Quinti Horatii Flacci Opera : accedunt clavis metrica et notæ anglicæ juventuti accommodatæ

221쪽

EPISTOLARUM LIB. I. 211Falsus honor uvat et mendax infamia terret Quem nisi mendosum et medicandum Vir bonus ost

Qui consulta patrum, qui lege juraque Servat Quo multa magnaeque secantur judice lites

Quo res SponSore et quo causae teSte tenentur.

Sed videt hune omnis domus et vicinia tota IntrorSum turpem, Speciosum pelle decora. 45 ec furtum feci, nec fugi,' si mihi dicat Servus Habes pretium, lori non ureris, Visio. Non hominem occidi. V Non paSces in cruce CorVOS. Sum bonus et rugi. V R0nuit negat atque Sabellu : 'Cautus enim metuit foveam lupus, accipiterque 50 SuSpecto laqueos, et opertum miluus hamum. Oderunt peccare boni virtuti amore; Tu nihil admittes in te sormidine poenae. Sit spes fallendi, miscebis Sucra profaniS. Nam de mille fabae modiis quum surripi unum 55 Damnum est, non facinus, mihi pacto lenius isto. 'Vir bonus, omne sorum quern Spectat et omne tribunal, Quandocunque deos vel porco vel bove placat, Iane pater V clare, clare quum dixi Apollo V Labra movet, metuens audiri Pulchra Laxorna, 60 Da mihi fallere, da justum sanctumque Videri, Noctem peccatis et fraudibus objice nubem. Qui melior servo, qui liberior Sit avarUS, In triviis fixum quum se demittit ob ASSem, Non video : nam qui cupiet, metuet quoqueri porro. 65 Qui metuens vivit, liber mihi non erit unquam. Perdidit arma, locum virtutis deseruit, qui Semper in augenda estinat et obruitur re. Vendere quum poSSi captivum, occidere noli Serviet utiliter : sine pascat durus aretque 70Naviget ac mediis hiemet mercator in undis;

222쪽

212 Q. HORATII FLACCIAnnonae prosit portet humenta penuSque.

Vir bonus et Sapiens audebit dicere lentheu, Rector Thebarum, quid me perferre patique Indignum cogesIV Adimam bona. empe pecus.

rem, 75 LectoS, argentum tollas licset. In manicis et Compedibus aevo te sub custode tenebo. Ipse deus, Simul atque volam, me solvet. opinor, Hoc sentit, moriar mors ultima linea rerum est.

EPISTOLA XVII.

AD SCAEVAM.

QUAΜvIS, Scaeva, Satis per te tibi consulis, et scis Quo tandem pacto deceat majoribus uti, Disce, docendus adhuc, quae cenSet amiculus ut si Caecu iter monstrare velit tamen aspice Si quid Et noS, quod cure proprium feciSSe loqunmur. 5Si te grata quies et primam somnus in horam Delociat si te pulvi StrepituSque roturum,

Si laedit caupona, Ferentinum ire jubebo Nam neque divitibus contingunt gaudia solis; Nec vixit male, qui natus moriensque se sollit. 10Si prodesse tuis, pauloque benignius ipsum

Te tractare voles, accede Siccu ad Unctum.

pranderet olus patienter, regibu UtiΝollet Aristippus. sciret regibus uti, Fastidiret olus, qui me notat. V Utrius horum 15Verba probes et facta, doceri vel junior audi Cur sit Aristippi potior sententia. Namque Mordacem Cynicum sic eludebat, ut aiunt: 'Scurror ego ipse mihi, populo turi rectius hoc et .

223쪽

EPISTOLARUM LIB. I. 213 Splendidius multo est: equus ut me portet, alat rex, 20 officium facio; tu posci vilia rerum, Dante minor, quamvis ser te nullius egentem. Omnis Aristippum decuit color et Statu et reS, Tentantem ni ora sere praeSentibu aequum. Contra, quem duplici panno patientia velat, 25 Mirabor, vitae via si converS decebit. Alter purpureum non XSpectabit amictum, Quidlibet indutus celeberrima per loca adet, Personamque seret non inconcinnus utramque :Alter Mileti textam cane pejus et angue 20 Vitabit chlamydem morietur rigore, Si non Rettuleris pannuim reser et Sine vivat ineptuS. Re gerere et captos ostendere civibuchoStes, Attingit solium Jovis et coelestia tentat Principibus placuisse viris, non ultima laus est. 35 Non cuivis homini contingit adire Corinthum. Sedit, qui tinuit ne non Succederet; Sto

Quid i qui pervenit, secitne viriliteri Atqui

Hic est, aut nusquam, quod quaerimu hic onus horret, Ut parvi animi et parvo corpore majus ; 40 Hic subit et perfert Aut virtus nomen inane St, Aut decus et pretium recte petit experien Vir. Coram rege Sua de paupertate tacentes plus poscente serent. DiStat, SumaSne Pudenter, An rapia : atqui rerum caput hoc erat, hic sons. 45

Indotata mihi Soror St, paupercula mater, Et undus nec vendibilis, nec pascere firmuS, Qui dicit, clamat, Victum date. V Succinit alter: at mihi dividuo findetur munere quadra. Sed tacitus pasci Si posset corvus, haberet 50 Plus dapis, et rixae multo minus, invidiaeque.

BrunduSium come aut Surrentum ductu amoenUm,

Qui queritur salebra et acerbum rigus et imbres,

224쪽

Aut cistam effractam aut Subduzta viatica plorat, Nota refert meretrici acumina, Saepe catellam, 55 Saepe periscelidem raptam sibi flentis ut mox Nulla fides damnis verisque doloribu adSit. Nec semel irrisus triviis attollere curat Fracto crure planum licet illi plurima manet Lacrymari per Sanctum juratus dicat Osirim, 60 Credite, non ludori crudeles, tollite claudum. Quaere peregrinum, V vicinia rauca reclamat.

AD LOLLIUM.

Si bene te novi, metues, liberrime Lolli, Scurrantis Speciem praebere, proseSSu amicum. Ut matrona meretrici dispar erit atque Discolor, infido scurrae distabit amicus. Est huic diversum vitio vitium prope majus, 5 Asperitas agrestis et inconcinna graViSque, Quae e commendat tonsa cute, dentibus atris Dum vult libertas diei mera, Veraque VirtuS. Virtus est medium vitiorum et utrinque reductum. Alter in obsequium plus aequo pronus, et imi I 0 Derisor lecti, sic nutum divitis horret, Sic iterat voces, et verba cadentia tollit, Ut puerum saevo credas dictata magistro Reddere, vel partes mimum tractare SecundaS. Alter rixatur de lana saepe caprina, GPropugnat nugis armatus Scilicet, ut non Sit mihi prima fides, et vere quod placet, Ut non Acriter elatrem, pretium aetas altera Sordet.

225쪽

EPISTOLARUM LIB. I. 215 Ambigitur quid enim Τ Castor sciat an Dolichos plus Brundusium Minuci melius via ducat, an Appi. 20

Quem damnosa Venus, quem praecep alea nudat.

Gloria quem supra vires et veStit et ungit, Quom tenet argenti sitis importuna fameSque, Quem paupertatis pudor et suga, dive amicus, Saepti decem vitiis instructior, odit et horret 25 Aut, Si non odit, regit ac Veluti pia mater, Plus quam se sapere et virtutibus 8Se priorem Vult et ait prope vera Mese contendere noli)Stultitiam patiuntur opes tibi parvula res Si Arcta decet sanum comitem togari desine mecum 30 Certare. V Eutrapelus cuicunque nocere Volebat Vestimenta dabat pretiosa Beatus enim jam Cum pulchris tunicis sumet nova consilia et SpeS; Dormiet in lucem Scorto poStponet honeStum ossicium ; nummos alienos pascet ad imum 25

Thrax erit, aut olitoris aget mercede caballum. Arcanum neque tu Scrutaberi ullius unquam; Commissumque teges, et in tortu et ira. Nec tua laudabis studia, aut aliena reprende

Nec, quum Venari volet ille, poemata panges. 40 Gratia sic fratrum geminorum, Amphioni atque Zothi, dissiluit, donec uspoeta Severo Conticuit lyra Fraternis cosSiSSe putatur Moribus Amphion tu cede potentis amici Lenibus imperiis ; quotiesque educet in agros 45 I tolis onerata plagis umenta caneSque,

Surge, et inhumanae Senium depone Camoenae, Coenes ut puriter pulmentu laboribu empta. Romanis Solemne viris opus, utile samae, Vitaeque et membris praesertim quum valeas, et 50 Vel cursu superar canem, Vel viribu aprum, Possi : adde virilia quod Speciosius arma

226쪽

216 Q. HORATII FLACCINon est qui tractet Sci quo clamore coronae Proelia Sustineas campeStrix denique Saevam

Militiam puer o Cantabrica bella tulisti 55 Sub duce qui templis arthorum signa refigit Nunc et Si quid abest, Italis adjudicat armis.

Ac ne te retrahas, et inexcuSabilis abstes, Quamvis nil extra numerum secisse modumque Curas, interdum nugaris rure paterno sistΡartitur lintres exercitu Actia pugna Te duce per pueros hostili more refertur Adversarius est rater lacus Hadriari donec Altorutrum velox victoria fronde Coronet.

Consentire suis studiis qui crediderit te, 65Fautor utroque tuum laudabit pollico ludum.

Protinus ut moneam, Si quid monitoris eges tu, Quid de quoque viro, et cui dicas, Saepe Videto. Percunctatorem flagitori nam garrulus idem est, Nec retinent patulae commissa fideliter auro 70Et semel emissum volat irrevocabile verbum. Qualem commende etiam atque etiam aSpiceri ne mox Indutiant aliena tibi peccata pudorem. Fallimur, et quondam non dignum tradimus : Ergo, Quem Sua culpa premet, deceptus omitte tueri: 75 Ut penitus notum, Si tentent Crimina, SerVOS,

Tuterisque tuo fidentem praesidi ; qui

Dente Theonino quum circumroditur, ecquid Ad te post paulo ventura pericula sentis ΤΝam tua re agitur, parte quum proximus ardet; aEt neglecta solent incendia Sumere vires. Dulcis inexpertis cultura potentis amici; Expertus metuit Tu, dum tua navis in alto est,

Hoc age ne mutata retrorSum te serat aura.

oderunt hilarem tristes, tristemque ocosi; Sta

Sedatum celeres, agilem gnavumque remissi

227쪽

EPISTOLARUM LIB. I. 217 Potoros bibuli media se noctu Falerni

oderunt porrecta negantem pocula quamviSΝocturnos ures te formidare vaporeS. Deme Supercilio nubem : plerumque modestus 90 occupat obscuri Speciem, taciturnu acerbi. Inter cuncta leges, et percontabere doctos, Qua ratione queas traducere leniter aevum Ne te Semper inops agitet vexetque cupido, Ne pavor, et rerum mediocriter utilium spes 95Virtutem doctrina paret, naturane donet

Quid minuat curas, quid te tibi reddat amicum Quid pure tranquillet, honos, an dulce lucellum, An secretum iter, et fallenti Semita vitae. Me quoties reficit gelidus Digentia rivus, 100 Quem Mandela bibit, rugosus frigore pagus, Quid Sentire puta. quid credis, amice, precari Sit mihi quod nunc est, etiam minus et mihi vivam Quod Superest aevi, si quid Superesse volunt di: Sit bona librorum et provisae rugis in annum 105 Copia; siti fluitem dubiae spe pendulus horae. Sed Satis est orare Iovem quae donat et aufert: Det vitam, et opes aequum mi animum ipse parabo.

Pnisco si credis, Maecenas docte, Cratino, Νulla placere diu nec vivere carmina POSSunt, Quae Scribuntur aquae potoribus : Ut male anos

Adscripsit Liber Satyris Faunisque poetaS, Vina sere dulces oluerunt mane Camaenae.

228쪽

218 Q. HORAΤI FLACCILaudibus arguitur vini vinosus Homerus: Ennius ipse pater nunquam, nisi potus, ad arma Ρrosiluit dicenda. Forum putealque Libonis

Mandabo Siccis adimam cantare SeveriS. VIIo Simul edixit, non cessavere poetae 10Νocturno certare mero, putere diurno.Quid, si quis vultu torvo serus et pede nudo Exiguaeque togae Simul et textore Catonem, Virtutemne repraeSente moresque Catonis lRupit Iarbitam Timagenis aemula lingua, SDum Studet urbanus, tenditque disertus haberi. Decipit exomplar vitiis imitabitu quod si Ρallerem casu, biberent XSangue cuminum. imitatores, Servum pecus, ut mihi saepe Bilem, Saepe ocum, vestri movere tumultu. 20 Libera per vacuum poSui VeStigia princeps ;Non aliena meo pressi pede Qui sibi fidit Dux regit examen. Parios ego primus iambosostendi Latio, numero animoSque equutuSArchilochi, non res et agentia verba Lycamben. 25 Ac ne me soliis ideo brevioribus ornes Quod timui mutare modo et carmini artem, Temperat Archilochi Musam pede mascula Sappho, Temperat Alcaeus Sed rebus et ordine dispar; Nec Socerum quaerit, quem versibus oblinat atris Io Nec SponSae laqueum famOS carmine nectit. Hunc ego, non alio dictum prius ore, Latinis Vulgavi fidicena juvat immemorata serentem Ingenuis oculisque legi, manibuSque teneri. Scire velis mea cur ingratus opuscula lector MLaudet ametque domi, premat extra limen iniquus ΤNon ego ventosae plebis Suffragia venor Impensi coenarum et tritae munere veStis Non ego, nobilium Scriptorum auditor et ultor,

229쪽

EPISTOLARUM LIB. I. 19 Grammaticas ambire tribus et pulpita dignor: 40 Hinc illa lacrymae Spissis iudigna theatris Scripta pudet recitare, et nugi addere pondus, Si dixi Rides,' ait, se et Jovis auribus ista Servas fidis enim manare poetica mella Te solum, tibi pulcher. V Ad haec ego naribus uti 45

Formido et luctantis acuto ne Secer ungui,

misplicet iste locus, ' clamo, et diludia POSCO.Ludus enim genuit trepidum certamen et iram, Ira truces inimicitias et unebre bellum.

EPISTOLA XX.

AD LIBRUM SUUM.

VERΤΠΜΝΠ Janumque liber, Spectare videris; Scilicet ut prostes SOSiorum pumice munduS. Odisti claves et grata sigilla pudico: Ρaucis ostendi gemis, et communia laudas, Non ita nutritus Fuge quo descendere geSti : . ,

Νon erit emisso reditus tibi. Quid miser egi lQuid volui dices, ubi quid te laeserit. Et scis

In breve te cogi, plenus quum languet amator. Quod si non odio peccantis deSipit augur, Carus eris Romae, donec te deserat aetas. 10 Contrectatus ubi manibus sordescere vulgi Coeperis, aut tinea paSee taciturnus inertes, Aut fugies Uticam, aut vinctus mitteris Ilerdam. Ridebit monitor non exauditus ut ille Qui male parentem in rupes protrusit asellum 5 Iratus quis enim invitum servare laboret ΤΗoc quoque te manet, ut pueros elementa docentem

230쪽

220 PISTOLARUM LIB. Loccupet extremis in vicis balba Senectus. Quum tibi sol tepidus plure admoverit aure , Me libertino natum patre, et in tenui re 20Majore penna nido extendisse, loqueris Ut quantum generi demas, virtutibus addas: Mo primis Urbis belli placuisse domique,

Corpori exigui, praecanum, Solibu aptum, IraSci celerem, tamen ut placabilis essem. 25Forte meum Si quis te percontabitur aevum, Me quater undeno Sciat implevisse Decembres,

Collegam Lepidum quo duxit Lollius uno