장음표시 사용
141쪽
lancholicum rejicias, absurdior eris, quam sit ulla imaginatio depravatissima, pleniorque melancholia, quam ferrent duo b uli. Nam dic, per deos immortales, an nautae, Cum ab . ultima Τhule aut ulterioribus Scythis . aut alio quocunque loco remotiori , fulminisocyores alis, ventis adversh, hyeme maxima, feliciter Amstelaedamum appellunt, sibi solum imaginantur, se ita cito per aequora ferri λ an venatores, cum intra certos limites bestias ar-Cent, ut irretiantur, phantasiam potius venationis similitudine animaliumque Qrmis &imaginibus agunt agitantque vel ut rectius dicam, an venatores intra domos occluduntur eorum vero phantasia in sylvis errat aberratque anxia, anhelans, in scrutandis vestis giis, cuniculis, cubilibus . lassa & postquam cum praeda domum redierint, ac , partem aLsam aprugnae incipiant mandere, iterum ista phantasia pascetur, continuando conceptas elicere imagines, toto reliquo corpore einsistente insensibili immobilique m lassit dine laboris exanclati admoneretur fieretque caeserum animalium aspectu laboriosae venationis certissimus interroga nauticos, vel ipsos nautas, venatores item, aliosque, tibi profecto phantasiaeque tuae egregie ludent; siquidem mox coram assirmabunt,naves certa precatione quocunque vento selicissime serri, , an,
142쪽
animalia etiam certo carmine sisti atque arceri: adeo ut compellaris cum tua phantasia,mia . nuS pavere aut horrere , quam se mulier visu lum, si veι bos ederet agnum. Fures , siquando equum aut aliud quodcunque animal abdux rint , cum intra ditionis terminos precatione Continentur , adeo ut in itineribus notissimis
frequentissimisque implicentur, an pari mentis vertigine agitabuntur, ut fugae, itineris salutisque suae non amplius meminerint at tum praecipue mens & ratio viget, dictans sibi esse Ocyus aufugiendum, ne in furto deprehendantur. quid ergo nobis in experientiis pha
tasiam depravatam objicis nisi fortasse velisiphantasiam quidem moveri posse, id est, miras ideas imaginationi precationibus offerri, sed revera aliquid ex his phantasiis in actum redigi, absurdius esse quam quid absurdisi mum. At dico ego , si phantasia precatione
moveatur, .ita ut ad has & non alias ideas de flectat, non video sane , cur voluntas non
itidem cogatur, ut, quidquid phantasia conceperit, in actum ducat,cum Voluntas non m
gis sit facultas animae, quam vis imaginatrix. . quae phantasia dicitur. unde si una facultas animae ad libitum precantis cogatur , ceterae quoque cogentur, cum omnes pari ratione ab anima dependeant. quapropter qui phantasiam movet, omnes ceteros sensus actionesi
143쪽
que internas movebit,ita ut Vertumnus deus &mnisordius esse videatur. Vide itaque quam inane sit, quod e phantasia in rem praesentem tundere cupiebas, quamque aliter se habeat, quam existimaras, id quod tibi firmo fund mento erat: sane, praeter phautasiam, causam nostri erroris quamcumque aliam effingas, cum hac nihil possit dari depravatius. - Uerum non est quod assertum tuum mirer aut Oppugnem , cum in hoc omnes docti pariter & indocti sociatis sententiis conveniant, imo nuper comperi, quaestionem hanc in mi cademiis sanctioribus Theologicas vocandetiam in phantasiam depravatam geniorumque potestatem esse rejectam , assentientibus ultro huic dogmati expertis medicis. cur ergoselus obganniop cur solus obstrepo quaenam, malum , est illa ingenii mei rabies, quae magis quam canis naso implicata bilis extumescit effervescitque nulla est profecto. sum quidem petulanti sipune cachinno, sed quidquid
doctiores sanxerint lubens agnosco; caestu que & arma depono. colloquia inter populares interque vulgi agmina inita ansam mihi a vulgari opinione dissentiendi obtulerunt.
Audiebam multos negantes, paucos negata
probantes , nisi quod identidem adderent, se ab aliis id didicisse, quod nunc fidenter negatum eunt, ideoque prima bona aut prava sequi.
144쪽
qui, nullis adhibitis rationum anarentiis : satis esse in hujusmodi tricis spissisque tenebris vulgo non videri. Quapropter haec vulgi opinio penitius introspicienda est , videndumque, an non potius ejus phantasia depravata 1at, non autem incantatorum.
Ac primo quidem , ut tandem ad propositum meum veniam , rustici apud nos, quando aliqua parte corporis amburuntur aut vulnerantur , pustulin & cicatricem , butyro aut larido antiquiori leviter illito, precatione addita sanant. atque hoc ita frequens est, ut nec chirurgum nec medicum alium , praeter seipsbs, noverint. Quoties falcem aut bipennem, si se eis laeserint, medicamento inungunt aliquot verbis admurmviatis,non autem partem laesam, nihilominus convalescentem quoties infantes aliorum aut paralysi 'plectunt, aut epilepsia consternunt , aut tabe consumunt etiamne tamen effectus melancholiacos , & vim phantasticam existimabis p non equidem arbitror. haec enim ita realiter fiunt, ac lagguis erumpens pari modo ,sistitur, ut olim 1n femine Uyssis. Verum etiamsi haec non ad phantasiam reserantur, tamen intricata manent; quaeretur enim, utrum ambusta& vulnerata sanentur, atque utrum illa quae narrantur vera sint , cum plerunque clam fiant. multas quidem fabulas narrari credid rima
145쪽
a 4 DE VENEFICIIS . lxim, sed quae oculis cernuntur pro fabulis non obtrudentur. Vidi sane rusticos totum genu aqua serventi ambustos selo nescio quo
murmure sanatos et alios item toto vultu ex
pulvere pyrio laceros etiam sine stigmatis helle pelliculam recuperasse. Sed si haec imcredibilia videantur , quid de chartulis, quid de unguento sympathico, quid de ramulo
fraxini certo anni tempore unoque ictu abscisso , quid de medicamentariis dixeris , qui
etiam suas radices norunt, quarum si partem medicamentis immiscuerint , partem rursus terrae suffoderint, nunquam aut cicatrix Coaluerit , aut morbus evanuerit, identidem r bellante malo, ut quomodo fori tabes praemia advosatis, sic vis morborum pretia medentibus
ferat haec porro sis palam fiunt, adeo ut vix unus aut alter sit, qui ista ignoret. Ergo fabulae non sint nec anuum deliria, quamvis has hujusce artis expertissimas velint esse magistras. Quapropter veneficia in phantasiam aut melancholiam rejici non possunt. Alii, quibus est cor calidius, haec portenta advenios, Heroas , Manesque mortuorum res runt, quod existiment, nulli enti naturali tantam vim posse inesse, ut effectus suos in omnia sublunaria extendat, nisi iis ab omni mutatione corruptibilitateque discretis. quo enim eqs est simpliciu, , eo est persectius at- que
146쪽
i que ad agendum promptius. Unde Manes, i Genii, Heroesque plura perficere creduntur, quod nulli subjecto necessario addicantur a que adhaerestant, nulla , nisi simplici defaeca-i taque , materia compacti. Recte igitur eis
quidquid est actu difficile attribuitur, velut ad sola dissicilia sepositis; ut, in quibus natura deficit illi suppetias ferant sustentenique. Uerum , nisi scirem hoc ultimum esse causarum naturalium perfugium , metamque ignorantiae , ulterius etiam progredi, atque altiora scrutari persuaderem, cum hic non adeo tuta sint omnia. Si enim quaestio dissicilis est, dissicilior adhuc essicietur. quaeram quippe utrum cenii aut Heroes aut Manes ultro agant ac sponte, an vero lacessiti p s sponte ac ultro , ergo non in bonum universi, sed in perniciementia puriora reservantur , ut invidia mota mortales pro arbitrio plectant, quibus tamen
nil nisi bonum pulchramque inest. si lacessiti, ergo a praestantiori moverentur quam ipta
mei sint, cum moventis nutui obedire cogerentur. Sed nullum aliud ens dari potest pra stantstis quam homo, Cui a natura datum est proxime Geniorum naturae accedere. quare mortales etiam Genios potestate agendi superarent; imo Genium quendam arreptum catenisque illigatum , ceu quondam cerberum ab inferis extractum, coeloque nostro con-
147쪽
spiciendum adductum, pleno meridie, quem tam dire tamen aversantur, velut ludibrii prostibulum, ostentarent. siquidem non potior
ratio est, cur Genii uno modo cogantur quam alio. si ergo possint ita carmine assici, ut mo talibus noceant, ut pestes immittant, ut mombos in nos spargant, ut occidant, carmide sane itidem, ceu visco, capi poterunt, ut olim in Aventino colle Picus Faunusque X genere Titanum , a Numa, qui fontem,ex quo bibere consueverant, vino melleque temperarat, Capti fuere,) ut deinceps vinculis manciapentur. Ingens sane potestas foret & magnavis agendi, si, ut supra dicebamus, Geniis &Manibus ad libitum leges imponerentur,pmstarentque moriasibus irrisui, & quidem tam modis absurdis, ut tripudium pollentae pullorum non posset esse absurdior. quis enim Credat hemicranio cadaveris, capillis abscissis, unguibus resectis, acicilis in olla coctis, foliis buxi in adipe frixis, Genios, uno aut altero 'ddito murmure, moveri, idque in unia versi perniciem , ut grandines ruant, ut tonitrua bacchentur, ut segetes jam Pene matu evanescant, inque steriles avenas loliumque abeant, equi, boves, pecudes, mortales ipsi misera tabe emoriantur λ quaenam ratio ista credendi adducitur λ maligna invidaque natura Geniorum t at licet totus Orbis corrueret,
148쪽
iiihil tamen proficerent. frustra ergo ilia rumperent. an viS precationum aut carminum atquid aliud sunt quam voces semirutae, verba ridicula, nullo sense constructa, peregrina, obsoleta neque apud omnes eandem vim ob intinent , sed apud atros illos terraeque imis deis gentes praecipue valent, apud eos vero qui lucem & puriorem aera amant,nihil proficiunt. Atqqe non singuli mortales hoc sanctissimum secretum norunt, sed vetulae, vultu horribiles, edentulae, jam curvae, quadrupedes, beatiores sunt, quae, prout voluerint, substantiis secretioribus vim immittant, cogantque esse dicto obedientes. quid igitur est, quod nobis, . haec ita fieri, certo firmiterque comprobet pnihil sane aliud nisi vulgo potius credendum sit,quam rationibus philosophicis , ut olim Ρlato iis potius , quae a Diotima vate muliere Socrati dicta sunt de diis immortalibus, de
anima ,de coelestibus,quam ullis aliis evidentibus rationibus, redebat,rogans alios,ut etiam
id praestarent. Mihi vero, cui jam diu contradicendi libido inhaesit, ista non sussiciunt, nec adeo terrent, quin fidentius assirmem, rationibus philosephicis seu naturalibus , varios morbos hominibus veneficiis immitti posse, nullo modo probari. de experientiis, utTum . . fidem desiderent, alii dijudicent. litque haec
149쪽
De Rerum vicissitudine C A P U T XX. FAtone res mortalium & necessitate imia
mutabili , an sorte volvantur, multis in incerto judicium est. quippe diversos reperies, ac multis insitam opinionem, initia finemque nostri divina quadam ratione gubernari. contra alii satum quidem congruere rebus putant, sed non e vagis stellis, verum
apud principia & nexus causarum natura lium. vitae tamen electionem nobis relinquunt 3 quam ubi elegeris, certum immine tium Ordinem. Ceterum plurimis mortalium non eximitur, quin primo cujusque ortu ventura destinentur, unde vana illa mathematiacorum praedicendi ratio effluxit. quae, si secus quam dictae sint res cadant, non in artiS vanitatem revolvitur, sed in ignorationem dicentium. adeo ut quasi compertum sit,cunctis rebus inesse quendam velut orbem, ut quemadmodum temporum vices, ita morborum ver- tantur, unde novae illae clades,morbi illi incogniti , illuvies nimirum in genitalibus congesta, luem veneream vocant lichenes,varii hydropes, febres variae,exanthemata, aliique sine nomine morbi, non nostra aetate solum, Ceu .
novi recentesque, sed certis tempestatibus,
150쪽
certisque regionibus jam grassati ad nos orbe revoluto redeant rursusque post aliquot tempora discedant. Ego vero, quamquam in his judicem agere sit difficile,si lis penes me constituatur, vicissitudinem quidem rerum corruptibilium, fatum autem, vel necessitatem in universe non admiserim, quod haec duo praestantiae Entis simplicis & supremi, bonoque universi repugnent. Primum quidem rationibus philosophicis, nam a sacris abstinemus, si non probabitur,
saltem persuadebitur.quippe apud OmneS con cessum est, omnia apud causam primam, atque apud Ens supremum esse atque referri, Ceu a conservante dependentia r quae vero ita ad causam primam reseruntur, ut ab ea de pendeant,nihil aliunde constitutum habent,ut secundum id quod decretum est agant aut patiantur , nisi nutum & voluntatem conservantis. quae sane voluntas nihil in se aut fati aut necessitatis includit, seu ad se , seu ad subjecta reseratur. Non ad se, quia ens primum libere agit, a nullo alio ad certum quiddamdeterminatum, ut ita, quidquid agit, necessario agat, cum ideo sit primum, quod a nullo alio Tegatur. unde placitum quorundam philosephorum , qui Ens supremum necessario circa