장음표시 사용
371쪽
Praetores, Censoresve. Neq; tam e cu uoce quide suffragili serebatur, necessitas ea ratione populo imponebatur,ut no posset alios quam cadidatos facere: led libera suffragia reliquebatur,ut ex om nib. ciuib. crearet quos uellet, si modὰ, ii essent, quoru ratio haberi legib.posset. Quinetia legibus solutos saepe reperimus multos,ut creari possent, uel ante legitima aetate, uel ab lentes, uel deccmonoddi iterposito intereunde magistratu. Et multos qui no peterent,creatos inuenimus. Veria istaeuenire no solebat, nisi ea tepora essent in quibus magna uirtus alicuius rei p. necessaria uidebatur: uae t petctibus data no erat populo cognita. Orinariu aut ac legitimii erat, ut ex cadidatis crearent magistratus. Post leges tabellarias creari poterant ii tantu, quoru ratione haberi debere ani diudicatii esset, ut tabellis nomen eoru scriberct.
Quod aut i magistratib.dixi, debet idc i comitiis
regis sacrorum in telligi. Neq: uero huitismoi cociones antesi populus i suffragium mitteret habitas ina reperio, sed iterrupta iterdum comitia, ad
emendada populi suffragia. Sin legu comitia centantesi populus i suifragium mitteret: primu lex recitabat a praecone, subiicie te scriba: tum oratione doccbat populus deniq; rogabat ut ea lege accipere,de suffragiis suis iubere uellet. Quinetia post
trinundini promulgationem rursus comitiorum die recitare legem oportebat, haberiq; orationes
suadedi & dissuadedi ea usta. At si iudicii caussa comitia haberetur, idem fiebat qd i legib. serendis. Itidicium em populi lege lata fiebat:quq si acciperetur a populo, codem natus erat reus: sin antiquaret,absoluebat. Erat aut omni u actionii cu popii
Io comune principiti: Velitis, iubeatis, Quirites. Ex qua dic edi sermula nome ortu est rogationis omni b. cu populo actionibus comune. His peractis iubebat magistratus popului suas centurias
discedere ad suffragili se redusidq: populus ita faciebat, nisi hic obnuciatu esset,aut ab aliquo magistratu interdicerent: & nisi ad die edicto praestitutii haberentur. id eo accidebat, cν dies diffunderetur uel auspiciis, uel magistratuu intercessionibus. Ae si tu eueniret, ut tuiti ducerctur comitia,ut ad interregnu res rediret, merito eueniebat
ut primo quoq; tepore, ac no post tri nundinu haberetur comitia, lato ante icpore idicta, ut nemo
coqueri posset suffragio se priuari: si quide dilataim comitia esse nemo no sciret, si quid euenisset cur die prestituta no essent habita. N eq; enim nouum edictum proponebatur, si ad die edicti no essent habita: l edi proximum die comitiale differebatur.Verum ut illud faepe usu uenisse superio ib. teporib. cocedamus, ii t paucis dieb. post edictumno verposito trinundino haberctur comitia: aetate tamen Cl. no aeque id fieri absq: ἱncomodo poterat. Superiori b. enim temporibus pauci Italiae populi,& urbis uicini i magistratuu comitiis ius
habebant suffragii. Quare ut ad diem edicti conuenire possent,logo tempore optis no erat. At Ciceronis aetate qua omnes Italiae socii ciuitate donati erant .si post edit tu inulti dies nosinstetit interpositi, quid aliud tuisset, tu priuari ciues suffragio Ego igitur sic sentio,ordinariu fuisse, ut post
praemissium edictu ante die comitioru interliceretur spactu tri nundini, parti ut liceret,omni ex Italia Roma ad crea dos magili ratus uenire, partim
ut eos teporis spacio i cadida toga supplicare populo liceret. Porro edi Stu huius in odi propone ditis modo ius erat, quibus habedi conlatia sors obtigisset. Qui enim erat habiturus comitia, is diem praestituebat edicto: qd iterdit ab eo absente praemittebatur, interdu die a consule dicta, a praetore urbis proponebatur. Neq: uero praemisio edicto tant si opus erat i magistratuu , sed etia in legii iudiciori im': comitiis: ueruntamen i his edictu nout in magili ratibus,t tabella quae hoc tantu cotineret,scriptum proponebatur: sed simul lege pertri nundinum promulgada dies a magistratu praedicebatur, qua haberentur comitia, nec alio opugerat edicto. Atq; ante legum quidem comitia hiemodus erat seruadus, ut primum qui legem ferre uellet, ea publice propositam haberet, pom p pulum i suas centurias discedere iusserat ad tui fragium dicendum. Tum omnes qui aderant ciues,
qui b. suifragii ius erat, discedebant in suas quisq:
Centurias, ut quo ordine rogabamur suffragium dicerent. quo de ordine pauca dicenda sunt. P steaq; x x x v.tribus Romae suerunt, hactenus seruatu in fuit Seruit istitutum, ui sex classes semper relictae sunt, sed hoc mutatum est, Φ i classib auctus est numerus Centuriarum ab co institutus:& eum Centuriae a Seruio istitutae nihil peritnerent ad tribus,sactum est postea, ut per xxxv. tri bus describerentur Centuriae, ita ut in unaquaq;
tribu pro ratione census Centuriae cotinerentur
suae cuiusq; classis. Neq; enim uerum esse potuit quod Liuius multis locis scribit, iuniorii in & seniorum Centurias in praerogatiua tribu fuisset nisi que': tribus suas quaida iuniorum & seniorum
Cetu rias haberet: praesertim cum aeque omnibus tribub. obtingere poterat, ut praerogatiuae essent. Prsterea passim reperitur censores ita solitos censum facere, ut singulas tribus persequerentur: inctilib.quo quisq; censu, qua aetate, quo ordine etas et, describeretur. unde etia fit , ut reperiamus in
hae uel illa tribu quempia censum fuisse aut censeri debuisse potius quam in hac uel illa classe. Quod si censum, aetatem,ordinesq; per singulas trib. censores describebant, relinquitur ut in sinsulis tribubus fuisse dicamus Centurias quasdam
In quas pro censu, aetate, ordineq;,qui ex eadem tribu essent distribueretur. Praeterea Ci. ip Pianc.
Ceturia praerogatiui appellat parte unius tribus: ex quo plures Centurias in quaq; tribu fuisse consequitur. Audium autem suisse numerum Ce
turiarum ex uerbis T. Liuii apparet , cum
372쪽
ait:Duplicato earum numerum. De praerogatiua hoc primum constat, eam fuisse unam quandam Centuriam ex una quadam tribu desumptam, cui
sorte obtigisset,ut prima suffragiu diceret. Neq;.n.tribus prirogatiua eo appellat, ea tota suffragium diceret: sed quia illius tribuet cuida Centuriae obtigisset, ut prima uocaret. Eo porro sortis genere hac in re Romani utebantu r,ut in ciliam 'trandi sortes coniiceret:cuius aut Ceturiae sors prima exisset, ea praerogatiua erat. Quod si praerogatiua erat unaquaeda Ceturia ex quada tribu sorte desumpta,necesse est, ut prima sortitio fieret inter tribus,deinde altera inter Ceturias eiusdem tribus:ac tribus quide quae prima exisset , ea erat, unde desumeda esset Centuria praerogatiua: sed quonia multae erant in ea tribu Centuriae, necesse erat ut rursus inter Centurias sortitio fieret. In singulis aut tribub.non duae tantum,sed etiam
Plures erant centuriae: aequae non modo aetate sed
etia censu Ordineq; distiliciae. Illud porro intellige dii est, praerogatiuae sortitionein inter trib.primu fieri solita: quare si nulla tribus excluderetur beneficio sortis. oportebat centurias equitii senioru & iuniorsi primae classis in singulis tribub. fuisserita ut i quaq: tribu una minimum esset equitu centuria, & plures senioru ac iuniorii. Naauctu fuisse numma centu iam equitii,non etia peditu,haud uerisimile est. Porro aut auxisse num
rum centuriarum primae classis,no etia ceteraru,
quid aliud suis let, quam multo magis in primo res uim Omnem suffragiorum derivare λ quod sane periniquu fuisset, nec unqua plebs id passa esset. Oportuit igitur & ceterarii classiu fuisse quis da centurias in singulis tribubus. I taq: cur reliquae classes beneficio sortis excluderentur, nulla erat caussa. Vnde sequitur, quod ait Liuius duplicatum numerii centuriam tuisse, pro iusto numero non esse accipiendia.Ni si classitu centuriae per tribus distributae erat, ut probatu est:ac secudae classi s,uerbi gratia, centuriae non excluderentur beneficio sortis: oportebat in singulis tribubus minimum duas esse secundae classis ceturias, una iuniorum,altera senioriim, ut siet inter eius
classis centurias distinctio. Quare i trigintaquinque tribus, estent septuaginta centuriae secundae classis: quae erant tantum uiginti ex instituto regis Servij. Vnde apparet non duplicatum modo
numeria,sed triplicatu,& eo amplius nisse. Muerd dixi in secunda elasse,ide in tertia, quarta,&quinta intelligendum est. Neq: enim iusta ulla ratio reddi pot,cur potius in singulis tribubus dicamus suisse secunde classis quasta centurias,quam
tertiae,quartae,aut quintae.Nune uerλ si simul iugas secundae,tertiae,quartae & quintae classis centurias,' Iae erant per trigintaquinq; tribus distributae , essicientur minimum quater septuaginta: hoc est ducentae octoginta centurig.His uerb ducentis octoginta centurijs opponenda sint plures numero ceturiae primae classis, coniunctae cucenturiis equitum : alioqui non fuisset relicta uis suifragiorum penes primores: nisi numero centu
riarum uincerent ceterarum elassium centurias.
Quare primae classis,una cum centuriis equitum, oportebat plures esse centurias quam bis centum octoginta: quae erant instituto Sem ij nonaginta-
octo : peditum quidem primae classis octoginta
centuriae, equitum uero octodecim . Ex quibus perspicuum est,quod ait Liuius, duplicatum numerum centuriarum non posse accipi pro iusto numero,sed speciem progenere positam esse. Illud ipitur iam certum est, populum Romanu sic in tribus fuisse diuisum, ut in singulis tribubus distinctae essent centuriae per classes: inter quas eiusdem tribus sc distinctas ceturias sors ducebatur, cui omnium obtingeret,ut prima suffragili diceret.Cui autem obtigisset, siue equitum siue pedi
tum esset,sive primae,siue secundae, tertiae,quartae aut quintae classis , siue seniorii,siue iuniorueet, ea praerogatiua dicebat. Sane ut certo definiamus quot essent euiusque classis centuriae in quaq; tri-bv.fieri no potest. Id modo ex hs quae dicta sunt, affirmare possumus,minimum duas fuisse i quaq:
tribu centurias secundae, tertiae quartae & quintae classis,ut una esset iuniorum, altera seniorum. Id quoq; pro certo accipiendia, nil qua ita auctu fuisse numerum centuriarum in inferioribus elusii-bus , quin simul auctus sit numerus centuriarum
rimae elastis: alioqui uis suffragiorum primorius detracta fuisset. Qualiscunq; aute fuerit numerus centuriarum primae classis in quaq; tribu,
attendendum semper fuit, ut uniuersus earum numerus coniunctus cum equitii centurijs, non esset minor reliquo numero centuriaru . Neq; porro uerisimile est,plus duplo auctiim esse numerucenturiarum peditum , quin simul auctus sit numerus centuriarum equitum. Na etia per tribus
centurias equitum descriptas fuisse , ex eo potest intelligi, quod beneficio sortis praerogatiuae non excludebantur equitum centuriae: sortitio autem inter trib. fiebat. Itaq; ut in equite cadere posset sors praerogatiuae, necesse erat in singulis tribub.
fuisse quasta equitum centurias. sed quaeri potest, cur sextae classis in hae centuriatu descriptione nusqua mentionem fecerim. Ratio est , quia sexta e lassis,quae Serui, instituto una modb centuria continebatur , ut nullius pene momenti erat, ita nunquam numero centuriarum aucta
fuit,ut eius centuriae per singulas tribus distribuerentur. Et sane non immerit d fiebat, ut qui minimo censuerant , omnibusq; oneribus publicis immunes , non essent pares in Reipublicae capessendae auctoritate cu iis, i quas onera reipubli cae incumberent. Sallustius in Orat. de republica ordinanda ad Caesarem scribit , C. Gracchum in Tribunatu legem promulgasse , ut ex confusis
quinqne classibus sorte centuriae uocarentur.
373쪽
Haec lex tametsi perlata non sit,tamen ex eo loco apparet, si C. Gracchus homo maxime omnium popularis, qua lege uellet humilium cum primorib.in suffragi sauctoritatem aequare, sextae esaiasis nullam rationem habuit, eam classem nulliustum momenti fuisse.Itaq; in tribubus singulis ceturias quinq; classium tantum posuimus t ita ut sextain classem ex insima plebe omnium tribuum consuum dicamus : ex qua uel una ueteri Seruis instituto Centuria fieret,uel suminum duae : una quidem proletariorum , altera capite censorum. Dicebantur autem Proletari j,qui in plebe Romanatcnuissimi pauperrimiq; erant, neq; ampliusquam mille quingentum aeris in censum deferebant .Qui uero nullo aut perquam paruo aere censebantur , capite cens uocabantur. Erant autem
in tabulis censorijs seorsum descripti ab illis, quasi ordinis diuersi estent: ut saepe alii in militia legerentur,cum alii relinqueremur.Sed tamen ex hac diuersitate ne factas fuisse duas ccnturias creda,
eo adducor, quod aetatis distinctione uideo reli. Trum classium centurias factas, non huiusin
Hadain diuersitate,qualis erat inter capite censos& proletarios. Potius existimo una modo centuria semper contentam fuisse sextain Mailem: quae tamen, ut supra ostendimus , nullo propemodum numero haberetur. Deince ps cetera
de praerogatiua uideamus. Erat igitur praerogativa omen iustorum comitiorum: tacitaq; comitiis Centuriatis religio fuit, ut sera semper ualuerit omen praerogativum. Quae fuit caustis, ut sorti committeretur , ne scilicet id in quo tantum erat in suffragijs momenti,ut sere reliquis centu-rijs praescribere uideretur quod sequerentur, semper esset pencs eosdi sed id ius usurparet, cui sors dedisset.Itaq; detractu est de iure equitii, quorueenturiae pri inae, instituto Seruij, uocandae erant, ut omni populo communicaretur, beneficio sortis : eaq; ratione plebs minus inoleste ferret primorum in suffragijs uim ac potestate, quae Servij instituto eis attributa suerat. Quonia aute prima sers praerogatiuae inter tribus hebat, secunda inter centurias eiusde tribus , beneficioq: sortis utebantur ta equitii quam peditum centurio, propterea interdu usuuenire poterat ut sors cum iu recoueniret: ut scilicet equitu centuria praerogatiua esset.Quae post qua suffragili dixerat, reliquae equitii centuriae uocabatur, & deinde classes suo quaeq; ordine. In quo omnia fiebant iure,co modo quo erant a Seruio insti tuta. Interdit contra usuueniebat, ut sors in quada ceturia peditu,eaq; ex quinta uel quarta,uel alia classe, uel iuniorum,
uel seniorii caderet. Atq; illa postqua suffragium
dixerat,cu uocabantur equites,ac postremo classes,suo qusq; ordine. Ac prius quide quam expletae essent triuintaquinq; tribus,in comiti js Centuriatis habendis, nulla tribuit habita ratione popuIus per classes se diuidebat, singulasq; classes pereenturias. At postqua tribus trigintaquinq; suersit,ut erat postremis Reipublicae teporibus, quibus omnes Italiae socis in tribus Romanas recepti erant,populus suffragili initurus, in tribus discedebat, haud secus quam in Tributis comit ijs: ucrum id diuersum erat,quod eiusde tribus homines rursus se in suas quas . centurias diuidebant, ut centuriatim suffrasium dicerent: cum in Tributis comitijs nulla fieret huiusmodi centuriam distinctio, sed confusae omnes eiusdem tribus suffragium dicerent. Vnde fiebat ut in Centuriatis comitiis, non tota tribus simul si stragium diceret,sed illlae modo ceturiae quae eius classis essent, cuius esset suffragium inire. Veluti cum equites
uocabantur, ea modo centuria 'tiae equitu esset,
ex tribu desumebatur ad suffragiu dicendu reliquae uerb eiusdem tribus centuriae post pro ordine classium uocabantur. Diuisus igitur erat Centuriatis comitijs populus in tribus, sed suffragia inibantur centuriati m. atq; ita post praerogatiua prima classis uocabatur:hoc est, per lingulas tribus Centuriae,quae primae classis erant, suffragia inibant. Diuidebatur aute populus in Centurias
equitum & peditu. Qui uero uel patricii uel plebeii erant,qui ex ordine Senatorio, qui ex equestri,qui ex Tribunorum aerarii, qui ex scribarum, aut ex libertinorum , cum suffragium dicere ue lent,in suas Centurias discedebant, uel equitum, uel peditum: ac pro aetate in iuniorum uel seniorum Centurias . Deniq; omnis ciuium distinctio Centuriatis comitiis erat per Centurias:eas'; uel
ordinibus distinctas , quod aliae equitum essent, aliae peditum:uel censu,quod aliae primae,aliae secundae, tertiae, & quartae & quintae classis essent: uel aetatibus, qui, i aliae essent seniorum, aliae iuniorum. Et quoniam post praerogatiuam equitum Centuriae prius uocabantur quam peditum.& primae classis Centuriae ante aliarum classium Centurias,in omnibusq; classibus senioris Centuriae ante iuniorum Centurias: propterea apud auctores reperimus comitiis Centuriatis haberi rationem dignitatis cuiusque, quod scilicet ordinum, census,aetatisq; ratio haberetur. Ac de praerogatiua quidem, & reliquo modo rogandorum suffragiorum, hactenus. Nunc de reliquo modo
sust agiorum dicendum. Ante leges tabellarias latas, populus uoce serebat suffragium : at posteaccepit tabella suffragium ferre. Ac uoce 'uidem cum dicebatur suffragium,erant in singulis Centuriis rogatores, qui singulorum rogabant sententias,quas palam singuli proferebant: in quam
autem partem plures eiusdem Centuriae homines inclinassent, ea totius Centuriae sententia censebatur : quam deinde rogator praeconem pronunciare iubebat. Ac si magistratuum quidem comitia essent, rogabantur singuli quem uellent magistratum esse : tumq; nominatim singuli a Pelabant , quem uellent magistratum. creari.
374쪽
Quod idem in eomitiis regis fac rorum dicen dum. Sin legum comitia essent, eum populus legem accipere uellet, solebat uti his uerbis solei nibus,UTI ROGAs : quibus significabat uelle se. ut ita fieret , quemadmodum legis rogator fieri
uellet.Cum uero legem accipere nolebat, utebatur, solenni uerbo, ANT I Qvo : quo significabat, se quod rogaretur antiquare, hoc est, ne omnino fieret, uetare. Quae ratio serendi per uocem suffragii nsque ad annum urbis DC xv. perdurauit.
Eo uero anno,quo erant C O s s. C. Calphurnius
Piso,& M. Popilius Lenax,Tribunus pl. fuit Gabinius,quidam,a suo primum lata est lex, ut populus in mandandis magistratibus tabella uteretur. Biennio post consulib. M. Aemilio Lepido, C. Hostilio Mancino,L.Cassius Tribunus pl. legem tabellariam de iudiciis tulit: ut scilicet iudices,qui adhuc uoce sententiam dicebant, tabella sententiam serrent. Nomine autem iudicum etiaPopulus intelligendus est, quoties ipse iudicabat, excepto iudicio perduellionis , in quo tabellam populo non dederat Cassius': in aliis de mulcta, non de capite iudiciis tabellam populo dederat. Vertim in iudicio perduellionis data est postea populo tabella a Caelio quodam Tribuno pl. Inlepibus uero ferendis, uoce usus est populus usq; ad Tribunatum C.Carbonis, qui fuit anno urbis
Aquilio: quo anno C. Papirius Carbo legem tu lit de legib.tabella iubendis ae uetandis. Postquaautem tabella populo data est, oportuit tabellam munere uocis fungi. Quare tabellis oportuit nomina candidatorum inscribi, ut daretur iis tabella magistratus , sicut prius nominatim iis appellandis creabantur.Quot ergo erant eandidati uorum rationem habere oportere iudicatum esset,lot tabellae unicuique de populo dabanturinc breuitatis quidem caussa tabellis non integra candidatorum nomina scribebantur, sed primae tantum literae nominis cuiusq;.Quod idem in sacem dotum creatione intelligendum est. In comitiis autem legum tabellae dabantur duae:una in qua
scriptum erat VTI Roc As, duobus ut opinor elementis,uR.altera in qua scriptum erat ΑNTI QUO , una etiam litera A. Porro autem tabellae illae non domo asserebantur a populo , sed erant qui eas ministrarent populo sustragium inituro, quos Diribitores appellabant: de quib. supra satis multa diximus. Hoc tantum nunc dicemus,
Diribitores iussum magistratus expectare oportuisse. Diribitis tabellis succedebant rogatores qui cistam deserebant, inquam populus tabellam suffragii coniiciebat. Postquam autem totius Centuriae tabellae collectae erant, tum educendis suffragiis adhibebantur custodes:quorum munus erat describere suffragia, ut ea Centuriae sententia renunciaretur, in quam plures reclinasest conspicerentur. Fuit etiam lex Maria ut pomtes angusti fierent . ne quis illie praeter cum qui
suffragium ferret, consistere posset ad appellandum rogandumq;. Hisq; pontibus non modo in Centuriatis, sed etiam in I ributis comitiis utebantur. Et quoniam multos huiusmodi ponticulos uideo suis la tum in soro, tum in campo, tum aliis in locis ubi Tributa comitia habebantur: propterea colligo opere subitario ponticulos illos ad eum usum fieri solitos, aut sanil non admodulis firmo&stabili opere factos i quos in libro
Rhetoricorum ad Herennium primo legimuscipionem non confregi isse,sed disturbasse. Animaduerto praeterea populo tabellas ministrari solitas,ut quisque ad pontes accedebat:qua ratione fiebat, ut tabella accepta per angustiam pon tium , Omnes qui rogare aut tabellam inspicere
uelitent, excluderentur. unde autem uenirent, &qud accederent uideamus. Ante leges tabellarias cum uoce suffragium serebatur , priusquam ad suffragium tribus uocarentur , seorsum crant
diuisae suis quaeque locis trigintaquinque tribus. Cum ergo ad suffragium uocabantur, uel ex suis locis in alium locum migrabant, uel iis manentibus in suis quaeque locis per eas tribus cir cumeundum erat ad colligenda suffragia. Atqui ex eo quod uocari Centurias, adeoq; introuocari
passim legimus , intelligi potest de suis locis migrasse. Nam magistratu et qui comitia habebat,
Centurias non modo uocabat,sed etiam introvoeabat. Scribit enim Liuius Consulem in sella Curuli , pro tribunali sedentem Centurias uocasse. Quod quidem tribunal erat comitiale , in ca ro Martio postum e in quo etiam alius Consul,si adesset comitiis, sedere solebat. Erat etiam in eius potestate qui comitia haberet , uocatasiam Centurias reuocare : ut interim non censerentur huiusmodi interruptionibus uitiataeomitia, tametsi reuocatae Centuriae mutarent sententiam . Locus autem in quo Centuria praerogatiua erat , nominatim appellabatur
ovile r quem in locum Centuriae seniorum infredi non licuisset, nisi potestate facta a Consule . Cum autem eo in loco essent , suffragium ita dicebant , ut interim non liceret aliis eo in loco esse. Quod uero tum fiebat , cum
uoce suffragium ferebatur , id postea fuisse immutatum , nec uerisimile est , nee usquam scriptum repetitur. Quinetiam contra reperimust,
post leges tabellarias locum in campo Martio cancellis clausum, in quo essent qui suffragium dicebant: quo aliis interim ingredi non liceret. Testis est praeterea Cic. in campo Marito septa fuisse , quae comitiis usui essent e quae septa Caesar cum in Gallia esset , cogitabat marmorea facere, eaq; excelsi porticu erigere mille passitum spacio. Quae de hoc ovili intelligenda puto , quia seruius scribit septa in campo Martio tabulatis inclusa fuisse , in quibus stans
375쪽
populus suffragium ferret. Tabellae igitur populo in haec septa ingredienti ministrabantur. Sed
quoniam Marius uiderat, ne tabellis quidem datis , quibus omni ratione leges uellent occultum esse suffragium, salix repressum esse ambitum:huiusmodi pontes instituit in ingressis septorum,
eosq; angustos, ut praeter sumagatores alijs illi e consistendi locuς non esset . qua ratione exclusi sunt omnes qui tum maxime ad supplicandum populo ueniebant:cum ei erat in manu tabella suffragii. solet enim recentior petitionis memoria
magis mouere. Ae populo quidem supplicandi
caulla omnes candidati circum tribus die ipso comitiorum cursare poterant , quandiu diuisus per tribus populus nondum erat ad suffragium uocatus .Quinetiam iam quibusdam uocatis, reperimus reliquis Centuriis quosdam candidatos
lupplicasse. Sed nee ingredienti in septa Centuriae seo sum supplicari uoluit Marius : quo scilicet magis libet e populus suffragium serret, data
sine ulla cuiusquam postulatione tabella. Suum ergo quaeque tribus locum in Campo primum occupabant, ex quo loco cum suffragium dicendum erat, Centuriae, ut quaeque eitabantur, migrabant:cumq; in ingressu ouilis erant,illic pontes reperiebant, in quibus diribitores crant, qui tabellias ministrabant : quibus acceptis statim ingredientibus in ovile rogatores cistam propo nebant , in quam conijcerent eam quam uellet, tabellam. Nam ita potius fieri, quam expoetari dum tota Centuria in septa esset ing ressa, ut postea colligerentur suffragia , hac ratione adducor , quod longum admodum fuisset expectare, dum tota Centuria per angustos illos pontes in ovile ingressa esset , antequam colligere suffragia rogator inciperet. At Cicero
secunda Philippica dicit quam citissime ista
fieri. de eomitiis enim Centuriatis , qui b. Dolabella Consul factus est seribit omnia citius facta esse quam dixit. Quae sanὰ ut uera sint, neceste est , ea ratione Centurias suffragium
dixisse , quae quam breuissima esset : atqui id multo breuius est , singulos simul dum per
pontes introeunt in septa , tabellam .in cistam coniicere , quam expectare dum omnes eiusdem Centuriae ingressi sint , ut rumsus omncm Centuriam percurras ad colligenda singulorum se stragia . Porro autem multos pontes ideo fit iste existimamus , ut esset in ea septa infressiis ex diuersis undique partibus , quas seorsum singulae tribus extra septa obtinebant. Et ut diribitores tabellas da. bant, cum ad pontes populus ueniebat, ita rogatores transeuntis populi tabellas colligebant. Quod si coniecturis uti placet , quinque di triginta pontes suisse existimauerim: sicut erant trigintaquinque tribus , quae ex diuersis bus parti centuriatun in ovile uenirent. Aede pontibus quidem satis. Nunc de renun.
ciatione siti ragiorum agendum est. Custodes describere suffragia solebant , in t belli, sibi ad id ipsum datis. Hoc autem erat describere suffragia , tot puncta in tabella
notare , quot tabellae simileς reperienturi ut inito tandem numero ea Centuriae .sententia renunciaretur, quae plures habere similes tabellas ex numero punctorum perspiceretur. in lesibus quidem serendi si plures reperiarentur tabellae , in quibus scriptum esset voR o G A s , pauciores in quibus scriptum esset ANTI Q V o , tum ab ea Centuria legem iuberi renunciabatur . Contra uero legem a Centuria non accipi pronunciabatur,
ii plures scriptum haberent ANTI Q v o. At
s forte pares numero tabellae in utranque partem reperirentur , eius Centuriae nulla renunciabatur sententia , nisi lex esset quae de perduellione serretur. In fauorem enim reorum, absoluisse eensebatur Centuria quae non condemnarat. Itaque si pares essent reliquae Centuriae accipientium legem di uetantium , haec
accessione ad uetantes Centurias , legem antiquabat , adeo ut reus absolueretur. In magistratuum uero creatione numerus inibatur tabellarum , quae idem nomen continerent. Cuius candidati nomen plures tabellae comperiebantur eontinere , is ab ea Centuria Consul , Praetor , Censorve factus renunciabatur. sin talia sufflasia tulisse omnes eandidati reperirentnr,nullus renunciabatur e expectandaq: erant reliquarum Centuriarum suffragia. Quod uero dixi de Centuriatis masistratuum comitiis, idem in comitiis regis sacrorum intelligi debet. Hic enim pro candidatis erant duo tresve quos inaugurasset Pontifex Maximus , ut ex iis
postea populus suffragijs suis erearet quem uellet esse regem sacrorum. Praeterea sicut Centuriae praerogatiuae sententia ante uocationem aliarum renunciabatur , ita reliquarum deinceps Centuriarum ut quaeque suffragium dix Ial:ac non expectabatur dum tota prima classis suffragium dixisset , ut tum demum renunciarentur suffragiat. Est & locus apud Cicer nem in Verrina si inima , ex quo apparet , non simul , sed deinceps seniorum iunioruin'; Ccniurias suffragium dixisse : praeconemq; non totius simul classis , sed si gulatim cuiusque
Centuriae sententiam pronunciare solitum. Posteaquam autem renunciata erat alicuius Centuriae sententia , existimo nouas semper tabellas , ut quaeque Centuria intro uocabatur,
diriberi solitas . Nam cum omnes Centuriae non essent aequales numero,sed aliae alijs frequentiores, eaedem tabellae quae priori Centuriae datae
erant, satis magno numero non erant suturae,
ut frequentiori post Centuria nutauarcntur.
376쪽
clamq; certum sit in legum quidem comitiis uni euique de populo binas tabellas dari solitas, quarum unam inodb in cistam coniiceret e in magistratuum uero comitiis tot tabellas quot essent candidati,quarum tamen in cistam non plures coniiceret quisque quam pro numero magistraatuum creandorum: ueluti in Consulibus Cens ribusq; creandis duas, in Praetoribus sex, octo decemve, pro numero scilicet Praetorum quem creari oporteret: sane si tantum eductus de cista tabellas reddi diribitoribus oporteret, non toti
dem tabellae sequentibus Ceturiis datae fuissent, quot primae: ideoq; libertate suffragiorum sublata non aliam potuissent sententiam dicere quam quae a priori Centuria dicta esset. At quomodo reliquas tabellas rogatores reddere pollent,quas singulis sibi retinuissenttin rursus post renuncia tionem percurrenda erat tota Centuria ad recipiendas reliquas tabellas e Quae si aperte tedd rentur, quomodo suffragium cuiusque occultum esse potuit λ Ex his enim quas quis rite redderet, facile apertulisset quas in cistam coniecissete ut si redderet tabellam, ANT I Quo, facile erat uidere sententiam dixi sic, v T 1 Roc A s.Sin occulte, hic rursus perferenda erat ciste illa por omnem Centuriam: quae omnia absurdissima sunt.Verius igitur est,cuique Centuriae ut intro uocabatur, nouas tabellas praesto suisse. Et quoniam ministrabant v r populo, ut quisque ad pontes accedebat, propterea existimo iam ante diribitores ad pon tes stetisse,cum tabellis ad eam rem publice paratis, ea multitudine quam quaeq; comitia require re uiderentur. In comitijs enim legum binas tantum cuique tabellas dari oportebat: in comitiis uerb magistratuum interdum plures , interdum pλuciores pro numero candidatorum,quare multo pauciores tabellas parari oportebat in comitiis legum, quaru in comitiis magistratuu m. Et quoniam Plaetorum comitiis sex, octo decemve creadi erat Pr orcsmecesse erat ut minimum,tot esse copetitores.Quapropter comitiis Pretoriis ni inum oportebat singulis tot dari tabellas unde
reficit magna admodii multitudine tabellarii ii et comitiis parare debuisse. Hie ergo considerandueit, primum scribendis tabellis ad publicos illos usus accommodatis , publicum etiam ministerium accommodatum fuisse. Ex quo colligo in scribarum publicis muneribus hoe quoq; fui iast, ut suffragiorum tabellas scriberent. Ac legum quidem comit ijs futuris, scribere eas tabellas iubebantur,quae illis comi ijs usui futurae erant. sin magistratuum sutura erant comitia, iubebantur scribere tabellas eorum nominibus inseriptas, quorum habendam esse rationem publicE iudicatum esset.Hae tabellae ita seripiq,die eomitiorum committebantnt diribitoribus. Verum hie considerandus etiam est numerus diribitorum. Opinor igitur ad singulos pontes unum suisse dirib,
xorem , qui populo centuriatim ex suis tribubus aduenienti tabellas uel plures uel pauciores, pro numero candidatorum diuideret. Sed quoniam unicuiq; de populo dandae erat tot tabellae,quot erant candidati, necesse est, ut non alias pio alijs daret diribitor in tam magna multitudine tabellarum, rationem aliquam inuentam fuisse,qua in diribendis tabellis hae in parte nihil peccam tur.Opinor igitur omnes tabellas qua singulis daret adhue tulictas fuisse cum diribitor eas dabata qui autem suffragium erat laturus, postea sibi ex ea charta in qua lcriptae erant, discindebat quas uellet in cistam mittere. Quod si ita est, non
plures erant diribitores,quam pontes: qui si cum tribuum numero conuenirent, uti diximus , tot erant omnino diribitores,quot tribus. Hac enim ratione sufficiebat suus cuique tribui diribit cita Quin etiam totidem rogatores sitit suiste existimo. Nam post latas leges tabellarias, no amplius ex centuriis, ut quaeque uocata erat,unus desumebaturqui suae Centuriae sententiam renunciaret:
sed sicut certi quidam dona ines ad pontes iam ante stabant, quam uenirent ad suffragium Centuriae,ad ministrandas tabcllas ita oportet fuisse certos homines qui ad eosdem pontcs cistas ante haberent quam Centurie venirent ad suifragium dicendu triuilioqui sua ni cistam secum afferre quaq; Centuriam dicendum erit:quod mihi non fit ue risimile. Custodum numerus cum tabellarum numero quae singulis committebantur,sere conuenisse mihi uidetur. ueluti in legibus ferendis duae tantum dabantur tabellae populo: itaq; describendo numero suffragiorum binis tantum custodibus opus erat.In magistratuu comiti js tot dabamur tabellae, quot erant candidati: describendis ergo se fragiis, no multo pluribus erat custodibus opus, uam quot erant candidati, ut suus cuiq: candia ato custos ess Sane ex iis quae supra dicta sunt, intelligi potest praerogatiuae Centiariae alium eustodem dari solitum, quam alijs iure uocatis Centuri MCredoq; singulos candidatos unum custodem habuisse , quem praerogatiuae praeficerem: Cumq; uirum aliquin grauem ae sibi amicisti .
mutn:ob id scilicet, quod in praemgatiua pluri
Praeter custode aute Praerogatiuae reliquam Centuriaru describedis suffragii salium custodem praefecisse: adeo ut totis comitiis quisque candidatus
duos modo custodes praeficeret. Na ut numerucustodu non ficiamus eu numero tribuu conue
niente icut rogatores & diribitores, hine adducor , quod custodes a candidatis praesciebantur, ut supra probauimus. Quare si quando accidisset, ut essent duodecim, uerbi gratia, competitores, necesse erat tit duodecies multiplicetur numer inbuu , atque ita quadringentos de uiginti facere
custodes: idq; praeter eos qui praerogatiuae custo
377쪽
des essent. Nam praerogatiuae qui praesecti erant, hoc munus totis comit ijs non praestabant, sed aliis Centui iis alii custodes addebantur , ut iam demonstratum est. Multo minus uerisimile est omnibus centuriis alios semper atque alios custodes attributos.Cium enim oporteat tot este custodes,quot erant tabellae diuersae,quarum numerus
describendus erat,si singulis Centuriis noui semper custodes attribuerentur , tanto maior si rei numerus custodum , quanto maior erat num merus Centuriarum quam tribuum. Deinceps
sequitur ut explicemus quis tandem sinis esset uocandi Centurias. Centuriatis igitur comitiis sententiae ex numero Centuriarum exquirebantur:
ita ut ea populi sententia semper pronuciaretur, in quam ex omni numero Centuriarum pluro consensisse conspicerentur. Itaque si lex ferretur, eousq: siebat Centuriarum uocatio,dum appare rei tot iam Centurias uel iussiste ues antiquasse lenem,ut numero reliquas omnes uincerent .Quod
ii poli praerogatiuam Centuriae equitum de pri mae classis idem cum ea sensissent , nil iam opus
erat reliquiis Centurias uocare. Cum enim numero plures essent liae quam reliquae omnes, iam tu poterat decerni non uocatis alijs , plures Centu
itaq id sciuisse. At si non idem cum praerogatiua sentissent, sed aliae legem accepissent , aliae antiquaslent, uocandae crant secundae classis Centu riae, ut cum altera parte se coniungerent. Ac si cupraerogativa oes primς elassis Centurie legem aecepissent,prster duas tresve:ita ut una modo deesset Centuria,quo minus decerni posset,maiorem partem omnium Centuriarum legem accepisse: tum si uocata ex secunda classe prima Centuria legem acciperet , reliquae eius classis non uoca, bantur et quandoquidem huius unius accessione iam apparuit maiorem partem Centuriarum lege
accepisse.Quod idem iWdicandum est si secundo,
tertio aut quarto loco uocata secude classis Centuria legem acciperet: post banc enim reliquae nouocabantur.Sin nulla secundae classis Centuria legem accipςrct, tertiae classis Centuriae uocandae erant. Ac si primo uocata legem acciperet, hic finis sebat uocandi Centuriai,eodem quo in secuda diximus modo. Atq; ut summatim dicam semper eous ti sebat Centuriaru uocatio per ordines classi uin,dum plures ex omni numero Centuria rum consensiste constaret.simulac autem id constare coeperat,illic Comitiorum finis erat. Quod si in lege se reda accidisset, ut cum pares num roessent Centuriae, quae acciperent,N quae uetaret:
tum sane lcge no accipi pronunciabatur. In Masili ratuum uero comitiis eadem haec singulatim
melius considerabuntur. Ilanamus quatitor consulatus competitores, ex iis duo tantum creari cosulus possunt ris .c in quos plures Ceturiae cosenserint. Quod si praerogatiua se dixerit suffragium,
ut paria suifragia tulisse omnes competitores reperiantur , tum nullus renuntiatur consul. quod idem in aliis comitiis dicendi un:aded ut totis comitiis niti it factum esse iudicaretur, si quando id
euenisset . Verum raro admodum euenire pote
at,ut O mnes candidati in cn: nibus Ccnturiis pares haberent suifragantiu uoluntates. Sin unus
eandidatus plura suffragia tulisset i praerogatiua,
reliqui autem pares esciat sunt agris , tum init modo consul renunciabatur. Ac si in reliquit Centuriis idem euenisset, totis comitiis nox pluvquam tinus creatus consul iudicabatur. At si plura suffragia duo tulissent in praerogatiua quam reliqui duo, tum consules duo renunciabantur:si idem ceterae centuriae fecissent,quod praerogati-ua. Quod autem dixi sustragiis unius Centuriae, idem intelligi potest in toto numero Centuriarum.Nam si quatuor candidati ita pariter. Centurias tulissent, ut uel una modo Centuria singulis deesset ad numeru,que qui primus tulisset costi a plurib.Centuriis factus iudicari deberedite, si accidisset, ut in reliquo numero Centuriarum paria suffragia haberent omnes , tum sane nullus consul renunciari poterat: sin unu ς plures Centurias tulerit , reliqui tres pares essent numero Centuriarum,tum unus modo consul factus dicebatutiat si duo plures tulissent Centurias, consules duo renunciabantur. Vt autem in legibus serendis dixi, cousque uocationem fieri Centuriarum , dum constaret plures in alteram partem Centurias consensisserita hic tu finis erat comitiorum, quando in duos consules plures consensisse Centuriae perspicerentur.Nam si in duos consensissent praerogatiua de omnes primae classis Centuriae , non erant uocandae reliquarum classium
Centuriae : sin uel alteri uel utrisque horum una modo deest et Centuria, quia aliquas primae classis Centurias alii competitores tulissent i tum si primo uocata ex secunda classe Centuria , ad maiorem illum numerum se addidisset, hic non vocatis ullis postea Centuriis finis fiebat comitiorum. His explicatis non erit difficile docere quid essent, de quomodo fierent gradus in renunciatione magiitratuum. Gradus autem appello, primo taeo, secundo , tertio aut quarto renunciari. Honorificum enim crat priori loco renu
clari . Animaduertendum est igitur , cuique depopulo simul dari tot tabellas quot erant candidati t ex iis autem tabellis tot quisque in cistam coniiciebat , quot erant creandi magistratus. Ac limul quidem omnes illas coniicicbant,
alioqui toties reuocari Centurias oporteret, quot essent magistratus creandi. Vnde fieret, ut si uariarent in omnium creatione Centuriae, toties omnium Centuriarum , adeoq; nniuersi
populi uocatio fieret: itaque in Praetorum creatione pro unis comitiis octo comitia fierent: id est, tot quot Praetores eram. Non iritur in gradibus faciendis populus rogabatur, uices uel
378쪽
et primam locum dare , eum primu crearet:turn deinde eui secundum locum eue uellet, secundo, cui tertium tertio,cui quartu quarto, Se ita deinceps: sed omnium simul unaq; uocatione tabellis in cistam coniectis, inuenienda est ex ijs quae diximus alia ratio graduum faciendorum. Ponamus ergo quatuor consulatus competitores. Ex iis sane quatitor qui primus legitimum numerum Ceturiarum consecisse per suffragiorum descriptionem comperietur,prior renunciabitur: deinde ex reliquis candidatis qui primum legitimum numerum explebit, posterior consul renunciabitur. Ut autem cum duo creandi sunt, pari dignitate illud eueniat,iit unus legitimum numerum coficiata' te alios , necesse est fauorem populi praecipue in eum inclinare:siquidem id accidere non ponet nisi in omni b. primo uocatis Centuriis cerid designaretur , cum in reliquis uariarent sententiae Quod si duob.pariter faueret populus,adeo ut in omnibus primo uocatis Centuriis pares suffragiis essent, eaq; aequalitas eousque permaneret, dum legitimum numerum Centuriarum uterqἰ simul conficeret: tum prosecto in renunciatione gradus esse non poterant, sed simul ambo renunciabantur.Quod idem etiam iudicandum est,si in omni b. Ceturiis suffragia aliqua ferrent quatuor candidati,ita tamen inaequali numero,ut duo quidem superarent alios,eo tamen rursus inter se discrimine , ut semper numero suffragiorum unus alterii uinceret.Tum enim accidebat, ut illi duci non modo Centurias omnes simul serrent, sed etiam simul legitimum numerum Centuriarum
tandem conscerentutaq; necesse erat,ut simul renunciarentur. Nam gradus renunciationis non
potuisse id facere, qubd numero suffragiorum in singulis Centurijs alter superior esset , hinc demonstrari potest: quod euenire poterat,iat qui in omni b. Centuriis usque ad unam quae ad legitimum numerum perfici edum ambobus restaret, inferior numero suffragiorum fuerat, in hac postrema hiel renunciaretur, cdm alter qui superior semper suerat ab ea Centuria praeteritus esset,uel plura suffragia sorte serret quam alter,qua rati ne fiebat,ut qui semper posterior fuerat, nihilominus prior renunciadus esset, propter hanc una Centuriam quae ab aliis uariasset. Erat igitur haec una ratio graduu faciendorti per numerii legitimum Centuriarii. Sed quonia raro accidebat, ut ex numero competitorii duo ita pares essent, ut smul expleret Centurias, propterea uix fiebat ut iisi essent i renuciatisie gradus. Quin tame accidere posset,ut nulli gradus essent,nesari no pol.Veria in Consulsi Cunsoriiq; renunciatione duo tantiam gradus erant: In Praetoru uero creatione tot esse poterat,quot Prstores creadi. Ac primus qui de Praetor renunciabature e modo,quo prior Cosul, it qui primus omni u cadidatoria legitimunumeru Genturiarum coiecille reperiehatur.uerbi gratia:in praerogativa,& omnibus primae clas-ss Centuriis costatissimὰ Cic. intercos repertus est, quos illae Centuriae Praetores facerent: nullus
aut competitorum eius lata constantia oes tulit.
sed alii atque alii creati sunt in illis Centuriis. Sane postquam ultima primae classis Centuria sese
fragium dixerat, solus adlinc Cic.omnium competitorum legitimum numerii consecerat. Quare necessario primus omnium Praetor renunciandus erat.Pone nunc Aquilium, uerbi gratia, pari constantia tulisse omnes primae classis Centurias praeter unam atque alteram,cum reliqui competitores magna uarietate alii alias tulerint. Hic prosecto unus erat Aquilius , cui una modo deesset Centuria ad legitimum numerum. Si igitur ex secunda classe uocata Centuria prima Aquilium creasset,necesse crat Praetorem eum renunciari secundo loco:quia primus omnitu post Ciceronem
legitima suffragia consecisset. Idemque in ceteris deinceps intelligendum .Qubd si alius quidam
unus uel plures praerogatiuam cum Cicerone tu Iulet, omnesq: primae classis Centurias, tametsi numero suffragiorum in singulis Centuriis semper esset superiorCicero , nihilominus simul renunciabantur, quia simul expleuerant Centurias: nee potuisset dici Ciceronem esse primum Praetorem. At si euenisset,ut non mod5 Centuriarum numero, sed etiam suffragiorum in ipsis Centuriis uel omnes cum Cicerone pares fuissent, uel unus aut alter:tum multo magis inter eos non secisse gradus populus iudicabatur. Itaque uel mmul renunciandi erant,u i nullus se priorem diceret: quod uerius esse existimo : uel in gradibus saciendis ratio habenda erat ordinis , generis, aetatis et aut uero sorti committebatur. Verum ego tanti hoc non suisse existimo , ut in gradibus faciendis aliud spectandum esset praeter populi suffragia. Nusquam uero reperitur alia
inter Praetores sortitio quam prouinciarum: quae tamen sola commode poni in ea re potest. Saepe enim euenire poterat , ut multi competitores pares essent ordine , aetate , ac genere : uel ut quidam essent genere superiores,
cum ordine ac aetate uincerentur , aut contra. Tum uero quid poterat controuersiana Omnem tollere praeter sortem e s igitur sollinullus hac in re locus erat, relinquitur ueriuges le , si quando pares essent aliqui a populo facti , tum inter eos gradus renunciationis non fuisse : ut ne euentus suffragiorum populi ulla
ex parte mutaretur. Postquam autem primae
classis Centuriae suffragium di Veront , iniri
solebat ratio numeri Centuriarum , ut appareret an legitimus numerus Centuriarum consectus esset', nec ne. Diximus enim primae classis Centurias connumeratis quidem in ea equitum Centuriis & praerogatiua , numero superasse reliquas omnium
379쪽
Hassium Centurias. Itaq; satis erat ad legitimum numeria Centuriarii conficiendum,omnes prim pelassis Centurias idem sensilemcc prius poterat quae sententia populi esse decerni,qua tota prima classis suffragiu dixisset: via tuin demum uerum esset, maiorem partem Centuriaru uocata suisse. Vt ergo constare posset,an hic finis iacie lus erat Comitiis, an praeter primae classis Centurias aliae uocandae, necesse erat numerare suffragia:scilicet sciri posset an consensu Centuriarii legitimus numerus ia confectus esset, aut si nondu conlectus esset,quot requireretur Centuriae. Erat igitur duplex suffragiorii descriptio. Una ad describendusingularum Centuriarum sustragia, ut eliceretur cuiusq; Centuriae sententia:altera ad eundem numerum Centuriarum, ut tandem de populi sententia collare posset. Illa descriptio a custodibus sebat seorsum in sua cuiusq; tabella:haec a Rogatore Comitiorum simul colligente omnes Centurias,quarum iam descriptum esset suffragi uin. Ex illa descriptione nascebatur sngularum Centuriarum adhuc incerta renunciatio.Ex hac si quide legitimus numerus Centuriarum confectus esset, certa, renunciatio:s nodum consectus, cognitio numeri Centuriarum,quae in omnes partes requirerentur ad legitimum suffragiorum numerum
perficiendia . Aede his quide quae ipsis Comitiis fierent, satis. Sequitur ut pauca de iis quae post dicta suffragia fieri selebat, dicamus.In legum Comit ijs nihil reperio, quod ,hprie ad Comitia pertineret,fieri litu post sustrasia, nisi quod legitimo Centuriam numero confecto, lege aut acceptam aut antiquata magistratus pronuciabat, populumq; dimittebat. In magistratuu uero Comiti,s solebat is qui habebat Comitia, priusqua po putu dimitteret,eos renuciare quos ia saepe a priconibus pronunciatos populus creasset, adiecta solenni precatione. Qui uero Consules designati
erat,domu e campo deducebantur a magna multitudine populi,ac praesertim propinquoru & necessarioru. Ac de modo quide comitioru Centuriatorum satis:nunc de loco agendnm.
Comitia nulla poterant haberi nisi in Ioeo
inaugurato:hoc est, ab Auguribus ad ea re dicato Se coseruato. Centuriata uero intra pomoeriu haberi non poterant, nimiru quia exercitum extra urbem imperari oporteat:intra urbe
imperari ius non sit. Atqui Centuriata comitianis imperato exercitu haberi non poterant, idq; praesidii caussa, quoniam populus esset in suffragiis serendis occupatus. Quoniam autem haec maxime iusta erant comitia & uniuersi populi, cum tributa magis plebis essent, idcirco non perinde i inperato exercitu praesidii caussa Tributis opus erat, ut Centuriatis: quando non aeque populus uniuersus erat in suffragiis serendis occupatus. Locus igitur Centuriatis destinatus erat campus Martius: qui Tarquiniis cicetis a quibus occupatus suerat, populo restitutus est adiei haeonsecratione. De Septis quae in campo erant,&de Tribunali comitiali, supra diximus. Restat ut
riatoruin comitiorum. Cap. v I.
Comitia no poterant nisi comitialibus diebus haberitid est,quibus eum populo agi licebat. Non enim erant dies comitiales inruos pro arbitrio comitia magistratus edicerent,ed certi quidam iam inde a Numae instituto,quibus solis cum populo agi poterat. Itaque nullis diebus ludorum, sacrificiorum, ae seriarum habebantur.Erat ipitur comitiales dies, illi dies in Fastis pop. Ro.descripti,quibus comitia haberi possent. Hoe enim idem est atque cum populo agere. Nam rogari populi suffragia nisi comitiis non possunt . Quod si de magistratuum creandorum tempore quae rendum est , Obseruauimus moris fuisse u ite ad annum ab urbe condita DC I. ut magistratus inirentur Idibus 1lartiis, ae propterea comitia haberentur Ianuario de Februario
mense: dimissis scilicet in hyberna exercitibus. At postquam Calendis Ianuariis magiitratum inire capcrunt , ordinaria magistratuum creatio
fuit ad finem mensis Iulii,& principium Augusti. Quod si uitia ducerentur comitia, id eueniebat
propter intercessiones aut obnuntiationes per quas disserrentur. Porro autem Consularia comitia ante Praetoria haberi solebant e interdum tamen citam eodem die, interdum postero die, interdum tertio aut alio quodam poli die. Censo. ribus autem creandis comitia superioribus temporibus haberi solebant paulo post ini tum a Coasulibus magistratum , priusquam in prouincias proficiscerentur:aetate uero Ciceronis, ad finem mensis Iunii . Idque quinto quoque anno. Verum hoc diuersum erat,quod Censores statim delignati magistratum inibant : Consules uero Praetoresq; nisi interregno aut in locum demo tui ereati essent , non statim designati inibant magistratum . Ut cum Calendis Ianuariis magistratum inibant i de designabantur ad finem Iulii : quinque menses post designationem erant: quibus priuati manebant antequam inirent mapistratum. Quo temporis spacio sese de ambitu in desgnatos inquirebatur per compe- stitores aut alios quosvis. Erat in hoc accusationis praemium,ut designatum competitorem ambitus damnasset, coma
petitor pro eo substitueretur.
380쪽
DE COMITIIS ROMANORUM, Liber secundus.
Ri EvTA comitia perinde a tribubus nomen habuerunt, ut a Centuriis Centuri
ta : quod scilicet non modo tributim diuisus populus suifragiuse ab sed etiam quid plures tribus iuberee
aut uetarent spectaretur. Diuersa autem Tributa
comitia a Curiatis fuisse, uel hine licet intelligatur, quod Tribus a Curiis semper diuersae fuerunt. Nam iam inde a Romulo triginta curiae sueruntsuis quaeque nominibus appellatae . Tribus autem, uel sub Seruio , uel etiam post Reges eiectos triginta demum fuerunt , qui deinde nua merus ad quinque de triginta tribus excreuit. Erant autem tribus populi Romani in partes distinctae,locis in urbe diuisis ,& resionibus undique circum urbem per Italiam dispersis: quarum
aliquam necesse erat ciuem Romanum obtinere, cuiuscuque ordinis estet:ut ait Asconius. Ex hoc autem numero quatuor tantum urbanae fuerunt,
in quas transferri ignominiae esset: dictae a parti bus urbis in quibus habitabant. Reliquae omnes rusticae laudatissimae eorum qui rura haberent : quae proprie ingenuorum erant,cum urbanae libertinorum ellent. Porro tributa comitia in duo genera diuidi possunt ut alia essent omnium Tribuum, alia in quibus pars modo Tri buum suffragium diceret. Illius generis erant legum magistratuunt que comitia : huius. face dolum comitia . Ac multo quidem tempore ante Romae fuerunt Tribus, quam Tributa comitia.Nam illae sub Seruio Rege fuerunt. Haec anno demum Urbis CCLx iii .queinadi nodu Dionisius testatur.
CAusi s habendorum comitiorum Tributorum generales quatuor fuisse reperio. Primam, ad creandos minores magistratus: alteram , ad sacerdotes collegiorum c optandos : tertiam, ad leges serendas: quartam, iudiciorum caussa. Magistratus iis comit ijs creabantur, partim provinciales, partim urbani :&partim ordinarii, partim extraordinarii. Erant
autem ordinarii magistratus , qui iis comitiis
creabantur , omnes minores magistratus, qui singulis annis ad suum munus ordinarium in urbe obeundum, a populo creabantur. In quo genere erant Aediles curules,Tribuni pleb. Aeditales plebis, Triumuiri capitales,& Triumuiri notacturni, & Triumuiri auro, aeri, argento flando seriundo praefecti ,Quaestores,Tribuni militum. Neque enim plures ordina At magistratus minores in urbe suerunt usque ad Rempublicam a Cqsare Dictatorem occupatam. Extraordinarii uero magistratus urbani, hoc est, quibus etiam in in urbe imperium esset,iisdem comitiis creaban tu ueluti Praefecti annonae, Duum uiri nauales,
Quaestores patricidii. Quin & prouinciales magistratus iisdem comitiis creari solitos , uel inde potest ollendi,qudd habentibus comitia Tribu
nis sere creabantur. Prouinciales autem appello omnes magistratus,quibus erat imperium curatiove extra urbem tantum,ueluti . Triumuiri,
Ruinqueviri, Decemviri, Viginti uiri, aut quotquot omnino creari placuerat, ad colonias deducendas, aut redigendos colonos in suas quasque
colonias.item curatores uiarum . Sed alii erant
prouinciales magistratus, qui uel proconsules, uel propraetores, uel proquaestores in prouincias mittebantur: de quibus breuitet explicadum est. Vetus administrandarum prouinciarum ratio iainde ante tempora secundi belli Punici suit, ut consules praetoresq; statim inito magistratu sortirentur, aut inter se compararent prouincias quas Senatus nominasset. Vt autem sorte euenerant prouinciae, ita in suas quis': prouincias proficiscebantur, in quibus annii sui magistratus peragebant.Eoq; anno finito, anni sequenti, magistratus succedebant. Qua ratione fiebat,ut prouincialib.magistratibus creandis, non opus esset comitiis, si ista ordinaria ratio obseruari semper potuisset. Verum bellis undique urgentibus ordinaria illa ratio saepe sufficere non uidebatur. Vnde fiebat, ut extraordinem mandari prouinciam oporteret:ob idq; ad populum ferri , ut designaret eum quem uellet in prouincia mitti. Por
ro autem multis modis euenire poterat,ut extra
ordinem hic aliquis eueniret. Vno modo, si annuo finito imperio continuadus magistratus uideretur. Alio modo, si extra sorte nominatim prouincia aliqua cuipia decerneretur: tu .n. si collega pati nollet beneficio sortis excludi populus rogari solebat, ut de lignaret que uellet ea puincia Obtinere. Quia . n. legitima ordinariaq; ris crat decer dis uincias, ut de iis luinciis quas Senatus ipi i necessiit.i e