Liber de curandis hominum morbis

101쪽

Do inflammationibu S.

Consensuales denique inflammationes docent, instimulo peculiari summa in rei vertari, quo sanguinis impetus augetur atque dolor et tumor produ

Inde solvi qua danterius potest quaestio de stimulantis humoris in sole. Si quidem lympham praeternaturalem adsumunt vulgo, qui crustam inflammatoriam sanguini innatantem, e X lympha ortam viderunt, quique simul puris ortum eX lympha, tum experimentorum vi, tum Conspe Cto post mortem velamento viscerum lymphatico, derivant, qui denique ortum multarum inflammationum e trans spiratione suppressa Oh servarunt.

Quod si vero crusta haec potissimum ad vigorem febris accedit, saepius deficit, neque ullum eius acris indolis vestigiuiti, citra quod ne cogitari quidem inflammatio videtur,) apparet; a Vero prope abesse videtur eorum sententia , qui produci potius inflammatione hanc lympham credUnt. Plurimum plane interest inter erysipelas et phlegmonem , non solum quod externa discrepant Phaenomena, sed quod caussae etiam longe dis runt. Quidquid irritat enim phlegmonem, in loco Plerumque affecto re sidet, stimulus autem erysipelas eaecitans per consensim agere solet. Inter caussas has consensuales sordes hiliosae principem obtinent locum.

102쪽

De inflammationibUS.

Ιnsgne itaque et curationis discrimen in utroquagenere adesse debet. Dum phlegmone adest, quantum fieri potest, methodi ope antiphlogisticae, quam iam supra enucleavimus, in inflammationem ipsam agimus, idoneaque remedia ipsi parti adfectae admovemus. Erysipelas vero, cum vel externum fuerit, haudquaquam ipsum adgredimur , sed ut stimulum removeamus consensualem, studemus. Tum ob id discrimen, tum quoque ob corporis peculiarem constitutionem, aeris indolem aliasque caussas, febrium ad inflammationes accedentium insignis e Listit varietas: modo enim simplices sunt, iam putredini favent, nunc biliosae videntur aut malignae. Quandoquidem, cum simplex est febris inflammatoria , curatio universalis Cum particulari congruit; cum in biliosis febribus methodus evacuans sit adhibenda, cum in malignis et putridis febribus febris potius ratio quam inflammationis habenda sit; apparet, curationem inflammationis cum fehris ipsius Curatione congruere debere. Et in eo quidem graviter peccant plerique auctores, qui, simplicis tantum febris inflammatoriae ratione habita, inflammationes externas fere omnes vellit phlegmonses curare docent, quod quam maxime alienum a veritate est, quum pleraeque potius interiorum viscerum in-

103쪽

flammationes superficiem Corripiant atque ideo erysipelatu in speciem prae se ferant. Eas duntaxat hic inflammationes Complector, quae febrem fore semper sociam habent, locales vero sub topicis morbiS commemorabo, quippe quae plerumque caussas agnoscunt peculiareS.

Est is morbus inflammatio internarum oris partium, pharyngiS et laryngis. Ρer partes vero varia S adfecta S varias recipit sequelaS. Oris inflammatio synanches nomine apud auctores venit. Inflammantur ut plurimum tonsillae, uvula, velum palatinum, Unde loquela atque deglutitio impediuntur. Ρharyngis inflammatio externe non animadveristitur, sed dolorem adfert acutiorem, vociS maiorem raucitatem ac deglutitionem plane impeditam. nanche dicitur. Summum vero inter ceteras adfert periculum Iaryngis insammatio. Vox adest acuta et sibilans, spiritus difficillimus, anxietas enormis, Pulsus vacillans et irregularis. ΟΠΩΠche vocatur tracheWiS.IIaxime favent suhinde infantos huic inflammationi, ubi aspera simul arteria membrana obducitur

104쪽

praeternaturali, Unde morbuS recipit anginae membrana Ceae aut PolyPosiae nomen. Quod si asperae arteriae tenerrimi ramusculi in-sammati sint, oriuntur dolores pectoris acutissimi,

pulsus duri ac spiritus difficillimus. Sputum quoque saepiuS Cruentum accedit. Oui quidem morbus potissionum contentiones de pleuritidis sede suscitasse videtur, omni itaque attentione dignus est. An-ginae Pectoris nomine dignus mihi videtur, quod cum nullo alio adfectu congruit. Uterque prior morbus sputo terminatur cruento, sive suppuratione etiam salutari: dum vero putrescunt humores, in gangraenam abit. Uterque morbus ultimo loco adductus suffocatione interimit aut pectoris inflammatione maligna. Gangraenam quidem haud sacile minitatur angina pectori S, sed exulcerationem saepius attrahit pessimae indolis. Omne id anginarum genus febrem sociam habet vel inflammatoriam, vel putridam, vel biliosam,

vel maligna m. Raro tamen simplex inflammatoria febris apud asperae arteriae inflammationes esse solet. Dum putrida est febris ac contagiosa , effluere solet humor acris e naribus, qui parteS subiacentes

Corrodit.

Angina auctorum maligna, Contagiosa est et putrida. Quam iuxta meas sententias supra dictas malignam

105쪽

Angitia. 8 i

Iignam voco, sngulatim orta subito plerumque ac haud opinato enecat, quod primum febris stadium non facile agno icitur. Ρharyngis inflammatio symptoma saepius est aliarum febrium, e. g. phthisium, in quibus exitium

Curationis ratio versatur in febris varietate. Ad haec gargarismata in synanche adhibentur ex mollientibus et resol ventibus, aut vapore S aceti e t mel- Iis, in pharyngis inflammatione hirudines et vesicatoria ad collum. Dum suffocationis periculum in inflammatione asperae arteriae Urget, opem feret eius arteriae sectio. Anginam polyposam adlevant initio vomitoria. In pectoris angina admoventur pectori vesicatoria et regioni inter scapulas : atque, si unquaria vapores aqiquid afferre levamenti possunt ad resolutionem promovendam aut suppuratione mist id in hoc morbo. Ubicunque bilis urgot, vomitus sor et periculosus. Turgor versus inferiora promoVeatur, Ar Cea tur suppuratio congruis purgantibus. Ouodsi inflammatio a discussione aliena suppurationi favet, cavemus ab externis discutientibus, imperamus au tem sola fomenta et vapores mollientes. Ubi cun que suffocatio minatur exitium , ut abscessus aperia tur, studendum. Superstes uvulae ac glandularum

106쪽

82 Peripneumonict. laxitas gargari bratibus adstringentibus et alumen excipientibus tolli potest.

Alia est anginae species, Naa colli auriumque glandulae ad aures usque inflammantur. Id habet peculiare, quod protinus ac tumor colli flaccescit testiculi sexus virilis, mammac vero in feminis insentur Epidemico plerumque modo grassatur acipericuli est eXpers.

Qui singularem quamdam ad anginas dispositionem habent, scrophulosam potissimum labem patiunt Ur, Contra quam extra accessus auxilia artis

quaerenda, quum phthises alioquin pulmonales, quae iacile non sanescunt, inde sequi soleant.

Peri ρ ne timonia. Est inflammatio vasorum pulmonis sangui serorum. Dolorem producit prementem, Contrahentem in pectore: raro aut Nunquam, ob laxitatem texturae pulmonum ac ne i Vorum defectum, punctiones adesse solent. Respiratio brevis et regularis: dum inspiratur aer, parum levamenti aeger sentit. Spiritus sunt calidi, saepiuscule auditu percipi possunt. Tussis initio arida esse solet, post vero, discustione oborta, humida sit. Secundo plerumque die saliva excernitur, ramentis cruentis mixta, quae in quartum, septimum aut duodecimum diem porrigitur. Capitis dolo IeS movet x et auget

107쪽

tussis. Insignis accedit anxietas, si sanguis Ithsere

pulmones transire nequit. Sapor depravatus est, citra sordium gastricarum manifesta signa. Lingua in sobro simplici inflammatoria initio solet esse pura, deinde vero lurida evadit, ut tamen facile distinguere possis eum colorem a sordi Una gastricarum efficacia in linguae colorem. Ρultu S molles et parvi. Facies oculique vel turgent nimi S et rubent, vel livent et collabuntur, quod utrumque ab impedito sanguinis Der pulmone S circuitu pendet. Plerique aegri, ii maxime, quorum Pleura C Una pulmonibus non concrevit, in latu S sanum Cubare neqUeunt. Citra genorales caussas e Xcitatur peripiae Umoniae Xanthematibus, profluviisque et sanguinis et feri interceptis atque praegressae pleurae i ii flana m alio ne. Febris vero vel vere inflammatorium vul putridum tenet characterem. Hic si adest, saliva exscreata sanguine tota mixta esse consuescit. Ubi bilis adest, sputa plerumque citra ramenta cruenta, Colorem adipiscuntur flavi o - viridem. Sputa quidem Cruoris e Xpertia fiunt, dum quarta ingruit aut septima aut duodecima dies: tum quoque tenacia evadunt et spissa. Cocta eo tempore vo- Cantur, criticique sudore S simul apparent, licet ii subinde praegrediantur. Interdum nullus in est 19uti S Cruor, atque coctio tunc difficilior fit.

108쪽

Peripneumonia.

Quo magis intenditur faciei rubor aut livor, quo minor fit pulsus, quo insignior anxietas, quo vehementioreS capitis dolores inter tussiendum, quo lurida magis est lingua, eo maius habet periculum morbus. Ruit plerumque in exitium, si pleurae praecessit inflammatio. Alvus cita in simplici febre inflammatoria periculi suspicionem movet. Ouodsi neque discutitur inflammatio, neque tussis fit humida, sed cum horroribus frequentibuS circuitus regulares febris observantur, suppuratio est exspectanda. Oriturque tum ulcus vel apertum vel occlusum. II quidem tussi saepe vacuatur, aut fertur sanies in sanguinem atque phthisin excitat, aut effunditur in

PectoriS CaVum, unde eminema oritur. Occlusum ulcus vomicae nomine venit, eosdemque habet even

tus ac apertum.

Ubicunque neque resolvitur inflammatio neque in suppurationem abit, sed in longum porrecta, vires exhaurit, Cum pulsu parvo, animaque frigida, gangraeria sequi consuescit. Superstites quoque esse obstructiones observatio docuit, ubi spiritus molesti tussisque arida male ha-hent; illas vero deinde facile suppuratio excipit.

In curando hoc morbo caussarum maxime praegraestarum et febris sociae ratio habenda est. Siquidem exanthemata rehressa vesicatoriis, ac ubi vires satis vegetae suppressae tantum videntur, vena secta,

109쪽

quod per se in inflammatione requiritur, aut iis,

quae leniter suciorem cient, maXime Camphora, re

vocantu T.

Saliva intercepta iis, quae sputa promovent, re stituitur. Ubi seminis sanguis per menstrua non respou dit, aut vulgare haemorrhoidum profluvium oppressum est, eorum locorum venae inciduntur.

Maxime vero febris indoles consideranda, quo facto occurritur simul aliis fere omnibus caussis. Ubi inflammatoria constitutio viget, methodus antiphlogistica locum obtinet. Εκ pulsu non certa petuntur indicia, quippe qui parvus mollisque esse consuescit: ratio habenda et virium et effectuum, quos venae sectio parit, et sanguinis e vena missi. Ouodsi, cum animus linquitur vena secta, dolores vero levantur, pulsus maior sit, et corium innatat sanguini solidum, deinde ustro dolores recrudescunt, repetenda est sanguinis misso. Uescatoria apponuntur vel pe Ctori vel inter scapulas regioni. Spirentur deinde vapores mollientes, impereturque iit remedia quaevis et potus tepide sor beantur. Cum coctum est sputum, neque tamen sine negotio eliditur, id promovendum melle, aut, Cum febris remiserit, gummi ammoniaco: cuius loco et senegae radix et amica adhibentur. Delingatur

110쪽

Peripneumonia. quoque cum solventibus et temperantibus aquae benedictaes Rulandi pauxillum, dum ne vomitus oriatur. Vid. fruρ. Pector. refotu. Subinde expeditius ad id remedium petitur in vesicatorio pectori imposito. Ubicunque facile putrescunt humores , abstinendum sanguinis missione , aut cautissime ea administranda. Ope camphorae vesicatoria temperentur. Nitri loco adhibeatur sal ammoniacus, radix sene-gae et camphora. Vapore S Optime parantur Oxymelle. Quod si periculum urget, acida mineralia

vino melle que temperanda; corticisque peruulaui infusum devorandum. Alvus cita, quae forte utrumque hoc febrium genuS Comitatur, morbum fere auget, ac emulso nibus ex sale ammoniaco , mollientibus et vesicatoriis abdomini admotis reprimitur.

In febribus biliosis vomitoria caute administranda, et lotionibus potius aut lenibus remediis, salem Glauberi puta et mannam, bilis do orsum du-

Cenda. Coclis autem sputis et turgentibus sursum sordibus, vomitorium omnino suadendum, maxime, dum prius vesicatorium stomacho impositum Cavet a stimulo, quem vomitus pulmonibus forte imprimit, et turgor biliS abSque negotio promo

vetur.