Metamorphoses, Book XI;

51쪽

METAMORPHOSES XI. 15 Copia nulla famem relevat; Sitis arida vultur Urit et inviso meritus torquetur ab auro. 130 Ad calaeumque manu et splendida bracchia tollens, Da veniam, Lenaee pater i peccavimus ' inquit 'Sed miserere, precor, SpeciOSoque eripe damno. Mite doum numen Bacchus peccasse fatentem

Rostituit, factique fido data munera solvit. 135

Nove malo optato maNoa Circumlitus auro.

Vado' ait ad magnis vicinum Sardibus amnem, Perque jugum moratis labentibus obvius undis Carpe viam, done venias ad fluminis ortus Spumigeroque tuum fonti, qua plurimus cxit. 40

Subde caput corpusque Simul Simul elue crimen. VRex jussae suo odit aquae. vis aurea tinXit Flumon, et humano de Corpore CeSSit in amnem. Nunc quoquo jam Veteris percepto emine venae

Arva rigent auro madidis pallentia glaobis. 145

Ille se Su OpeS, SilVn et rura colebat, Panaque montanis habitantem semper in antris. Pingue sed ingenium man Sit noeituraque, Ut ante, Rursus erant domino Stolidae praecordia sentis. Nam freta prospiciens lato riget arduus alto Tmolus in ascensu, clivoque StenSu utroque

Sardibus hinc illinc parvis finitur Hypaepis. Pan ibi dum teneris jactat Sua Carmina nymphis

Et lovo corata modulatur harundine Carmen, Ausus Apollineos prae Se contemnere cantus, 155Judico sub Tmolo Cortamen Venit ad inpar. Motito suo senior iudex con Sedit, et aures Liberat arboribus quercu coma caerula tantum Cingitur, et pendent circum cava tempora glandes.

ISque deum pecoris spectans in judices' dixit 160 'Nulla mora est.' calamis agrestibus insonat ille:

Barbaricoquo Midan-aderat nam forte Canenti Carmine dolonii. post hunc Saler ora retorSit Tmolus ad os Phoebi vultum sua Silva Secuta eSt.

Ille caput flavum lauro Parnaside vinctus 165 Vorrit humum Tyrio Saturata murice Palla :Ιnstrictamquo fidem gemmis ot dentibus Indis

Sustinet a laeva tenuit manu altera plectrum.

Artificis status ipso fuit tum Stamina docto Pollice sollicitat, quorum dulcedino captus 170

Pana jubet Tmolus citharae Summittere Cannas. Judicium sanctique placet sententia montis Omnibus. arguitur tamen atque injusta vocatur

52쪽

16 METAM IRPHOS ES XI. Unius sermone Midae. ne Delius aures Humanam stolidas patitur retinere figuram : 175Sed trahit in spatium, villisque albuntibus implet,

Instabitusque imas facit et dat posse moveri. Cetera sunt hominisci partem damnatur in unam, Induiturque aures lente gradientis aselli. Ille quidem Celare cupit, turpiquo pudore 180 Tempora purpureis temptat velare tiaris. Sed solitus longos ferro resecare capillos Vidorat hoc famulus. qui cum nec prodere Visum

Dedecus auderet, Cupiens efferre Sub auras. Nec pos Se retieere tumen, secedit humumque 185 Effodit, et domini quale aspeXerit aureS, Voce reser parva terraeque inmurmurat haustae; Indiciumque Suae voce tellure regeSta

Obruit, et scrobibus taeitus dis odit opertis. Crobe harundinibus tremulis ibi surgere lucus 190

Coepit et, ut primum pleno maturuit anno,

Prodidit agricolam leni nam motus ab austro Obruta verba refert, dominique coarguit aureS. Ultus abit Tmolo liquidumque per aera Vectus Angu Stum Citra pontum opholeidos Helles 195 Laomedonteis Latoius astitit arvis. Duxi ra Sigei, Rhoetei laeva profundi Araianomphaeo vetus est sacrata Tonanti. Inde novae primum moliri moenia Troiae Laomedonta videt, sus optaque magna laboro 200

Cum tuo tridontigero tumidi genitor profundi Morti dem induitur formam Phrygiaequo tyranno

Aedificat muros, paetu Pro moenibu nurum.

Stabat Opus pretium rex inficiatur, et addit, 205 Perfidiae cumulum falsis perjuria verbi S. Non inpuno seres ' rector muris inquit et omnes Inclitiavit a pia ad avara litora Trojae. Inque freti formam terras compleVit, PeSque

Abstulit agricolis set fluctibus obruit agros. 210

Poena neque haec satis est rogis quoque filia monstro POSCituri quo re tinna dura ad Saxa revinctam Viti dicat Aleidos, pronii As:ii lue munera, di CtOSPOScitis tuosa tanti pae operis mercede negata Bis et jura alia Suporatae Oonia Trojao. 215Noc pars militiaQ. Telamon sine honore recessit, Hesii ineque data potitur. nam conjuge Peleus

Clariis erat diva nec avi magis illo superbit

53쪽

METAM ORPHOS ES XI. 7 Nomine quarn operi; siquidem Jovis osse epoti

Contigit haud uni, conjunx dea contigit uni. 220Felix et nato, felix et coniiugo Peleus, 266Ε cui, si domas jugulati crimina Phoci,

Omnia contigerant. fraterno Sanguine Sontem Expulsumque domo patria Trachinia tollus Accipit. hic regnum Sine vi, sino caede regebat 270 Lucifero genitore Salus, Patriumque nitorem Oro forens Coyx illo qui tempore maeStuSDissimilisque sui fratrem lugebat ademptum. Quo postquam Αὐacides e SSus Curaque viaque Venit et intravit paucis comitantibus urbem. 275 Q lOSque grege PeCOrum, quae Secum nrmenta trahebat, Haud procul a muris sub opaca valle reliquit, Copia cum acta est adeundi prima tyranni, Velamenta manu praetendens Supplice, qui Sit, QUO Ue SatUS, memorat. tantum Sua crimina colat, 280 Mentiturque fugae causam ; petit urbe vel agro So juvet hunc contra placido Trachinius ore Talibus alloquitur mediae quoque commoda plebi Nostra patetit, Poleu, nec inhOSpita regna tenemuS. Adicis huic animo momenta potentia, clarum 285

Nomen a Viamque Jovem. ne tempora perde Precando

Quod petis, omne feres tuaque hae pro Parte vocato, Qualiacumque vides. utinam meliora videres Et flebat moveat tantos quae ala Sa dolores, Peleu Squo comitesque rogant. quibus ille profatur 290 Forsitan hanc volu rom, rapto quae Vivit et omnes Terret aves, Semper Perina habui S se puteti S. Vir fuit ot tanta Si animi ConStant in quantum Frater orat belloque iero ad Vimque ParatuS,

Nomine Daedalion illo genitore creatus, 295Qui vocat auroram ueloque OVissimus exit.

Culta mihi pax est pacis mihi cura tenendae Conjugiiquo fuit iratri ora bella placebant. Illius virtus roges gente Sque Subegit, Quae nunc Thisbaeas agitat mutata columbas. 300 Nata erat huic Chione, qua dotatissima forma Mille procos habuit, bis Septem nubilis antiiS.

54쪽

18 METAM ORPHO SES XI. Quid peperisso duos et dis placuisse duobus Et forti genitor et progenitore Omanti Esse satam prode S, an obest quoquo gloria multis 3 320 obfuit huic certe. quae e Praeferre Diatiae Sustinuit, faciemque deae culpavit. at illi Ira ferox mota est, 'faetii que ' placebimus ' inquit.

Nec mora, CurVRVit Cornu nervoque Sagittam

Inpulit, et meritam trajecit harundine linguam. 325 Lingua tu et nec o temptataque Verba Sequuntur ;Conantemque loqui cum sanguine vita reliquit. Quam mi Ser ampleXan ego tum patruoque dolorem Corde tuli, fratrique pio solatia mi Si; Qua palser haud aliter, quam cautes murmura ponti 330 Accipit, et natam delamentatur ademptam: Ut vero ardentem vidit, quater impotus illi In medios fuit ire rogo quater inde repulsus Concita membra fugae mandat. Similis quo juvenco Spicula erabronum Pressa Cervice gerenti, 335 Qua via nulla ruit am tum mihi currere visus Ρlus homine est, alaSque Pede Sum P Si S Se Puta S. Effugit ergo omnes, veloxque cupidine toti Vortice Parnasi potitur miseratus Apollo, Cum se Daedalion saxo misisset ab alto, 340 Fecit avem et subitis pendentem Sustulit alis, Orii quo adunca dodit curvos dedit unguibus hamos, Virtutem antiqua im, majore Corpore ViseS. Et nunc accipitor, nulli Satis aequus, in omnes Saovit aves, alii, sue dolens fit causa dolondi. V 345 Qua dum Lucifero genitus miracula Durrat

De Coli Sorte Suo, Qui S sestitius an holo Advolat armenti custos Phoceu Anetor,

Et toleu Peleii magna tibi nuntius adsum Cladis V ait quodcumque orat, libo odere Peleus. 350 Pendet et ipse motu tropidi Trachinius oris.

Illo retori fessos ad litora CurVn juve ire os Appuleram, modi cum Sol altissimus orbi Tantum respicer Ut illa: intum SupereSS Vidi ret; Pars quo boum sui vis genua inclinaria humilis, 355 Luturum quo acetis Campos Pectabatin taurum, Pars gradibus tardi illuc,rrubiit et illii , Nutit alii celsoque instant ut e nequori COHO.

Sud trabilius densi lucoque umbrosa vetusto: 360Ν0roidos oreusque tenent hos navita Ponti Edidit osso deos, dum retia litore Siccat.

55쪽

METAMOLPHOS ES XI. 9Juncta palus huic est, densis obsessa alietis, Quam restagnantis fecit maris unda paludem. Inde fragore gravi strepitus loca proxima torret; 365

Belua Vasta, lupus mucisque palustribus xit Oblitus et Spumis ex SperSu Sanguine rictuSFulmineos rubra sussu sus lumina flamma.

Qui quamquam Saevit pariter rabieque fameque, Acrior est rabie. neque enim jejunia curat 370 Caede boum diramque famem inire, Sed omne

Vulnerat armentum, sternitque hostiliter omne. Pars quoque de nobi funeSto Saucia morSU, Dum desen Samus, leto est data. Sanguine litus

Undaque prima rubet demugitaeque paludes. 375

Sed mora damnosa est, nec res dubitar remittit. Dum superest aliquid, cuncti CoeamVS, et arma, Ama ea Pe SSamia S, Conjunetaque tela feramus. Dcierat agrestis nec Pelea damna movebant:

Sed memor admissi, Nereida colligit orbam 380

Damna Sua inferias extincto mittere Phoco. Induere arma viros violenta tuo Sumere tela

Rex jubet Oetaeus; cum qui Simul ipse parabat

Ire Sed Alcyone conjun eXcita tumultu ProSilit, et nondum totos ornata capillos, 385 Disicit hos ipsos, colloque iniuSa mariti, Praestet ut auxilium Sine se, verbiSque precatur Et lacrimis, animasque duas ut SerTet in uua. Aincidos illi: pulchros, regina, i OS quePOne metus. Plena est promissi gratia vostri. 390 Non placo arma mihi contra nova monStra moveri: Numen adorandum pelagi est.' erat ardua turris Arce loci summa, sessis lux grata carinis. Ascendunt illuc, Stratosque in litore tauros Cum gemitu aspiciunt, vastatoremque cruento 395 Ore ferum longos infectum Sanguine illOS. Indo manus tendens in aperti litora ponti, Caeruleam Peleus Psamathen, ut finiat iram, Orat, Opemque ierat. nec vocibus illa rogantis

Flectitur Aeacidae Thetis hanc Pro conjugo supplex 400

Accepit veniam. Sed enim revocatus in acri Caedo lupus perstat dulcedine Sanguini asper; Donec inhaerentem lacerae cervice juvenca

Marmore mutavit. corpus praeterque Colorem

Omnia servavit lapidis color indicat, illum GJam non esse lupum, jam non debero timori. Nec tamen hac profugum consistere Pelea terra

56쪽

20 METAM ORPHOS ES XI. Fata sinunt: Manneia udit Vagus exul et illi Sumit ab Haemonio purgamina caedis Aea Sto. Interea fratris quo sui fratremquo secutis 410 Anxia prodigiis turbatus Pectora CeyX, Consulat ut sacras hominum oblectamina, OrieS, Ad Clarium parat ire deum. nam templa profanus

Invia cum Phlegyis facisebat Delphica Phorbas.

Consilii tamen ante sui, fidissima, certam 415 Te facit Alcyone. cui protinus intima frigus OSSa receperunt, buxoque Simillimus ora Pallor obit lacrimisque genae maduere prola Si S. Ter conata loqui ter fletibus ora rigavit, Singultuque pias interrumpente querollas 420 Quas mea culpa tuam, ' dixit inrissime, mentem Vertit ubi est, quae cura mei prior esse Solebat pJam potes Alcyone securus abesse relicta pJam via longa placet 3 jam sum tibi carior absens pAt, puto, per terras iter est, tantumque dolobo, 425

Non etiam metuam, Curaeque timore carebunt.

Aequora me terrent et ponti tristis imago, Et laeseras nuper tabulas in litore vidi, Et saopo in tumulis Sine corpore nomina legi. Neu tuum fallax animum fiducia tangat, 430Quod socer Hippotades tibi sit, qui carcero sortes

Contineat ventos et Cum Velit, nequora PlaCet. Cum semel emissi tenuerunt aequora Venti,

Nil illis voti tum est incommendataque tellus omni S, et omne fretum caeli quoque nubila vexant 435 Excutiuntque ieris rutilo concursibus ignes. Quo magis hos noVi,-nam novi et Saepe Paterna Parva domo vidi- magis hoe reor esse timendoS. Quod tua si flecti precibus sententia nullis, Care, PoteSt, conjunx, nimiunaque es certus eundi, AUMe quoque tolle Simul. certe aetabimur una. N e nisi quae patiar, metuam Pariterque serem US, Quicquid erit pariter Super aequora lata seremur. Talibus Aoolidis dictis lacrimis quo moVetur Sidereus conjunc nequo enim minor ignis in ipso est. QSed n0que propositos pelagi dimittere cursus. N o vult Alcyonon in t artem adhiboro pericli;

Multaque respondit timidiani Sol Antiat Ctu S. Non timen idcir o causam P liat. addidit illis HOC Iuo tu leti inaura, suo Solo Oxit amant in 450M Longa sui leni si nobis oti in is moraci sed tibi uro Per patrios ignes, si me modo ut remittetit,

57쪽

METAMOR PHO SE II. lAnte reversurum, quam luna bis impleat orbem. His ubi promissis spes est admota re CurSUS, Protinus ed nota in navalibus aequore tingui, 455 Aptarique uis piniim jubet armamentis. Qua rursus Vi S a Veluti praesaga futuri, Horruit Alcyone lacrimasque emisit obortas, Amplexusque dedit tristique miserrima tandem Oro vale V dixit, coUapsaque coipore toto est. 460 Ast juvenes, quaerente moras Ceyce, reducunt Ordinibus geminis ad fortia pectora rem OS, Aequalique ictu scindunt freta sustulit illa Umente OCulos, Stantemque in puppe 'ecur a Concussaque manu dantem ibi signa maritum 465 Prima videt redditque nota ubi terra recessit Longius, atque Oculi nequeunt cognoscere nitus, Dum licet, insequitur iuniontem lumine pinum Haec quoque ut haud poterat, patio Summota, videri, Vela tamen spectat summo fluitantia malo. 470 Ut nec vela videt, vacuum petit anXia lectum, Seque toro ponit renovat lectusque loeu Sque Alcyonae lacrimas, et quae pars, admonet, abSit. Portibus exierant, et moverat aura rudente :Obvertit lateri pendentes navita remos. 475 Cornuaque in summa loeat arbore, totaque malo Carbasa deducit venientesque accipit aura S. Aut minus, aut certe medium non amplius aequor Puppe Secabatur, longeque erat utraque tellus, Cum mare Sub noctem tumidis albescere coepit 480 Fluctibus et praeceps spirare Valenti USAEUTUS. ardua andudum demittite cornua, ' rector Clamat et antemnis totum Subnectite velum.

Hic jubet impediunt adversae jussa procellae, Nec sinit audiri vocem fragor aequoris ullam. 485Sponte tamen properant alii Subducere remos, Pars munire latus, Pars ventis Vela negare Egerit hic fluctus, aequorque refundit in aequor, Hic rapit antemnas. quae dum sine lege geruntur, Aspera crescit hiems, omnique e parte oroces 490Bella gerunt venti fretaque indignantia mi Seent. IPSe Pavet, nec se, qui sit Status, ipse fatetur Scire ratis rector, nec quid jubeatve vetetV : Tanta mali moles tantoque potentior arte est. Quippe Sonant clamore viri, stridore rudentes, 495Undurum incursu gravis unda, tonitribus aether. Fluctibus erigitur caelumque aequare videtur

58쪽

M METAMOBPNOSE XI. Pontus, et indueta asporgine tangere nube ;Et modo, cum fulvas ex imo verrit harenas,

Concolor est illis, Stygia modo nigrior unda : 500

Sternitur interdum, spumisque sonantibus albet. Ipsa quoque his agitur vicibus Tracliinia puppis :Et nunc sublimis veluti de verti e montis Despicere in valles imumque Acheronta videtur: Nunc, ubi demis Sam Curvum circumstetit aequor, 505 Suspicere inferno summum de gurgite Caelum. Saspo dat ingentem fluctu latus icta fragorem, Nec levius pulsata sonat, quam ferreus olim Cum laceras aries ballistave concutit arceS. Utquo solent sumptis incursu viribus tro 10 Pectore in arma ieri protentaque pia leones rSic ubi se ventis admiserat unda COOrti S. Ibat in arma ratis multoque erat altior illis. Jamque labant cun pi spoliataque tegmine Cerae Rima patet, praebetque viam letalibus undis. 15Ecco cadunt largi resolutis nubibus imbres, Inque fretum credas totum descendere caelum, Inque plagas caeli tumefactum aseenistere PontUm. Vela madent nimbis, et cum caelestibus undis Aequoreae miscentUr aquae. caret ignibus aethor, G20 Caecaque nox premitur tenebris hiemisque sui Sque. Discutiunt tamen has praebentque micantia lumen Fulmina fulmineis ardescunt ignibus undae. Dat quoque jam Saltus intra cava toxia carinae Fluctus et ut miles numero praestantior omni, 525 Cum saepe adsiluit de sensae moenibus urbis, Spo potitur tandem laudi Sque accen Su amore Inter mille viros murum tamen occupat unus Sic ubi pulsarunt noviens lator ardua fluctus, Vastius insurgens decima ruit impetus undae, DNec prius absistit sessam obpugnare carinam, Quam volui in capta descendat moenia avis. Pars igitur omptabat adhuc inundor pinum, Pars mari intus erat. trepidant haud socius omnes, Quam solo urbs aliis murum odientibus sextra 535 Atque aliis murum trepidare, tonsentibus intus. Deficit ars, animique cadunt totidemque videntur, Quot veniant fluctus mere atque irriana per mortes. Non tonset hic lacrimas stupo hic vocat illo beatos, Funera quos lineant hic votis numen adorat. 540 Bracchia suo ad Caelum quod non videt irrita tollens Poscit opem: subeunt illi fratresque Paren Sque,

59쪽

METAMORPHOSES TI. 23 Huic cum pignoribus domus et quod uique relictum est. Alcyone Ceyca movet Ceycis in oro Nulla nisi Alcyon est et cum desidero unam. 515Gaudet abesse tamen. patriae quoque vellet ad oras Respicore, inque domum Supremo Vertere vultus Vorum ubi sit, noscit tanta sertigine pontus Fervet, et inducta piceis o Dubibus umbra

Omne latet caulum duplicataquo noctis imago ost 550

Frangitur incursu limbos turbinis arbor; Frangitur os regimen spoliisqtie animOS superstes Unda, velut victrci, sinuataque despicit undas Nec levius, quam siquis Athon Pindumve revulsos Sede sua totos in portum evorterit aequor. 555 Praecipitata cadit, pariter iii et pondere et i tu Mergit in ima ratem, eum qua par magna Virorum Gurgite Prossa gravi neque in aera reddita fato Functa Suo est alii ni te o membra carinae Trunca tenent. tenet ipse manu, qua sceptra solobat. 560Fragmina navigii CeyX, Socerumque Patremque Invocat holi frustra. sed plurima nantis in ore Alcyon conjunx illam meminitque refertque: Llius ante oculos ut agant Sua Corpora fluctuS, Optat et exanimi manibus tumuletur amicis. 565 Dum natat, absentem, quotiens sinit hiscere fluctus. Nominat Alcyonen ipsisque inmurmurat undis.

Ecce super modios fluctus niger arcus aquarum Frangitur, et rupta mersum caput obruit unda. LuCiser obSCuru S, ne quem cognoScere poSSes, 570

Illa luce fuit quoniam quo exeodere caelo Non licuit densis texit sua nubibus ora. Aeolis interea tantorum ignara malorum

Dinumerat noctes et jam quas induat ille, FeStinat veStes, jam quas, ubi venerit illo, 575 Ipsa erat roditusque sibi promittit in an s. Omnibus illa qui dona suporis pia tura forobat:

Ante tamen cunctos Junonis templa colebat, Proque viro, qui nullus orat. Veniebat ad aras, Utque foro Sospes conjunx suus, utque rediret, 580 Optabat, nullam quo sibi praesurret at illi Hoc do tot votis potora contingere Olum. At dea non ultra pro iuncto morte rogari

Sustinet ut quo marius uno in nrosent aris,

Iri, mones ' dixit idissima nuntia vocis, MViso soporiferam omni velociter nulam

Exstinctique jub Coycis imagine mittat

60쪽

24 ET AMOR PHOS ET XI. Somnia ad Alcyonen vero narranti QRSUS.'Dixserat: induitur velamina mille colorum Iris, et arcuato Caelum Curvamine signatis 590

Tocta petit jussi sub nube latentia regis. Est prope immorios longo spelunea Pe QSSu,

Mon CavuS ignavi domus et penetralia Somni: Quo num lia am radii oriens mediusve cadora Sue Phoebus adire potest Debulae caligine mixtas 595 Exhalantur humo dubiaeque crepuscula lucis.

Non vigil ales ibi cristat cantibus oris

Evocat Auroram, ne voce Silentia rum PUnt Sollicitive canes canibuSVerangu io an Ser. Non fera, non peeudes, non moti flamine rami, 600 Humanaeve Sonum reddunt convicia linguae. Muta quies habitat. saxo tamen eXit ab imo Rivus aquae LetheS, Per quem cum murmure labens

Invitat somnos crepitantibus unda lapillis. Anteriores antri fecunda palan vora florent 605

Innumeraeque herbae, quarum de lacte Soporem Noxcipit, spargit per paeas umida terraS. Janua, ne Verso Stridore cardine reddat, Nulla domo tota custos in limine nulluS. At medio torus est ebeno sublimis in antro, 610Ρlumeus, unicolor, pullo Velamine tectus Quo cubat ipse deus membris languore Solutis. Hunc circa passim varias imitantia formas Somnia vana acent totidem, quot meSSi ari Stas, Silva gerit i ondes, Huctas litus harunas i5 Quo simul intravit, manibusque obstantia Virgo Somnia dimovit, vestis fulgor reluXit Salva domus tarda quo deus gravitate incentes Vix oculos tollens, iterumque iterumque relabens Summaque Percutiens nutanti pectora mento, 620 Excussit tando in sibi se cubitoque leVatus, Quid veniat,-cognovit enim-scitatur. at illa : Somne, quies rerum, placidi SSime, omne deorum, Pax animi, quem cura iugit, qui corpora duris Fessa ministeriis mulcos reparas suo labori 625 Somnia, quae eras nequont imitamine formas,

Herculea in hinc ui, sub imagine regis

Alcyonen adeant simulacraque naufraga incant. Im oratio Guno. post 'iam mandata P rogit, Iri abit: sequo ni in ulterius tolerare vapori 630Vim poterat labique ut Omuum Sensit in nrius, Essugit, et remeat per quos modo venerat ni cu S.