장음표시 사용
321쪽
cap. III. Humanae comitionis. v rneque theoriae omnes Zonarum, atque aestus marini descriptiones accuratissima: neque ipsae naves , aut classes , in mare deductae, quomodo aequatorem transireinus , nobis monstrare Possent neque nobis Aniati podes magis cogniti essent , quam oli in , ubi haereseos postulabantur , qui leniunt iam istam tenebant. De vocibus nihil hic ulterius addam , quonia in deiis atque malo & temerario illorum usu satis ante dictum est.
Coenitionis tutitudo universalitatis respectu.HActenus faes cognitionis nostrae expendimus ,
diversorum entium respectu, quae ubique rein pariuntur . Alia est istius iaririacio, quae uniυersalitarem Devat ; digna enim est , quae a nobis Perpendantur rAtque hie etiam cognitio 3ostra naturam sequituriae artim nostrarum. Si Meae iunt abstractae, quarum convenientiam, aut repugnantiam percipimus, cognitio universalia est. Quod de generalibus enim id sinis cognoscitur. Uerum erit de particulari omni, in quo essentia via, e. i. abstracta ista icta .reperi, tur ; de quod de ejusmodi ideis semel cognoscitur, semper erit verum . Quod itaque ad eognitionem omnem generalem attinet, ea semper in mentibus nostris investiganda est, eamque adipiscimur, 'ide tantummodo nostras examinando. Veritates, quae re rum essentias spe mini hoe est, tum essentias con templandos, prout rerum existentiam sola experientia discimus universalitate cognitionis nostrae in genere haec sussiciant, quoniam de ea plura mox in a
pitibus. istis dicenda sunt, . in quibust de generali est reali cognitione agetur.
322쪽
MEDITATIO , . IOHANNIS LEONARDI MARUGI
De demonsΤratione ejusque usu .
DUobos modis nos ad veritatem petrenire possumus,. everse ita scilicet , & ratione. Ignem calefacere , squatv mos ex oerientiam interuoscimus; hinc est , nihil ad hoe ' E . ri iee sensus ad obiectorum impressiones recipiendasae doneo modo dispositos . Si hoc aeque viget , -0. 'hebetiori 'ae magno acumine praedito cognitio pariter adest , he ur ' nee alteri excessus aliquis adinvenitur aὶ , non im
et ' i l. in acie stant ex methaphvsicorum ordine magna , ac ' α 'selieitat sensationum ouaestionem resiliunt, & praeter Pau ulli de ea tum mechan smo, ac veritate percepti munmutationibus organorum
xnito , quod in λυψ a me dixisse video ,
323쪽
ubi ratione est peropus . Cum ratio non si praeter veritatem nexum', vel facultatem hunc percipiendi nexum ib), non est omnia hus aeque datum , illum percipere , atque extruere , per cons quens veritatem invenire, ac aliis ostendere . Ex hoc fit . quod requiritur modus, 'tio 1 ns in suis cogitationibus dirigatur , &Ut ne R reeto tramite recedat , cum Optimo perinde flo.ad veritatem se ducat . Hic modus ab acumine incntis adhibitus in veritatibus eruendis demonstratio dicitur . Cum ergo percipiam .
unam in alia idea contineri , ita ut quid quid de uno subieelo de altero quoque praedicatur , ideam ipsam figam , & de hoe. quod de illo detexi, legitime concludam . di statuam , tum in veritati hus progrediendo, eodem Perinde filo, omnia, certitudine qua possum, evolvo, Rique percipio . Quod conitituit hunc moinoi m ergo est , reete statuere . unam in alia idea contineri , ut& praedicatum realiter subiecto, quod mens imprimis contemplatur , inhaereat , vel conveniat . inando itaque sic progre-
necessario, vel pene necessario instrarunt i ras. iv. se ipsi animae praesentanda . Hinc est , quod per experientiant ad veritatem cer tam , ut aiunt , pervenimus . Quando ad obiecta attendimus,quae sunt sensibus obvia , cognitionem de eisdem obieetis acquirimus, S ea cognitio nerimentalis, vel a posteriori appellatur. Videtis ergo I. Quod haec cognitio habetur tantum de individualibus, ne singularibus obiectis, nunquam vero de abstractis, ac universalibus. II. Quod acquiritur attendendo ad ea quae intus conficiuntur', ct quae extra observantur , nimirum si sentio in mataedium ad repraesentationem alicujus objecti , vel vidco colorem album , parietem ςernendo , prim R interna , secunda externa cognitio dicitur. III. Sunt suae observari possime absque perfecti ne & stomptitudine animi , ut ignem ese residum , nive n esse frigidam', alia contra percipi nequeunt Absque maxima callidiotate , ae studio. ut aerem esse gravem; et Hilaris prima experiem Ira dicitur , secunda μιυDialis . IV. Quod experientia artificialis potest modificari ratione si dii, solertiae. promptitudinis animi Sc. non ita experientia vulgaris'. U. Dcmum quod Exporientia vulgaris ad cognitioncm , ac veritalcm certam nos duis
Cit , neque in ea ad invenitur disserentia, si a rudi, vcl perspicaci homine conse ia . bi unii vel alteri sbrae lacerantur, omnes pariter dolores semἰunt , ct ad se ipsos attendendo pariter dicunt, D pati: ad objectum lacerantis postea, esse deleterium; per consequens veritatem in hoc internosculit certo, ncc falli po:lunt quidquid alii somniarunt. O) V. Mn. 28. t . I.
324쪽
dimur ἰn nostris iudiciis , ut ex veritatibus veritates eruimus , iee ulla in parte a certitudine decedendo, ad scopum pervenimus , vel legitime concludimus cuidam subiecto quoddam praedicatum convenire, demonstrare dicimus . Demonstrati s ergo clicon senatis et eritarum , vel rati einiorum . nexio , in quibus par res omnes ex quo latere percipiantur certae sum scὶ . Ex hoc loquitur , quod , ut demunt statio vitio careat , atque certitudine incedat , DPorteat . l. omnia , quibus praestruuntur ratiocinia , vera sint. 1L ratiociniorum nexus sit legitimus, una scilicet ex aliae vetitatis viscere eruatur . Primus modus mmeriale demon- .strasionis idὶ dicitur, secundus formale demonstrationis te) appellatur . At hie omittimus demonstrationis diversitatem ; omnibus constat extare demonstrationem directam , ac indire Ram, sives Iogleom tti, ut & obseetiones quos contra hanc in medium non c) Sic ex. gr. omne ferrum est grave , Ens est ferrum , ergo ens est grave . Haec dicitur demonstratio , nam propositiones ex quo lRtere considerantur , sunt aeque verae , ergo adhuc vera
sd) Ex quibus praestruuntur ratiocinia sunt experientiae , aenis nitiones, axiomata, postulata. Hine est, quod wolnus de momstrationem definit ,, per eiusmodi probationem, si in syllogilmis, is quos inter se concatenamus non utamur praeini sis, niti derint in tionibus, .experientiis indubitatis , axiomatibus , & propos times nibus jam antea demonstratis V. Untu. lat. F. 397 . seJ Nimirum quod praedicatum unius subjecti , alteri ciuidem speciei coaveniat, ut grave convenit ens , S: serro ς nam Engin notione ferri continetur, & grave tam uno quam alteri co Venit, ex eo quia ejusdem speciei sunt . Judicia ergo eluimod consecta, ferrum est gravi', Ens est ferrum, cum vera sint, Mrecte inter se connexa, nos ad veritatem ducunt, hoc cit , Lusesi grave , non ita si male connectuntur iudicia , etsi vera sint, ex. m. Ferrum cit grave , lapis est grave , ergo lapis est terrum ; praemissa vera sunt , ast modus ea connectendi , vel , ut aiunt i male demonstrationis, est fallax , ergo , di .conlequens . Verum de hoc inferius. - - - sὶ se Demonstratio directa ait wolsus, sive ostensiva est illa is qua cae notione subiecti collinitur, praedicatum convenire tu is jLeto n IV. LI. lat. pag. i a. ὶ . Exemplum asseram . CuPimus deri ultrare , Deum vel e optimum . Ex ordimur demoni trationem A desinitione, Deum esse per ML smum: ab Axiomate ensperiectissimum habere voluntatem perseetismam ; voluntatem per-
325쪽
nulli assertunt υ) , tantum examinabimus modum, quo dcbemus uti, ut ad veritatem certam staὶ pel veniamus. Ut veritatem ceriam invenimus , duobus utimur modi , analytico , ut aiunt, & A vhetico . Ptimus est, qu*ndo meditando resolvimus propositionem in principia, de quibus dubitari nequit ; -- cundus, quando ex noti dubiis principiis ad propositionem ipsam descendimus ; pro Tironibus exemplum ineram . Queritur e monitiari , Deum asseca ibus carere ; duobus enunciatis modis exequi potest .
Lectissimam esse velle optimum ; ergo recte concludimus, & di- recte demonstramus, praedicatum velle Vitruum Deo convenire , nam convenit enti perfectissimo, sub qua notione ipsemet Deus comprehenditur . Et haec ess demonstratio directa . lndirecta postea appellatur, sive apogogica, in qua propositio nostrae prinpositioni demonstrandae opposita assumitur tanqua in vera, & a Iurdum colligitur . Dicitur quoque deductio ad at fur dum , vel ad impusibile. Eae. gr. vellem demonstrare , nihil ex creatis pose existere per D , indirecte se flamonstro i ponamus posse per se exi stere: tum contineret in se, & extra se rationem .sum eientem sui et extra se quatenus creλtum , in se quatenus non intern sceret rationem suae existentiae, quidi in se ipso, quod per princi' pium contradictionis est absurdum , ergo Sc. g) Complures credunt , hujus generis dura Instrationem esse stillacem , at quando propositiones sunt persecte oppositae, alterutra debet esse vera, per consequeda ex salsitate unius colligitur veritas alterim . -
Datet, ut adnotavim fis , veritas quatenus Mice consideratur , ut hic est nece considerari , non est omnibus aeque certa . Noacertos dicimus de propositione quadam, quando perspectam habemus convenientiam et disconvenientiam praedicati cum Rhi elo, adeo ut oppostum non possit locum invenire; cum ergo veritas logica se est congruentia nostrarum repraesentutionum cumis iis quae realiter sunt is lib. datur haec congruentia maior vel minor, iuxta conceptus meditantis, per consequens alter altero
potes plus , vel uni pus perspc tam babere c veni t iam , O qua satis.
326쪽
2Mimn se earet inperim tensitivo, earet assectitas . Deus cares appensu sensinuo , Ergo Deus caret agfectibus. 2uιeunque caret repraefenιationibus confusti caret anetisu θη- sitivo: Deus caret repraesemmionibus con sis, Ergo Deus cares appetitu sensiti . . uicunque Abi omnia repraesenυι ristinctissime caret repraesentationibus confusis: .
Deus omnia siti iustin Usime repraesentaι,
Ergo earet repraesentationibus con sis.
me representat :Deus gaudet intellectu perfectissimo . Ergo Deus omnia sibi coinmsme repraesentat. Quicunque est ens perrectissimum gaudra intellectu perfectissimo et Deus est Em perseisissimum , Ergo Deus gaudet intellectu perfectissmo. II. MODO SYNTHETICO.
Gieunque est Ens posterissimum gaudet inieEem perfert ἔ- : Deus e re em perfectissimum , Ergo gaudet inιelleas perfectissimo . Iuicunque gaudet inseluias per tectissimo , sebi omnia distinctissR
Deus gaudet intellectu pejectissmo , εErgo Deus sibi omnia distinctissima rePrasentat. . 'Luicunque omnia sebi csinctissime repraejen ι caret reFυ rationibus αφφ: Deus omnia sisi instinctissime repraesentat. -
Ergo Deus earra Mora notionibus e fusis. Luicunque earet repraeferaasionibus confusis , ea ι repetit.
Deus carra repraesentationibus eonfusis, ' Ergo ιaret appetitu teresimo. . Gicunquc caret araestiti sensitivo, caret assectibis: meus e in appetitu seni νο, εErgo Deus earet assectibus. Videmus modo , qua ratione demonstrationes hae ad veritatem nam nos perducant, & quomodo possent nos alio modo con- ab illa repellere . . e Diuili reo by Coral
327쪽
carere M Issus est praedicatum quod convenit subjecto. Qui eunque careι appetitu sensitivo: Deum c arere appetito sens o .n Utilis est conuitutdm; per cor Lotiens si vera eri, plifiR PT sitio 3 quuxnque caret oppe itu Pensitis e ret apembus, ut & secunda Deus caret appeιitu Iersitivo, tequi me conclud r. Deum carrere assectibus. l.Quod quicui qua caiat a petitu senstivo caret issectibus, vera si proposito, patet ex ast riuum definitione , non sunt enim prater is ipsi m appetitum, velis aversat mnem sensitivam cum cxtraordinaria sane uinis, S sui- is clibi 'vel commotioneis Uel luculenter, nihil aliud praeter actum is voluntatis, vel noluntatis a s plici sensatione excitatum , siὶ, si deficit ergo hie actus . qui idem sonat, ae appetitus sensitivus. deiicit effectus . II. Qsod Deus carcat appetitu sensitivo, patet
G vera ex eo 'ta:a non primo intuitu pavret, .Deum habere intelleetum perstasimiam , progreditur inde mostrando modo dieio . Quando postea modo synthetico vule monitiari eadem propositio, incipitur a principiis, in quae deis sinimus quando modo analytico demonstrauius , semper eisdem regulis achibitis, ad veritatem certam pervenimCs Quod adnotari debet, est quod multoties principia non sunt ab omnibus pro certis recens tis. per consequens non omnihus est tum certa consequentia ea . .s quidam negat, appetitum senstivum esse affectum . vel actus voluntatis a sensatione excitatus, tumgat pariter consequentiam , Deum Aelectibus earere ; at si vera est illa propositio, consequentia vera est, si nec ne eiusmodi rarcensita , quando ex legitimo nexu habetur . Ex dictis ergo paμeet I. quod sub eadein notione cumprehendantur subiecta . ut icunque carer onNisu Iensivo , Deus cares appeiiivi sensiti-- . I l. quod si medicatum convenit subjecto unius , coniuras tur quoque cum subiecto alterius propositionis, sub et dem geri 'OPς Τ' ς0Π I 2 D conVenit, removeatur thl. III.
'H. ηυνοῦ δε volunt. ae lib. tim. k Hinc est, quod dicitur iii scholis , qui uiae de genere, vel γ duarι potes , , i d etiam prIlicatur de quovis comprehenso. Sic quoque Malita, cuiu edi in/ι , ιιιι quoque conventi de lium . V
E di lis sequitur , quod ad propositiones requiruntur requisita ad veruriem . quae intelligimus ea per quae determina.
328쪽
sint ciusmodi idearum complexus, eas evolvi, ac ad simplicitatem redivi posse , constat; per consequens aliis Voce Ostendere, un*mptoprietatem alteri esse similem , & quid uni convenit, alteri quoque convenire debeat , & contra . Quis non videt ergo omnia posse de monitiari , sint in morali , sint in Medicina ,sint in alia scientia, vel arte pQuod plures decipit philosophos illud est , quod credunt Macesie , conclusionis 1 ubiectum, & attributo oppositum necessario, Continuoque debeat actu existere . ut ex m. in hoc , homo manimal visimis ; At quid mathematicorum i terest , quod trian guli existentia contingens, vel necellaria sit, ut demonstretur , Gomes f s anguos ese duobus rectis equales Patiter in m rati iussicit , quod posita exiitentia alicujus subjecti , arguatur , quasdam'proprietates, Per certa principia cog ita , subjecio ipsi convenire,& parum resere ad demonst. ationum lubseetum quod, cum non si simplex terminus , sed integra Propositio , quae Per necessariam consequentiam a princip=is eruitur , existat nccne . Tota moralis extenso ea e It,ut unusquisque vera felicitate Iaadeat. Hoe est punctum comune , de R quo debemus. in demonstrati nibus progredi . Si.ergo enodamus felicitaris notionem , & eam perpendamus in gradibus Ruciam, Vel diminutam, tam ratione Proin Priarum aetionum , quam reliquorum hominum qui nobiscum in secietate morantur, vel tu hac teria degunt, certas, indubitatas consequentias eruimus , ex quibus propolitiones demonstrativae habentur . Quando ad hominum felicitatem quosdam actus te. quirere, intenroscii nus , snt uuiversalium , vel peculiarium so cietatum considerati tanqcam partes, vel membra . vel tanquam
in se ipsos homines speetati, scdim per quaedam ossicia deprehendun1 ut a prima veritate ope sentationis eruta frὶ, quae perbelle possunt
i i Hae de re su Genuensis , se In rationis plano nihil in.
stur utri est et omnes idear , idear a nobis creatae . sunt abstra. o ctae, re tae , lucidae , adequatae , distinctae et at multa obscurati habentur in illo sensuum qui non agnoscunt in Mundo, quam is solas receptas impressiones . Ergo non omne est .definitioneis capax evidentiae characteri in hominis scientia . Lockius cen ,, fuit , moralem ad Geometriae instar posse seri . Locnius dais principiis loquebatur , nee ad applicationem posuit attem
itionem . inraelibet Thesis in Morali est demonii rationis e . Pax a non omnis hypothesis . n. In mus a isὶ hypothes
329쪽
Facult s alter j quae, credunt nonnulli non posse demonstra xi, Medicina est. Haec , inquiunt, pro conte turali tenetur, nec veritas certo in ea poteli haberi . At falsum porro . Non secus, ae mathesis quaelibet medicinae pars demonstrari potest . Ex di iis ,,aliquid demonitiatur si ex nexn veritatum eruitur , ita ut quando evidenter duarum idcarum oppositio , vel coniunctio videtur , tum dicimus convenire, vel non convenire , & de veri tate cert, sumus. Quis potest ergo negare , in medicina ita connectere veritates, ut aliae ex aliis emantur Verum est, quod in medicina multoties in ratiocinium debet longe progredi , udad quaesitam veritatem perveniamus , & anfractas , ae obitacula non pauca superari debent, ut in antecellum omni certitudine Procedamus . Sed Mathematici nonne plura intermedia adhibent, xit objecta inter se remota comparent Sic in Medicina , complures ideae inter se remotae debent comparati ; ex. gr. aritis Di rum. in υo,us percurrentibus, cum illa sanguisis , ae fluidorum quae et auea maechinae humanae explena , pluribus intermediis uti debet, ad inveniendum effectum in solidis productum, exordiendo itaque demonstrationem ex vi fiuida animante, & calculando obstacula ex cognitione macchinae nos raeti, ac fluidorum constitutione, & natura iam cognita, ut & excessus, vel defectus similitudinis cum fluido , quod sensibus ob vetiatur , incognitam veritatem invenimus , & ei lectum certo determinamus . En ergo demonstrationem . Videmus tum unionem , vel oppositionem da rum ideatum quae remotiores crant , nec possent percipi absque i t tmedi is . Dantur, non inficior, in medicina complura quae non crata sunt , & ad ea detegenda , Dum snt eiusmodi, datum nobis descit, ut G gr. quaeitiones omnes quae in scholis agitantur, diad quasdam veritates statuendas Adhi hentur ; at esset optandum Prosecto, quod e medicina omnes quaestiones eliminarentur , & ea
reducatur ad pauciora', sed certa , de quibus nequeat dubitari Censeo , posse belle fieri institutiones , quae praeci io ordinoecmnia evidenter demonstrent, di ambiguitates respuent, verum id
ι, appello factum circumstantis tum , ad quod Thesis generalis
,, applicatur . Ihess est , non occidere . hypothesis r eit ne cam
,, thesis: est ne cadius in quo licam furari λ ., Ego eκ eo libentet Poscerem , ex circumstantiis determinatis potest ne statui, occidere , vel furari licere Sunt circumstantiae multum complicatae: simpliciores ergo reddantur, di ad primas notiones Perveniendo, problematis solutio invenitur , & demonstr4bo ma
cxcus. Ex illa a viathematicia adhibita i erit Pruscas.
330쪽
non omnibus, ut Cerilao, placeret, ut maiorem Iocum habeat falsitas, garrulitas, de qua vehementer doleo so. Ulterius. Mathiis matici quando non multa data habent in problematis solutione, nec met dum completam , per approximationem salutionem exequunt quid obstat ergo , Medicos pari modo , ac Mathe
matici qui limites , & gradus approximationis internoscunt , id non aeque essicere λ Nos Opus conscripsimus , & methodo m thematica usi sumus. Quapropter, credo , factis demonstrare , id fieri posse . Quod hie obiectari posse puto, erit sortasse . nullum sensum adminiculum in ratiocinorum progressione,quae moralem, vel me discinam conficit , subrepere , quapropter mens nostra ab omnibus sensibilibus obieetis seiueta , ac in se, ita dicam, suspensa facile fluctuet, & omnia permiscendo, ex una in aliam ideam incaute , leviterque transeat . Quanquam moralis, ac medicina sit obici hule obnoxia , & mathematica omnimode hac impeditione soluta tia , veruntamen non est , qui recte insciatur , labore, diligentia, esu , ac perspicacitate, comparatis , obstaculum hoc pone diripere, internis ideis arctissime insidentem , ac quodam perinde filo ex una in aliam rite progredientem, in tam involuto laberintho se posse mentem prospere, feliciterque dincere xl . . Verum ad arctam matheseos sormam si moralis, ac medie; naquit melius reduci, haud a veritate aIienum puto, ceItis sche-
stJ Est potius collacrymandum, quod scientia tam utilis, ac sacra debeat esse in garrulorum , Empiricorumque manu . Me dici qui magni nominis dicuntur , apud aegrum observate a ausculate eos; s vos lumine philosophiae gaudetis, paucis exce Ptis, multum garrulitatis , finctionis , ambiguitatis invenietis , nihilque veritatis , honestatis , virtutis . Nomen utplurimum arte, non virtute comparatur. Ego in lucem sortasse dabo opus
cui titulus . Advis per discernere i veri dat fas Medies . Ibidem hae de re mea sensa habebitis. sui In mathematica signis obiecta sensibiIta represententur: lineae, superficies . solida hoc effciunt , & mens in signis ipsis Tatiocinatur, non ita in morali, ac medicina , ut perbelle ad
x Quod est dissicile non est impossibile. Dissicile est, meth do niathematica demonstrare Medicinae , ac moralis Veritates , ergo est impossibile negamus: saltem est porro impossibile, habita Tatione ad crustam minervam , & mentem non meditationibus porpolitam. Cooste