장음표시 사용
141쪽
I 2IDeinde a Longobardis aquaeductum directum crediderim nam Hadrianus primus patria Romanus , Pontifex Maximus , domitis iam afflictis q. Longobardis, anno a Christi Seruatoris nostri tali circiter DCCLXXVI. ut Platina refert, Virginis aquaeductum, cum aliis urbis aquaeductibus restituit, quem non muruto post dirutum, in tanta rerum,quae successit,calamitate credendum est, nec ulterius restitutum fuisse, inueni. nam quod legitur
in inscriptione, quae ad publicas Triui fistulas apposita est, Nicolaum quinctum Aquaeductum Virginis restituisse,id auia Salaria citra factum fuisse intelligo, unde acquisitiones,, scaturigines,
quae ad nostra us'. tempora fluxerunt, initium sumunt. Nam si Nicolaus opus arcuatum restituisset, ductumq. purgasset, non ita, ut a nobis inuentum est uix annorum centum spatio intercedente)nullis urbis obsidionibus intermedijs, quanta uis hominum negligentia dirui, Laboleri potuisset. Hactenus de his Aduexit, scripsit, restituit latices. Haec eadem nostro miramur tempore. Quartus Quas Pius ex magna parte reduxit aquas Perficit & uena secundat diuite Quinctus Aeternam Paetus digerit Historiam.
142쪽
Vinctu Psemesim Eanritus Palaemon,
cui- hae uni carmina,quorum et Iam
finis desidera fur emporibus Claudiis
Neronis imperatorum floruit, ex his quae Plirim lib. 1 . cap. 4 tradidit, de indusibi cocili Sthelerit e plebe liberti na in istis instruendus colendis raritimae ubi ira inquit Sed maxima eiusdem Stheleni opera GRiemnio Palaemorii, alia grammatica arte celebri in hisce XX annis mercadorus DC. nummum squaes- quuntur. De quo Crimitus quoque de Toreis Austri bus iniit Lucarii, quantum adrem astinor, sic seria Ut naeus Lucanus, nasione sis anm patriaiord ensis, C. Osare Germanico iterum,s L. Osano consulibus narus , delatus ad urbem prima infantia , adolescens factus Luctres habuit praeceptor in hieris Rhemiuium Palaemonem , qui principem
locum inter omnc gramma Icos tenuit.
143쪽
De ponderibus, s menseris carmina.
ONDERA Paeonijs ueterum memorata
Nosse iuuat pondus rebus natura loca uiti Corporeis. Elementa suum regit omnia ponduS. Pondere terra manet uacuus quoque ponderis aether Indefessa rapit uoluentis sidera mundia ordiar a minimis, post haec maiora sequentur. Nam maius nihil est aliud, quam multa minuta. Semioboli duplum est obolus , quem pondere duplo Gramma uocant, scripulum nostri dixere priores. Semina sex alij siliquis latitantia curuis Attribuunt scripulo, lentes ueraciter octo, Aut totidemspestas , numerant , tristesve lupinos Bis duo. sed si par generatim his pondus inesset, Seruarent eadem diuersae pondera gentes: Nunc variant. Etenim cuncta non foedere certo Naturae, sed lege ualent, hominumq repertiS. Inscripulis ternis drachmam quo pondere doctis Argenti facilis signatur pondus Athenis: Holceq. a drachma non re, sed nomine differt. Drachmam si gemines, aderit, quem dicier audis. Sicilicus Drachinae scripuli si adiectio fiet, ScXtula quae fertur nam sex his uncia constat. Sextulacum dupla est, ueteres dixere duellam. Vncia fit drachmis bis quattuor: unde putandum, Grammata dicta quod haec uiginti quattuor in se Uncia habet, tot enim formis uoX Graeca notatur Horis quot mundus peragit noctemq. diemque. Vnciaq. in libra pars est, quae mensis in anno. Haec
144쪽
Haec maior Latio libra est, gentiq. togatae. Attica nam minor est ter quinque hanc deniq drachmis,
Et ter uicenis tradunt eXplerier unam. Accipe praeterea, paruo quam nomine Graij Mnam uocitant, nostriq. Minam dixere priores.
Centum hae sunt drachmae quod si decerpseris illis Quattuor, essicies hanc nostram denique libram. Attica quae fiet, si quartam dempseris hinc,mna. Ceropium superest post haec diκisse talentum SeYaginta minas seu uis se millia drachmas, Quod summum doctis perhibetur pondus Athenis: Nam nihil his oboloue minus, maius ue talento.
Nunc dicam, solidae quae sit diuisio librae Siue assis: nam sic legum dixere periti, Ex quo, quod soli capimus , perhibemur habere, Dicimur, aut partis domini pro partibus huius:
Uncia nam librae si deest, dixere deuncem: At si sextantem retrahas, erit ille decuncis. Sed nullum reliquo nomen semuncia certum Dempta dabit neque enim est huius sescuncia triplex. Dodrantem reliquum uocitant quadrante retracto. Cumque triens desit, bessem dixere priores. Ijdem septuncem dempto quincumce uocarunt. Post haec semissis solidi pars maxima fertur. Nam quae dimidium superat, pars esse negatur Vt docuit tenui scribens in puluere musa
Cetera dicta prius , quibus est semuncia maior.
Deponderibus,siue mensuris humidorum .s rugum
T de ponderibus superest pars altera nobis,
Humida metiri, seu frugum semina mauiS.Culus principio nobis pandetur origo. Pes longo spatio, latoque notetur in an glom Angulus ut par sit, quem claudit linea triplex
Quattuor ex quadris medium cingatur inane: Amphora fit cubus quam ne uiolare liceret, Sacrauere Ioui Tarpeio in monte Quirites. Huius
145쪽
'armina. Hu1us dimidium serturna, ut&ipsa medimni. Amphora sexque capit modium, sextarius istum Sex decies haurit, quot soluitur in digitos pes. At colylas, quas, si placeat , dixisse licebit
Heminas , recipit geminas sextarius unus, Qui quater assiumptus fit Graio nomine choeniκ. Adde duos, chus fit uulgo', qui est congius idem, quo sextari nomen fecisse priores Crediderim, quod eos capiat se congius unus. At colyte cyathos bis ternos una receptat.
Sed de abaco nobis id pondus saepe notatur. Bis quinque hunc faciunt drachmae, si appendere tentes. Oxybaphus fiet, si quinque addantur ad illas. At mystrum cyathi quarta est, ac tertia mystri,
Quam uocant cyanen capit haec cochlearia bina.
Quod si mensurae pondus componere fas est, Sextari cyathus pars est quae est uncia librae, Nec non Oxybaphi similis sescuncia fiet, Sicilicumque tibi mystro simulare licebit. Cochlear extremum est, scripulique imitabitur instar. Atti a praeterea dicenda est amphora nobis Seu cadus hanc faciei, nostrae si adieceris urnam. Est iis decies quem conficit amphora nostris Culleus hac nulla maior est mensura liquoris. Est etiam terris , quas aduena Nilus inundat, Artaba cui superat modi pars tertia post tres. Namque etiam modus explebitur artaba triplex.
De ponderibus uariorum liquorum s aquae .
Llud praeterea tecum cohibere memento, Finitum pondus uarios seruare liquoreS. Nam librae,ut memorant, bessem seYtarius addet,
Seu puros pendas latices , seu dona Lyaei. Addunt semissem librae labentis olivi.
Selibramque serunt mellis superesse b1libri. Haec tamen assensu facili sunt credita nobis. Namque nec errantes undis labentibus amnes, Nec
146쪽
Nec mersi puteis latices, aut sonte perenni
Manantes, par pondus habent: non deniq uina Quae campi aut colles nuperue aut ante tulere, Quod tibi mechanica promptum est depromere musa. Ducitur argenti tenuiue ex aere cylindrus Quantum inter nodos fragilis producit arundo, Cui cono interius modico pars ima grauatur, Ne totuS sedeat, totusue supernatet undis.
Lineaque a summa tenuis descendit ad ima Ducta luperficie tot quaeq. in rusta secatur, Quot scripulis grauis est, argenti aerisue cylindrus. Hoc cuiusq. potest pondus spectare liquoris. Nam si tenuis erit, maiori mergitur unda. Si grauior, plures modulos superesse notabis. Aut si tantundem laticis sumatur utrimque, Pondere praestabit grauior si pondere secum Conueniunt, tunc maior erit, quae tenuior unda est. Quod si ter septem numeros texisse cylindri Hos uideas latices , illos cepisse ter octo, His drachma grauius fatearis pondus inesse. Sed resert aequi tant uinconferre liquoris ut grauior superet drachma quantum expulit undae Illius aut huius teretis pars mersa cylindri. Haec de mensuris: quarum si signa requires Ex ipsis ueterum poteris cognoscere chartis:
De inuentione argenti, auro in una messaperminii
Vnc aliud partum ingenio trademus eodem. Argentum fulvo si quis permisceat auro,
Quantum id sit, quoue id possis deprendere pacto , Prima Syracusirinens prodidit alta magistri.
R egem namq ferunt Siculum , quam uouerat olim Caelicolum regi, ex auro statuisse coronam: Compertoq. dehinc furto, nam parte retenti Tantundemq. argenti, opifex immiscuit auro ,
Orasse ingenium ciuis, qui mentes agaci, Quis modus argenti sutuo latitaret in auro,
147쪽
Repperit illaesum, quod dijs erat ante dicatum
Quod te quale siet, paucis, aduerte, docebo. Lancibus aequatis, quibus haec appendere mos est, Argenti, atque auri, quod edax purgauerit ignis,
Impones libras, neutrum ut praeponderet: hasque Submittes in aquam quas pura ut ceperit unda, Protinus inclinat: pars haec, quae sustinet aurum,
Pensius hoc namque est, similari crassius unda. At tu siste iugum, medis q. e cardine centri Interualla nota, quantum discerpserit illinc, Quotque notis distet suspenso pondere filum. Fac drachmis constare tribus. Cognouimus ergo Argenti atque auri 'discrimina: denique libram Libra tribus drachmis superat cum mergitur unda. Sume dehinc aurum, cui pars argentea ista est, Argentique meri par pondus , itemque sub unda Lancibus impositum specta propensior auri Materies subsistit enim, furtum q. docebit. Nam si ter senis superabitur altera drachmis, Sex solas libras auri dicemus inesse, Argenti reliquum quia nil in pondere differt Argentum argento, liquidis cum mergitur undis: Haec eadem puro deprendere possumus auro, Si par corrupto pondus pars altera gestet. Nam quoties ternis pars illibata grauarit Correptam drachmis sub aquam, totidem esse notabis Argenti libras, quas fraus permiseuit auro. Pars etiam libraequaevis si sorte supersit Haec quoque drachmarum simili tibi parte notetur. Necnon&sine aquis Α