Observationes medicinales de febribus intermittentibus et qua ratione eisdem medendum sit

21쪽

Quo auYilio, quoniam febres promptius eXcutimus, utique talia non videmus, qualia antiquiores olim medici expectando, et ob auxilii defectuiti demissi Observarunt: neque nobis quemadmodum illis quartana febris scandalo est.

2u sint febrium intermittentium causest Inter multas atque diversas, sepe etiam miras febrium intermitte litium causas , quas diversi autho res recitarunt, praeprimis diaetae vitia, vigiliae pertinaces , lucubrationes nocturnae , mordaceS curae, terror magnuS , continuus maeror , et immodica ira laum erantur , impura item colluvies, quae in imo ventre convenit; nonnunquam etiam ea, quae post

longos morbos illuc deposita est, plurimaeque similes aliae, quas hic relegere, et nimis longum, nec satis utile foret: adeo ut nullum fere vitii genus sit, quod febris intermittens non sequi, aut eidem adjungere se non possit. Vane etiam rationem quaerebant, propter quam alia febris quotidie, alia tertio die, altera quarto prehendati cur certis ipsae horis accedant Z quid conjungat, quid discernat, quid duplices easdem efficiat Z ob quam causam, si duplices febres sint, harum quaeque privatum suum circuitum

absolvat, nec quicquam in unum commune curriculum confundantur Z

22쪽

Ηseo. .etsi incompreliensibilia hucusque visa fue- 14nt, nihilominus quoniam ea ad curandi rationem multum conserunt: Operae pretium Deturum me

esse existimo, sit ista paulo scrupulosius pervestigavero.

Atque in tali quidem pervestigatione ante omnia

eavere debemus, ne morborum causas in eX erno quopiam vitio quaeramus, quarum origo intus in corpore residet: neve epidemicos morbos tempestatum mutationi attribuamus, qui ortum a privato quopiam natasmate habent, neque naiasmatis esse Putemus, quod tempestatum causa contigit. Dissicilius autem judicium evenit, si idem morbus modo epidemicus, modo item per multos in posteruinannos sporadicus est, in universum autem Vere atque Autumno aecedere consuescit: adeo, Ut per

diversa ista anni tempora idem morbus dive amindolem habeat, et diversam curationem admittat, ad quam modo idoneus, modo ineptus sit' perinde ut ipsa febris intermittens. Huc accedit mirum illud, incomprehensibile , per vestigatu asperum, atque a caeteris morbis prorsias alienum; scilicet quod ista febris certis diebus statutaque vadem hora accedat, iterumque desinat et, quod maxime in admirationem rapere potest, si duplex ea est, suum quaeque privatum circuitum absolvat, suamque ae-

cessionis horam servet: adeo ut, si par isti morbo medendi dissicultas esset, ac hus modum demon-

23쪽

strare arduum est, utique febre intermittente laborantem medicina rationalis neminem hucusque restituisset. Ob quas rationes tutius esse sustinent certo auxi lio , etsi empirico , uti quam vana in his rationa lis medicinae praecepta sequi, a quibus nullum praesidium petendum es : ideoque abditarum issius morbi causarum perquisitionein inanem atque supervacuam esse. - Utique secundis ventis fisi cuia osura uti noluntlNihilominus spero, fore ut in posterum palam

faciam, quantum ista causarum pervestigatio cum ad cognoseendas, tam ad curandas febres consei at. Qua industria, studioque, tanto magis opus est, quanto plus medicorum turba per Herculeum comticem veluti invincibilis, febres intermittentes quasque barbare aggreditur; ignara, quod febris ipsa

saepe medicinae sit. Odi pro vanas scholarum sententias , conjectures, atque hypotheses, omnemque in arte medi- ea Vim arceo , atque opinionum jugo me eripio;

neque nisi cogitandi libertatem ambio, soli veritati obediens. Nihil proponam, quod non factis, nihil objiciam, quod non experimentis , nihil Ostendam, quod non Observatis nitatur.

Quoties plurimas illas atque innumerabiles fere, varias item ac diversas, sibique ipsis sepe repugnan-

24쪽

tes febrium intermittentium calasas, quas diversi

author es recitant, contemplemur, mirum utique

prorsusque incomprehensibile esse videtur, quomodo ex ipsis tria tantum febrium genera quotidianauempe , tertiana , atque qualetana) oriantur , aut duo tantam si alit, uti aliqui volunt, qui quotidiariam non nisi tertianam duplicem esse sustinent.

Quintanae vero, septimanae atque novenariae, adeo paucae sunt, ut caeterarum febrium numero comprehendi non mereantur. Ob quam fortassis dissicultatem antiquiores olim medici , qui cum tria tantum sebrium genera vidvient, utique earum tres tantum causas admiserunt; sic ut a Pituita quotidiana febris estet, tertiana a Bile, a Melancholia

quartana febiis, quam vetustam sententiam recentio-xes scholarum Professores inconsiderate excusserunt. Quemadmodum autem naiasina variolosum unicum atque singulare est, diversas vero variolas excitat, prout diversa corporum, in quae incidit, vitia sunt: ita unicum tantam atque singulare febris intermittentis intasma est, quod non re, sed diversis accessionibus distinguitur, prout alia atque alia in corpore , quod prehendit, offendit, sic ut cum uno corporis vitio quotidianam, cum alio tertianam, cum alio item quartanam emeiat. Ad id persuademur, maXime his. imo. Quoniam eadem febris intermittens non raro in uno eodem que aegro corpore accessiolaum

25쪽

circuitiam mutat, sic ut eX quartana quotidiana, tertianave, et vice versa eX harum qualibet quartana fiat. Deinde quoniam unum idemque remedium cortex scilicet peruvianus perinde utrique febri medetur , neque ad id privato suo quo, is specifico

opus sit, sic ut alterum quopidianam, alterum tertianam, alterum quartanam tantum pellere deberet. Perinde ac nullus neque secundus, neque adversus corporis habitus variolas excitat; sed diversae tales eveniunt, prout alia atque alia contra naturam in corpore sunt, in quod idem variolarum naiasina incidit: ita neque Pituita neque Bilis, neque Melancholia neque caeterae omnes iii corpore adversa:

res febrim intermittentem ipsae per se excitant; sed

tantum circuitibus qui erunt, modum ordinemque dant, posteaquam intasma febrile incidit, se ut cum alio corporis vitio idem mi asina quotidianam, cum alio tertianam, cum alio item quartanam essiciat. Ista namque vitia praedisponunt corpus , atque fomes focusque sunt aptus, et idoneus tum ad recipiendum cum ad retinendum mirama febrile.

Quodsi porro diversae illae et saepe sibi ipsis contrariae causae, quas authores volunt, per se febrim intermittentem excitarent, impossibile foret, ut unum

idemque specificum remedium ipsas perinde omnes domare atque vincere posset. Tale enim diversum specificum neque est, neque esset potest. a d0. Quoniam febrium quarumcunque accessiO-i es a frigoris exordio ad ultimum usque sudoris

26쪽

stsidium in genere sibi sitiailes sint; adeo ut ex prinate accessionis curriculo non statui possit, quotidiana an tertiana quartanave febris futura sit 83ti0. Quoniam accessionum exitus sibi similes

esse consuescunt, sudoris et urinae ratione modO-que, eaedemque febres mediis inter accessiones diebus aegrum similiter male habent. t0. Quoniam Omnes iisdem crisibus perinde iudieantur.3to. Quoniam similiter omnes tales febres uno eodemque remedio specifico, si id recte adhibeatur,

cortice nempe peruviano, similiter eXcutiuntur. 6t0. Quoniam ipsa febris materia alteram comporis partem dimittit, alteram prehendit: veluti quae eX latere, cui insedit, exiit, inque oris labia transiit, eX iisdemque ulcerando erupit. Quoniam a febriente matre recens nata proles febrim in utero accepit , aut lactans a febriente nutrice eandem attrarit.

8V0- Quoniam in universum omnes febres intermittentes , si inveteraverunt, eadem mala corpori perinde relinquunt. Icterum puta, splenis tumo- Iem , atque hydropem. 9no. Quoniam specificum remedium corteX, etsi eum plurimum dederis, tamen alias febres necquie-

quam movet, alias ad tempus tantuin supprimit,

27쪽

proxime statuto die revertuntur: quod utique sic non contingeret, si fomes ipse causa febris esset. Quodsi vero istum in corpore fomitem eXimimus, febris curationem admittit. CorteX enim non fomitis sed intasmatis emediuin est. Id eXemplis patet. En, si febre continua remittente laboranti corticem peruvianum protinuS Offers, eum non juvabis , neque febrim movebis. Quod si vero medicamentum vomitorium eXhibeas, quod febris fomitem, corruptam scilicet bilem eXcutit, protinus febriin ipsam

eκ continua in intermittentem ordinabis, eandemque aptam reddes, quae curationem a 'cortice admittat. Quodsi corrupta in imo ventre faex febris causa esset, eam corteX tanquam certum specificum submoveret: submovet autem talem nec quicquam.

Si corrupta bilis febris causa esset, deberet utique febris expulsa tali bile finem accipere , quae nihilo minus saepe remanet, et inposterum curationem a cortice desiderat. Debet igitur aliud quidpiam esse , quod praeter istas corruptiones febrim eXeitat. Similiter si mucosa in imo ventre colluvies residet, et febris intermittens prehendit, cortex peruvianus febrim non movebit, quam moveret, si verum esset, quod mucosa talis colluvies ipsa febris causa sit; siquidem cortex febris intermittentis specificum est. Quodsi vero istam colluviem

pharmaco ante Vacuo, febris quam proXime cur,tionem a cortice recipit, quam ante non recepisset.

Illud per expelboenta paulo magis infra patebit.

28쪽

1 1mo. Si ad exitum sebris continentis aut putri. dae crusta sanguinis cocta est, coctaque vel in venistriculum vel in intestina critice translata est , solet febris intermittens oriri, quam corteX peruVianuS, qui intra continentem assumtus erat, cavere nota potuit. Propterea quod deposita huc nunc ista rna. teria novae intermittentis febris fomes evenit. Quodsi deinde eandem colluviem protinus adhibito purgante pharmaco subtrahiinus, ipsa febris vel ex toto desistit vel curationem in posterum a cortice Peru viano facile admittit. Debet igitur impura colluvies, quoniam ea curationem a cortice non recepit, distincta esse a se bris intermittentis intasmate, quod solum ab eodem auxilio curationem admittit. . Ianas. Multae febres intermittentes protinus ut earum materia per oris labia, per ambustiones ad manus atquo Pedes, per parotides atque bubones sub alis suppurando erumpit, sinem sumunt; quem non sumerent, si verum esset, quod ea vitia, quae austores numerant, febris causa sint. 'I 3tio. Est, ubi febris intermittens quemadmodmn altero istius pertractationis libro exempla ponam) unam tantum corporis partem , caput scilicet, oculos, latus &c. statuto tempore prehendit, VeXat, eXeruciat, iterumque per intervallum dimit.

ut , sepe absque frigore et sine aestu.

29쪽

1 to. Fuit febris intermittens eodem tempore similiter popularis, quo variolae , morbilli, febris scarlatina, atque Dysenteria grassabantur : neque si

intermittens alicui hin una morborum maNime, qui absque calore erant, juncta erat, ejus circuitus per eosdem vel necquicquam mutabatur, Vel eX toto

desiit. Isto. Postremo, quodsi narrata ab austoribus vitia febris intermittentis causa eslent, deberet ipsa febris , quoniam ejus causa sic permanens esset,

similiter ob effectum permanentem continenS, non vero intermittens esse, quae res contraria eXperientiae est. Ob quas rationes ad credendum persuademur, esse privstrum suum febri inferinitiei iti mi asin a , neque diversa alia quaepiam corporis vitia quidquam aliud ad febris intermittentis generationem amerre, quam ut fomes atque focus sint aptus atque opportunus , tam ad recipiendum, quam ad retinendum fovendumque istud mlasma. Denique quod idemmiasma simplex atque uniforme sit, diversos autem circuitus typosque admittat, prout diversos in disposito corpore, in quod incidit, fomites focosque offendit: sic ut cum alterius corporis foco quotidianam , cum alterius tertianam et cUm alterius quartanam essiciat. Perinde ac Variolarum miasma,

quod item simplex est, pro alia corporis di1positio-

30쪽

ne discretas, pro alia cohaerenteS, pro alia confluentes papulas expellit. His consideratis, quoniam interna ista corporis vitia nullam a cortice peruviano tanquam certo febris intermittentis specifico remedio, medelam admittunt; palam es , eadem sola febris intermittentis causam non esse: neque ipsum naiasma per se

solum febris causam esse , siquidem ne id quidem

corteX peruvianus movet; quamdiu priora corporis vitia eadem persistunt.

Ob quae ad credendum persuademur, febrim intermittentem tum fieri , quando natasma febris intermittentis in corpus incidit, quod per sua intus propria vitia dispositum es , ad recipiendum fovendamque naiasina febrite: ipsamque febrim intermitatentem compositam morbum esse, eX vitio chronico

frigidove, et eX acuto naiasmate : id est febrim intermittenrem a duabus causis oriri, ab una nempe, quae corpus disponit, ab altera quae accedit et excitat. Ob quam rationem, etsi febris intermittens popularis sit, tamen ipsa multos homines non afficit, propterea quod eorum corpora disposita ad recipiendum naiasma febrile non sunt: quemadmodum variolae, si gras antur, non omnes infanteS prehendunt, sed contra eκ his aliquos, etiam qui cum infectis degunt, . intactos relinquunt, utique qui nunc ad admittendum variolarum naiasina apti non sivit.