장음표시 사용
451쪽
ius smul artificium in dieendo, et strauitato et copiam se laudaste existimarent vid. quae dicta sunt in
πος, ποικιλ αν, et Osμολογία , quo nomine vitium illi varietati contrarium appellatur. His addamus locum Demosthenis ex Orat. προς Aφοβον Ψευδοααρτ. p. 44. Reish. Tom. I. Vbi cum adolescens diceret, argu
menti sui simplicitatem hoc modo declarat: κα ταυτ
μων, hoc est, quae re si copia ars ornatu quoque rationis indigeret, ego aetate impeditus dicere de iis dubitarem nunc vero fmpliciter et nude acta ui ratiotium ea e onere oportet, quibus ille me male habuit. Et propriam et translatam varietatis significationem explicuit Cicoro des in I, 3. his verbis is Varietas Latinum verbum est idque proprie quidem de disparibus coloribus dicitur: sed transfertur in multa disparia,
varium poema, arta Orcitio, varii itiores, varia fortuna. Itaque a Cicerone de r. I, 2. varie et copiose dicere, eiusdem perfecti oratoris proprium Commemoratur, cuius propriam antea in eadem re grauitatem, iucunditatem ornatumque orationis iudicauerat. Sic traffatio aria argumenti, vel rerum inuentarum, Comis mendatur Cic. de r. 2, s. ne aut cognoscat arten,
qui audiat, aut defatigetur smilitudinis batistate. Similiter Lib. I. de nuont. r. hi de tractandis argumentis exponit: se ariare, inquit, rationem magnopere
oportebit nam omnibus in sbus similitudo stitietatis D mater. Id fieri poterit, si non similiter semper
ingrediamur in argumentationem. Nam primum Omnium generibus ipsis distinguere conuenit orationem, hoc est, tum inductione uti, tum ratiocin tione. Deinde in ipsa argumentatione non semper a propositione incipere, nec semper quinque partibus abuti, neque eadem ratione partitiones expolire. Huc pertinet inprimis, quo Quintilianus . . Ii T. de figuris praecipit, quibus in narratione uti possimus is Figurae, inquit, esse debent non illae poeticae, et contra sinem loquendi auctoritate veterum oceptae, sed quae varie. late taedium estigiant, et mutationibus animAm leuent,no in eundem casum, similem compostionem, Fare elocutio.
452쪽
eutionum tractis incidamvs Et Libr. 9, 3. 3. una in re maxime utilem sigurarum sum existimat, ut quotidiani et semper eodem modo formati sermonis sustidium leuet, et nos a vulgari dicendi genere defendat. Quo si quis parce, et cum res poscet, tetur, Velut adsverso quodam condimento iucundior erit: at qui nimium a sectauerit, Uyam illam gratiam varietatis
amittet. 'Actionem variari Cicero de r. 3, T. dicere videtur, qua Orator vultum et gestum et vocem ad rerum varias affectione accommodat, et variat, ne fiatvnisonus, vel uni firmis. De hac varietate Quintil. Di, 3. ,, Ar Nariandi, inqm t. Cum gratiam praebet, et renouat aures, tum dicentem ipsa laboris mutatione re- fidit. Illud vero maximum, quod secundum rationem rerum, de quibus dicimus, animorumque habitus, Ono formanda vox est, ne ab oratione discordet. Vitemus igitur illam, quae Graece μονοτονια Vocatur, una quaedam spiritus ac soni intentio; non solum ne dicamus omnia clamose, quod instinum est, aut intra loquendi modum quod motu caret aut submilla murmure, quo etiam debilitatur omnis intentio; sed ut iisdem partibus iisdomque affectibus sint tamen quaedam non ita inagna vocis declinationes, prout aut verborum dignitas, aut sententiarum natura, aut depositio, aut inceptio, aut transitus postulabit.
V as u S. Vasitatem orationi modo ut viti tam modo sensa
bono in Rhetoricis tribui animaduertimus. Vitiose vasa oratio est, quam Graeci χορινουσαν dicunt, quae vel ex crebro vocalium os dilatantium et aperientium usu, et concursione, vel ex asperitate consonantium iniucundas oces reddit. Priori sensu est apud Auch Herenn. 4, 2. Constructio verborum conseruabitur, Afugiemus crebra vocalium concursiones, Iae Nasam et hiantem orationem Meddunt. Posteriori apud Cicer. r.
O . Quomodo enim vester Axilla Ala factus est. ni. si fuga terae vastioris γ' Graeci prius illud vitium
pronuntiationis etiam πλατειΣσαον vel πλατυστοαίαν appellare solebant: neque absunt te illi est quod Cicero de Orat a 22. Ori prauitate et vfrbs una latitudine notauit vid. de inui hoc genere oete disputantem Cresol-
453쪽
cresollium Vacat Autumn Lib. g. p. 43. q. Quare
et vasti idemque agrestes in motu corpori dicuntur, quorum oris et corporis consormatio illa elegantia et venustate et dignitate caret, quibus excellere a filio et pronuntiatio oratoria debet. Sic Cic. de r. I, s. ubi eadem de caula Q. Varius, va ι et foedus appellatur, quod tantis corporis, vultus, oris, OciSque vitiis natura laborabat, ut in eo genere persectus Orator esse non posset. Bono autem sensu Emporius laetor, cuius lib0l- Ius de iliopoeia editus est a Pithoe p. 78. a sum orationis characterem vocat, quem alii Vulgo grandi 'm, vel grauem, vel austerum et robustum, Graeci αἱ si, dixerunt. Ergo hos characteres vel figuras idiae: ita enumerat vasam, humilem, temperatam Asianam, Atticam, Rhodiam vid. voce grandiS, et grauiS.
Orator nidibilis Cie. Brut 47. est probabilis ex
omni parte, h. e. qui in omni ratione dicendi ad favorem, captum, et utilitatem populi se comparare so let. f. de rinib. I, 4. ubi scripta vemiibiliora, hoc est, ad usus ciuium comparata, opponuntur berioribuS, . E. Krauiorem quandam et genetosiorem utilitatem, ad
vitam, mores, et salutem hominum habentibus. re nisu. Venus a S. Quibus dicendi generibus partibusue orationis
Graeci ἀφροὀιτην, χαριτες, χαριν, ηδονην tribuernnt. Eorundem Latini venerem, venusalem, gratiam laudars solent Paucis exemplis opus erit, ut vis harum me taphorarum cognoscatur. Quintilianus Lib. 4, 2. II 6. narrationem omni, qua potest gratia et venere exornandam putat. Lib. 6, 3. 8. emistum dicit se quod cum gratia quadam et venere dicatur. Et Lib. IO, I. 79 Ilocratem iudicat omnes veneres dicendi sectatum, quoniam se non iudiciis, sed auditoriis comparas et. Nanifestum est genus illud dicendi ἐπιδεικτικον describi, euius indolem et virtutes explicuit Cic. Orat. I, 2. eo modo, ut exinde luculentissime illius gratia et enerum vis intelligi possit. Unde et Dionysiius Halic. Isocratem κομψευεσθα dixit, et κομπικον, et παν γυρι-ηωτερον μαλο χ δικανικώτερον appellat. Idem Quintil. L Ca
454쪽
l. c. g. O. quam gratiam diXerat, D ve/remn vocat,
h. e. nitidam illam elegantiam, quam Graeci in como dia assecu i erant. Illius virtutis veluti species et partes variae sunt, quas biιauitatem et mc ditatem appeliant. De illa copiosius separatim diximus. Hanc autem Quintilianus . c. Xenophonti ita tribuit, ut ab ipsis Gratiis ortam statuat. s. quae ad voc dulci diximus et s. Gellius N. A. 9, 9. Elegans etiam oratii locus est Art. poet. 32 . q. in quo quae a rerum argumenti, tractationisque praestantia separat, et ad loeutionis externa ornamenta refert, venere, arte,
Pondere, contineri significat: Interdum speciosa locis morataque recte Fabula, nultius veneris, fine pondere et aris, Ualdius oblectat populum meliusque moratur,
Quam versis impe rerum, regasque canorae.
Iam propter illam iucunditatem et suavitatqin, quam in enti state cogitamus, eadem etiam pro sacetiis, et iocandi urbanitate et dulcedine dicitiir, cumque his robus varie iungitur. Ita Cicero pro Flacco I. venustatem et facetias, deinde pro Om 34 sermonem venusum et urbanum iungit. s. de r. I, s. de Oflic. I, 36. et orat. 8. Vbi venusas in vultu, non
V uita a S. Cicero de r. 3, 4 . , Verecunda, inquit, traullatio eis debet, ut deduet in alienum locum , non Irruisse, atque ut precario, non vi venis te videatur dis Dichte, natarliche, tingezinrtngene Metapher vid. r. Muere. - Princlyta autem frecunda, quae in or 36. dossiderat, sunt sedata moderataque oratione tractanda.
ipso enim Cicero, veluti explicandi causa, nou elatis incensa verbis, addit.
Narrationem verisimilam Auctor Herenn t 0. V eat, i ut mos, ut opinio, ut natura Uulat, dicemus. Haec tria, in quibus rebus insint, copiosius explicat Cicero de Inueui. I, 2I. ritas.
455쪽
V S.IJas etiam loquendi consuetudo, quae usu veritatis constabat ex Graecorum technologia in libros a tinorum rhetoricos derivata videtur. Illi enim τα αλ Θῆ et αληθευορος, hoc est, vera et forenses cavsas, τοῖς πλασμια τι quae ictae sunt vel ad ostentatio nom vel ad declamandi exercitationem , opponere solebunt. Sic apud Auctor Herenn q, 22. in veritate dicit is,
qui veram causam trahi at in foro in iudiciis, non si es am, ut sit in declamationibus schola si icis. Ibidom, eirusmodi studia . inquit, scit figurarum , de quibus inoad locutus erat ad delectasionem, quam ad veritatem, videntur accon modatiora. Crassus apud Cic. de r. i. 34. commentatio, inquit, inclusa tua veritatis lucens pro ferenda es; quam sententiam ipse expli: at his v rbis reducenda dictio es ex hac domestica exercitatione et m.
bratili medium in agmen, in puluerem tu clarasrem, in casera atque in aciem forenyem, . . e declamatoaribus lanius Oratores Libro autem , I9. Graecos Rhetores homines veritatis experteS. non sine acutas
ambiguitatis significatione appellat, quod nullum sumsorensem habuerint. Et Libr. 3 66. Oratores dicit eomitatis ad res imitatore autem veritatis, histrio nos, noto sensu. Unde et totum genus dicendi illud . quod
ἐπιδεικτικον nominatur, quoniam abest a contentione Marensi, veritati causarum pDOnitur in orat. a.
Quintilianus Libr. 2, IO. is Sint ipsae materiae, quae tingentur, ait, quam simillimae veritati, et declamatio, in quantum maxime potest imitetur eas actiones, in quarum Xercitationem comparata est Totus hie Rhetoris locus ita consormatus est, ut declamatio cum veritate . . veris actionibus et forensibus comparetur.
G. Lib. 3 8. 8. et I S, s. T. ubi talpam erit/n imaginem, et inania furulacra declamationibus illis tribuit; et Lib. 2, t. s. Sic et passim Aurel. August. Princ. Bh et inprimis p. 296. ubi materiam scholasticam. De Witati opponit vid. Ruhnhen ad Rutil. Lup. p. 92. et
Casaub ad Persi Sat. I. pag. 29. Vbi verum Brare et de nocti aratuum Iorare, hoc est, Veritas affectus,
siclo et suis dolori oppositus, docto explicatur.
Orat. s. eam Parten orationi designat, in qua ora
456쪽
tor aditum quali ad causam munit, auditoresque occupat, et instri ait, ut quae te luantur, rectius animos an siciant quae omnes etiam principiorum vel exordiorum virtutes esse solent. Quare ibidem adiimu quoque ad cavsam, et primam aggressionem appellat, quam circumspicere orator debeat, postquam, quid dicturus sit, Cogitauit, et inuenit. V e. Vibrans oratio est incitata, Verbisque volucris, qualem dicit Cicero in Bruto s. Asiaticis oratoribus propriam fuisse ibidemque cur lim appellat. Eodem sensu rer es vibraritesqrte sentesntiae Archilocho iunctim tribuuntur a Quintil. IO, I. O. Alio loco Lib. 2, 3. reprehendit eos, qui se ab utilitat causae cupidino praesentis laudis abduci patiantur, semper aequo in
campo vires suas populariter explicare velint, adeoque vibrantibus concitatisque sententiis, ut missillibus, tantur. E contrario suadet, ut et insidiis et occultis artibus tum rem gerant quae nos, dum fiant laudentur,
sed cum facta lint. Mox et dicendi iactationem illam
appellat. Sic et Petron Arb. commemorat controueris sin sententiis vibrantioris illam , quam alio loco idemqnaculosam rationem dixerat vid. voc Dan Sh cidus cs Berger de nat pulcr. p. o. ubi intelligit sententias argutas, et tanta circumfusas luce, ut ab aliis exceptae, oculorum, mentis, ingenii aciem praestringant.
Omnis concinnitas ct numerus orationis, quoniam in verbis et sententiis siue o iunctura siue ex lege et Ordine quodam oritur inque his rebus vinculorum, et adlirierionis, quae dissolutioni et ταῖια contraria sit notio valet Rhetores Latinos, ut varia illa concinnitatis renera igni licarent, metaphoris a vinciendo duetis scite sos Te operimus. Itaque incire sententiam rodi et Oxuur, orator dicitur, cum sententiae et rationi numerum liendum et rhyti unum Concilia ut versuum instar, pedibus adstricta esso videatur. Si e Cicero de Orat. 3, 2 in loco elegantissimo, in quo exponit, quomodo stat, ut Orator, uinero sententiis
addendo, liquid versus et metri poetici simile gignat, ipsos tamen versus non faciat. . Locum ipsum ad Oo.
457쪽
numerus illustrauimus. Quare et cap. 48 definita poetarum pedes iucula dicuntur cf. Orat. 23. et Quintil. O l. 29. Vbi alligato ad pedum certam necessitatem poetas dicit et Ouid. Pont. p. 4, 8. 3. mimem Nerisba coercere. - Verba autem vinxi Ee arte quadam dicuntur Thrasymachus et Gorgias apud Ciceronem in orat. 3. cum illorum quendam orbem ingerent et concinnitatem eam, quae in pariter relatis, similiter aut pariter cadentibus, vel paribus contrariis esse solet Alio loco de Orat. 3, T. simili metaphora si are sententiam verbis dixerat. Et cum in Orat. O. veteres dicuntur sententias aut parum vinxisse, aut parum explesse, illud prius ad verborum in una periodo comis prehensionem, Cui concisa, minuta, vel membratim elaista rutio opposita est, posterius ad illam periodi perfectionem pertinet, qua nec curta, nec redundans in aliqua parte sit unde et completus Verborum ambitus dicitur ut Cap. 3. Theodorus praefractior, nec batis rotAndris opponitur socrati, qui mollioribus numeris jententias e I erit. cf. Brut. T. et in Orat. s. ubi in eadem re deuincire dicit. - equo dissimilis Quintiliani disciplina est, qui Lib. . . I9. vinctam et Contextam rationem, . . periodicam, siluis, qualis in sermone vulgari et epistolis est solet, Opponit, quae laxiora veluti verborum membrorumque vincula habeat, quam ratio dicendi Oratoria postulet. Eodemque sensu Lib. I i, a. 39. prosam vinctam a dissoluta distinguit. Ad hanc metaphoram etiam illud pertinet, quod Caligula, narrante Suetonio Cap. 63. Senecae orationem, in minuta membra concisam, sine vinculis, sine comprehensiione . arenan esse sire calce dicebat. Nam haec calcis dos est praecipua. Vt arenam, et lapides, quibus interiecto est, vinciat, et copulet.
Georgio Trapezuntio Lib. . Rhet. p. 29. violatio dicitur genus aliquod argumentationi S in quo ex adversariorum ratione non id, quod pli volunt, sed quod pro nobis est , sequi demonstremus. Ibidem nota re ctius fortasse latine violentum dici, quoniam Graeci oβίαιον dixerint vid. Lex. gr. techn. in βιαιος. V iba .
Cicero, plane iiii inui ille metaphoris rupto quaerendis adhibendisque, in loco elegantissimo Orat. Ddis I9.
458쪽
I9. ita quo, quid inter eloquentiam oratoris et inferorationem philosophorum, sophistarum, historicorum,ot o tarum, discriminis intersit docet, philosophorum quidem rationem a Iam , et verecundam et irginem incorruptam appellat. Nam cum antea eandem dixisset moliens, umbratilem, quae partim ornatum studiose apparatum respueret partim vero etiam ab omni
affectuum grauiorum vel significatione vel cxcitatione abhorreret, illa casitatis e virginitatis commemoratione sententiae suae perspicuitato egregie absoluit. Cum hoc loco iungendus et alius, similis metaphorae usu insignis Cap. 3. ubi summissi et subtilis oratoris
velut lineamenta quaedam adumbrans ovi musicres, in
quit, ese dicuntur nonnullae inornatae, quas id i sum deceat; sic haec subtilis oratio etiam incomta delectat. Fit enim quiddam in utroque, quo sit venustius, δε non
ut amareat. Tim remoriebita omnis insignis ornatus, qua se margaritarum ne calamisri quidem adhibebuntur. Furati vero medicamenta candoris et ruboris, Omnia re pellentur εἰ autia niodo, et missilia remanebit.
Vis oratoris, quae latissimo sensu dicitur ut Grae
corum eiγοτης. quibusnam in rebus insit luculentisis me explicauit Cicero de r. a. r. sub mem. Alio loco Cap. T. Vim oratoris virtutemque in eo ponit Antonius, non ut quid dicendum sit, videat, sed potius ut, quae dicenda sunt ornate, copiose, varieque dicat unde et vis oratoris totus amhitus dicitur illarum rerum, quae in oratore desiderantur et alibi ossi ci oratoris appellari solent vid. oc. 6'cia. Itaque, ut Graeci Rhetores, inprimis Hermogenes, ξεινοτητα illam propriam Demosthenis virtutem laudarunt ita eidem oratori vim proprio quodam nomine, tribuunt Latini, ut est apud Cic. de r. 3, T. et orat. 6. qui locus inprimis huc pertinet. -- Alia vis est, quam idem ille Antonius ad mentes mouendas. Concitanda
ad OCC. πνευμι et δεινοτη dicta sunt. Idem in eius dicendi vocatur Cic. pro Deiot. Cap. a. Sonec Controu. Lib. a. praes. Oratorium obtir et pugnatorium
mucronem appellat Poetae latini, ad exemplum GraΟ-corum,
459쪽
corum, de quo in Lex. gr. techn. in ἐπὶ στραπτεσθαι diximus, in ea re grandinem, nimb9S, fulmina adhibent, ut Saleius Baslus, cuius locum ad voc subtilis attulimus. Vin terroremque in Pericle laudat Cic0ro Brut i I. isque est ille ipse, qui fecit, ut aculeos in animis eorum, a quibus auditus esset, relinqueret, quemadmodum paullo antea Cap. 9. dixerat. Elegans locus est Quintiliani Lib. I, 2. Iri in quo, quid inter vim et violantiam intersiit, disputatur. Illa est oratorum doctorum haec declamatorum, furentium et clamantium. Hinc et vixes κατ εοχχi dicuntur, quaecunque oratione validam reddunt, ut ἐλωσις, αντασια, ἐξεργασια, ἐνέργεια, quas forma Quintilianus adsert Lib. 8, 4. 88. Quo sensu Hermogenes Demostheni ad επιχειροηιαατων δυναμei tribuit. Vid. LeX. gr. techn in δυναμής, et cf. Cie de Legg. , a. V ife I. Causae visera, Rhetoribus illae ipsae res dicuntur, quibus tota causa continetur. His nempe opponuntur ea, quae non ad ipsam causam pertinent, sed eZtrinsecus quaeruntur. Sic Cicero de r. 2, 78. principia . exordiu orationis ex ipsis Meribus cavae sumenda esse, praecipit. Ita, inquit, et momenti liquid erent, cum erunt paene ex intima defensione d Aromta, et apparebit ea non modo non esse commemia, nec
in alias causas posse transferri, ei penitu ex ea causea, quae tum agatur, effloruisse. V iiDon e S. Quas φαντασιας Graeci appellarunt, Quintilianus
Lib. 6, 2. go visones dicit, per quas imagines rorum absentium ita repraesentantur animo, Vt ea cernere oculis, et praesentes habere videamur das Talent ei..
siones , inquit, quisquis bene conoeperit, is in affectibus erit potentissimus. Vid. Lex. gr. techia in φαντα-σια. Hinc euidentia quoque illa proficiscitur, quam Graeci ἐυα ργειαν Vocarunt. Easdem imagines erum appslla Quintil. IO, T. Is cs Berger. Ri. Pulcr. r.
Quintil. 8, 3. s. vitiosum omne verbum appellat, quod nequo intellecium iuuet, neque ornatum Est ig
460쪽
locus, ubi de vitiis elocutionis eXponit ires. Oe BonuS, et Maias. Vm a. Dupliciter, ad orationem accommodate, metaphora haec a Cicerone inprimis adhibetur. Primum enina umbra ita soli opponitur, ut illa ignificentur exercitationes, quae domi, et a philosophis et Rhetoribus in schola fieri solebant unde umbracula Commemorantur eruditorum, des Legg. 3, 6 et Theophrasti Rhetoris in Bruto Cap. . umbratilisque et mollis oratio philosophorum in Orat. 9. - Sole autem contentiones illae, qua fiunt publice, in foro, in iudiciis, veluti in apri co pugnantium. f. rvt. . de Le g. l. c. et pro durena 4 ubi umbraboli cedere dicitur, hoc est, rei militari iuris scientia et ceterae artes, quae in otio et tranquillitate tractari solent. Quamobrem etiam in Bruto Cap. . cum Isocratem dicere vellet nunquam tatorem publicum fuisse, sed scribendo et docendo maxime operam dedisse, hanc sententiam ita expressit: ,, Forens hic cartiit, intraque parietes aluit eam glo. riam, quam nemo est poeta consecutus Quintiliani classicus locus de cadem re et forma dicendi, extat Lib. IO, s. ubi inter alia, haec praecipit is adolescentes non debent nimium in falsa rerum imagine vid. veritas detineri, et inanibus simulacris usque adeo,
ut dissiciis ab lais digrossos sit allapsacere, ne ab illa,
in qua prope consenuorint, tribra, vera discrimina, Velat quendan Doni , reformident. ' Non dissimili mea taphora Graecos σκιαααχια diXisse in LeX. gr. techn. in πλασμια commΘmorauimus. Quibus addo locum Nicephori ad Syno de Insomn. ἡ ριελετη σκιαγραφία τίς
Deinde cum in picturis umbrae dici soleant loca obscurioribus coloribus ita veluti tecta, ut, qui sim in
illorum vicinia lucidioros colores, o illustriores appa- Teant et acrius emineant hinc in oratione Cicero umbram dixit de locis minus illustratis et ornatis, quae hanc vim habeant, ut ceterorum ornatus et venustas et Vis eo magis excellat. Ita de Orat. 3, 26. Habeat