장음표시 사용
311쪽
cap. IM Humanae Cornitionis. 297 videmus, nullam cum ea proportionem habeat, quam non videmus; & quod in utroque oculis, aut cogitatione assequimur , non nisi puncti instar obtineat,s comparetur ad illud, quod reliquum est.
Propter tineisqvitatem illarum
Smundo. Altera Ignorantiae eausa insignis est des
ritus idearum quas recipere pessumus. Ut idearum defectus, quas facultates nostrae nobis suppeditare nequeunt, penitus nos a rerum conspectu prohibet, quo alia entia perfectiora frui . probabile est; ita in rum defectus, de quibus nunc loquor, incit . ut res ignoremus. quarum cognitionem nos assequi posse, putamus . Ideas habemus molis ,. Murae, & motus. Etiamsi vero idearum haud expertes sumus harum primarum qnalitatum corporum in genere; attamen nescientes , quae particularis sit inoles, ingura , , m rus partis longe maximae corporum hujus universi, nescimus varias potentias, virtutes, de modOS Op randi , quibus , quos in dies cernimus, effectus produ-muntur. Haec in rebus quibusdam propter nimiam distantiam, in aliis propter paruisarem nos latent.
Animis quando intuebimur, notae , & vi fibiles mundi partes inter se, quam lange fini distantes, di quam
. consentaneum si, credere , quae eadunt in nostram intelligentiam, non nisi exiguam partem esse imme si universi, tune vasta ignorantiae abyssus nobis Per- speeta erit. Quae meuliares sint labri eae ingentium . materiae massarum, quae stupendum hoc universitatis Corpus conficiunt; quam late extendantur; quis sit: illarum motus , quomodo continuetur, & cum aliis Corporibus communieetur; quomodo in se invicem agant, haesunt contemplationes , Ruibus cogitationes Mostrae primo aspectu obruuntur. Ei minus late spe-
312쪽
ctantes. cogitationes nostras intra parvam hanc, in qua depὶmus, regiunculam , hoc, inqzam , solis no- seri systeina, & quae circa eum plane UOlvuntur m nisteriae crassioris moles ingenteS, cCntineamus, Probabile videbitur , varia esse genera vegetabilium , animalium, atque entium corporeorum , intellectu praeditorum . in aliis planetis, longe ab iis diversa, quae in exiguis orbis hujusce nostiis finibus reperiuntur ;quorum quidem , vel secundum figulas, aut partes exteriores, quamdiu in tellurethac constricti ten mur , cognitionem assequi nequimus , cum ratio nulla a natura suppeditetur , qua vel per sensationem, aut Deilexionem, certae illorum ideae ad mentem perseramur . Haec omnia, aditus istos omnis cognitionis nostrae longe transcendunt nec quidem nos , quam supellectilem, quos incolas Regiones istae in se contineant, conjectura augurari, nedum clare & distinctae scite polsumuS.
Tropter parvitatem illarum. SI diversorum corporum , quae in hac rerum unia uersitate continentur , magnam , imo maximam JGnge partem longinquitas illorum notatiae nostra iubtrahit, alia quoque sunt , quae propter renuisarem nos non minus latent. Cum minuta haec corpuscula, quae sub sensus non cadunt, materiae partes sint actu vae , & praecipua naturae uastrumenta , e quibus non omnes tantum qualitates secundae , Verum pleraeque omnes naturales operationes Pendent ; idcirco nos,
quibus definitae, distinctaeque ideae primarum qualit tum haud suppetant, istorum, quae de iis scire cupimus, invincibili ignoratione teneri necesse est. Nullus dubito, quin, si figuram , molem , texturam , MU0tum partium Guularum , quae duo quaedam cor- Poris
313쪽
cap. III. Htimanae coenitionis stystpora constituunt . quaerendo investigare possemus , plurimae illorum in se invicem operationes nobis sine ullo experimento notae perinde essent , ac quadrati, aut trianguli proprietates . Si nos particularum Rha
barbari , Cicuta, init . atque hominis affectiones me
chanicas aequae perspeetas haberemus, ac faber automatarius eas in horario automato , Per quas opera
tiones suas perficit , aut quae in lima sunt, quae, eas atterendo, rotarum figuras immutat; in eo casu haud aliter nos primo statim intuitu cerneremus, Rhabam farum at Uum purgare , in Cicuta mortis , in Opis somni causam inesse; quam laber automatarius , undenam automati motus inhiberi, aut promoveri possit. Plane videt . Nec fortasse tunc nobis scire dissicilius esi et, cur argentum in Aqua forti , atque auium in Aqua Renia liquescat , non vice versa , quam fabro
ferrario est, rationem reddere , cur altera clavi ostiuinxeseratur , altera non item. Quamdiu autem sensibus caremus acutis satis , ad minutas corporum particulas perspiciendas , atque mechanicarum affeAion uinisas in nobis excitandas, fieri non potest, quin pro prietates illorum, atque operandi modos ignoremus; nec de iis ulterius quid discendum si, quam paucula
quaedam experimenta pertingunt . Quae utrumnalio tempore similiter eventura sint , de eo Prorsus certi nunquam esse possumus . Hoc obstat , quo minus de corporibus naturalibus certam veritatum universalium cognitionem assequamur e nec ratio quidem nos multum ultra particula em Ierum Produetarum notitiam perducat.
314쪽
VI cunque igitur viri industrii Philosophiam e
perimen alem plurimis utilibus inventis locu- metent , Vereor tamen , ut ad scientificum cogniti nem in hac re unquam simus Perventuri ; quoniam corporum itiorum , quae proxime posita & imperio nostro maxime sub)ecta sunt, persectas & adaequatas ideas non habemus . Hoc de iis ipsis dicendum est , quae a nobis in classes s ub generalibus nominibus di-nributa s iant , D quae aliis omnibus notiora esse putamus. Ex omnibus sertaste corporibus, quae sensious obversantur, ideas distinctas , ad aequatas vero ex nullis , puto , nanciscimur . Et licet Priores istae nobis satis fini in usu & sermone quotidiano ; attamen ubi posteriores, nimirum adaequatae ideae , desiderantur , ibi eo nitionem scienti Scam deesse necesse est ; nec fieri potest , ut veritates universales , perutiles , Mininime dubias de iis consequamur. Hic certi Esinem& demon utionem 1rultra quaerimus . Per colorem , figuram , saporem , & odorem , atque alias qualitates sensibiles , fulviae & cicutae claras 'eque & distinia fias ideas, ac circuli ti trianguli habemus: quoniam vero nullae nobis ideae exhibentur particularium primarum qualitatum partium minutarum istarum , aut corporum aliorum, quibus a nobis applicantur, quos Producent effectus , nescimus I aut si emetus forte videamus , modum , quo Producuntur , ignoramus. Quare omni id ae prorsus expertes asse stionum mechanicarum minutarum partium corporum , quae P sita sunt in conspectu nostro, constitutionem , Potentias atque operationes eorum nescimus ; corporum
ero longinquiorum magia ignari sumus , illa enim
315쪽
Cop. III. Humanae Cornitionis. sorne quidem figura exteriori, aut superficie tenus nobis nota sunt ios .f. XXVII. Multo minus I rimum. HInc primo intuitq discimus, quam impar nostra
sit cognitio ontili entium materialium amplitudini ; his si entia intelligentia adjiciamus , quae , nihil .repugnat , imo probabile eli , numero infinitae me , quorum , utpote longius es conspectu nostro remotorum, cognitionem nullam habemus, nec classium, aut generum ipsorum distinetas nobis ideas sormare possumus , vidabimus totum pene mundum intellectualem , qui . materiali major certe , & venustioren , per causata hanc nostrae ignorantiae , densa Mimpervia caligine a nobis celari. Exceptis enim ex tuis quibusdam , iisque , si ita dic e licet, superficiariis itis spiritus, quas per restexionem nostri spiritus adipitclinur, atque inde. , qudin Potiumus, Pe
stoi Si Auctor hoc tempore esset , videret profecto quo scientia sperime alis fuit perducta , & quo medicina duci posset. Postquam conitutiones animales 1unt probe cxploratae , Se Per experientia, . mutationes in corpore productae, propter quasdam qualitates quibusdam corpusculis adhaerentes cognita . statui potest enectus ab ipsis qualitatibus in iisdem praedispositionibus, nc statu corporis animalis prodii tus , de ad quanda .n demonstrationem omnia redui; i. Quod difficultates parit illud est, debere comparari ideas , dele .hus, vel exccssus internoscere , & cons quentia eruere: at hoc cum fieri nequeat absque innumerabilibus experimentis, atque acriori ingenio, & habitu rati inandi praedito, dissicilis redditur Medicina , & quod valde doleo , hominis Pene infiniti eam empirico modo profitentes , convitiis multis explent. Quid magis collacrimabile, quam sciolos , garrulosque pro Medicis habere λ Vitam imperitia tollit , sarrulitas , eata ansirmat. Pmh. dolor, quanta eli humanitatis miseria l
316쪽
am De Tert rino Lib. IV.fectissime , Furtis spirituum omnium ideam colligi
mus , aeterni, a se solo pendentis, illorum , no Iiri , atque rerum Omnium conditoris ἰ de aliorum spirituum existentia, nihil certi, nisi per solam Revelationem , addiscimus . Angelorum genera omnia ex natura sua nostram intelligentiam luperant : Atque omnia ista entia intelligentia , quorum probabile est, γPlures esse , quam corporearum substantiarum ordi-Nes . res sunt , quarum naturales nostrae facultates nullam nobis certam rationem reddunt. Ei se mentes,
atque entia cogitantie in aliis , aeque ac nobis inet ipsis , dicta de facta aliorum hominum plane ostendunt e Atque propria mentis suae notitia neminem permittet, ut, si modo suae existentiae causam ratione contemplatur , Deum esse , ignoret . Inter laos vero & supremum Numen gradus esi ς entium spiritualium , quis est, qui naturae viribus , atque animi sui contentione investigare possi λ Multo minus nos, quomodo natura. , conditione , statu , iacultatibus, atque constitutione diversa , a semet invicem, atque
a nobis discrepent , distinctis ideis percipimus . Quae itaque species di diversas illorum proprietates spectant , nobis Penitus ignota sunt . g. XXVIII. Secundo defectus planae connexionis inter inas ,
SEcunda ignorantiae causa, & quae non minoris est momenti, est defectus manifesta connexionis inter Meas , quas habemus . Ubicunque ea Heest , ibi universalem & certam cognitionem deesse, necesse est atque, ut in priori casu , observationem & experientiam tantum sequi cogimur ; quae quam angusta sit, quam circumseriptis terminis definita, & a cognitione generali quantum distrat , reserie supervacaneum
317쪽
est. Palam est corporum, quae nos circumstant, molem, figuram , di motum multas in nobis sensationes excitare', colorum Pata, Anorum, saporum, aut odorum, voluptatis & doloris, oec. Cum mechanicae hae corporum affectiones nullam cum id is , quas in nodis produςunt, cognationem habeant, s nulla quippe manifesta connexio est inter corporis cujusvis in . pulsum, Se coloris, aut odoris perceptionem in mentibus nostris i Hulinodi operationum nulla in nobis cognitio distincta esse potest ultra illud , quod experimur, nec de iis aliter ratiocinari possumus, qualia quatenus effectus sunt pendentes ab arbitrio Dei , Sccaptum nolirum longe exuperantes . Ut sensibilium quasitatum secundarum Meas, quas in mente habemus a causis corporis nequaquam deducere, ut inter eas di primarias istas qualitates, a quibus I ut experientia docet in nobis producuntur, cognitionem, aut
connexionem nullam reperire POlfum iis ; ita contra, haud facilius concipimus, quomodo mens nostra in cO Pus operetur . Quomodo cognitio corpus moveat, a natura idearum noli raru in aeque alienum est , ac quomodo corpus quodvis cogitationem in mente produeeret . Rem ita se habere, nisi nos experientia docuisset, feri non posset, ut, rei naturam spectantes, id disceremus. Etiamsi communi rerum ordine, haec, atque alia hujusmodi constanter inter se regulari ter connexa sunt quoniam tamen connexio ista haud in Heis ipsis cernitur, quarum non necessaria est mutua dependensa, ideoque causa istius in Deum sa-Pientissimum tantummodo reserenda est, qui tribue rit ipsis eum, quem habent, esse di operandi modum, nobis Prorsus incognitum.
318쪽
IN quibusdam, quas habemus inis Relationes, Ha-
hitudines de Connexiones , plane adeo includuntur in natura inarum ipsarum , ut, ab iis per potentiam quamcunque separari posse, concipi nequeant. In his solis certam, atque univerialem cognitionem assequimur. Ita in Idea trianguli rectilinei necessario illud includitur, ut angulos habeae duobus recti saequales. Nec concipi quidem potest , hanc Relationem , & harum duarum Idearum connexionem hanc mutari posse, nec ab alicujus arbitrio pendere, quod ita se habeat, aut aliter se habere possit. COhaeret tia uero & continuitas particularum materiae, sensationis in nobis productio colorum Sc tonorum , &α per motus, cuni nullam prae se ferant connexionem naturalem cum quibusvis , quas habent, ideis, cauta illorum non alibi, quam in Dei sapientissimi Architecti voluntate quaerenda est. SaperVacaneum puto, est hic mentionem facere de corporum nostrorum
resurrectione, de globi hujusce telluris statu futuro atque aliis ejusmodi , quae a liberi agentis determinatione penitus pendere Omnibus in consesso est. Resistas, quas eundem semper cursum & ordinem servare, animadvertimus, ex legis sibi traditae praescripto agere fatuendum est ; quae vero lex ista sit, nos latet, & licet ad normam istius causae perpetuo agant, atque effectus ab iis manet constanter ; quoniam tamen , quomodo haec connexa snt di a se inuicem pendeant, in ideis nostris cerni nequit, de iis nihil ultra illud sciri eotest, quod experientia discimus . Ex dictis patet, quantis nos in tenebris versemur, & ia. hu rerum universitate quam paucula admodum in cognitionem nostram cadaat. Quare menti & ingenio nostro haud
319쪽
injurii erimus, si modeste nobiscum cogitemus . tantum abisse , ut universi, & quae in eo coni entur rerum omnium naturam comprehendamus, nos circumstant, D qu pars nostri sunt entiam philosophicam conseauiqueamus: de qualitatibus secundis, potentiis & one rationibus illorum certitudinem universalem frustra
quaeramus. Plurum effectus sensibus nostris quo' de obversantur, quorum non nisi eoaeritionem se IisVam
ram mihi lusurus videtui . em OPg. XXX. Tertio, quia ideas nostra flavae satis
3nveniendas. Quae illa is ' '. intermediis inveniendis, quae illarum ;- R. intermediis
320쪽
repugnantiam ostendant. Ita veritatum Mathemati carum plurimi sum ignari, non quia ingenii facultas in ipsis deest, aut res ipsae incertae sunt, verum quia ad ideas illas reperiendas, examinandas, Rique inter se rite comparandas haud animum applicant. Uaninuaus itadas rite investigemus, & illarum relationes. atque mutuas inter se convenientias , 9 repugnantias inveniemus illud, puto principue Obstat, quod vocι- hvs perperam utamur, Muomodo enim illi quaere do investigarent, qua ratione ideae sibi In Vicem coninveniunt, aut repugnent; quorum cogitationes vagantur Dalsim . aut sonis tantum haerent dubiae, & incertae Ii-rnificationis. Mathematici, qui cogitationes suas.a nominibus abstrahere, atque ideas ipsas, quas contemplantur, non illarum loco sonos . Henti reprel tare lolent, plurimum obscuritatis & confusionis istius eo pacto vitarunt, quae impedierunt, quo minus nomines progressus sacerent in aliis scientiis. Quamdiu enim vocibus haerent non definitae & certae signinc tionis heri non potest, ut verum a falso, certum
a piobabili, illud, quod sequitur di rationi θ' α
veniens, ab eo, quod non sequitur & quod absurdum est in opinionibus suas secernant. Quoniam literati serme omnes iniqua hac sorte, & infortunio utuntur , inde evenit, quod realis cognitio parum admodum incrementi ceperit, si scholarum, disputationum, &ni orum numerum speetemus, thra in m qndo Passim reperiuntur, nempe dum,taliteris ti artibus si
demes , in verborum sylva ingenti errore circumacti,
tonstiterint , quos fecissent progressus, quId ἱn zo i orum, aut generali humanae cogditionis,cu
pulo adhuc desideraretur. Plorsus ignorabant. Si homines in dis ouisitionibus suis circa nondum hunc materialem 'prout illi fecerunt qui intellectualem tractarunt terminis ambiguis & obscuras loque .adi serrimulis omnia involvissent, neque cuncta volumina, super re nautica & cursibus maritimis conscripta,