Quinti Horatii Flacci Opera : accedunt clavis metrica et notæ anglicæ juventuti accommodatæ

201쪽

EPISTOLARUM LIB. I. 191

Ad strepitum citharae cessatum ducere curam. Ut jugulent hominem, surgunt de nocte latrones Ut teipsum Serves, non expergisceri. Atqui Si noles sanus, curre hydropicUM: et, ni Posces ante diem librum cum lumine, si non 35 Intendes animum studiis et rebus honestis

Invidia vel amore vigil torquebere am cur, Quae laedunt oculum, sestinas demereri si quid Est animum, differs curandi tempus in annum tDimidium acti, qui coepit, habet: Sapere aude; 40 Incipe : qui recte vivendi prorogat horam, RuSticus exspectat dum defluat amni at illo

Labitur, et labetur in omne volubili aevum. Quaeritur argentum, puerisque beata creandis UXor, et incultae pacantur vomere silvae. 45

Quod satis ost cui contigit, hic nihil amplius optet.

Non domus et fundus, non aeri acervus et auri

Egroto domini deduxit corpore febres, Non animo curas Valent OSSeSSor portet, Si comportatis rebus bene cogitat uti. 50 Qui cupit aut motuit, juvat illum Sic domu et reS, Ut lippum pictae tabulae, omenta podagram,

Auriculas citharae collecta Sorde dolentes. Sincerum est nisi vas, quodcunque insundis acescit. Sperne voluptates nocet empta dolore voluptas. 55 Semper Varu eget Certum Vot pete finem. Invidus alterius macrescit rebus opimi :Invidia Siculi non invenere tyranni Majus tormentum Qui non moderabitur irae,

Insectum volet eSSe dolor quod suaserit et mens, 60 Dum poena odio per vim estinat inulto. Ira suro brevis est animum rege, qui, niSi paret, Impserat hunc istaenis, hunc tu compeSce catena. Fingit equum tenera docilem cervice magister

202쪽

Ire viam qua monStret eques Venaticus, ex quo 65 Tempore cervinam pellem latravit in aula, Militat in silvis catulus. uno adhibe puro

Ρectore Verba, puerri nunc te melioribus offer. Quo semel est imbuta recens, Servabit odorem Testa diu. Quod si cessas, aut strenuus anteis, 70Nec tardum opperior, nec praecedentibus inSto.

AD IULIUM FLORUM.

IULI Flore, quibus terrarum militet oris Claudius Augusti privignus, Scire laboro. Thracane vos HebruSque nivali compede vinctus, An rota vicinas inter currentia turre S, An pingues Asiae campi collesque morantur Τ Quid studiosa cohors operum Struit maec quoque curo Quis sibi res gestas Augusti Scribere sumit ΤBella quis et paces longum diffundit in aevum ΤQuid Titius, Romana brevi Ventur u in ora, Ρindarici sontis qui non expalluit haustus, 10 Fastidiro lacus et rivo auSu uperto.'Ut valet ut meminit nostri fidibus no Latinis Thebanos aptare modo Studet, auspice Musa lAn tragica desaevit et ampullatur in arte lQuid mihi Celsus agit monitus, multumque monendus, 15

Privatas ut quaerat opes, et tangere Vitet Scripta Ρalatinus quaecunque recepit Apollo Νe, Si sorte suas repetitum venerit olimGrex avium plumas, moveat cornicula riSum,

203쪽

ΕPISTOLARUM LIB. I.

Furtivis nudata coloribus. Ipse quid audes Τ 20 Quae circumvolitas agilis thyma non tibi parvum

Ingenium, non incultum St, nec turpiter hirtum. Seu linguam cauSi acuis, Seu civica jura Respondere paras, Seu condis amabile carmen, Prima seres hederae victricis praemia : quod si 25 Frigida curarum omenta relinquere POSSeS, Quo te coelestis Sapientia duceret, ires. Hoc opus, hoc Studium parvi properemus et ampli, Si patriae volumus, Si nobis, Vivere cari. Debes hoc etiam rescribero, si tibi curae 30 Quantae conveniat Munatius an male arta Gratia nequidquam coit et rescinditur ' at vos Seu calidus Sanguis, Seu rerum inScitia vexat Indomita cervice seros, ubicunque locorum Vivitis, indigni fraternum rumpere foedus, 35Ρascitur in vestrum reditum votiva juvenca.

AD ALBIUM TIBULLUM.

ALBI, OStrorum Sermonum candide judex,

Quid nunc te dicam facere in regione Pedana lScribere quod Cassi Parmensis opuscula vincat ΤAn tacitum silvas inter reptare SalubreS, Curantem quidquid dignum sapiente bonoque est ri Non tu corpus eras Sine pectore. ii tibi formam, Di tibi divitias dederunt, artemque fruendi. Quid voveat dulci nutricula majus alumno, Qui sapere et sari possit quae Sentiat, et cui Gratia, ama valetudo contingat abunde, 0

204쪽

194 Q. HORATI FLACCIEt mundus victus, non deficiente crumena ΤΙnter Spem curamque timore inter et iras, omnem crede diem tibi diluxisse supremum Grata Superveniet, quae non Sperabitur, hora. Me pinguem et nitidum bene curata cute vises, 15 Quum ridere voles, Epicuri de grege porcum.

AD TORQUATUM.

Si potes Archiacis conviva recumbere lectis, Nec modica coenare time olu Omne patella, Supremo te Sole domi, Torquate, manebo. Vina bibes iterum Tauro dissuSa, paluStres Inter Minturnas Sinuessanumque etrinum. Sin melius quid habes, arcesSe, vel imperium fer. Iamdudum splendet ocus, et tibi munda supellex. Mitte leves spes, et certamina divitiarum, Et Moschi causam cra nato CaeSure estus Dat veniam Somnumque dies impune licobit 10 2Estivam sermone benigno tendere noctem. Quo mihi Qrtuna si non conceditur ut ΤΡarcus ob haeredi curam nimiumque Severus Assidet insano. lotare et spargere flores Incipiam, patiarque vel inconsultus haberi. 15 Quid non ebrietas designa operta recludit; Spes jubet esse ratas in proelia trudit inertem Sollicitis animis onus eximit addocet artes. Foecundi calices quem non secere disertum ' Contracta quem non in paupertate Solutum l 20 Haec ego procurare et idoneu imperor, et non

205쪽

ΕPISTOLARUM LIB. I. 195

Invitus ne turpe toral, ne Sordida mappa Corruget nare ne non et cantharus et lanx

ostendat tibi te; ne fidos inter amicos Sit qui dicta oras eliminet ut coeat par 25Jungaturque pari. Butram tibi Septiciumque,

Et nisi coena prior, potior conviva, Sabinum Detinet, assumam : locus est et pluribus umbris Sed nimis arcta premunt olidae convivia caprae. Tu quotu ESSe Velis, rescriberi et rebus omissis, 30 Atria Servantem postico alle clientem.

Ν1 admirari prope res est Una Numici, Solaque, quae poSSit sacere et Servare beatum. Hunc Solem et Stellas et decedentia certis Tempora momentis sunt qui Ormidine nulla Imbuti Spectent quid censes munera terrae t Quid maris extremos Arabas ditantis et Indos lLudicra quid, plausus, et amici dona Quiritis lQuo Spectanda modo, quo SenSu credis et oro 'Qui timo his adversa, sere miratur eodem, QUO Cupiens, pacto pavor St utrobique molestus di Improvisa simul species exterret utrumque. Gaudeat, an dolent cupiat, metuatne quid ad rem, Si quidquid vidit melius pejusve Sua Spe, Defixis oculis animoque et corpore torpet ΤΙnSani Sapiens nomen erat, aequus iniqui, 15 Ultra quam satis est virtutem si petat ipsam.

nunc, argentum, et marmor vetus, aeraque, et artes

206쪽

Suspice cum gemmis Tyrios mirare colores Gaude quod spectant oculi te mille loquentem :Gnavus mane forum et vespertinus pete tectum 20

Ne plus frumenti dotalibus emetat agriSMutus et indignum, quod Sit pejoribus ortus, Hic tibi sit potius quam tu mirabilis illi. Quidquid sub terra est, in apricum proseret aetaS Desodiet condetque nitentia. Quum bene notum 25 Porticus Agrippae et via te conspexerit Appi,

Ire tamen restat Numa quo devenit et AncuS. Si latus aut renes morbo tentantur acuto,

Quaere fugam morbi. Vis recte viveres quis non ΤSi virtus hoc una potest dare, sortis omissis 30 Hoc ago deliciis. Virtutem verba puteS, Ut

Lucum ligna ' cave ne portus occupet alter, Ν Cibyratica, ne Bithyna negotia perdaS. Mille talenta rotundentur, totidem alterari porro et Tertia Succedant, et quae par quadret acervum. 35Scilicet uxorem cum dote fidemque, et amicOS, Et genus, et formam, regina pecunia donat: Ac bene nummatum decorat Suadela Venusque.

Mancipiis locuples eget aeris Cappadocum rex :Ν fueris hic tu. Chlamydes Lucullus, ut aiunt, 40

Si posset centum cenae praebere rogatUS, Qui possum toti V ait: tamen et quaeram, et quot

habebo Mittam. V lost paulo scribit sibi millia quinque

Esse domi chlamydum partem, vel tolleret omneS. Exilis domus est, ubi non et multa Supersunt, 45 Et dominum saliunt, et prosunt uribus. Ergo,

Si res sola potest facere et SerVare beatum, Hoc primu repetas opuS hoc OStremu omittaS. Si fortunatum species et gratia praeStat, Mercemur Servum qui dictet nomina, laevum 50

207쪽

EPISTOLARUM LIB. I. 197 Qui fodice latus, et cogat trans pondera dextram Porrigore Hic multum in Fabia valet, ille Velina Cuilibo hic fasces dabit eripietque curule,

Cui volet, importunus ebur Frater,' later, adde Ut cuique est aetas, ita quemque facetus adopta. 55 Si bene qui coenat bene vivit lucet, eamus Quo ducit gula : piscemur, venemur ut limGargilius, qui mane plagas, Venabula, SerVOS,

Dissertum transire forum populumque jubebat, Unu ut e multis, populo Spectante, referret 60 Emptum mulus aprum rudi tumidique lavemur, Quid deceat, quid non obliti, Caerite cera Digni, remigium vitiosum Ithacensis Ulyssei, Cui potior patria sui interdicta voluptaS. Si, Mimnermus uti censet, Sine amore jocisque 5 Nil est jucundum vivas in amore ociSque. Vive, vale : Si quid novisti rectius istis, Candidus imperti; si non, hi utere mecum.

AD MAECENATEM.

Quisvis dies tibi pollicitus me rure suturum, Sextilem totum mendax desideror. Atqui,

Si me vivere vis, recteque Videre Valentem,

Quam mihi das aegro, dabis aegrotare timenti, MaecenaS, Veniamri dum ficus prima calorque 5 Designatorem decorat lictoribus atris; Dum pueri omni pater et matercula pallet; ossiciosaquo sedulitas et opella forensis Adducit febres et testamenta reSimat.

Quod si bruma nives Albanis illinet agris, Io 17

208쪽

Ad mare descendet vates tuus, et sibi parcet, Contractusque leget te, dulci amice, reviset Cum Zephyris, Si concedes, et hirundine prima. Non quo Ore pyri vesci Calaber jubet hospes, Tu me fecisti locupletem Vescere, sodes.' 15 Iam satis est. V At tu quantumvis tollo. Benigne.

Non invisa seres pueri munuscula parviS.V Tam teneor dono, quam Si dimittar onuStus. V

it libot haec porcis hodie comedenda relinquis. Ρrodigus et stultus donat quae spernit et odit. 20 Haec Seges ingratos tulit, et seret omnibus anniS. Vir bonus et sapiens dignis ait eSSe paratuS; Nec tamen ignorat quid distent aera lupinis. Dignum praeStabo me etiam pro laude merentis. Quod Si me noles usquam discedere, reddes 25 Forte latuS, nigros angu Sta ronte capillos; Roddes dulce loqui; reddes ridere decorum.

Forte per angustam tenuis nitedula rimam Repserat in cumeram frumenti; pnStaque rurSUS Ire oras pleno tendebat corpore rustra. 20

Cui mustela procul, Si vis,' ait, effugere isthinc,

Macra cavum repete urctum, quem macra Subisti.

Hac ego si compello imagine, cuncta resigno: Nec somnum plebis laudo Satur altilium meo

Otia divitiis Arabum liberrima muto. 35

Saepe verecundum laudaSti Rexque aterque Audisti coram nec verbo parcius abSenS: Inspice si possum donata reponere laetuS.

Haud male Telemachus, proles patientis Ulysset: Non est aptus equis Ithace locus ut neque planii 40Ρorrectus Spatiis, neque multae prodigus herbae Atride, magis apta tibi tua dona relinquam.''Ρarvum parva decent mihi am non regia Roma, Sed vacuum Tibur placet, aut imbelle Tarentum.

209쪽

ΕPISTOLARUM LIB. I. 199 Strenuus et sortis, causisque Philippus agendis 45

Clarus, ab ossiciis octavam circiter horam Dum redit, atque oro nimium distare Carinas Jam grandi natu queritur, conspexit, ut aiunt, Adrasum quendam aqua tonsoris in umbra, Cultello proprios purganinii leniter ungues. 50

Demetri, V puer hic non lique jussa Philippi Accipiobat, abi; quaere et reser unde domo, quis,

Cujus fortunderi quo Sit patre, qUOI patrono. Ιt, redit, et narrat Vulteium nomine Menam, Praeconem, tenui censu, Sine crimine notum 55 Et properare loco, et cessare, et quaerere, et uti, Gaudentem parviSque Sodalibus et lare certo, Et ludis, et post decisa negotia Campo. ditari libet ex ipso quaecunque reser dic Ad coenam veniat. V Non sane credere Mena 60Mirari secum tacitus Quid multa Benigne, Respondet ego ille mihi Τ' Aegat improbus, et te Negligit, aut horret. V Vulteium mane hilippus Vilia vendentem tunicato Scruta popello occupat, et salvere jubet prior Ille Philippo 65

Excusare laborem et mercenaria Vincla,

Quod non mane domum venisset denique, quod non Providisset eum. Sic ignovisse putato Me tibi, si coenas hodie mecum.' Ut libet. Ergo Post nonam venieS: nunc i, rem Strenuus auge. 70Ut ventum ad coenam est, dicenda tacenda locutus, Tandem dormitum dimittitur Hic, ubi saepe occultum visus decurrere piscis ad hamum, Mane cliens, et jam certus conviva jubetur Rura suburbana indictis comes ire Latinis. 75 ImpOSitus mannis arvum coelumque Sabinum Non cessat laudare Videt, ridetque Philippus :Et, sibi dum requiem, dum risus undique quaerit,

210쪽

Dum septem donat sestertia, mutua Septem Promittit, persuadet uti mercetur agellum. 80 Mercatur : ne te longis ambagibus ultra Quam Sati eSi morer ex nitido si VSticus, atque Sulco et vineta crepat mera, prxparat UlmOS, Immoritur studiis, et amore neScit habendi. Verum ubi oves furto, moro periere capellae 85 Spem mentita seges, bos Si enectu arando Ossensus damnis, ruedia de nocte caballum

Arripit, iratusque Philippi tendit ad edos. Quem simul aspexit Scabrum intonsumque Philippus, murus,' ait, Nultei, nimis attentusque videris 90Esso milii. Sol, me miSerum, patrone, VocareS, Si voltus,' inquit, verum mihi ponere nomen. Quod te per Genium, dextramque deoSque Penates Obsecro et obtestor, vitae me redde priori.'Qui semel aspexit quantum dimissa petitis 5ΡraeStent, mature redeat, repetatque relicta. Metiri se quemque Suo modulo ac pede erum St.

CELSO gaudere et bene rem gerere Albinovano, MuSa rogata, reser comiti Scribaeque Neronis. Si quaeret quid agam dic, multa et pulchra minantem, Vivere nec recte, ne Suaviter haud quia grando Contuderit vites, oleamve momorderit aestuS; Nec quia longinquis armentum aegrotet in arvis ;Sed quia mente minus validus quam corpore toto, Nil audire velim, nil discere, quod levet aegrum;