장음표시 사용
431쪽
Vox tarda, lenta ot molliter remissa, das Magio immorti age, in sic schi in Stimine. Sic Cic. r.
3, T. - Tardum sermonem traiectione s. hyperbato effici, nota Quintil. 8, a. q. hi pend nachhinhend. - Tarda principia Cicero de r. 2, 3. Commemorat, ubi praecipit, ut ne orator, siue contentione siu lenitate uti velit, statim assiliat ad utrumuis hoc dicendi genus, sed pedetentim accedat vid. Spissus Antea quoque Cap. O. eadem metaphora emere orator dicitur, qui pedetentim ad causam tractandam accedit. Tardos in dicendo, qui verba lente adnumerant, et, ut Martialis ait Lib. 8 epig. . oris decem Nerba Ovem dicunt, Seneca Epis . O. sitare verba, simili atque significantiori etiam metaphora, dixit. De hoc tarditatis vitio, quicquid veteres senserint, congessit Cresollius Vacat Autumn Lib. 3. p. 46 sq. re nulla. Genus dicendi tenue in utramque partem Rhetoribus latinis diei solet. Vbi cum laude Commemoratur, illum notat elocutionis characterem, qui σχνος Graecis vocatur cf. rapeZunt. Lib. s. hei p. 6.e Hermogene hoc genus explicans habetque venustatem et elegantiam sedatiorem, moderatioremque, et ab elato, vehementi, graui, amplo acri dicendi genere abhorret. Putidum foret singula Rhetorum loca recensere, in quibus hanc vim illa vox habeat. Nam haec quidem vis perpetua disciplinae Rhetori eae consuetudine firmata reperitur, ut docuimus cum alibi, tum ad oe. Grandis, Gravis, Subtilis. Suffecerit igitur unum alterumque locum, inprimis perspicuum et classicum, attulisse. Sic Cicero in Orat. 9. is Pericles, ait, si tenui genere teretur, nunquam ab Aristophanes Poeta fulgere, tonare, et permiscere Graeciam dictus fuisset.' Scilicet hoc, fulgere tonare, grauitatis an tum et vehementiae est, tenuitatique Contrarium vid. LeX. gr. techn. in ἐπιστράπτεσθαι. et quae congessit Cresoll. Vacat Aut Lib. I, IO. p. 73. Paullo post tenuis et inornatus iunctim commemoratur, ob mode
432쪽
cinnando aut ingam mandis animis Occupatur. Quo sensu etiam Lysias subtilis et elegans dicitur, quae quasi tenuitatis illius species et adiunctae virtutes sunt. cf. Quintil. 2, 6. 9. et II, IO. s. ubi idem dic sendi genus gracile et subtile dicitur plane ut apud sellium N A. 7, 4. Vbi et Critolai, cui χαρακοτῆρορ ἰσχνον, gracilem antea descriptum, tribuit, mutilo scita et teres ita vocatur, ut utramque hanc virtutem ad illud genus retulisse videatur. His addendus est locus Cic. de r. 3, a. in quo tenui rationis characteri hoc tamen tribuitur, ut in neruis et viribus non sit. Nempe si hoc esset, tum contrarium tenuitati huic vitium igitum talis hab ret. - Inprimis autem, ubi de Atticae orationis gratia et virtute sermo est, ut apud Quintil. 2, IO. tenuitas, quae et cum gracilitate et subtilitate iungitur, inest in suavitate ista et quasi teneritate, qua lingua Attica in compositione uniuersa et singularum literarum sono ceteras linguas antecellere Credebatur, V. C.
Latinam in qua magis pinguetudo quaedam et robur,
asperitasque inesset; die arthei , die De states derAttischen Syrach und Mundari. Capta est in his militudo gratiae et pulcritudinis muliebris, quae gracilitatem et subtilitatem quandam corporis et membrorum desiderat, pinguetudine autem et crassitudine obruitur. Quo sensu Lib. 0 q. T. Lysiae dicendi textum tenue et rarum tribuisse videtur, ita tamen, ut ad artisciosae compositionis penuriam, et simplicitatem quandam co- Ioris referat. Nam in tali texto laxiora veluti vincula sunt, solutioresque numeri, quam in ratione composita et contexta et vincta, ut Quintilianus appellat in qua omnia suunt et cohaerent, et verba de verbis trahuntur, quae omnis forma tenui et raro texto opposita est. Tenuis vox commemorata Quintiliano II, 3. 32.
haud dubie ost, quam exilen alibi vocat, Graeci ἰσχνcν, die arte, lirflige, rasilos Stimine. Quae eodem in loco commemoratur inani vox di1scile dictu est, quanam ratione ab illa diuersa sit. Valere tamen possit Gesneri interpretatio, tu qua nihil si praeter conati ,
h. e. quae id sonis O praestat, quod hiatu et conatu dicentis promittere videtur. s. quae in eandem sententiam copiosius ad oe inanis diximus.
433쪽
Ob notionem venusti decoris, elegantiae et laeuitatis, quam animo adfert, quicquid ornatum et tereti forma laboratum cernitur, Ciceroni aure feret , exisquisita translatione, appellantur, quae illius venustatis et gratiae verbis et elocutioni adiunctoae facilem acutumque sensum habent. Haec certe talia cogitauit Cicero, cum Orat. 8. aure teretes et religiose dicebat. Vid. voco religio. Orationis teretis, quam et plenam appellat Cic. Orat. 3, 2 praeclara explicatio extat in laue Cic. Ducta metaphora es a membris corporis humani ι culentis , et hinc teretissus, quae in primis pulcra sunt: unde teretia brachia, teretes ceruice laudantur. Teres igitur oratio es, quae habet copiam rerum, et erhorum, et Ornamentorum, neque tamen nimiam, ne tumor
consequatur, quo accedente, ut membrum in corpore sic oratio tumida et deformis si cf. Cic. r. 3. quem locum ad voc. ιιbtilis expressimus. Nam in ista subtilitatis Atticae, vel elegantis tenuitatis imagine, eadem fere lineamenta adumbrata videmus . vid. Casaiabon ad Persi Sat. s. p. 368. Ceterum a metaphora illa, quam tornus suppeditabat, tornatum etiam et detornatum moratione dictum est, quicquid ex breuitate vel acumine sententiarum vel concinnitate quandam veluti rotundi. talem trahat, ex qua simul concinnandi et acute dicenis di cura vel assectatio appareat. Ita Gellius N. . , 8 sententiam eiusmodi Favorini detornatam paucismisque verbis inclusam appellat vid. quae ad hunc locumGronouius in notis disputat et cf. quae nos in Lex. gr. techn. ad εντομος et αποτορνευειν di imus. Tere vox, quam disputationibus aptam iudicat Quintil. I, 3. 4. sine dubitatione est, quam voltibilem, expeditam, celeremques alibi appellare Rhetores solent. Nam quicquid teres h. e. rotundum est, celerius mouetur; et ipsae disputationes, cum interrogando respondendoque absoluantur, ingenii acuminisque quandam celeritatem desiderant, quam non nisi ipsa vocis celeritas assequi vel exprimere potest.
434쪽
Testimonium. Ciceroni in Topicis Cap. 0. est omne id, quod
ab aliqua re externa sumitur ad faciendam idem. Haec argumentatio enim in testimonio posita expers artis Vocatur, ex disciplina Graecorum, qui πίστας τέχνους appellarunt, latior quidem sensu, ut in Lex. gr. techn. ad Voc. rismo ostendimus. Quamuis et Cicero ad res illa externas pleraque refert, quas Graeci illi ad fidem faciendam apta iudicarent. c Partit orat. Cup . ubi testimonium in diuinum et humanum distinguitur, et ad utrumque non solum oracula, auspicia, sed et scripta, aes a promissa, iurata, quaesita, reseruntur.
concinnitatem , numero et ornatus ambitiose sectantur. vid. quae in Lex. gr. techn. ad κωθωνας diximus. Huuet tinnitus Gallionis pertinent, commemorati ab eodem
Quintil. 3 I. a . et repetiti ab Audi Dial de rati. Cap. 26. ubi vid. Schulgius.
Touare vid. Tenui S. Torquere.
In contentionis oratoriae parte ea, quae in continuatione cernitur, qualis o dicentis esse debΡat, docturus uetor Herenn. 3. 4. ita praecipit: Cum autem contendere oportebit; quoniam id aut per continuationem, aut per distributionem aciendum est in continuatione adaucto mediocriter sono vocis verbis continuandis, vocem quoqὶι iungere oportebit, et torquere bonum, et celeriter cum clamore verba consi-cere, ut vim volubilem rationis voci seratio consequi
possit t.' Si verisimile esset, audiorem, cum paullo antea vocen a sermone feris ad liberalem iocum torquendam, . . inclinandam, immutandam praecepisten paucis versibus interiectis, torquere sonum, alio sensu, aliaque metaphora dixisse, de duplici sere mΡtaphora cogitari posset, quarum altera ducta a fune torto, aris Elioris cohaerentiae, et longioris nexus notionem adferret, altera, qua acu Irim, telum, hasta torqueri dicitur, acrioris conatus et impetus significationem habe
435쪽
ret sed ea est membrorum totius loci concinnitas.
ut, quem antea adauctum sonum dixerat, eundem mox praecipere videatur, torquendum esse, h. e. cum aliquo
impΡtu et laterum viribus inclinandum, inflectendum,
Torrens dicendi ratio est, quae perpetuam, et nunquam intermissam concitationem et impetum habet. Sic Quintil. 3. . O. Vbi postquam in causis suasoriis vel consultatione initio furioso exclamandum esse negasset, ita pergit: Cur autem torrenS, et bique aequasiter concitata sit in ea dicentis Oratio, cum vel praecipuo moderationem rationemque consilia desiderent 8 Mox etiam impetum dicendi commemorat, tumultuosum, turbidum quae omnia ad eandem metaphoram seruandam pertinenti f. Lib. 2. C. I. Vbi grauis et vehemens
Orator describitur, qui saxa deuoluat, et ripas Iibi faciat, multu et torreuS, iudicem vel nitentem contra, δε-rat, cogatque ire, qua rapit. Sic et Macrob. Saturn. 6 I. Ciceroni abundans torrenS, copiosus eloquentiae tenor tribuitur, idemque mox dicitur fluere et redum dare. Capite autem 3 torrenti Orationis Anitus commemoratur, ut apud Auson. Profess. l. T. torrens Leendi coyia. s. I. O. Legenda inprimis est plena mmilium metaphorarum epistola Senecae O. ubi, cum rapidam nonnullortim dicendi volubilitatem, immode ratumque impetum reprehendisset, rationis vim ita definit habeat magnas vires, moderatas tamen perennis sit unda, non torrenS. Dam obscurum non erit, quo sensu torrens saeus Iuvenali Satyr. 3, 4. et Homerus
Sidonio Apollin Carm. 23. dictus sit. Tractatio. T, ira ris.
Cicero de Orat. I, II. in orationis tramationi diserte hoc tribuit, ut ratio grauis, ornata, et hominum sensibus mentibusque accommodata fiat studio et artificio oratoris. Haec enim propria sere est oratoris tractatio, cum sit commune multis, ut de variis rebus vulgari modo et exiliter dicatur. In genere autem tractatio de omni inuentorum et excogitatorum apta X- positione dicitur quam ἐργασιαν Graeci vocarunt Veris
436쪽
arbeiiung. Sic Cicero de r. 2 4 I. . nequaquam satis est, inquit, reperire quid dicas, nisi id inuentum tractare possis. Traelatio autem varia esse debet, ne aut cognoscat artem, qui audiat, aut defatigetur similitudi.
nis satietate etc. Nempe rudia plerumque et cruda sunt, quae reperimus orator iam tractat, manum adhibet, format, fingit. cf. Orat. Cap. s. Iam intelligi poterit, quid sit, quod Cicero in Bruto 3 de Cotta iudicat: Nihil erat in eius oratione, inquit, nisi m-cerum, nihil nisi siccum et sanum illudque maximum, quod, cum contentione orationis flectere animos iudicum vix posset, ne omnino eo genere diceret, tractando tamen im elabat, ut idem facerent a se comm ii, quod at Sulpicio concitati, hoc est, suo dicendi modo, docendo, persuadendo, argumentando, insimu-ando, idem ille iliciebat, quod Sulpicius vehementior orator sola contentione sua, et suo impetu dicendi repente efficere poterat Sulpitius bestii nate die Heraeir: Cotta simmte se, ohne ene gemalisa ne Mittet, udens Veii ' sinit gen ima sintschlie Gen. Vt, cumventus pileum de capite deturbat, sol radiis lent immissis urget, ut sponte caput nudemus ventus contentione, sol tractando idem officit. -- Ualde amne huic tractandi artificio sit, quod ad iucunditatem refert Quintilianus Io I. IIO. Ciceronem laudans , , Cui tanta umquam iucunditas affuit, ut ipsa illa, quae extorquet, imρι trare eum credas, et cum transuersum vi sua iudicem serat, tamen ille non rapi idiatur, sedsequi. Neque minus elegans acumen est Senecae piit. CO. quo eandem rem exprestis videtur: Si me interrogas, maior ille est, qui iudiciiιm abstulit quod ipsumst tractando quam qui meruit quod cura dietionis, ct fingendi studio, saepe etiam opprimendo, irruendo, oppugnando fieri solet. Clasticus locus, unde exquisita tractandi vis intelligi possit, milii visus est Quintiliani o I. 9. ubi deIectione recte moderanda haec praecipit: Repetamus autem et tractemus, et ut cibos mansos et prope liquefaetos demittimus, quo facilius digerantur, ita lectio non cruda, sed multa iteratione mollita et vehiti consecta, memoriae imitationique tradatur.' Quod igitur in digestione ciborum mandendo et liquefaciendo praestatur. id in lectione tractando efiicitur dum
437쪽
repetimus animo, quae legimus, eorumque vim et sensum omnem ita percipimus, ut, quod aiunt, in succum et sanguinem sertamus.
Simili quodam sensu, at peculiari tamen, eodem tractandi verbo utitur Auctor Herenn q, a. Ibi ad
expolitionem hoc refertur, ut eandem rem commutate
dicere possimus. Ea commutatio fieri dicitur tripliciater, Verbis, pronuntiando, et tractando, hoc est, ut ipse interpretatur, si sententiam traiiciemus ad sermocinationem, aut ad exsuscitationem. X qua quidem interpretatione patet, tractare nunc nihil esse aliud, nisi sententiam aliquam varii formis, σχημασι, efferre, quod ipsum Graeci το σχηματιζον dixerunt. Nam res et sensus manet, forma mutatur, id quod mutatione 'giιrare rationem dicit Quintilianus Io I. 2. Ceterum alienum est, quod emero ad Quintil. 9, 2 3T. in mentem venerat, huic loco Quintiliani obscuro lucem ex illa tractandi notione illustranda accendi poste. Neque recte mihi vir idem summus statuere videbatur, cum existimaret tractationem a Cicerone in Partit Or Cap. 6 dici eandem, quam declinationem et tractum veris horum appellet Quintil. 8, 3. I. Nam cum Cicero duplex verborum discrimen fieri docet, natura et tractatione , haec tractatio, quoniam naturae opponitur, nunc uniuersam verborum immutationem significat, quae artis ope et ingenio quodam ratoris, ut tropis figuris, aliisque formis Ornantibus, efficitur. Hunc sensum Cicero in sequentibus ipse declarat. Nam naturae tribuit, ut alia verba sint sonantiora, grauiora, leuiora, nitidiora tractationi autem, ut varie transferantur, immutentur, inflectantur etc. id Tractus. De tractatoribus , quo nomine aliquo tempore Sophistae et oratores appellati sunt, id Cresoll. Theatr.
Mael. 3, a. p. 6O. Tractu S. In tarda pronuntiatione, tractum Verborum comis memorat Cic. de r. 2, O quam et aestationem dicit Sermo est autem de ea tarditate et haesitatione, quam timor quidam oratoris, intimo causae suae sensu, et periculi cogitatione assecti, efficeret, ita tamen, ut
hic ipse affectus animos audientium recte et utiliter permoveret. - Quintiliano autem Lib. 8, 3. a. tra
438쪽
atis verborum dicitur de ea productione, qua verba derivata extenduntur, et syllabis Crescunt, ut utaturit, παραγομεν Graecis dicta. Ab illo tractu leui nota distinguit declinationem, quae sit derivatione ex primitivis, ut beatitas, et beatitudo. - Quo sensu idem Lib. 4, 2, II 8 elocutionum tractus dixerit, ad voc. Ductus notauimus. Ab utraque vero significatione diuersa stetiam, qua pro omni orationis habitu et veluti cor pore, tractum dixit Lib. , . I. Traductio.
Figura verborum, repetitioni, tanquam generi, subiticta species, quae facit ut, cum idem verbum crebrius ponatur, non modo non offendat, sed etiam concinniorem orationem reddat. Sic Auctor Herenn. 4ro hoc usus exemplo: Qui nihil habet in vita iucun diu vita, i eum virtute vitam non potes colere. Ex eodem genere exornationis, iudice eodem Rhetore, est, cum idem verbum modo ponitur in hac, modo in altera re hoc modo Cur eam rem tam sudiose curas
quae musta tibi dabit curas item amari iucundum es si curetur, ne quid in lit amari Graecorum igitur
est αντανακλασις a Cicerone in Orat. 39. ita signatarcum continenter num verbum non in eadem sententia roouitur. - Quintilianus , 3. O. postquam vim ,τανακλασει st exposuisset aliter quoque, inquit, voces eaedem diuersa in riviscatione ponuntur, aut productione
tantam e correptione mutatae, quam Corniscitis traductionem vocat, videlicet alterius intellectus ad alterum. Denique et pro metonymia, qua totum pro parte ponitur, dixisse videtur Cicero de Orat. 3, 2. Trit e rio.
Traiectio in alium, a Cicerone inter lumina orationis vel figuras sententiarum notata de Orat. 3, 3.
videtur esse, quae et remotio, graece αεταστασις 'diciatur. andem videtur significare in Orat. 9 in eo se, in quo reprehendatur, cu*am in alium con erat; quam Aquila Rom. P. 6. tranSmotionem appellat. Ita, eum Antonius Ciceronem belli ciuili: causam misso di xisset, hic tu, tu, inquit, garce Antoni, princeps C. Caesari perturbare omnia eupieuti, causam bessi contra
439쪽
Quintilianus autem Lib. 8, 2. 4 traiectionem appellat, quam προβατον Graeci dicunt. Ciceroni trans gressio appellata est quamuis idem traiicere verba ita dixit, ut eadem illa λυπερβατ forma intelligi de boat. Sic in Orat. 60. aliquoties, et hiculento in loco. Denique Cicero de r. 3, 3. Veritatis superlationem et traiectionem commemorans, quae minuendi augendique causa fiat, haud dubie περβολi Graecorum expressit vid. Stuperlatio. Trim g me fio.
Graecorum περ βατον, figura, quae verborum et
turbat ordinem peruersione aut traiect ione. Sie uictor Herenn q, 33. cf. Cic. Orat. 3 sq. Quintilia nugLib. 8 6 62. huius tropi, cum virtute adhibiti, hanc caussum ξddit Fit enim frequentissime aspera et duora et dissoluta et litans oratio, si ad necessitatem ordi ni sui verba redigantur, et ut quodque oritur, ita pro Ximis, etiamsi vinciri non potest, alligetur Digeron da igitur quaedam, et praes amenda, atque , Ut in struacturis lapidum impolitiorum, loco, quo Conuenit, quid
que ponendum Itaque Cicero etiam . . verborum concinnam transgrestionem dicit h. e. quae fit cum virtute, et ad concinnitatem rationis adiuuandam. --
Cum autem, Quintilianus pergit, illa ordinis perturbatio fit in duobus tantum versis, αναστροφ/ dicitur, latine Meuerso, ut in mecum, ' tecum, Mibus de rebus. poetae etiam diuisonem verborum et transgressonem facere solent, ut in his: Bhyperboreo septem jubiecta trioni quod genus ab oratione alienum est. Notat etiam Quintilianus, hyperbaton oratorium pro sigura potius quam tropo habendum aes se quoniam non significatio, sed sola strues ura orationis mutatur: illud autem poeticum genus in tropis numerari pos quia mutet significationem et naturam dictionis aec nempe subtiliora sunt Nam, nil quis cauillatione utatur, is in figuris numerandam esse illam transgrestionem Tateatur
necesse est In hanc sententiam etiam si pse inclinat Quintilianus Lib. . r. 6. , Ira hyperbato, inquit, esmtutatio ordinis e ideoque multi tropi hoc genetis eximunt. Transfert tamen verblam ar: partem uiris abii loco in
alienum Horum nihil in figuras cadit Nam et propriis verbi et ordine collocatis seri Aura potest No. c. mine
440쪽
mine fateor esse communia haec, et fio tiam multiph-cem habeant, riamoueberripulosani disputationem. Nihil enim refert, quo modo apyelietur Otrumlibet eorum, si, is id orationi prosit, apparet E Io quidem, Onec hoc solum, sed ita aliis ex locis coniectura ducta, Quintilianum semperi existimaui valdes illo multorum eruditorum vitio laborasse, quod recentiores verborum architecti egoimum dicunt Ubi inim aliorum Rheto.
rum sententias, iis, quae ipse aliquando statuerat, Comtrarias commemorat, quamuis illos non possit erroris conuincere, damem alienae sententiae commemorationem cum suae commendatione nam callide miscet, ut
non cauillatum esse, sed argumentis pugnasse credant, qui animum non aduertunt. - Libri eiusdem Cap. 3, 24. hyperbaton, non illud, quod inter tropos esse voluerunt, sed ποστροφῆς figurae simile, Commemorat, quod hanc vim habeat, ut non sensus mutetur sed forma eloquendi, ut in his es Decios , MarioS, magnosque Camillos, et te, maxime Caesari Sed nonnes ista putida subtilitas est, quae in ipsis figuris siguras indaget Satis erat cim illiusmodi exemplis rapostrophen agnoscere; cur etiam layperbaton, in construe tone inprimis verborum bona et simplici' Ergo Quintilianus, tanquam ipse minutias istas nitidiens, addit: sui tam
eant Ceterum hyperbati culpam ab eo quoque contrahi, qui longiori parenthesi constructionis grammaticae ordinem egressus sit, intelligi potest ex Plinii Lib. 8 epist. . ubi in tali loco se ipsum hyperbati commisi accusat De hac dicendi forma conferri etiam utiliter potest Bergerus de nat pulcrit orat P. 18S. T, an o. Hanc Austor Hor nn Lib. q. 6. in XOrnationibus seu figuris sententiarum commemorat ita quidem eius vim desiniens ostendit breviter quid dictam sit, proponit item breui quid, quatur. Neque iam significationem habere videtur illa figurae deseriptio Cicero. Iaiana Lib. . de r. R. proposιtio, quid s dicturus, et ab eo, quod est dictum sinutrio. Hoc enim in omni transitu iter solet quem tamen ad figuras reserendum esse negat Quintil. . a. 6 I.