutationis,& non esse temperamentum simul cum eo secundum se totum , quia implicat dari unum relativum actuale absq; corelatim di effectu Hrmalem sine sua caulaser mali. obi j itur secundo contra secundam conclusionem ubi datur proportio inter agens . 6c passum, ibi nequit esse alterius extremi corruptio,sed inter qualitates acti-Has, & passuas datur proportio agentis ad passum . ergo in illis nequit esse corruetio , ergo temperamenti conseruatio secundum omnes partes. Consequentia ista tenet, quia temperamentum coalescit ex proportione qualitatum activarum dominantium passi uis. Maior patet, quia corruptio sequitur in altero extremorum,
cum ab ipis oppugnatur, & vincitur, a xi cum alterum vincitur ibi nequit esIe proportio , ergo ubi adest proportio inter agens,& passiun ibi nequit ei se victoria alterius , ac proinde ncque corruptio.
Respondetur Maiorem esse veram de proportione aequalitatis, quia cum ibi tanta sit resistentia passi , quanta est achivitas agentis , non potest ex alterutra parte esse victoria, ac proinde nec cor uptio vllius extremorum ,falsam tamen de proportione in aequalitatis, in qua unum proportionabilium dominatur alteri ; & cum inter extrema sit pugna actionis , &passionis, ac reactionis & repassonis non potest non seq ut debilitas virtutis in agente , &tandem consumptio , ac corrruptio eius:
modo inter qualitates activas, & passiuas adest inaequalitatis proportio , atque adeo pugna, exinde unius victoria , & alterius virtutis deperditis, ac labefactatio. & tan dem corruptio . Si ergo temperamentum intrinsece insurgit ex dominio qualitatum activarum supra passi uis, d ita corrupti ne unius ex qualitatibus activis. vel passi-uis,de necessitate sequitur debilitatio temperamenti . Ac denique eiusdem consumptio , ac corruptio.
Obijcitur tertio contra tertiam conclusionem , nam ubi adest facilitas corri ori
nis M xtorum , ibi nequit esse diis ilis
mutatio temperamentorii ri, siquidem ad destructionem mixti sequitur necessiarib destructio temperamenti, sed quotidie experimur mixta putrescere , & putre icta corrumpi, que non essent. nisi facilis enset eorundem corruptio, ergo in mixtis est facilis mutatio, ac di Glutio natiui temperamenti .
Respondetur, negando consequentiam, minor namque propositio est aequivocabquandoquidem cum quotidiana mixtorucorruptione , stare potest eorundem misetorum oblonga, ac diuturna duratio: non enim putrescunt , ac corrumpuntur soli recenter nati, sed multo plures sunt senes.. ac vitimo senio consecti, in quibus, sicut conspicitur diuturna durario , ita deprelienclitur dissicultas mutabilitatis in eorum natiuis remperamentis. Conclude
dum igitur . tum a priori, tum a posterim, temperamentum natiuum, vel esse penitus immutabile in ordine ad conseruationem mixti . vel si contingat interdum mutari, hoc erit paulatim,ac fluccessive & Π.axima cum difficultare , consequente partialem
destructionem mixti , non vero Ioralem.
Et haec de quaestionis disputatione piς senti, ac de his quatu or Meteorologicorum