장음표시 사용
401쪽
capitali poena itindieatur. Quare cum uirtutis praemia aliter his atq; illis proposita sint,par est ,
artes tiam quibus ad haec contendant, longe pudiitro'; diuersas esse. In his autem quae ad Dcomni cultum pertinent, uel maxime Romanor i respublica mihi antecellere uidetur: quod enim apud ceteras nationes uitio uertitur, hoc ipso Romanorum res continentur. Id uero est reli
gio,quae ab illis cum publicis, tum priuatis in rebus adeo recepta, ad eiusmodi quae fastigium euecta est, ut ad eam in animis hominum augendam nihil reliqui secisse uideantur. Quod sane multis mirum uideatur: ego uero id eos multitudinis caussa instituisse arbitror. Nam si Respublica ex solis sapientibus conflari posset, nihil forsitan his
artibus opus esset. Sed cὐm omnis multitudo i uis inanisq; , ac prauis cupiditatibus reserta sit, iraq; atq; animi uehementi cocitatione exaesti rarretiolium cst, populos in certis terroribus,cetur modi Tragoediis in officio continere. Quat obrem non temere ac fortuito , neteres de Dijs atque Inseris opiniones & commenta in multi adinem induxisse arbitror tanto uero insipientius re praeter rationem Omnem qui nunc uiuunt, ea mihi reiicere atque aspernari uidentur. Enimuero praeter ceteros Graeci qui ciuitatum tenet gi bernacula,si eis talentum tantummodo unii creditum suerit,quamuis decem scribedo affuerint, igna totidem ac duplo plures testes adsint, minime tamen fidem seruare possunt. Apud Romanos uerri qui multo maiorem pecuniae summam in magistratibus aut legationibus tractat, sola itarisiurandi religione obstricti in officio permanent. Ac apud alias quidem nati es perrarum est reperire, mita publica pecunia abstineat, inciti': administratione purum se atq: integrum
praebeat: apud Romanos autem, perraro utiqu
aliquis in eiusmodi sordib. deprehendi possit.
rum enimuerb omnia quae orta sunt mutationes
pati,at'; ad interitum uenire liquidius est, quam ut oratione ulla demonstrandum sit: ad fidem enim in hoc faciendam, satis ipsa per se naturae uis ac necessitas idonea est. vertim iam duae sint rationes, quibus omnia Rerumpublicarum genera interire necesse est:quarum altera,extra, altera
in ipsismet posita est:exterior illa incertior,& ad iudicandum difficilior est: ex iis uero caussis qu7 ab ipsismet nascuntur,& serie quadam atque ordine pendent, quae Rerumpublicarum genera prius, quae item posterius exoriantur, & quo pacto rurius in alia transmutentur, superius a nobis dictum est adeo ut qui extrema primis in hae disputatione adiungere atque annectere sciant, ipsi etiam per se futuri exitum praedicere possint. Atq; id inea quidem opinione clarum atq; ape tum est. Cum enim Respub. ex multis Se graui bus periculis elapsa, ipsa iam inuidia fauente, ad summum quenuam potentiae atq; imperii gradum euecta fuerit: clarε constat ex ea selleItate atq; opulentia solere mores luxuriae dii fuere, atq; homines plus iusto magistratus atq: hon res in Repub. appetere. Quae cum magis indies serpant, fit ut ex principatus & cuiusdam inanis
gloriae appetentia,morumq: arrogantia & lux rie res in peius mutentur. Tunc autem populus immutandae Reipub. ansam arripiet, cum ab his
quidem iniuria ob impotentiam se affici putaritrab his autem ob dominandi cupiditatem, blanditiis atq; assentationibus delinitus fuerit . tune enim ira incensus,'atq; in consultando & deliberando uiolento animi impetu elatus, ut magistra tibiis obedire uelit,minimὸ adduci poterit, neq: pari cum illis iure eontentus erit, iterum potestatein in sc Omnem atq; imperium trasseret. Quo facto,Respublica omnium quidem pulcherrimul ibertatis popularisq; gubernationis nomen as. sumet: quod autem re ipsa pessii num est, ad confusae atq; imperitae multitudinis administrationem deueniet.Sed nos post quam Reipublicae initium atq; incrementum, summam atq; administrationem,ad haec quibus in rebus a ceteris dinferat,inseriorve illis, aut superior sit,exposuit nussust tae de Reio .forma orationi finem imponemus:ad eam itero historiae seriem, quae unde digressi sumus pendet,redeuntes, breuiterae summatim factum quoddam commemorabimus,ut non oratione tantum,sed etiam re ipsa,cuin ueluti ex praeclari artificis operibus unum aliquod exempli caussa in medium protulerimus, ape tius ae manisestius demostremus, qualis temporib. illis Reipub. status ac forma esset. Antii balenim postquam Romanos Cannens praelio superauerat cum octies mille homines, qui uallum custodiebant, uiuos omnes in potestatem suam redegisset,eis permisit, ut domum ad suos mitterem, qui de captiuis rediniendis agerent. Cum uero illi decem ex omni numero elegissent, cos Annibal cium iureiurando obstrinxisset, iii sectare ad sie redituros, dimisi ex his uero unus cum e castris iam egrestus, quiddam se oblitum dic ret,in castra rediit, & cum id quod reliquerat aecepisset,a se sidem seruatam, se quae reuersione illa sacramento solutia interpretatus, mirsus abiit. Omnes uero hi cum Romam peruenissent,precibusque atq; hortatione a Senatu contendissent , ne saluti eaptiuorum inuiderent, sed eorum una quenque trecentis numis hosti persolutis , ad suos incolumes reuerti sinerent,cum ita sibi conuenisse cum Annibale dicerem:sse autem qui se Darentur dignos esse: non enim se timidatis in praelio insimulari posse, aut quicquam omnino se Romano nomine indignum secisse, sed ad uallum tutandum relictos, quod temporis necessitate coacti essent, in hostium potestatem uenis. D. Romani cum aliquot iam praeliis magnis et
dibus essecti, ae sociis sere omnibus priuati suis. sent, c
402쪽
De illus r. rerum pub. differentia. 39 1
sint,ac iam iam extremum patriae periculum metuerunt audita tamen legatione, minimc antinuaeceptis cladibus & calamitatibus demittentes,
afflictis propEae perditis rebus, suam sibi dignitatem retinendam censuerunt, neque quicquam
eos quod in consulatione animaduertendum eias et praeteriit. Sed cum ab Annibale hac facilitate id agi uiderent, ut N pecuniam quam plurima cogeret, & pugnandi pcrvicaciam holtibus eri peret , csim illis quamuis deuictis, salutis tamen spes iniecta esset: tantum abfuit, ut quicquam eorum quae postulabantur facere uellent, ut nihil magis, neque propinquorum lacrymis,neque eo quod ille hominum numerus non paruo Rettu-blicae ustii esse posset, commouerentur. Vcrum cum nequaquam captiuos redimendos censui iasent, Annibalis eonsilia spesq; ex his susceptas iraritas reddideriint.Hanc uero reliquis legem imposuerunt,ut pugnando aut uincerenta ut momtem Occumberent . utpote quibus uictis nulla iaamplius salutis spes reliqua esset. Quaecum ita statuissent,nouem ex legatis sponte ad Annibale, ob iurisiurandi religionem redeuntes dimiserui: eum uero qui fallaci reditu se iureiurando ex o . luerat, in uinculis ad hostem reducendum curarunt. Quo factum est,ut Annibalem non tam se eundi praelii euentus erexerit,quam spectata Romanorum in consiliis capiendis constantia atq; animi magnitudo, admiratione perculsum se gerit .
GR.xci formam reipub.& magistratuum
Romanis ostenderunt. Athenienses primi
Prytanes, pbst reges sicuti Romani Coss.
habuere. At Prytanes,ut ait pausanias lib. I. erat numero L. decima uidelicet pars Senatus quin-fentorum hominum, qui exequebantur qcunq; enatus decernebat. Locus autem ubi conueniebat, Prytanium uocabat,quasi Pyritanium, quod frumentu ibi seruaretur.Lacedaemonii alit E plici ros creabat num. X .perpetuos, qui uitae necismhaberent potestatem. Regem item perpetuum, qui tantum bellorum tepore dominaretur. Hammostae quoque quoquo uersus discurrebant perditionem,quorum erat officium, collapsa aedificta,urbes, moenia,portus restituere. Cretenses similiter Cosmos magistratus suos appellatos perpetuos habebant: quos omnes Aristoteles in tr. Politi c. reprehendi i , ac temporarios maluisse se
scribit. Thebani quoq; & ipsi post reges statim
sese reip.accommodauerunt: quo tempore maximE & opibus & gloria floruerunt. Haec prisca Graeciae magistratus conditio. Poliquam uero res ad imperium deducta per Constantinum,qui primus Byzantii imperauit: tunc hos usq; ad extremum habuit magistratus, siue munera, siue ossieta sub ipsis principibus. Filii imperatorum D
spote uocabantur, praecedebantq; honore de fratres& generos Imperatorum,etiam despota .l si autem & Sebastocrator & Caesar nullum habebant certum munus, nili belli tempore exercitibus praeficerentur. Magnus dux classi imperat riae praeerat, cui parebat magnus Drungarius &Admiratus & Protocomes, ceterim clai sis curatores. Magnus Domesticus posiCssarem erat, Spatham ante Imperatorem ferebat: quo honore functus est Catacunaenus apud Andronicum Iuniorem. Magnus Comestabulus caput erat i gatorum Francorum. Pincerna liue a poculis. Paraca momentis cubilis, Decurio cubiculariorum erat,seruat palatim, ibsente principe, fert Spathaeius. Domesticus mensae & a mensa, praeerat mensae imperatoriae. Primicerius aulae, in consessu magistratus omnes pro dignitate loco suo disponit, ac ordine sedere iubet, quasi magister ceremoniarum apud Pontificem. Magnus Drungarius classis eundem habet locum apud magnu in ducem, Rem magnus Drungarius Bigiae apud magnum omesticum. Prolocynegiis praeest canibus qua do Imperator equitat, cui donari solet ab ipso quiequid uestium ei sanguis serinus polluerit.Scuterius fert scutuinante Imperatorem quocunq; proficiscatur. Ameralius praeest classi maritimae uniuersae, subest autem magno duci. Magnus interpres praeest interpretibus omnibus. A mem ria ni erant qui describebant eos qui uel in bello uel alibi pulchre ac cum laude se gesserint, eosq;
Imperatori commemorabant, ut ex hoc praemiis dignis aiscerentur: sed hoc postea munus uac uit. Protoieracarius praeest uenatoribus serentibus aut nutrientribus accipitres. Magnus strat pedarca est curator exercitus neces lari rum &commeatuum. Magnus Haeteriarcha recipit undecunq; exules & sodales & amicos Imperiales . Aeoluthus sequitur Imperatorem quocunq;'i rit sicuti Scuterius praecedit. Orphanotrophus
olim curabat orphanos postea cessauit. Protonotarius nomine ipso manifestus . nam & notario rum seu pragmaticorum primus erat. Doinesticus murorum, ram habebat castromin aut murorum reficiendorum si quid his opus erat. Praefectus cubili curam habet cubilis imperialis, praeest quoq; cubiculariis.Subditus tamen & ipse Paracoemomeno . Praefectus uestiarit,imperii curat uectigal,datiq; de accepti rationes. Velitarius Imperatorem per mare sequitur, curamq; habet eius instrumenta ac uestium. Protocomensis in mari praeest omnibus curatoribus. Praesecti & castro phylaces ciuitatibus praesunt, quis'; pro dignit te. Domestici orientalium thematum similiter curant res eorum populorum.Stratopedarcha MO
403쪽
nocaballorum qui praeerat monocaballis. Erant enim locis secundum themata ordines pholati, quorum alii tricaba lli, alii dicaballi,nonnulli monocaballi dicebantur. Similiter Stratopedarclia
torum curam habet in castris custodum, qui Zaconi uocantur. Protostrator qui per absentam magni Domestici fert spatham Imperatoris,& eo adequitare uolente tenet equum usquequo si tempus.Tunc comes equorum exceptum ab eo ducit
ad quintum aulae Palatinae gradum. Inde rursus magnus Carthularius excipiens ducit ad portam ubi adequitet. Idem quoq; cum descendit , ordo
seruatur. Comes praeterea equitatum pompae Imperatoriae in itinere disponit, ireq; iubet ordine quo sibi placet. Habet etiam dona regia: ephi
Pia,habenas,omnemq; equi Imperatorii ueterem Urnatum, singulis annis: quod eade omnia in Re surrectionis dominicae celebritate iterentur. Protos irator etiam post exercitum adequitat si quos uidet inordinatos ire corrigit. Erant & alia praeter haec honorum nomina quae antiquitus certa obibam munera: postea tantum titulo tenus liabita.haec sum Panypersebaste Protouestiarius, magnus Primicerius,Logollietes, qui ide sere quod scriba:& magnus Logothetes, qui erat supra masi gnum Stratopedarium: quo munere lanctus est Theodorus L Iet hites sub Andronico primo Palaeologo Aristotelis comentator.Magnus Papias magister equitum, magnus Drungarius Bibi glae, magnus Hetaeriarcha,magnus Carthularius,l Logothetes Genici, Dromiaaomesticus scholarum, magnus Drugarius classis, Protospalliarius , magnus Lausus,Praetor populi, magnus Lopatiastes. A libellis ij erant qui supplicationibus a nostris appellatis praeerant.Coealter, gothetes expeditioni Logothetes turmarum Iudex Phos ti, Diaecetes, id est administrator Logati astes au
Iae,magnus Myrtheta, Patricius.
DE Romanis autem haec comperimus. Priamum Dictator pluribus de caussis dicebatur. Aut rei gerenda,id est, belli caussa grauioris. Primusq; fuit T.Largius,cum Lx . populi
Latinorum aduersus Rom. coniurassent. auctor
Dionysius Halicarnasseus. Deinde claui figendi caussa, quum graui morbo pestilentiae ciuitas a Lsecta esset senatus L. Malium Imperiosum Dictatorem claui figendi caussa dici iussit. Isq: clauus in aede Iouis in Capitolio in dextro latere fixus est.auctor Liu. Sed ob aliquam aliam calamitatu elatius assgi etiam solitus. Comitiorum item cosularium causia,ut Consul Dictatorem diceret, si
contingeret u trunq; aut per bellum,aut aliam necessitatem ab Vrbe abesse. Aut quaestionis exemcendae .Quando*Cine nnatus dictator sectus ut Sp. Melii regnum affectantis temeritati resistetret.Aut legendi senatus,numero deficiente,ut M. Fab. Butheo. Modus autem Eie suerat.Consul dictatorem dicebat, Dictator magistrum equitum: noctuq; tantum dicebatur. & in solo Romanouod Italia terminabatur. sexq; tantum menses urabat. Et ex patriciis C. Marcius Rutilius tantum de plebe in bello Faliscorum dictus qui & ipse de picbe hominem L. Plaucium magi strum equitum dixit. Procedebat cit lictoribus xx m I. ac totidem securibus, a quo prouocatio no erat.
Magistratum hune Romani ab Albanis acceperant, apud quos Metius Suisetius dictator inuenitnr prius Lisse. Tribunorum plebis creandorum caussa, secessus plebis fuit in montem sacrum a senatu grauatae. Inde per Menenium Agrippam redueti,dato exemplo uentris ad membra.Tribuni duo primum creati deinde per aliam secessionem tres, mox quinq: alii,fuere'; tandem numero X. Saciosancta uocabatur potestas,nec scuti aliae Pdictatore unqua cessabat. Absq; iudicii discussione in exilium carceremque mittebat . Curiam
non ingrediebatur, sed in sella ante uestibulum
permanebat dum s. C.seret quod si probaret, T. litera annotabat: si minus, intercedebat. Ab Vrbe nec per unum diem abesse licebat. Domus eius
die noctuq; apertis foribus patebat,ut auxilio plebi omnibus lioris si quando opus foret. Praeterea de plebe tantum fuerat, & qui patrem uitium non haberet: ex quo Seruilius tribunatum falso gessisse creditus, quod pater eius quem decessisse opinio erat. uiuere serebatur: Inter se quoq; di s sidebant , plusque poterat unus qui prohibuisset, quam reliqui qui rem aliquam probassent.auctor Plutarchus in Catone.Capitis etiam diem & Dictatori & Consuli post magistratum dicere pote
Tant.Nec purpuram,nec sella curulem, nec lici res ut Cols.3c Praetores habebant, sed latum unuuiatorem. Per aliam plebis discordiam quae delectum pati non poterat,neccse fuit Tribunos Cosulari potestate creare: creatiq; sunt ex patribus, A. Sempronius Atratinus. Attilius,& C. Caecialius .autor Liuius. Hi duorum generum erant.
Comitiarii, qui in comitiis fiebant: & Rutilii seu Rufi,qui in castris. Nam Rutilius Rufus levem
tulit de eis in exercitu creandis, ut autor Festus. Praetores numero x v III .fuere. habebant sellam
curulem, & lictores sex, trabeam item reliquaq; Consularia insignia. Ab initio unus tantum i raetor urbanus suit,qui in urbe ius diceret omnemq; publici ac pri vati iuris potestatem habebat,equisitem albis utebatur. Alius deinde Praetor peregrinus factus qui inter peregrinosius dicebat. Deinde adauctus Paulati in numerus, qui Zo urbanis de prouincialibus rcbus adessent: Sylla quatuor, Augustus duos, Claudius totidem adiecit. Inter mi
404쪽
De illustr. rerum pub differentia. 39 T
nores magistratus etiam ius dicebat. Absentibus Coss.praetor urbanus senatum & eomitia habere
olerat. In prouinciis non solum ius dieebant,ed res gerebant. Qii aestores sub se habebant,
qui uice eorum iungerentur cum opus, scuti Dictator magi strum equitum , de Consul legatum. Propraetores praetoria potestate prouincias etiaadministrabant. Quaestores uetustus magi stratus. Gratianus Iurisconsultus in eo libro quem
de Potestatibus scripsit , ipsum etiam Romulum& Numam duos habuille Quaestores, quos non
sua uoce, sed populi suffragio creatos, scriptum reliquit. Deinde Tullum Hostilium sine Jubio
Quaestores etiam habuisse. Dictos autem a quaerendo : quorum ossicium, partim aerari; & urba-banae pecuniae curam agere, partim prouincias
exigendis uectigalibus sortiri, quandoque in senatu occupari: & hos candidatos principis esse dictos. nonnullos in exercendis quaestionibus uersari: alios Quaestores parricidii dictos, qui ut capitalibus rebus praeessent, a populo constituebantur. Haec ex libris Digestorum. Reperio quoq; apud Valerium, Quaestorum suisse curam, legatos reges ve Romam uenientes pro dignitate populi Rom.excipere ac honorare, obuiamq; proficisci.Nam legati primum in aedem Saturni pet
hant ubi aerarium erat: ibiq; mos erat ut a Praesectis aerarii scriberentur eorum nomina, traderenturq; Quaestoribus, qui & eos donis prosequi, de
aegrotos curare, ac demum mortuos sumptu publico sepelire solebant. Aerarium enim apud Saturni prius aedem fuit.Hic libri elephantini seruabantur, in quo x x x v.tribus conscriptae, tum s natusconsulta omnia fuerunt. Libros autem ii teos Pontifices retinebant. I n quibus annales c
scribebant. In ipso quoq; aerario locus erat secretior,nbi uigesima uectigalium seruabatur. Liuius xxxv II. Cetera expedientibus quae ad bellum opus erant Consulibus, aurum uigesimarium, quod in sanctiore aerario ad ultimos casus seruabatur,promi uisum est. prompta ad III . l. pondo auri. Fiscus deinde aerarium appellari coeptus, a fiscella, id est crumena, ubi seruabantur pecuniae,ut ait Varro. Primum fisci aduocatum instituit,Hadrianus princeps,ut testatur Spartia. V
ctigal pop. Rom. inter alia fuit vigesima reddi-
tuum omnium rei frumentariae in Italia : praeterea sal a singulis exigendum,Salinatoris commetum.Qui uectigalia redimebant, Publicani appellati in macipes publicanorum principes, ut ait Pedianus. Senatores primum a Romulo centum instituti: Patres appellati. ex his geniti, Patricij dicti. qui uero postea per reges, ac alios additi fuere, patres conscripti,& minorum gentium uocati apud Gellium.Fuereq; usq; ad mille quem numerum Augustus postea minuit. Qui non uti nunc mercedem aut stipendium aliquod a repub. sumebant, sed gratuitam exhibebant operam quod sane ex nonnullorum senatorum paupertate maximὰ declaratur. Liberalitas tame principum multis prouidit. Augustus ite teste Tran- uillo Senatus cesu ampliauit,ac P DCCC.Duoecies LLs.laxauit suppleuitq; no habentibus. Et
in Vespasiano scribitum Expleuit censum senatorii. Cosulares inopes quingentis sestertiis annuis susterauit. Senatores libertinos in senatum Commodus teste Lampridio ascivit. Caesaretia Gallos, Heliogabalus Senatulum mulierum in colle Quirinali instituit. Augusti quoq; constitutio, ne Senatores priusquam consideret,uino & farre
sacrificabit ei deo,in cuius aedem couenerat, nec
ultra quam bis in messe plerunq; cogebantur. Ante ortum aut post occasum solis, Senatusconsultum irritum erat.Αnte annos xxv . incuriam
ingredi non licebat post casum Papyrii Praetextati. Senatores ex lege post annos Lx . non citantur,ut auctor Seneca ad Paulinum.Citatis ue-rd ex lege non uenientibus pignora auferebatur: ut uidere licet apud Ciceronem de Oratore lib. III .duobus tantum exceptis casibus,cum supplicatio uidelicet aut tritiphus alicui decernendus. Nam tunc uti placerent, libenter omnes sponte minimeq; coacti properabant. Cic. Philip. prima: De supplicationibus reserebatur, quo genere Senatores deesse non solent.Senatusconsultum tribus modis fiebat:sententia,uessio, discensione.De quibus testatur Liuius x xx v I . I iuium Salinatorem, inquit,olim damnatum in Senatum uenire. 8e tondere, squaloremq; ponere Cens res iusserunt: sed tum quo': aut uerbo adsentiebatur:aut pedibus in sentctiam ibat:quos modos
sene deprehendimus suisse ignobilium Senatorii,
praecipuorum uero sententiam dicere . Pedibus ibant mouendose in locum illius cuius sentenistiam probabant . unde pedarii Senatores dicti sunt.Gellius uero elymi causam dicit, quod pe dibus in Senatum irent: ad eorum differentiam qui curru vehebantur, in quo sella erat,quod curule iam disnitatem obtinuissent. In sententia uero dicenda is ordo erat,ut ait Gellius ante legem de Senatu habendo. Princeps Senatus primu a cosule rogabatur,deinde Cos .designati,deinde reliqui praecipuae existimationis.Caesar consul Cat nem rogauit,dicentemq; non placita in carcerem duci iussit:sequenteq; eum senatu, pudore motus prohibuit.Quem uero ordinem, ut ait Tranquillus in Caesare,Calend. Ianuar.Cosul seruasset, toto anno seruabat.Sententia insuper si quado non tota placeret, diuidcbatur. Cicero in epistola ad Lentulum: Postulatum ut sententia Bibuli diuideretur.Pedianus in oratione pro Milone: Cum aliquis dixit quod non probaretur, postulabat ut diuideretur, de de singulis referret. Seneca in Epistolis: Rε fieri in Senatu solet, iubeo illud diuidere,& sentetia sequor. Et haec quide de Senatu Cosules primi post exactos reges L. Iu. Brutus,&L.
405쪽
Tarquinius hollatinus, quibus dati x II. fasces
ac totidem secures cum lictoribus, ita ut apud unum tantum cssent,ne timor duplicaretur: isque maior Consul appellaretur. Val. Publicolaeis stacures ademit,dum prouocandi potestatem a Co-sulibus dedit. T. Largius Dictator restituit, ita tamen ut minime in caput Romani iniussu populi ualeret. Addita his sella Curulis,purpurea trabea, Praetexta:quae omnia ab Hetruscis teste Liuio, accersita sunt. Plebes deinde per seditionem alterude suis obtinuit. Alterum item Campani superbi per Annium petierunt Consulem Campanum, quem Torquatus paulo minus quin e curiae gradibus praecipitem deiecerit. Prima haec post Dictatorem potestas.Cives in carcerem mittendi, non tamen necandi auctoritatem habebat .Proconsules aute ut narratur in libris Digestorum sex lictores,ac tantum in prouincia ius habuere, ingressi urbis portas amittebant. l .egatos & ipsi constituebant, qui accepta ab eis facultate administr.ibant.Candid.iti & honores petituri in campuad Comitia descendebant: ubi in septis ovilibus que,locis uidelicet eorum similitudine factis coismitia Consularia,Calata ributa,Centuriata,Curiata.Calata a calando,id est uocado per lictore.
Curiata tantum ex curiis ciuiunt, quae XXX. fuerant, constabat. Centuriata frequentissima p Cornicinem ex censu & aetate accersebatur. Tributa uero ex omnibus regionib.urbis & tribub. Acc debant praerogatiuae iuniorum seu ueteranorum,
hoc est ex omnibus qui militarent iuuenibus & ueteranis.Centuriae ad suffragia deligebantur. Coni sui uerb sortiebatur,quae pro uno quoque candidato praerogatiua iuniorum prius ad suffragia
mitteretur,quam Sc praecocitabat in montem citatorum dimissa.Classes uerb in centurias distributae fuerant.Dabantur suffragia duobus modis Primo, mos fuit sentetiis ab utraque parte dictis: deinde tabellis.ut deprehenditur in cicerone I sum It An ea,inquit,sum sententia qua te semperfuisse scio,nihil ut fuerit in suffragiis uoce uti lius.Quis aute no sentit,auctoritate optimatu tabellariam lege abstulisse: quam populo libero nil quam desiderauit, in oppressis dominatio & potelia principum flagitauit. Quandoque non in comitiis Consules, sed per Interregem ad hoc fa ctum legebantur, ob candidatorum tumultu &arma.Liuius IIII .per Interrege creati Cos s. ac
ponunciati, L.Val.& M. Horatius, acta res in laminiis pratis. Pompeium quoquc solum cre tum Co per Sulpitium interrege legimus apud Plutarchum in Pomp. Collegaeque potestate ei attributam fuisse.Candidati ueste induti alba sine
toga,ut ait Plu.ne munera ad corruptionem abscoderent: ciues rogabat, prensabatque, merita comemorabat.Nasica uir sanetissimus bis cadidatus epulsam habuit. Cae. Metellus semel in cosulatu,
qui postea Macedoniam patriae subiecit. Cato quoque semel de χAelius Tubero uir Stoicus in
praetura ob mensas pellibus licedinis pop. Ro.paratas,Censores primi L.Papyrius Mugillanus, &L. Sempronius Atratinus:anno Vrbis CCC x. perquennium ab initio facti:deinde ob eoru insolentiam per Mamercum Aemysum dictatorem ad annis & sex meses redacti,ut auctor Liuius irit. Alteroque defunino se etiam alter Magistratu abrogabat,totidemque fiebant. Censiim agebant ciuium Ro. lustrumque condebante quem prius Servius Tullius instituit,rem saluberrimam, ex quo belli pacisque munia, no uiritim, ut ante , sed pro habitu pecuniarum fierent. Censu perfecto edi xit, ut in capo Martio omnes ciues quisque cum suis centuriis prima luce adessent: ibi instructu in exercitum omnes,sue,oue, taurisq; lustrauit: idq; conditum lustrum appellatum, quia in censendo finis factus est. Milia Lx x x .eo lustro ciui una censa dicuntur. Bello I i .Pu .censa fuere ciuium capi
ta C xxv I r. milia, Cu III . ex quo numero appa
ruit quantum hominum Poenus abstulisset, Liti. xxvi I. Idem lib. LI x . dicit sub Q. Pompeo dc Metello. Cenc statim post Ii I . bellum Pu .censa fuisse capita CCCx I x. milia,& DCCC xxx- III. praeter pupillos & uiduas, quo nunquam maior numerus . Praeterea disciplinam ordinum , morumve curam habebant: Senatum legebant , ab co l: indignos amouebant. Quorum tanta seueritas fuit, ut oscitantem paulo altius ciuem Ro. in publico ignominia adfecerint:& equiti Romano qui equum strigosorem haberct, se autem pinguem,mollius ut curaret equum admonuerint .auetor Gellius. De Praesecto umbi sie scribitur in libris Digestoruni: Omnia crimina quae per totam Italiam admittebantur ut in epistola diui Seueri ad Fabium Cilonem cautum est praefectura urbi sibi uendicat. Initio uero eius epistolae, se scribitur: Quum tirbem nostram fidei tuae comiserimus, quicquid intra urbe admittitur ad Praefectu urbi uidetur perti nere. Sed Sc si quid intra centesimu lapide adinissum si Praefecti urbi ad cognitionem pertinet: si ultra, Praesecti urbi notio non erit.Curam praeterea habet tutorei,curatorii non proborum, sed& nuntulariorum, ut ab illicitis abstineant. Macellum quoq; ac sorum boarium, suarium, piscarium,olitori u curat,ut iusto ueneant res preci .
Praefecti annonae frumentu prouidere urbi habebant,emereq: a ciuib.quod uictui superesset. Praefectos uigilium, ut scribitur in Digestis, August. primu costituit ad incedia reptimcda, qt, erat antea ossiciu triti uirorutna cohortes opportunis urbis locis disposuit, quibus Praesectos constituit,
qui surum,incendiarioru raptorsi, receptatorii crimina uindicabant. Praesectus praetorio,ut in iisdescribitur libris erat apud Imperatore, qualis magister equitii apud Didiatore. Na disciplinae publicae praeerat,a quo ex Caelatu priuilegio prouo
406쪽
De illustr. 1 erumpub. differentia. 399
care no licebat: secsidia post Imperatore locu obtinebat . Aediles plebeii & Curules satis nomine ipso distinguunt. Hi ludos curabant,aquas, Cloacas. publicaque aedificia.Quicquid etia rerum uitiosaru pro lincero, fractia'; P integro uenisset, Aedilitio edicto redhiberi solet. Petitis per legatos & allatis Atticis legib.adeas proporacdas x. uiri,inter quos Appius Claudius,& T. Genutius Irincipes tuere,pro Consulib.sine ullis aliis magiratibus creati,a quibus non esset prouocatio :anno ab urbe cond. CCC i. Hi descriptis legibus quum modeste se gessissent, in alterum quoque annum eundem esse magistratum placuit.Quo tepore quu plura impotenter secissent, magistratu deponere nolentes in tertium annum detinuertit, donec inuicto eorum imperio finem attulit Appii in Virginiam libido, ad quem summa rerum reserebatur: quo facto Plebes incitata occupat Aventinum,Decemviros se magistratu abdicare coegit. quibus Appius & unus collegarum,qui praecipue poenam merebantur in carcerem coniecti,ceteri in exilium acti. Instante igitur Virginii accusatione,& ex altera parte Claudiorum omnium deprecatione, Virginii lacrymae iustiores uise fuerunt. Itaque antequam dies adesset, Appius sibi necem conscivit. Liuius lib. I 1 I. III uiri capitales caussas criminum capitalium cognoscebat. Ab initio duo fuerant iam inde concreati ad iudicandum Horatium illum,qui sororem interfecerat rediens a uictoria Curatiorum. III uiri coloniae deducenda . ad hos pertinebat, ut agros nouis deductis colonis diuiderent, urbes designarent, aedificare uolentibus areas partirentur, co-
modis regionib. ciuitatem distinguerent, legib. magistratibus sisterem, & ad spem optime gubernationis rempub.effingerent. m uiri rei p.constituendae. Hi fuere M. Antonius, Octavianus, dc M.Lepidus. II uiri Sacrorum, sacris libris legendis, carininibus Sibyllae,fatisque populi interpretandis praeerant,ut si quid in urbe portenti accidisset,lectisterniis ad puluinaria deorum factis eorum minas alterruncarent,praeterea templa dedicarent.VI II uiri Epulonum, genus erat Sacerdotii,additum Pontificibus,qui epularum conuiuiorumque sic rorum & pontificalium cerimonias curarent.Quum magistratibus horis uespertinis in publicum conuenire fas non esset, ut liabetur in libris Digestorum,creati v uiri cis Tyberim,& totidem ultra, qui ipossint pro magistratibus fungi.Erant & v uiri qui minuendis publicis sumptibus iudicio Senatus constitui erant.auctor Cpcilius It .lib. Epist. Et item v uiri mensarii,de quibus postea dicam. Pontifex maximus supra omneis Pontifices,omniaque sacra erat, penes quem libri rituales, lintei elepnant inique erant,ubi annales scribebant antaque pollebant auctoritate,ut Metellus Caecus Pontifex Max. A. Posthumium
Cosad bellum properantem,quod is flamen Martialis esset,non sit passus a sacris' recidere , ut Li. x I x. testatur. Rex sacrisculus exactis regibus creari coeptus ad obeunda quaedam lacra solis regibus fieri consueta, qu5d populus aegrὰ ferebat diminutam propterea religionem & numerum sacrificiorum, Iu. Bruto,& M. Valerio Coss.Flamines Numa instituit, id est sacerdotes, qliasi flamines,quod lanam in capite quanda gestarent: duos Marti,unum Quirino,& alium Ioui , qui flamen Dialis diceretur, omnibus superiorem. Idem se Saliosvr I. Marti quod saltando per urbem irent dictos, Mamurramque uocabant, fabrum uidelicet Ancylium, ad similitudinem illius quod E coelo delapsum suit. Quae institutio discrepare non uidetura modo ueteris legis. David enim legimus ante arcam foederis saltando processisse. P titii& pinarij, Herculis sacerdotes ab Euandro instituti,quae familiae tunc nobiles ea locaten bant. Potitij diutius remanserunt, blati tandem
utrique ab Appio Claudio Censere his infenso similiis ob id creditur ira deorum luminibus orbatus.auctor Liuius. Foecialis sacerdotium A: Patris patrati idem sese Ze in eis lem rebus fuerat, in seriendo cum hoste scedere & bello indicendo iam usque a tempore Tulli Hostilij.Forma autem scedetis seriendi liuiuscemodi a Liuio ponitur FCe cialis, inqui t, regem Tullum ita rogauit: iubesne me rex cum Patre patrato populi Albani scedus ferire plubete rege: Samina,inquitiate rex posco. Rex ait: Pura tollito. Foecialis graminis herbam puram attulit, postea regem ita rogat: Rex facis. ne tu me regium nuncium populumque Ro.Quiritum λRex respodet: Quod sine fraude mea Quiritumve sat,Facio. Fit ergo tunc foedus, multisque id uerbis peragit. Legibus deinde recitatis: Audi,inquit, Iupiter, audi Pater patrate populi Albani, audi popule Albane, audi ut illa palam prima postremave ex illis tabulis cerave recitata sunt sine dolo malo, utique ea hie hodie rectissime intellecta sunt, illis legibus populus Romanus ferito,ut ego hune porcum hodie seriam: tatoque magis ferito, quanto magis p tes pollesq;. Id ubi dixit porcum saxo silice percusiit. Eodem modo pars altera per suos sacerdotes suumque Dictatorem peragit.Cum autem bellum per Foeriales indicunt , hoc more utuntur e Poecialis hastam ferratam praeustam aut sanguineam ad sines eorum quibus bellum indicit, deseri, nee minus puberibus tribus praesentibus hue adiicit: Quod populi priscorum Latinorum, hominesve prisci Latini aduersus pop. Ro. Quiritum secerunt,deliqueruntque, popli. Ro.bellum eum Latinis priscis fiet:ob eam rem ego populusque Ro.populo priscorum Latinorum, hominibusque Latinis bellum indico, acioque. Id ubi dixit,hastam in fines eorum mittit,ex quo bellum esse intellieitur. Virgines Vestales Numa instituit: quae sacra in Italiam per Aeneam adducta Ll 1 fuerunt.
407쪽
fuerunt. Virvilius: Sic ait: et manibus uittas Vestamq: potentem Aeternum ue adytis essen penetralibus ignem. Antistius Labeo scripsit,minorem quam annis i , maiorem quam x .natam negauerunt capi fas esse:praeterea quae ex seruis nata si, aut corpore sensu, e diminuto . Neq; illa haeres cuiquam intesta to,nem intestatae illi quisquam est, sed bona in publicum redigebantur Carpento uchcbantur, magistratusque illis ad surgebant, magnusq; apud nos illarum respectus fuerat, si quando pro reis aut damnatis precabantur.Iu. Caesar, Tranquillo teste,per Vestales apud Sullam meruit ueniam impetrare. Ignein perpetuum seruabant: quae autemper negligentiam extingui sineret, flagris a Pontisice Max.cui suberant,caedebatur. In stupro de prehensa uiua defodiebatur,eoq; die in urbe publici nihil fiebat. Nuper sub radice Palatini e re-ione Cosmi & Damiani templi multa Vest um monumenta res ossa, in quib. Illa tuae olim fuerunt:ex his duo tantum ponam. Coeliae Claudiae V. V. maximae sanctissimaeque, cui egregiam sanctitatem,& in deos infatigabilem operatione meritis suis laudis aeternam adhibita grauitate,nu
i amen quoque ristae comprobault. Sacerdotes s cri urbis, in dextro latere.Dedicata Cal. Mart. M. Iunio Max.i 1.& Velleio Aquilio Coss. curante Fla. Martiano& B. Fictore,V.V.Et in altera, Fla. Maniliς V.V. Max. cuius egregiam sanctimonia& uenerabilem morum disciplinam, in deosque peruigilem administrationem, Senatus laudando comprobauit: Aemylius Rufinus frater, de Flauii Silvinus,& Irenaeus sororis filii ob eximiam eius erga se pietatem praestantiamque , in latere dextro. Collocata x il . l. April.C. Veraio Attico,& A. Asinio Praetextato Coss. Augurum disciplinam ab Actio Nauio, ubi de eo diximus, processisse narraui: unde collegium institutum. cui tata fuit auctoritas,ut nillil magni in rep fieret inaugurato,inauspicatove. Reges, Consules , aut Dictatores qui uitio creati per augures censebam tu redeuntes retractabantumn monte consistebat augur,manum supra caput eius qui inaugurabatur tenebat,eum lituo in altera manu, id est,recuruo baculo, septentrionem a sinistra, meridiemque a dextra statuens, oculis regionem praefiniebat, uerbaque quaedain ad Iouem dicebat , atque ita inauguratus discedebat.
408쪽
QVAEQFE LEX LATA Es T. DEMONSTRAT
autem quot, quaesii leges perlatae sint. Nam ROGATIONES
Omnes, quae perlatae non sunt omissimuS.
'E Adulterijsdulia 29o. ba de Aedilibus ex patribus' creandis , 4 Furia 286. b de Aere alieno, Valeria. 3otabEst de Aere alieno, Sulpitia sor .a
Agraria Liuia tali es R. 29Y.b Agraria lex paulo post C.Gracciti nece lata '3 o . b raria Appuleia et Od Agraria Cassia Agraria Cornelia se Agraria Flaminia Agraria Iulia Agraria Licinia Agraria Plotia Agraria Sempronia Agraria Seruilia Agraria Titia Agraria Thoria. . 'O2. de Alea,4 itia, Talaria, Cornelia, Publicia uide de Lusu. de Ambitu leges de Ambitu, Culpurnia . de Ambitu,COrnelia Baebia πde Ambitu,Fabia de Ambitu,Iulia de Ambitu,Pinaria . . de Ambitu,prima Poetelia de Ambitu,Tullia Annalis,Villia . Annaria lex ide Annona,Clodia tu de Auctoritate patrum Menia Limide Auctoritate patrum,Cutia de Aventino, Icilia
de Bello Macedonico,Sulpitia. de bello Mithridatico,Manilia de bello Persei, Licinia,Cassia
Castrensis lex de C. Mario,Cornelia de C. Mario, Manlia de C. Pontinio de C.Seruilio de Celare,Trebonia de Caesaris prouinciis.Vatinia de Caia Tarratia, Horatia de Carminibus infamibus de Censoribus,Clodia de Censoribus Coecilia de Censura, Aemilia de cereis, Publicia de Cessione bonorum,Iulia Cibaria, Aemylia de Ciuitate,Gellia & Cornelia de Ciuitate,Calpurnia de Ciuitate, Iulia de Ciuitate, Papiria . . de Ciuitate, rippiade Ciuitate, Plautia Papiria de Ciuitate, Mensia de Ciuitate Romana de Ciuitate,Seruilia de Clauo pangendo,Genutia, Aemylia. de Cn. Pompeio, Ampia, Labiena de Cn. Publicio Menandro de Coitionibus.Duilia,Menenia
de Collegiis Clodia De Colonia Nouicomi, Claudia de Coloniis, Appuleiade Coloniis, Iulia de Coloniis deducendis,Acilia de Coloniis deducendis Aelia de Coloniis dedurendis,Liuia de Coloniis deducendi Sempronia de Comitiis Aelia de Comitiis, Claudia de Comitiis,Clodia de Comitiis, Fusia De comitiis de Comitiis de Consecratione, Papiria Curiata lex
409쪽
DE Damno a canibus illato,Pesulania
de Damno iniuria dato,Aquilia de Dedititiis,Atilia
de Desectione militum, Valeria de Dictatura,Antonia de Dictator de Donis S uneribus,Cincia de Donis & muneribus ilia de Duumviris naualibu s, Decia de Duodecim tabulis,Decemuirales Iunia Velleia lex de Iure Campanorum,Furiade Iure ciuitatis,Porcia 29s.b de Iure ciuitatis, Sempronia 28o b de Iure civitatis,Seruilia 28 l .a de Iure ei uitatis.Pappia Io I. a de Iure ei uitatis,Sulpitia 28 .a de Iure ciuitatis,Valeria 3oq.b de Iure dicundo,Plae oria282 .a de Iure patronatus,Pappiaso I.b de Iure Siculorum,Rupilia 18s.b de Iure suffragis aleria 281.a de Iurisdictione Praetorum,Cornelia
de Falso, Cornelia de Poenore,Claudia de Foenore, Duilia Maenia de Foenoreta enutiade Fcenoreaulia de Foenore,Licinia Fcenoris semuncia H lex Frumentaria, Liuia Frumentaria,Sempronia Frumentaria aerentia Casii a de Fullonibus Caecilia de Furtis,Hostilia E Haeredum institutione,Velleia ,201.b O .b296. a
188. TNE Legationibus liberis,Tullia 3o2b de Legibus Consularis imperii , Terentia
de Legibus,Aebutia de Legibus,Caecilia Didi, de Legibus,Iunia Licinia de Legibus,Licinia Iunia de Legibus de Censoribus, Publilia de Legibus Caesaris, Iulia de Legumlatorib.Licinia Aebutia de Liberali eausia,Clodia de Libertate, Iunia Petronia de libertinis,Iunia Norbana de Libertinis,Visellia de Limitibus,Cornelia de Limitibus, Iulia de Limitibus, lamilia de Limitibus,Sempronia,Iulia de Ludis apollinaribus,tacinia de Lusu,Cornelia de Lusu,Publicia de Luse,Titia 1
de Incestu,Peducta de Iniuriis,Cornelia de Intercessione,Clodia de Ii qui legibus soluuntur, melia Iudiciaria, Antonia Iudicaria, Aurelia Iudiciaria,Cornelia ludiciaria, lulia Iudiciaria, Liuia Iudiciaria, Plautia . r 'Iudiciaria, Pompti a Iudiciaria,Pompeia Iudiciaria,Sempronia Iudiciaria, Seruilia de Iudieiis, luliade Iugurta Romam euocando, Memmia 88 K
E Magistratibus Ios .Rde Magistratibus Bithyniorum , Pompeia
de Magistratibus,Comelia de Migistratibus,Cornelia. de Magistratibus, Duilia de Magistratibus enutiade Magistratibus sacrosanctis, Horatia de Magistratibus e plebe ereandis, Licinia de Magistratibus, Martia de Magistratibus Plebeiis,Publilia de magistratibus,Pompeiade Magistratibus, Sextia de magistratib.Sempronia Maiestatis,A ppuleia Maiestatis,Comelia ὁ .a ibid. 18s.b
410쪽
Maiestatis,Iulia Maiestatis,Iulia Maiestatis,Varia Mania lex de Mancino, Atilia de Manumissionibus, Iulia de Manumissionibus, Aelia Sentia de Manumissione,Furia Caninia de M.Tullio,Clodia de M.Tullio Cicerone,Cornelia de Matronarum eultu,Oppiade Matitandis ordinibus, Iulia de Maritandis ordinibus, Pappia Poppaea de Mense Iulio,Antonia de Mense Augusto, Pacuuia de Metello,Appuleiade Metello reuocando,Callidia de Militia lex de Militia lex Militaris sacrata de Minoribus,Laetoria Minutia lex de Mortuo inferendo,Regia de Mulierum haereditatibus,Voconia de Multa, Ateria Tarpeiade Multa,Tarpeiade Multa,Menenia Sextia de Multarum aestimatione, Papiria Iuliade Municipiis,Cornelia Muneralis lex
de Nexu,Poetilia Papiria de Nocturnis coetibus,Gabinia de Numero conuiuarum,Orchia de Nundinis, Hortensia
Pecuniaria Iei' de Pecuniis repetundis rde Pecuniis ob rem iudicandam capri, i peiade Peregrinis,Licinia & Mutiade Peregrinis,Petronia de Pessinuntio sacerdotio, Clodia Pinatia Furiade Piratis persequendis,Gabinia de Plagiariis,Fabia Plautia iudiciaria de Plebiscitis, Horatia Valeria de Plebiscitis,Hortensia Pletoria lex Plotia agraria Plotia Flauiat de Pompeio,Trebonia de Pompeianis, Hircia de Praefecto Aegypti de Praelidum muneribus de Praetoribus, Baebiade Privernatibus ciuitate donandis de Proscriptis,Valeriade Prouinciis,Cornelia 'de prouinciis,Clodia de Prouinciis,Iulia de prouinciis, Iulia de Prouincijs, Pompeiade Prouincijs decernendis,Sempronia de Prouocatione de libertate populi, teria
E Regio & Consulari imperio,Iunia de Regis Attali haereditate, Sempro- Agana lex 2sq.b de Pace Carthaginiensium , Atilia, Minu- de Paee Macedonica, latcia Atinia de Parricidii Pompeiade Patrum connubiis,Canuleiade Patriciis de Patrum auctoritate, Curiade Patriciis,Cornelia de Pauli triumpho,Cassia Peculatus, Iulia
de Peculatu, Petillia de Regno Cypri, odia de Reis postulandis, Memmia
Remnia lex de Re militari,Sempronia de Re nummaria,Claudia de Re nummaria, Liuia de Re nummaria, Maria de Re nummaria, Papiria Repetundarum, Acilia Repetundarum, Caecilia Repetundarum, Irum a. Repetundarum,Cornelia Repetundarum,Iulia