장음표시 사용
441쪽
Translatio. Quadruplicem huius vocabuli sum in disciplina Latinorum Rhetorica deprehendimus. Primum in eo loco, qui de statibus, seu causas constitutionibus exponit, translatio appellatur pars constitutionis legitimae, e qua Controuersia nascitur, cum aut tempus
differendum, aut accusatorem mutandum, aut iudices mutandos reus dicit. Sic Au itor Herenn. I, 2. Idem Lib. 2, 2. - in translationibus, inquit, quaeritur primum, num aliqui eius rei aes ionem, petitionem, aut persecutionem hibeat, quam non oporteat num alio modo, tempore, loco, num alia lege, ali quaerente, aut agento. Huius constitutionis, quam Graeci μετα--λληψιν vocarunt. Hermagora inuentor existimabatur, quia iudice Quintil. 3, 6 prinius eam animaduerterit, Pt in numerum constitutionum retulerit. - Cicero,
qui quatuor causarum constitutiones statuit Lib. In
Vent. I, II tranStatilicin constitutionem, quam quartam facit, appellat, cum aut quem, aut quicum, aut quomodo, aut apud quos, aut quo iure, aut quo tem-POre agere oporteat, quaeritur, aut omnino aliquid do commutatione aut infirmatione actionis agitur, quia actio, ut ait Cap. . translationis aut omniutationis indigere videtur cf. Lib. 2, 19 ubi hoc genus Constitutionis, cum locis suis, uberius Xplicatur. Ceterum idem hoc causae genus, Cicero . c. obseruat, raro incidere propterea, quod et praetoriis exceptionibus4 παραγραφως multae a stiones excludantur, et ita ius i. vile Romani constitutum habeant, ut causa cadat s, qui non, quemadmodum oportet, egerit. Illis exceptionibus contrarium est quod iudicium prurum Cicerol. c. Cap. O. appellat, ευθυδικια Graecorum, de quavid. LeX. gr. technol. in μιετάληψας -- Quintilianus Lib. , . quatuor ista constitutionum genera ita deseribit is Qui neque secisse se negabit per stat rim cona iecturalem s. infitialem neque aliud esse, quod secerit, dicet, per statum sinitiuum neque factum defendet per statum qualitatis necesse est, in si trire conssat,
in quo plerumque os amonis quaesto. Alibi, quam nunc actionis quaestionem dicit, translationem cum aliis Rhetoribus appellauit, ut Lib. 3, 6 68. 3 itein Lib. 5, 3. . Eius disceptationis duas formas facit intentionem, quae est actoris vel petitoris, et praescriptio-
442쪽
nem, quae est rei, cum is se exceptione quadam Contra totam actionem munit. Haec Graecis παραγραφὴ dicta est, de qua in LeX. gr. technol. ad ΟC. μεταδεη- λψις plura disputauimus. s. Sulpie. Victor Inst. ljet. p. 262. Pith ubi hunc locum e Graecorum, Zenonis maxime, disciplina traetat Georg. Trapez. Lib. t. Rhetor. p. l. id et UOT Inst. Orat. Lib. I. M. I O. sq. Translatio eriminis est modus de sendendi, vel culpae amoliendae in causa iudiciali, cum fecisse nos connegamus, Ied aliorum peccatis coactos fecise dicimns, ut cum testes se defendit, in matrem crimen confert. Sic Aum, Herenn i, is L illa pars eius genetis quae remotio criminis, Graecis μεταστασις dicitur vid. Cic. de Inu. I, II. Quintilianus Lib. , 4. 33. Si defensio neque per se ipsam, inquit, neqtae adhibitis ali-xiliis dabitur, proximum est, in alium traii erre cri- nen. f. Aquila Rom. p. ues Euhnk. Vbi μεταστασ1ν, tranSmotionem quidem interpretatur, sed ab ea distinguit, quae speciem quandam status qualitatis sign4scet vid. Transmotio, Remotio, et μετοίσ'aesti in ex. gr. technol. De translatione temporit , quam Quintil. 9, 2. r. τῆ διατυ προσει subiicit, iam in Lex. gr. technol ad voe.
Restat ut de translatione ea, quam μεταφὴ νGraeci vocarunt, potiores Rhetorum sententias tradamus. Ciceronis quidem locus classicus est Lib. . de Orat. 38 sqq. ubi runsferendorum verborum Originem et rationem praeclare exponit se TranStatio verbi, in- quit, instituta est inopiae causi frequentata delectationis. Quod enim seclarari vix verbo proprio potest,
id translato cum est dictum, illustrat id quod intelligi
volumus, eius rei, quam alieno verbo posuimus, similitudo. Ergo hae translationes veluti mutuationes sunt, cum quod non habeas, aliunde sumas. In translationibus fugienda est i dissu ilitudo a videndum, ne longe sit simile ductum quam duram metaphoram appellat Quintil. 8. 6. 7. 3 fugienda omnis turpitudo
earum rerum ad quas eorum animos qui audiunt,
trahit similitudo γιumilas, Drdidam deformes metaphoras vocat Quintil. l. c. o ne sit in translatione maius, quam res postulat, nec minus. s ne sit verbum
443쪽
angustius id quod transfertur quam fuisset illud proprium. Durior metaphora mollienda est proposito sae-Pe verbo, v. c. t ita dicanti Alio in loco orator. Cap. 7. Cicero a translatis distinguit mutata. ita ut illa ad metaphoram, quam de utroque genere Promiscue Aristotelem dixit haec ad tropos pertineant. o Translata dico, inquit, quae per similitudinem ab aliare aut suavitatis, aut inopiae causa, transseruntur; mutata. in quibus pro verbo proprio subiicitur aliud, quod idem significat, sumtum X aliqua re Consequenti. Hanc hypallagen Rhetores metonymiam Grami natici Vocant. vid. Quintil. 8 6. 3. TraηSIatio continua
ibidem dicitur, quam Graeci αληγοριαν appellarint doqua vid. Quintil. 8 6 Qq Talis est in illis eron in
Eunuch. Aes . . Scen. a. Quae vera audiui, taceo,
et contineo optume Sin falsum, aut vanum, aut si istum est, continuo palam est Plenus rimarum sum, hac atque illac persao Itaque interpres ad h. l. haec notat, άληγορῶ seruus, qui modo dixerat eadem Ieta- Phora, confiiles optume Quam im et sum Oratorium translationes illa habeant, cicero in Orat. 39. breuiter ita monet omni genore frequentissi Mae tranFla tione exunt, quod eae propter similitudinem traxmerunt ammo et Mineruut ac mouerit m et illuce sui motus cogitationis, celeriter agitatus, per se Use delectat. Ex Quintiliano pauca delibemus Libr. 8 6. . incipiamus, inquit, ab eo tropo, qui cum frequentilismus est, tum longe pulcherrimus, translatione dico,
quae μεταφορα Graecis dicitur. TransfertIsr enim n mea atat verbum ex eo loco, in quo proprium est, in eum in quo aut proprium deest, aut translatum proprio melius est idque facimus, aut quia necesse est, aut quin igniscantius est, aut quia decentius. A MOX simili genere loquendi arcessu nominat, quae plerum-
quo translata vocare solet ibidem etiam notat metaphoram breuem esse similitudinem, eoque distare, quod illa comparatur rei quam volumus Xprimere, haec pro ipsa re dicitur. Tum in sequentibus et ipsam vim metaphorae, et vitia exponit atque exemplis illustrat. Aliis in locis passim ea commemorat, quae eidem cognoscendae seruire possint, ut Lib. I, s. I. , translata sunt, inquit, cum alium natura intellectum, alium loco praebent. at Lib. 8 6. 9. Translatio per- Cora mouen-
444쪽
mouendis animis plerumque et signandis rebus ac sub oculos subiiciendis reperta est. Aliud denique technologiae genus est, quo translatum exordium Ciceroni de Inuent. I, 8. dicitur, quod aliud conficit, quam causae genus postulat ut siquis docilem laciat auditorem, cum beniuolentiam causa desideret. Quintil. 4, i. i. quod altrinde trahitur. Triam suu si us. Elocutionem translucidam et versicolorem Quintilianus libr. I. prooem. vocat eorum, qui muliebri
quodam et effeminato cultu verborum rationem co-ment, nimia ornatus et decoris affectatione peccantes. In utraque voce Getae rus ad h. l. bene docuit, hetaphoram sumtam esse sartim ex vestibus Cois et pellucidis, in quibus matronae eadem omnibus in theatro publicent, quae et adultera in cubiculo te quam ideo ventum textilem, et nebulam ineam Petronius appellauerit Cap. s. partim ad variandorum cumulandorumque colorum in cultu muliebri affectationem pertinere: unde maculosam orationem idem Petronius dixeri Cap. 2. ι piger, unishackiger Coquellenput . AEL Berges de nat.
Pulcr. r. p. II. et inprimis p. 8 ubi maculosam rationem esse dicit eam, quae meretricias artes a. e. infectam medicamine faciem, et colorem arte Compositum imitata, et colorata, formae commendationem a
pigmentis varii generim arcessat Quo Tenta' etiam Quintilianus Lib. IO, I. 3, Demetrio Phalereo vers- colorem vestem tributam esse tradit. hoc est, elocutionis genus nimis pictum, et crebris luminibus distin-ectum. s. ac de r. , 3 et in Orat. 7.
Transmotio. Ex graeco μετάστα τις translato vocabulo Aquila Rom. p. 6 inter sigura tranSnIotionem numerat, curn rem a nobis alio transmoveamus. Xemplum adfert ex
Demosthene pro Ctesiphonte cum bellum Phocens on. fatum esset et non per me nondum enim ego ad rem. publicam adcesseram. Sed simul adnotat, non esse illam μιεταστασιν confundendam cum illa, quae sit species quae id eius status, quem qualitatis, vel ex accidenti
secundum sermagoram appellent. De hac dietum est
ad voc Translatio, et Remotio. Iulius Rufinianus ad
445쪽
m ματα λεῖεως reserens μετάστασιν variationem aut transitum latine dici tradit, eique hanc vim tribuit, ta loquentis persona ad personam transitum faciamus, ratione aliqua, vel affectu. Ibidem cum αποστροφῆ confert, et inter utramque hoc interesse dicit, quod μεταστασις personarum multiplicata variatio sit, et ab alia ad aliam, et deinceps gradatim transeatur, at in apostrophe commutatio sit personae fere unius
Τ, an fu macio. Hoc verbo Quintilianus , . 37. interpretatur
Graecorum αετάληψιν, quae ex alio in aliud velat viam praeset, dicitque tropum arissimum, maxime improprium, et Graecis frequentiorem. Addit etiam ano in metalepsi naturam esse, ut inter id, quod transse tur, sit medius quidam gradus, nihil ipse significans, sed praebens transitum. Hime tropum, inquit, magiSGestamus, ut habere videa=mur, quam ut si in loco adsideremus. f. Lib. 6, 3. a. ubi pro congiariiS, heminaria per metalem dicta esse notat. Vossius etiam
Institi. Orat. Lib. q. p. 6 i. μεταληψιν angustius tra- es at pro ea metonymiae specie, qua ex consequentibus intelligatur antecelens, usus maxime auctoritate Donati ad Terent. Andr. Act. 3. c. a. Scilicet ucidior, quam opus erat, Donati et similium Grammaticorum in troporum discriminibus concidendis opera esse solebat. Ita, cum Terentius . . Scen. 3. haec dicit iubeo Chreinetem salaere, Donatus μεταληπτικως et Isbs pro OB dictum docet vid. quae in LeX. gr. techn. ad μετάλM- έγις disseruimus.
Nec sontem nec sensum haec metaphora obscurum habet. Tris et severum dicendi genus iungitur Cic. Brut. O. ut trises et horridae literae, quibus hilarior
oratio et dulcior opponitur apud Quintil. la, O. T. vid. O . Horridus. Iinius Lib. 2. epist. s. cum dixisset, se, ut auribus adolescentium aliquid daret, orationi suae poeticas quasdam locorum descriptiones intorseruisse, ita deinde se excusat: Quod tamen, si quis extiterit, qui putet nos autius fecisse, Cortius h. l. laetius reponi volebat, emero tamen contra dicente quam orationis seueritus exigat huius, ut ita dixerim.
446쪽
dixerim, risitiam reliquae partes actionis exorare de
ten. s. ad Voc hilaris adnotata. Tri u . seruato nomine Graeco, τροπος vel τροπῆ , quod alii Rhetores immutationem, translationem, etiam IO-
tum , interpretati sunt. Quintilianus Lib. 8 6 tropus est, inquit, verbi vel sermonis a propria significatione
in aliam rem cum virtute mutatio. Deinde notat, quOS-dam gratia Agniscationis , alios decoris assumi esse alios in verbis propriis, alios in translatis verti et mutari non modo formas verborum sed et sensuum et compositionis. Nempe sensuum sorma mutatur . . in allegoria et aenigmate compositionis autem in hyperbato et an astrophe. Itaque reprehendit eps auctores, qui non alios crediderint tropos, quam in quibus verbum pro verbo poneretur. Talis est x Graecis Ale-Xander περ σχημ. p. 74. Alii qui ita attiit: ο ἐντροπος περ ἐν νομα γινετα αρετη, quem locum laudavimus in Lex. gr. techn ad Ο τροπ'.
vsus est, ut tintorem vel ingenio, vel orationi tribuat. Prior illa et rarior est, o fere Quintiliano propria in Rhetoricis. Num in rebus aliis alii quoque tume, vel turgescere dicunt, quae nimio motu exultant, Xuberant, seruent. Illi ergo quos Libr. 2 8. . ingenis tumidos dicit, ingenia sunt iuuenum luxuriantia et ser-Vida eiusmodi, quae, ut Gemeri verba seruem, facile Vel imagin Us concipiunt iusto maiores, vel similitudines seremitur nimium dissimiles, vel alia orationis meteora captant: ita at forat senis phanta fereiche o e. His aridi ieiuni steriles contrarii sunt, qui inopia viserium et spiritus laborant. In illis frenis, in his calac,ribu opus est. Omnis locus, egregia metaphorarum contiti uutione insignis, digiuis est, quem coniunetim βdponamus: Omnino superuacua erat doctrina, si na
447쪽
Eus, ut plerique sent, inciderit, in hoc eum ire patiemur aridum atque emium non alemus, et quasi Uestiemus Nam si quaedam detrahere necessarium est, cur non sit adiicere concessum Nequo ego contra naturam pugno. Non enim deterendum id bonum si quod ingenitum est, existimo, sed augendum, addendumque quod cessat. An vero clarissimus ille praeceptor socrates, cum de Ephoro atque Theopompo sto iudicaret, ut alteri Denis alteri calcaribus οριι esse diceret, aut in illo lentiore tarditatem , aut in illo astrio praec*iti concitationem adiuuandam docendo existima , vit cum alterum alterius natura miscendum arbitrare
Huic trιmidoris generi amnes sunt illi, qui sublimitatem orationis ambitiose consectiantur, quosque Graeci γκώ δεις, περογκm: Πετεώρους di erunt. De his vid. Quintil. , . . ubi κακοζηλια hoc tumoris viti una tribuendum est putat. Coll. Lib. 2, O ubi de Asia,
norum oratorum tumore et abundantia magna cum me
taphorarum variotate disputat. Harum numerum Latini Patres nonnulli, quorum loca Cres lius Theatr. hor. 3, 6 p. 36T. attulit, ita auxerunt, ut syrmiam, utrilini, vescam, Phaleras isti rationis tumori et redundantiae exprobrarent. Quamuis iam istimolim sic dixerat Persius Sat. I. ubi id Casaub. p. 338. s. LeX gr. technol. in ογκος et ob civ et quae supra ad oo
instatus, sufflatus notauimus. Ingeniose dicta sunt illa, quibus Seneca tumoris illius e regione exilitatis positi excusationem absoluit, Controuerss. Lib. 4, 2 s. p. 28 . d. iponi o Illi, qui tument, inquit, et abundantia Iahorant, plus habent furoris, sed plus etiam corporis. Semper saten ad shnitatem procliuius est, quod potes detractione curari illi succurri non potes, rii mul et insanit, et descit. Sed his recte opponi possunt illa Quintiliani ex Lib. I, 3.
9. Tumidos et corruptos et in litoS, et quacuitque alia cacozeliae genere peccanteS, certim habes, non virium, si infirmitatis vitio laborare: e corpora 9n robore,
sed valetudine insantur; et recto itinere lapsi serim quodpuertunt. In quo quidem loco, tacere non Osium,
mihi semper visum esse pro lam reponendum Iasi, quo in libris scriptis et editis nonnullis linum, ni allor,tontextus omnis rati, flagitat Quintilianus iocεω
448쪽
vult. os qui a recta dicendi ratione ad tumorem et assoctationem declinent, non virium abundantia, sed imbecillitatis vitio peccare. Hoc illustrat i corporis tumores, qui non roboris sed valetudinis documentum est solseat , exemplo eorum, qui a recto itinere devertant. Nempe magnum beneficium est iter facientiabus resola via, quoniam et munita satis, et breuissima est. Si qui ergo ab ea oclinant, profecto id non animi set varietatis , sed potius lassitudinis causa sa-
ciuiu. Ita demum hoc exemplum cohaeret cum a sententia, quam Commendare Quintilianus volebat, ' adeoque nec silario legendum est sic et recto itinere Osto recto itinere Ia s serinique deuertunt inenn dei
manderer die gerade Lebahnte Siros verteist, o sis,
petos ait, ud Mil belli tS inhehren cie erus, qui illud lapsi defendit, ita locum explicat, ut cum
consilio Rhetoris hoc exemplum non recte consentiat: recto itinere Iaps h. e. qui a Via regia quacunque do causa aberrarunt, deuerti olent et doctores illi, qui quod ad rem pertinent, non inueniunt, quaerunt deverticula Sed de hoc genere deuertendi nunc nul lus Quintiliano sermo erat. Hic sensus, quem Gesne rus dedit, pertineat potius ad alium locum Quintiliani Lib. O. i. 29. ubi poetas dicit libertate verborum otii contia figurarum tentes, patrocinio aliquo iuuari, quod alligati ad certam pedum necessitatem, non semis
per propriis uti possint, sed depulsi a recta via necessario ad eloquendi quaedam deuerticula configiant. Sod Gomerum etiam illud decepisse videtur, quod omnem illam Quintiliani sententiam ad solos doctores et praeceptores retulerit, de quorum delectu dicere Rhotor instituerat immo vero est ille locus quidem communis, ad omnem eloquentiae rationem pertinens. Quodsi vero illud apyi retinere velimus, saltim errori notionem tenere debebimus: enu de mandere Non der
Omnino Quintilianus in locis eiusmodi communibus nimias r uitatis et concinnitatis studiosus, interpretationem difficiliorem reddit, e contextu tutissime expedipndam. - De tumida Veterum, inprimis Sophistarum dictione is inprimis resoll. Theare Rhet. Lib.
449쪽
Tuniti Isis s. Vt Graecis Θορυβος et Θορυβela, ita Latinis Rheatoribus tumultiι de applausu et conclairrati e strepituque applaudentium et collaudantium dictus est: nam
tum assurgentes, ῬXCurrentes, eXultantes, Coti clamautes commemorare solent. viii. Quintil. 2, 2. I 2. et q.
a. 7. ubi et vociferatio iungitur On exiguum aut breuem hunc acclamantium tumultum et strepitum suis se, ex eo intelligitur, quod oratores auditoribus ita tumultuantibus, silere oportebat donee strepitus ros disset uo pertinent morae laudantium a Quintiliano
commemoratae Lib. I. Iz6. I 3I. et Consuetudo oratorum quorundam ineptorum, qui inter illas liu dationum moras aut in aurem alicuius loquerentur, aut cum sodalibus Jocarentur, ' aut nonnunquam ad librarios suos ita respicerent, ut sportulam dictare viderentur vel silentio laudem poscerent quos reprehendit Fabius L . S. Iai. latet etiam e Quintil. 8, 3. 3. summum admirationis popularis iudicium plausum, qui et fragor appellatur, leuioris autem acclamationem fuisse. Ciceronem enim dicit in causa Cornelii hoc assecutum esse, ut populus Romanus admirationem suam non acclamatione tantum, sed etiam plausu confiteretur Et mox veluti mente captos, et quo essent in laco, ignaros. erupis in tant voluptatis assectam iudicat Ex quo loco, plausum, qui proprie ad cenam pertineret, non
nisi in summo auditorum assecta oratori tributum esse. intelligitur. ruis mi S.
Turpe causae genus το εισχρον, το αδοῖον rodicitur, cum aut honesta re oppugnatur, aut defendi. tu turpis. Sic Audi Herenn. I, 3. Cf. Quintil. 4, r. 4O ubi et infames eae causae dicuntur vid. Goll. N.A. 7, 2. et quae nos ad Oec consistere se humiis diximus. - Turpe genus argumentationis, ideoque vitiosum, Ciceroni de Inuenti I, 9 est, quod aut eo loco, in quo dicitur, aut eo homine, qui dicit, aut eo tempore, quo dicitur aut iis qui audiunt, aut ea re, ut de agitur, indignum, propter inhonestam rem, idotur. T, a.
Quintilianus in loco grauistimo Lib. , 33. T. qui declamationum mollium et inertium cum virili, grpui,
450쪽
et robusta eloquentia comparationem habet, aetatis sua hominibus etiam hoc Xprobrat, quod, dum ratorem studeant ingere, non arma, sed tiyinpana dent eloquentiae Iam ut arrimi eam dicendi rationem signi- scauit, quae neruis et robore et interna quadam vi.
et grauitate virili nitructa pugnat ita illis opposita tympana, quae esseminatorum eae Phrygiae sacerdotum, .acchantiumque mulierum instrum2nta erant, tribuit eloq ientiae declamatoriae illi, quae ad solam voluptatem composita, nerui Careret. Cf. LeX. gr. ech oo l. in τυαπανιζειν, et resoll. Theatr. Rhet. 3, 26.
p. 339. qui minus aecurate Quintilianum in illo loeoissato nimis oratori tympana orationis tribuere statuit. cf. Ouid. Art. m. I, Os sqq. e quo loco patebit, modestum et neglectum cultum opponi ornatu illi, quo Cybeles sacerdotes Qlle et essemingli uti consueuerint
Vana vox, qualis esset, nemo interpretum explicauit ad Quintil. I, 3. a. Omnes lectionem sollicia tant Burmannus Lasam coniiciebat alii variam alii rauam volebant. Mihi vix dubium est, Quintilianum notionem vitii illius mentis humanae, quod et arrogantiae et tumoris nomine Venit , d vocis illam consormationem transtulisie, quae similem in hirilius sensu neificit. Nouimus multos, singulari verecundia et modestia homines quo is, qui minus cognitos habet, o solo vocis sono, Vanos iudicet. Nempe in his, ex faucium vel oris vitio aliquo, VOX Oritur eiusmodi. quam in aliis assectus prauitas gignit. It ali vox Cani, alia vox vana, quamuis eadem sono, orit. Quintilianus autem in ili loco non vitia mentis, sed saucium et oris describit. Fortasse idem vocis vitium in mont habuit Cicero, cum Lib. . de r. I . verba insata et quas sinu lata grauius reprehenderet vid. vos. I MJ
V a ritis Varietas. Orationis varietati Rhetores Graeci et Latini fan- spm tribuere solebant, Vt, quem iudicassent varie dicere.