Observationes medicinales de febribus intermittentibus et qua ratione eisdem medendum sit

181쪽

quando aliqua ejusdem materiei portio cocta motaque sive per vomitum sive per alvi proiluvium, sive per sudorem, sive per ulcera abscessit. Illud aestate potissimum anno 17 3 vidi, qua tempestate magnus calor cum fuisset, febris conti- nua popularis eXstiterat. Initio frigus erat, sec tus calor est, qui continenter quatriduurn eXarsit; intra istum calorem nausea erat, sitis, facies flava et vomendi desiderium, urina item rubra et trans-

Quinto die ulcera juxta oris labia maximeque secundum nares eruperunt, protinusque ex his febris ipsa in calore remisit, atque in certos circuitus distinxit se; urinaque turbida evenit, atque sedimentum lateri trito simile praecipitavit, deinde, ut perfectum pus est, et sanata ulcera sunt, febris ipsa ex toto desiit.

Quotquot autem eX his corticem peruvianum ad confirmandam bonam valetudinem imposterum assumserunt, tuti manserunt, qui non assumseruiat, non multum temporis post: in tertianam eXquisitam reciderunt, cujus accessiones alicui priorum responderunt. Atque talis quidem continuae febris cum intermittente communis conditio es

At continen) febris quam συνοχον vocant, di- Uersae indolis est, propterea quod diversas causas ha-

182쪽

bet: ob que eas vi K curationem a cortice peruviano recipit. Nihilominus potest etiam haec suam ab intermittentis materia, si excessit, aut cum alio quopiam vitio convenit, originem habere. Talem morbum anno 173s a media hyeme in ver usque vidi. Initio frigus erat, deinde calor continens, vomendi desiderium, . aphthae supra linguam et fauces circum, nonnunquam tussis sputum tenaX trahens: inter haec saepe sudor, febrim intermittentem olens, absque levamine ; delirium vel 14 vel 18 dierum; nulla neque angusta neque laboriosa respiratio; morbi eXitus die et 1 absque crisi manifesta: a medio morbo ad ejus eXitum usque urina turbida even et sedimentum lateri trito simile deposuit; quae certissima fere febris intermititentis nota est.

Inter haec mult1 alii homines eodem anni tempore , ulcera juXta labia, alii ambustiones ad manus , alii ad pedes eX morbo aeceperunt; quae quidem eruptiones vix ad alium morbum quam ad intermittentem pertinent. Ob quam rationem judico,1uperiorem febrim continentem eXeitatam quidem ab intermittentis materie fuisse, in eo autem solam

differentiam colastitisse, quod quoniam vitii causaeXuperaverat, morbus in certos circuitus non explicuerit se.

Illud proximo exemplo latius patebit.

183쪽

AEGROTvs LXI. Anno II 6 mense Augusto, vir ino annorum, quemadmodum ex febre in termittente cibos nauseabat, sitiin, vultum subflavum, Os amarum, et sordidas fauces habebat, ob quae vomitorium medicamentum assumsit, quod, ut multam bilem eXcussit, hominem integrum re' stituit. γPost 6 dies reversa similis in firmitas est; ob quam alvus pharmaco submota est, quae decenaxjiribus multa putrida emisit: sinitaque illa purgatione febris in certos circuitus tertio quoque die explicuit se.

Igitur cortice peruviano nune si iecurrendum esse putavi. At praeter opinionem et absque manifesta ratione ista febris quatuordecim dies si calo re continenter eXarsit, intra quem aeger pli' initicorum more continuo deliravit. Ob quam chiusana sanguinis missione et refrigerantibus auxiliis occum

Apparuerunt deinde signa , quae, quod impura aegri praecordia sitat, indicabant. Ob quae enematibus subventum est; quae, ut multa putrida sub- , traXerunt, multum eX delirio minuerunt. Post haec datum purgans pharmacum est, quod multa/ vehementer putrida eXcussit, simul et calorem at que delirium eXtinXit. Haec cum profectui fuissent, fortius item purgans exhibui, quod quam plurima. vehementer Pucrida Iubino vin

184쪽

ε7o Expurgata ita alvo rursiam febris tertiana per distinctos circuitus provenit, quam deinde cortice

Peruviano excussi.

Excussa febre brachium sinistrum ad extremos usque digitos intumuit, juκtaque sternum ortus magnus abscessus est: utique a febris materia, quae suas reliquias eo deposuit. Ex quibus iterum patet, posse febrim continentem excitari ab interi littentis in ateria, siquidem ea vel exuperat, vel aliam causam, cum qua conve-γnit eXagitat.

Ita sepe paraphrenitidem post purgatam satis

alvum atque praecordia vidi, in tertianae febris regulares accessiones desiisse. Esse vero paraphrenitidem ab impura colluvie, quae circum praecordia coivit, alibi a me dieiuna est. Neque verum est, quod dicitur a quibusdam, Mullam paraphrenitidem nisi ex inflammato diaphragmate esse. Nola enim de re, sed de verbo controversiam movent; qui id sustinent. Porro nosse refert, eos quorum febris intermittens, sive ob id quod inveteravit, sive ob malam vivendi rationem conversa in continentem est, deinde ubi per sanguinis missionem atque refrigerantia auXilia ex ea' revenerunt viκ ulli imposterum intermittentis recidivae obnoYios fuisse , sed fere tutos mansisse. Quasi febris materia per continentem istum aestum confracta magis atque

contrita fuisset, sicque omitis expulsa.

185쪽

Et hic iterum quaeritur, in tali febre continenti, propterea quod suum ab 'intermittente Ieam habe--bat, corticene peruviatio obveniri debeat: an communibus auxiliis; refrigerantibus puta et mittendo saepe sanguinem ZEgo quidem corticem peruvianum eXtreme convenire judico, si febris intermittens quam proxime antecessit: veluti nunc dicam, AEGROTvs LXII. ' Anno 17 9 die et o Augusti foemina a o annos nata, integro fere anno febre intermittente quartana laborabat; intraque id temporis utero conceperat. Versa deinde intermit, tens febris in continentem est; in ipsaque accessione aegra protinus desipuit, et respirationem stertorosam accepit cum oculis pulveruleiitis et conniventibus palpebris: facta oris labia nigra sunt et lingua atque fauces aphthos se et nares siccae et vox clango-des: accessit putridum alvi profluvium; ipsisque faeces atque urina sine sensti exiverunt; subsiliebant item tendines et arteriarum pulsus frequens atque iii qualis erat: rigidar item maxillae. Atque in tali statu aegra trium dierum tempore Itipitis instar immota decubuit, non multum a morte distans. Quacunque utero habentes a febribus corripiuntur et fomliter attenuansur sime manifesa occasione, di culterrariu13t, et periculose, aut abortum facientes Feria esitantur. g)HIPP. Lib. Aph. Sect. V. aph0r. ss.

186쪽

I a Relatum etiam accepi, urinam, quam aegra proxime Rate istam accessionem reddiderat, turbidam fui Q atque sedimenitim lateri trito simile habuisse. Ob quae etiam istum morbum a febris intermittentis materia potissimum esse, ratus salutem

si quam sperare liceret) a cortice peruviano Petendam esse putavi. Itaque rigidas aegrae maxillas vi diduXi,' interque eas corticis per aviani extractum , quod aqua ante dilutum erat, ex cochleari demisi, qua opera et quo labore post tertiam noctem mens rediit,

'aegraque partum septimestrem enixa est, cumqAedeinde corticem peruvianum assumere continuasset, convaluit recidivae eXPers. AEGRoivs LXIII. Puer quinquennis almo 776S exeunte aestate febre intermittente modo quotidiana, modo tertisna, modo quartana, hac9ue

modo simplici modo duplici nunc Ioborabat, nunc post adhibita auxilia carebat iterum , donec ita trahendo durum lienis tumorem accepisset. Sub finem autumni expulsa per corticem peruvianum febris quidem est; attamen remansit et durus lienis tumor, et malus aliquamdiu corporis habitus. Initio sequentis hyemis eum pleuritis prehendit, inque affecto latere vehemens dolor pressit, cinniussi sicca, laboriosa respiratione, arteriarum celeri

pulsu, exacerbatione febrili circa ve*erum, genis rubris atque delirio.

187쪽

Quare secta bis vena est, eX eademque missus sanguis crustalia laabuit. Impositae affecto lateri molles herbae ex aqua coctae, data ira micamenta refrigerantia, cum si,rbitionibus, et applicata em plastra velicatoria sunt. Posteaquam aeger Τb isto morbo evenit, duro lienis tumore imposterum liber et recidivae eXpers erat. Exissimo febres intermittentes si verste in continentem sunt, ideo recidivas-non relinquere, quoniam sic vitiosa materia continenter itaque eX toto coquitur atque expungitur: intermittentes vero ideo recidivis obnoXias esse , quoniam in his interrupta per media inter accessiones intervalla coctio est

Ideo fortassis quartana difficilior est. Quo mag/vero intermittens ad continuam vergit, eo magis ea coquit. Non igitur malum, quod metuunt,

sed bonum omen est, si aliqua febris dupleY evenit, significat enim, quod materia mota sit, et sic curationi Opportunior evenerit. Veluti id supra Propositum est.

Febris tute miItens a Nomala. H Flenta; de fel re diXi, quae ordinatas accessiones s rva vir, aut li non servavit, ali tuas tamen interita ille tis noras retinuit. Nunc ad eam veniam,

188쪽

quae certum cireuitum non habet, sed inordinate modo hoc modo illo tempore accedit, ob que id febris vaga, febris incerta, febris anomala a Medicis appellatur: erronea ab HIPPOCRATE. h)s Hujus duo potissimum genera sunt: Hierum, quod similes quidem accessiones habet, at diversis tarneli temporibus. Alterum, quod neque distinactas accessiones neque frigus ante habet, sed ut iu- cepit , protinus in calore continuat et modo plus modo minus exardescit. Hocque ViX solum. prehendit , sed alicui alteri morbo, qui c*m calore est, jungit se. puerperas saepe assicit , . easdemque, quod lochiorum eXitum impedit, exitiose habet. Interdum vero accessiones orioque confunduntur, Aut notaν i neque tempora neque spatia FGsint. Neque verum es, quod dicitur a quibusdam , nullam febrim inordinatam sise , nisi aut ex Dsmica, aut

ex inflammatione aut ex ulcere. Facilior enim sem-rer curatio foret, s hoc verum esset. Neque de re , sed de verbo controversiam movent, qui eum aliter aliterque in eodem morbo febres accedunt , non easisdem inordinate redire , sed alias aliasque sub inde oriri dicunt. ι Quare, inordinata aliqua febris ubi occurrit, attendi debet, an ad intermittentes pertineat Z Id

ι De morb. Popul. Lib. I. Sect. II. Item Lib. III. Se 2- 3. in constit. tenap. pestiu ibide3i Lib. IV.s A. C. CE ilus Lib. III. cap. 3.

189쪽

per eas potissimum notas cognosci poterit, quae superiore libro comprehensae sunt, maXimeque si calor , in certo quamvis tempore nihilominus per intervalla desistit. νQuodsi vero ne id quidem obtineat; febrisqus ne in vagas quidem accessiones distinguat se, vel ullo tempore essiagrescat sed uti coepit, lente tra.

hens continuet; si, quemadmodum caeterae intermittentes post purgantia remedia neque eXacerbescat,

neque in distinctas accessiones explicet se, cognitu magis dissicilis erit. Interea talis febris, donec ejus causa inventa fuerit, serpit, aegruinque diu trahendo debilitat,

conterit, atque consumit; postremo viscerum tumores , icterum, cedema, atque hydropem inducendo eundem opprimit.

Quare magnopere ad ea signa adverti debet, quae intermittentem non dimittunt: scilicet si aeger similiter habet, ae qui ob febris intermittentis reliquias languet: si moderatus calor es , et nullus horror antecessit; si corpus tape sudore immadescit, maximeque post potum calidum; si aeger nullos cibos desiderat, carnes autem nauseat; si vinum album rhenanum vel nimis acidum vel vappidum existimat, et panem triticeum amarum, secatinum vero acidum putat, propriae linguae vitio ; si siticulosus est, si capite dolet, si corpus torpet, et membra quasi fatigata sunt, si gxavior somnus prensit,

190쪽

et tuinultuosa somnia sunt, si corpus supra consuetudinem incaluit , neque tamen, quemadmodum ex manifesti fibre, ardet, si intentae arteriae sunt, et citius, quam assuerunt, pulsant, si sordidae fauces sunt, et anima faetet veluti ri jejunio. Quae, inter

solet urina flammea esse, et tranSparens manere,iaonnunquam tamen turbida ea evenit, A sedimen, tum lateri trito sitnile praecipitat. Quodsi vero etiani ista signa deficiant, perquirendum est, an eodem anni tempore multi alii homines febre intermittente exquisita laborent 8 An orta sine alio quopiam morbo et absque manifesta causa infirmitas sit 8 An aeger superioribus annis febre intermittente laborare consueverit Z An ali qua talis causa antecesserit, quam febris intermitatens sequi solet 8 Si illius morbi, cujus figuram febris assumsit, propria signa desint, et loco eorum aliena appareant Z An aeger eX tempestate magis quam sanus quispiam inhorrescat Z An saepe et vago quidem modo absque manifesta ratione essiagrescat Z An juxta focum magis quam sanus inardescat Z An lienis durus tumor, quem oliin febris reliquit, increscat Z Aut talis novus oriatur Z An in vitiata aliqua corporis parte similis dolor, ut 'olim intra febrim, nune iterum premat Z An pedes

maxime juxta malleolos aquam inter cutim accipiant sine manifesta causa Z A a vultus, marimeque circum oculos impallescat adjuncto cutis favo