Ioannis Rhodii De acia dissertatio ad Cornelii Celsi mentem

131쪽

DISSERTATI . U

male derivari ab e io. Hinc prudenter Taglia-

cotius non minimum interest, numquid,quae partes C I*- consuenda sunt, aliquo in loco connecitantur, seri penitus . regione distideant. Et bene, licet parum Venuste, Bertapalia: si pars non fuerit totaliter ablata, e)us curatio est cum Tu tura, aut Sutura. r . . Vnio enim non foret dissicilis, si duntaxat esset Diductu, nempe,alia parte depedes alia inhaeren S, T s. C parte etiam nu integra,& quae conjuctione corporis fovetur, ut est apud Celsum; qui hac etiam Voce simplicem incisionem scalpello factam significat. Qua ratione apud Galenti Rupi αἰνα 2Xposuit Lin acer, Meth. Me. ouae diduola sunt;Scribonius LarguS Partem Diui i. oc. appellauit. lienatum itaque Alteratione s ut

cum Scholis loquar Corruptiva potius intelligendum, indicat alibi Celsus de Intestinorum vii, L 7 I

tos iratu circumdata. Idque dignosci monet, si non adhuc sui coloris sint, sed in lividum , aut pallidum,

aut nigrum mutata, tu careant: ubi medicina omnis inanis. Quas idem Gangraenae notas in , - 1.1. .1ό.

ceribus tradidit. Eode dicendi modo Scrib- Largim e , Medicus Romanus de HanDorrhoidibus verba faciens , quod vi erodentis Medicamenti separatum est, ablienatum dixit;& alienum, quod in osse putre ibi. metustate vitii sectum est; Marcellus item Burdi-

ga lensis ulcera abalienata in meretris. Sed noster Cetf. I. 8.

quoq ue de Fasciis verba faciens, id quod adstrictu

132쪽

83 Da Acras, inquit , alienatur, . cancro opportunum est. Vbi Rob. Constantinus plane ad Autoris mentem cua - )- Magno Sene e lienatur reddit: ἀλλοιουται σφακελίsτω L. 4. C.' s. quod 2Eginetae est , Celso nigroicer'qui etia y reddidit Hippocratis μήλὰ justi . , nigritiem in ulceribus proprius ad vim Graeci sermonis forsan, quam rei centiores, Qui Livores dixerunt. Nicolaus Leonu

cenus tamen Nigrores convertit,& Hieronymus Mercurialis Nigrefactiones, itemque Denigrationes. Cancrum vero in vetustioribus Glossis se VAE . hoc sensu deprehendisse reliquit idem i cui praeter Fallopium assentitur in Appendice Locorum Communium Valleriola . Atqi in hanc senten-ῖ Τ C λβ tiam accipiendus Autor noster, quando de Curat. adversus Vulnerum Insammationem monet Musculum laesum esse praecidendum . Percu lsus enim, ait idem, mortiferus est: praecisu anitatem recipit . Vbi enim solent nihil omnia auxilia proficere, Ibid. e miserum, sed unicum, auxilium est, ut cetera pars

ii. corp0ris tuta 't , membrum quoa paulatim emorιtur, 9 L c, abscindere, & Galeni consilio ad vivum usque re-Hή G βη ciclere. Secus, ut vere B. Ennodius, qui tu putridis Orat. 11. membris non utitur ferri medicina ,serpentibus morbis praestat obsequia . Nam nis secentur, tabefacta con-s.ἡ a. taminant. Itaque remediy causa quibusdam ampu- Provi tantur membra, quae ne totius pernicie corporis haerere non poterunt. Quod sane consilium ut optimum, ita venuste ad morti medela traduxit sapies Poeta:

133쪽

immedicabile mutuus Ense rescindendum est,nepars incera trahatur.

Sed haec tanquam in transcursu. Mirari magis subit, Galenum Hippocraticae doctrinae vindicoeunicum, neque a Celsi aetate adeo remotum, ita

hic parcum, ut non pari diligentia ejus rationem literis consignarit, qua Suturae, aut saltem ipsam a Celsi aequaevis non transcripserit, quod passim in Pharmaceuticis observatum; nisi propter usum promiscuum id operae superfluum censuerit. Si quid tamen hic dicendum, crediderim cum aliis operationibus Chirurgicis inde usque ad nostra

tempora hanc quoque continuo usu servatam; nec novum forsan esse Glutinationis adjumentum.

Vnde& Galeni Interpretes h1c vel nulli, vel ad modum jejuni, aut Celso non satis intellecto ambigetes. Inter hos Italiς Scholis a multis annis peculiariter commendatus Iacobus Fortiviensis, clari simus sui temporis Medicus, in Commentario Artis Med. Cap. 9O. secundum Thomam a Vega, vel Lib. 3. T. 47. seu T. Ios apud vetustiores interpretes, quid Galeno Fabula prorsus siluit. Nec mirum, siquidem Interpretis Anonymi versio antiquissima hanc vocem non habet: non quidem quod in Grςco non exstiterit, sed quod in ea Latini sermonis inopia & Gr ci ignoratione vox Latina par Gr c non Occurreret . Neque huic

absimilis Turiani Monachi interpretatio, qu sic M habet:

134쪽

habet: ' mer. ea Adductio J sat permanens, Sin perligatio conducens distantia , . Consuturae utiles sunt. Hinc fortassis sua translatione eruditissimus Vallessius Galenum ita differentem introducit et ut autem ipsa firma flat alligatio adducens ea quae d flant, . Vincula , in Suturae prosunt. Etsi vero bina tantum Videntur tangi praesidia , veluti Alligaturae adminicula: quia tamen Fibula etiam unioni confert, plenior mihi cum Doctoribus Italix Caleno addictissimis ubique retinenda Videtur haec Leoniceni interpretatio: Vt tε haec ipsa par

tium applicatio θ firma ac stabilis far,--lligatio

cogens in unum quae distant, o Fibulae, . Sutur utiles sunt. Quem etiam sensum in Commentariis expressit Vallesius, eo solum a reliquis diversus, quod Fibulae loco Vinculum maluerit, caeteriSqLjunxerit Cataplasma agglutinans. Communi huic expositioni favet Galenus ipse Ligaturam expresse a Sutura,& Fibula secernens, quando inquit: mu

nera per longitudinem UMusculorumfacta si a duplia

- 3 C ci initio deliges, nec Suturis, nec Fibulis egebis Quod vero idem Deligaturam , & Suturam duntaxat videatur enui aerasse , id non sine Hippocratis exemplo factum , vel ob infrequentiorem fibulae usum, vel certe quod eam Ligaturae nomine fuerit complexus, Velutim dium duobus extremis auxilium : quod Fabio

Pacio placuisse video. Quid si vero cum Vallessio Liga

Meth. Me.

135쪽

DISSERTATIO. yl

la 'aturae nomine acceperis Vinculum, quod cum

Fibula parum dissidet Z Ea fersne videtur Iuri 1 ni mens , qui in Artem Medicam Galeni Celso consentiens ait Ligaturam & Suturam debere sieri, quando vulnus simplex in carne, sed quando nihil ex substantia membri deperditum. Silentii

veniam meretur Hugo Senensis, qui non ultra L. 3. Cap. 9 I. ex veteri distinctione in Comm. Artis Med. Gal. progressus, pariter Ioannes Manardum: Ingrassias etiam, qui subititit in Lib. 2 . T. 1OO. Acum eo Math. Curtius, qui more laudabili ad ingeniorum varietatem i ta Gymnaliis Italiae recepto, dum omnia plenius dicere conatur, ultra Signorum doctrinam nihil movit prae temporis angustia, ut patet ex ipsius Commentariis, magna insignis Philosophi Gasparis Gabriellii cura olim exscriptis, quae apud nepotem Marcum Antonium Gabriellium Patritium Patavinum D. Marci Equitem cum aliis servantur: de quibus propediem in Bibliothecis Patavinis Codicum M. SS. Huberius Clar. Philippus Tomasinus, pio labore laudandus in primis quod conde dς Historie patriς videatur

omnem opera deputasse . Thadd us autem Floretinus, & Antonius Citta linus in meris Qvqstionibus cogitationes occuparunt. Inter Medicos rudioris eui Nicolus Florentinus, majoris eXperienti Sermon . quam cultus, scribit vulneri in Lacerti longitudi- . ζ ne facto, si Ligamentum incipiat ab utroque cau

dii et pite

136쪽

pite, non apponi Anachiron: quod ipse interpre

latur pannum triplicatum reductum in modumpitureiaceoli. 'Aνκνηρα sortassis dixisset, nisi flexu Latino ignotam sibi istius seculi vitio Gnecam dictionem ex Galeno Vitiare maluisset, quam oravissimi Autoris sententiam mutilare, cui hic presse adhoesit . Ahahias simplex Galeni Paraphrastes vim vocis non attigit penitus. Crato etiam, felicissimus trium Imperatorum Medicus, Artis Med. Gal. Breviarium pertexens de suo nihil addidit . Cujus Collega Iulius Alexandrinus, in aliis sat prolixus, h1c etiam tacet. Alphonsus Lopegitem, exquisita doctrinς breuitate interpretum nemine inferior . Nec FHieronymus Rubeus, pOstremus qui ad nos pervenit Celsi commentator, interdum satis dissusus, hic quidem verbum. Sed neque ex sua mente quidquam de Fibula Cesar Magatus de rara Vulneru deligatione . Uerum ex aliena sentetia Suturam describit. Quam Sicca Chiarurgili appellatam, Veterum Fabulς successisse docet Lud. Mercatus. Neque ab his longe abest V1d. Vidius,dum pretecise dicit, Fibulam Vulnerariam fieri per Acum ducentem flum sericum, aut ex lino. Cui subscribit Peccetius, quando Acum de Filum ponit Suturae ac Fibulae instrum eta. Imo nulla Fi

bulς apud nostri temporis homines mentio est, nisi ad Celsi imitationem 3 quem plerique parum feliciter assecuti, quod ipsum negligentius inspe

xerint,

137쪽

xerint, vel ex sua sententia sint interpretati: idque tanta varietate, ut vix sibi constent viri etiam maximi. Quid enim incogitantius, pace tanti Viri, hisce Aroenterii verbis in Artem Galeni Z Fibu Iarum ses ntiquiores se centiores edici mentionem faciunt: sed nullus, quod meminerim , docet illarum compositionem, nec utendi modum: nec hactenus aliquem ζhirurgum vidi, qui Fibulis uteretur, quo ere Suturae Fasciaefelicius hoc opus perficere videntur. Si quis tamen Fibulis uti velit, poterit id commode facere ad imitationem Fibularum , quibus utimur ad Zonas ex corio confectas; quomodo etiae uos duplici fibula mentri eorum circumduesta confringimus. Sed hae acilius fleri possunt, quam verbis exprimi. Nam utiquhrum infirumenta ideo ignoramus, quia inis illorum periit, ac consequi non

postumus, quod verbis ab illis fuit e re sum . Nec

fatis exquisite ad sui ingenii acumen Thomas a Uega huic parum discors Galenum intelligit de Fibulis, quarum incincturis usus frequens est: nisi fortastis Analogia, quam tamen scindit usus. Si- quidem quaecunque usus causa ad vitam sunt as- sumpta, in his utilitatem quaerimus, non similitudinem. Argenterium vero Oddus de Oddis ibide, quemadmodum Sanctorius, non injuria notat i cujus sententiam ob eximium pondus non pigebit huc transferre: De Fibulis non est multa dicamus, quum carum usu ferme exstinctussi, licet ha

138쪽

ab emtiquis non describantur, non ob id tamen auomodo his uti possumus tradere non desistunt, ut fal

so e genterius arbitratur. Erat enim nuta non tan

tum apud Medicos earum Forma , sed . apud quosdam veteres, quandoquidem in vulneribus Fibulae e e eia molli non nimis torta, ut mJ Sutura consciebantur , ut CorneI. Celsius conscripsi. 5 iquidem Chirurgi illi ab uno latere vulneris Semicirculum quendam ex e ia, quem πulgo e ola , hi vero Fibulam nuncupabant; pariter ab altero opposto alterum conformabant: deinde utrum s cia alligabant umut labia illa attracta ob vulneris latitudinem magnitudinemn ortius alligarentur, tum ut sanies liberius percolari posset. Huic autem ad vulneris latera Semicirculo tota inter Fibulam ac Suturam discrimia commist. nis rationem adsignat ingeniosissimus Sanctorius: cujus nexum uterque suppressit . Eam tamen si-P -IVς . ne olati ne fieri non potuisse persuadet ratio, qua innixi potiores Galeni interpretes.

la Chirurgica iudicium .

5 νυτον,

Num hic subdo, nec sertassis Vel audacter nimis, quod etiam ex hisce colligi potest quie jam retuli, Fibu r-mam ac Materiam non eandem utique omnibus

suille

139쪽

suisse Chirurgis, sed pro diveiso Artificum conceptu Variam ; quorum unuSquisque comm Ociitatis aut necessitatis cauia priorum inventioni aliquid

addidit vel detraxit. Nec sit ne grauissima Hip

pocratis autorita te, cujus monitum est: τὰ ἔργανα παντα ἐυ, ρη προς την χροῦ αν υπάρχειν δεῖ . Instruimenta ominia

ad usum apte comparata se oportet. Argumento sint Ferulta, quae vel ad jucundiorem medicationis operam, Vel ad locorum ingenium materiam nactie suerunt diversam: ut vel hinc suspicari animus sit, non solum desuetudine, sed structura quoqlae, dubiam adeo nobis veterum Fibulam. Arabes vero Graecorum ingeniis nihil magis concessisse ea Medicinae parte excolenda quae manu curat, quam quae medicamentis, praeter Medicos e prisca barbarie ipsorum asseclas, abunde testantur Hebraei communi cum iis in hunc diem institutione usi. Quorum etsi non sine causa in dubiuvocari posset fides, quum non modo divinam, sed humanam quoque sapientiam,variis interpolarint cogitatis: meliora tamen suadet etiam Principibus incorruptioris 3udicij Archia tris, imo universo plopemodum Orbi, nota plurimorum hujus factionis, qua scribendo, qua medendo, solertia & integritas. Ex horum numero binos mihi haec meditanti produxit eximiae vetustatis Codices in membranis vetustioribus scriptos, quos Eminentissimi Principis ac Ducis de Richeheu auspiciis Eruditisii.

140쪽

renis vir Iacobus Gassarellus Sigonciae apud Gallcs Abbas cum aliis earum literarum plurimis ex Pici Mirandulani reliquiis Mantuae pridem, & Buda

ex inferiore Pannonia non exiguo aere conquis Verat. Horum vero antiquior alter nullum praeserebat nomen. De Veterum Instrumentis Chirurgicis

inscripsit Gassarellus, Librorum M. SS. Hebraicorum & Syro- Chaldaeorum Indice proditurus brevi,quis fuerit alterius voluminis Autor STHEM TOB, quod ipsi sonat Tonafama, aliis Tonum nomen, appellatione caeteris gentibus Christi cultum professis etiamnum recepta. Cui operi nisi vetustas initium invidisset, multis haut dubie praesens argumentum locupleta siet. Ea tamen quae in Fragme-tis inventa candide reseram . In Partis Trigesimae Porta id est, Capiteὶ x II. separatim tres Arabum more rudiores conspiciuntur figurae nomine Fibulς ; quam ille vocat Pibui, quasi,ns P bul, hoc est, utrinque lignum, quemadmodum exposuit ipse Gassarellus linguς Sanctς peritia procellens. Phibol Derivatione a Latino parum di--screpante protulit David de Pomis, Medicus quodam Venetiis inter novitios Hebreos non incelebris. Primum vero schema hujus fgurς appellatur fidi an Galil ha Pibul, puta, Circulus fibulatus: eumque monet Autor fieri ex ferro, vel argento , non ex Νechosset, id est, AEre, quod vulneri eximie noxia m pronunciat. Alte-