장음표시 사용
21쪽
6 Ari Iotelis Stagirita Meteorologicorum
sint, quae generatim die untur de generatione S corruptioae in libris de ortu&
Quaenam sint P0fica partes,sper quid scientiae totales di-
N Vmerat Aristoti in hoc textu qu*nam sint illa , de quibus hactenus egit in Physica , ut in sequentibus dicat de
quibusnam in posterum acturus sit ; eu igitur statuerimus non solum doctrinam Aristotelis referre de explicare , sed etiam examinandum nobis constituamus utrum
triv vera sint , quae dicuntur ut Philosophi personam, di nomen sustinere possimus , cuius non tam est scire quid alia dixerint,
dieia alio. quam desudare , ut rerum veritatem a Gm . sequatur , ut se non tam auctoritate , ,
quam ratione moueri ad afferendum aliquid ostendae et non est igitur examin adum ite virum vere Aristotcl. egerit de his , quae numerantur ; sed utrum hoe praestiterit , ut Physicus ad quod intelligendua
uidendum erit quid sit illud, per quod aliqua tractatio spectat ad physicum.
Trait Supponendum igitur est tres iam com-- mnester ab omnibus distingui scientias tota es speculati uas Methaphysicam, Physi- mν. sicam , & Mathematicam , quae dicuntur scientiae totales, quod sub se a ias partiales
eontineant, & singulae non unius tantum rei; sed multarum cognitionem complectantur certo sub genere contentarum ,
quam diuisionem, ut dixi, iam fere omnes admittunt, sumentes ex Aristotele, Ecalijs Philosophis. Non autem ideo tres tantum distingunutur , quia fine tres indivisibiles qualitates , seu habitus speculativi simplices. quorum unus ad mathematicas cou-
clusiones intellectum disponat , alio ad Physicas reddamur idonei, tertius Meth phisie is eoneIusionibus deseruiat. Petpauci enim iam sunt, qui in hanc veniant semientiam . ει vix Theologiae datur ut simplex eum sit quaelitas ad diuersos inclinet
affensus, ne tamen prorsus rem intactam
relinqua. de qua exacte disputatur a Sua-rez dilput. 44. Me thaphysie. sect. I i. di Vasquea prima a. disputa 8 . Supponendum secundo me non loqui l.lcde habitu ea amplitudine , qua loquitur Notu, Aristoteles 3. Meth. cap. 19. sed loqui deo quiήμη si
habitu, prout est aIiquid, quidquid illud sit, quod assuetudine, & actuum frequentatione acquiritur, quo potentia subinde aptior redditur ad sacile di eum delectatione similem actu repetendue constat enim exper c
tia tam in potenti js appetiti uis, quam etiacognoscitivis, ex actibus ipsis nobis iselliorem , ct pleniorem sterni viam ad 1terum eadem calcada vestigia , di ad similes adtuS repetendos, quo posito, quia in una sese tia totali sunt plures asus diuersi, constat ex experientia nos aliquando per actus acquirere iacilitatem ad aliquos actus illius scientiae, nec tandem habere eandem Deilitatem ad omnes patet hoe, quia multi facile & optime intelligunt primam Euclid. qui tamen quintam non solum Aci-lE non intelligunt, sed nee totum affli mentes conatum percipere valent;aliqui Ge metriam intelligunt, de in mechanicis, seu perspectiva sunt penitus rudes, hoe idem clarius etia in virtutibus contingit: habebit enim aequisitam facilitatem, ut temperet se in uno obiecto, quam non expertinein aliis: si ergo ille habitus appellatur quo facilitas nobis' procreatur, aliquid deesse necessiario satendum erit, quominus diea. mur habere habitum ad una conclusionem, de non ad aliam, siuὶ hoc, quod deest sit entitas habitus siue modificatio, fiuE aliquid aliud et illud enim aequisitum per primam
demonstrationem Euclidis non habezr tionem habitus si eum quinta coseratur, cum non tribilat facilitatem absolute , Sin hoc omnes conuenire debent, ut arbitror nisi de nomine sit dis uiratior in hoc vero dissentiunt quod UasqueZ dicit acquiri extensionem Suarez vero dicit acqui ri entitatem habitus, ex qua cum pricedc ti fiat habitus totalis. Supponendum tertio, ut loquamur solum de habitibus eognoscitivis, de quibus est praesens disputatio dissicultatem, quae in assensu di laurmo experimur oriri posse
ex duobus, vel ex dissicultate, qua assientimur medio posito, quod medium non sit per te norum, vel ex dissicultate, quaas' di sientimur connexioni medij cum extremis, in e -- explico hoe in assensu fidei humanae si po- t βο , neremus quod iste assesus esset distursuus i '' dissicultas enim . quae habetur in assensu, vel oritur exuissicultate, qua assentior au'ctoritati alicuius dicentis, quia dubito an
22쪽
Liber 'Primus, TexIus Prim As .
si: re ridicus, quς auctoritas haberet ratio. Di cubai nem medii serta vel oritur dissicultas, quiae oti dubito an ille hoc dixerit; licet enim iam, mihi difficile non sit eum eta veridicum, hoc est agentiar quasi medio. remanet laismen mihi adhuc dissiculeas vitum ille hoe dixerit , necne; hoc est veru illud mediumst coniunctum eum istis extremis quoties autem noua vera & realis nascitur dissicultas , nouus de reat is habitus , si non est 4ς nomos quaestio denotat, inducendus erit, quo illadi multas tollatur, sicut autem no possum
per eundem habitum fidei credere duobus dicentibus, Platoni, Ae Aristoteli; sed duo requiruntur distincti habitus, quorum uno credam Platoni dicenti , altero Aristo. teli, nec potest diei primum habitum existendi ad credendum Aristot. sic etiam posito quod actnsus fidei etat ille anasus
discursivus , quo acintior Platonem dixi L ehoe, non iuuat me ut annitar dixin &hoe alterum; sed necect est ad tollendam hane dissicultatem , quae est diue ris omnino, ut fiat noua evidentia credibilitatis,
qua posita, credo postea etiam lioc seeundum, de ναὶ tunc ille habitus fidei extenditur etiam ad hoc secundum , dc haec quae supposui rationem mihi dubitandi non relinquunt si sumantur ita in uniuersum . 1 Mia His ergo positis in scientiis totalibus 3MM istum est semper noua dissicultas, quia noua proponitur connexio medii cum dise uersis extremis; sed etiam quia noua me dia adhibemus immediata in diuersis demonstrationibus eluidem scientiq totalis , ergo quicquid sit de habitibus practicis no potest diei extensio eiusdem habitus ad diuersa materialia etiam si emi idem omni-ia medium, quod tamen non est; deberet enim eognosci coniunctum eum diuersis
speeie extremis,neque ex eo, quod cogno uerim connexum cum aliquibus extremis connexionem cum omnibus statim percipio ; sed remanee mihi tota noua dissicultas in connexione aliorum . non igitur habitus seientiae totalis est unus indivisibilitate, sed compositione. -- Adde quod mediu non est semper idem.
la. ut patet si non ex alio certε ex Geometria. t --α de Mathematica; quis enim neget diuer- se simi esse mediu,quo demonstr3tur in prima element. & 3. 31. 6c 7. Si igitur diuersum est medium, de diuersa extrema cun medio connexa , quomodo non est diuerissa integra dissievitas per diuersum habitu tollendat neque verum est demonstrationem praecedentem semper ect medium subsequentis, quid cnim quarta primi cum tribus praecedentibus p quid habet prima a quinti eum praecedentibus sed hae dicuntur solum ab inexpertis in Mathematicis
Haec obiter dicta sint, ut os inderem latentiam Physi eam non esie simplicem. Ha m qualitatem , mi potius subinnuerem sieutactus non sunt omnes eiusdem speciei eum specifieentur ab obiectis specie, immo &genere diuersis, nec habitus po G dici extendi dum iuuant ad actus specie diuerses, Et a diuersis producuntur; in actibus autem fidei diuinae non diuersilicantur a mater a-Ii obiecto , ac proinde habitus potest extendi. Nee τer, , quia annias credibit; tatis solu diversificatur a materials aon ex . tenditur habitus ad multiplica tionem
Remanet igitur quaerendum a ex quo
habeant scientiae totales unitatem, ut con- αν κω.
stet istas partes, quae hic numerantur ad thorum Physicam. ut ad stientiam totalem specta-
re et in hae autem re non 3mmorabor, ut faciam quoties commode pom G, in enum istandis aliorum sententiis, ne lectorem
in isto solo libro cogam integram emere Bibliotheeam, quam soriaste alias sibi r
quisiuit. Statuo igitur primo loco in no loqui de qualibet unitate late eiae, nec enim Se i.
abnuo unam eo rationem communem .οπνων es.
omnibus scienti js, in qua uniuoch etiam 'Vconueniant prς sertim speeularius kienti . 'cur enim non possit abstrahi ratio quaedam eommunis scientiε speculatiuae. quae reperiatur aequaliteria Physica, Metti ksc ,
& Mathematica, & sit v. g, cogntio et aeuides discursiua da re . quae ii beata pria et pium in natura quod si hae e ratio noria placet aliam commodiorem inue ara, neque enim rei j cinutur illi, qui νηicam ponunt scientiam eo nomine , quod non detur ratio communis, quae de om huspraedicetur; sed quia non est una selend. racio, ut mox explicabitur. atuor igitur omnino sonti qua possunt nobis deseruire ad scientias diuiden- se, i ,. 4. das, de ad contrahendam rationem illam G,-M. superiorem , subiectum videlicet.de quo demostrantur proprietates, de dieitur subiectum materiale, deinde proprietates, quae de tali subiecto demostrantur,.& dicuntur subiectum sormale quod ; ratio sermalis uab qua seu medius tervi inu S, qui
adhibetur ad illas proprietatcs de illo subiecto
23쪽
biecto demostrandas, ut enim varium erit hoc medium, S diuersi generis diuersam, gignet scientiam; quarto denique distin. guit latentias diuersus modus , quo nos at . tingere Possimus talia obiecta . ex his vero quatuor hoc solum postremum videtur lassicere ad distinguendas scientias tota-Ies: primum enim, & secundum, subiectum nimirum S praedieatum demonstaationis non susticere ad distinguendas scientias, vel ex eo constat, quod de eodem subiecto, puta de terra eadem proprietas, ut rotnia ditas dieitur demonstrati a Physico, se a Mathematico; ergo nee subiectum hoc est terra, nec praedicatum , hoe est rotunditas , sufficienter determinat cognitionem , ut pertinere dicatur ad Physicam, aut ad Mathematicam: si enim habeatur per me.
dium Physicum spectabit ad Physicam , si
Pcr medium Mathematicum spectabit ad Mathematicam, & quamuis Aristotel. vi. deatur per hoc aliquando scientias distinis quere, ut primo Boster.Tex . 1 I.dc exprelissius Texr. Σ. 43, de tertio de Anima Text. 38. tamen id facit, non quia haec sit exacti Dsma, & uniuersalis ratio distinguendi, sed quia est magis sensibilis, & motiua; & qu a- do haec adsit certissimum est, te probatissimum illas conelusiones ad diuersas specta. re scientias I si tamen non adsit, de lit idem sutaectum,& idem praedicatum non tamen sequitur ad eandem spectare scientiam. Neque etiam sufficit, ut constituatur una scientia, de distinguatur ab alijs quaerere Unitatem mea ij, quod adhibetur in demostrationibus , Se diuersitatem ab alijsnam media , quae adibentur in una scientia totali non sunt omnino unum unitate numeriea , immo nec specifica specie infima, quod eonstat; nam cum in una scientia totali demonstrentur proprietates specie diuerse i de subiectis specie diuersis , de proprietates demostrentur per causam propriam passionis , & immediatam tanquam per medium,non possunt diu criarum specie passionum, quae per se diuersis con. ueniunt subiectis causae proximae, & imm diatae esse eiusdem speciei, eum multae de ut plurimum sint causae univocae,& confirmatur, quia eum per se loquendo, causa perquam passio demonstratur de suo subiectost essentia ipsius subiecti, si subiecta sint speete diuersa, ut sunt in scientia totali non pol rut media esse omnia eiusdem speciei; ergo ex unitate specifica mediorum, quae adhibentur in aliqua scientia totali non
constituitur una scientia totali. Praetera Geometria, de Artimetica sui partes unius seientiae totalis, nimirum Mathematicae, Ectamen ex Aristotele primo Poster. Tex. ao.
prinei pia harum, di media differunt ge nere , de assiimere prineipia Arit meticae addemqnstrandum in Geometria est transire de genere in henus Aristotele iudiee , neque igitur media unius scientiae totalis de bct conuenire genere vltimo, cur ergo di. stinguantur scientiae tres totales si satis est ad unam scientiam totaium , quoc media conueniant In uno genere summo etiam analogo Remanet igitur illud quartum, modus scilicet procedendi in scientia , &inassequenda cognitione illius obiecti; eum autem omnis nostra cognitio ex sensu originem trahat, & per hoe differat homo ab omni alio cognoscente intellectuali, quod sensu sibi ad cognitionem intellectivam aviam sternati contractio, & distinctio vide bitur facta in eo, quod est per se respectu cognitionis humanae, ut humana est si attenuatur diuersa ratio, qua sensus cognitioni intellectivae manum praestat.vel igitur subiectum ipsum , & proprietas in se proprie est sensibilis; ita re tam lubiectum a. quam praedicatum conelusionis sensu ipsopoisit precipi, immo de connexio ipsa praedicati cu subiecto sensu ipso primum percipiatur verat N per hoc costituitur scientia Physiea , vel subiectum est quid sensibile , & proprietas etiam aliquo modo sensibilis verum non demostratur illa connexio praevio sensu, nee demonstratur illud, quod sensus percipit, sed solum ut imaginatio ne de sensu interno appreheditur, eo quod sensus non perueniat ad illam exactam rationem, quam demonstratio ostendit quasi demonstratio non sit de effectu sensibili inquantum sensu externo percipitur, sed solum ut apprehensione interna concipi potest; &perlioc constituitur Mathematica , vel denique considerantur res, non ut sensibiles, nee secundum proprietateS , quae sensu percipiuntur in se, nec interno , neque externo; sed eognitio procedit quidem ex sensatis, te initium i & occasionem
sumit a sensu, quia aliter a nobis fieri non potest; sed omnino est de subiecto, quod solit m intellectu percipitur , S: de proprie
tate , quae solum intellectit apprehenditur tali subiecto conuenire non vero sensu, ne que externo, neque interno, & sic constituitur Methaphysica .
24쪽
Ti es igitur selentiae totales sunt, quia trex sunt modi procedendi in cognitione vcI- demonstrando proprietates sensibiles , vetales sune de subiecto sensibili vel demonstrando proprietates sensibilas solum sensu interno de subiecto sie sensibili tali in
men re vera demonstratio non est de illa ualitate . quam sensu ς iudicat, sed de exactiore aliqua , &persectiore , ad quam sensus externus non peruens t. contra vemro Phystea demonstrat de illa corrupti. bilitate, quam sensu externus cognosci z.ν
terno sensu, vel demo strando proprietates . ex quo Vides per quid distinguutur ieien- intelligibiles tantum de subiecto intelligi- tiae , & unde habeant unitatem . . .hili, prima est Phyfica, seeunda Mathema - Distinguuntur etiam scientiae per sua . o. 'a tiea, tertia Methaphysica; quod si aliqui' obiectas ut obiectum est , id est, ut a nobis T. V. hoc idem intelligae nomine diuenarum s est cogno bile, quod indieauit Aristot. abltractionum, mutationum, aut aliorum primo Poster. text. 43.dum ait, v a gmen gaudeo me ab aliis non dissentire. scientia est, quae virtus est generis, idest de MiOmnes ergo illi effectu , qui sensu pet- uno obiecto, quatenus obiectum est, & acipi possunt, & de facio sensu percipian- nobis percipitur; hoc idem ponit seeundo tui hora omnium 'effectuu cognoscedi ra- Physicorum textu decimo nono, dum tan- . tio spectabit ad Physicam , & ex comple- quam a signo dixit eognosci quae nam spe. xione comitionum harum proprietaeum, erant ad Pitysicam, quae ad Metaphyβeam, . Netactuum integrabitur Pl.ysica, quη to, quia diuertam habent dz finiendi mii - .. x V rsit in i , ut ostensae causassen vi re sibiles omnium effectuum, qui sensu existerno percipi possunt, S: quae sic pereipinoen possunt noti spectabunt ad Physicam& causae, quae afferuntur . si non fiat sens-biles in se non erunt caile. P lysicae. nequ Vero alique moueae, quos vileat in libris Physicorum a Philosopho, aliquando aliqua examinari, quae sensibilia non sunt. multa erum necesiario ponuatur ia Physi- ea,quae per se Phyllea non iunt, sed vel doctrinae ordo, vel alla commoditatis ratio Kogit ad hoe, neque hoc ill ad instingit,
quod soIuin sensibiles proprietates ri qua
nem. Physica enim definiunt cum materia i Mathematica autem sine materia.. Scdiuersas habere abstractiones, ut primo
de anima Textu i p. ubi expressε ponit d0ctrinam hie traditam de distinctione Ici . tiarum nono aera physic. Testia usi s Flo c Metaphyge. Textu primo. Idem ergo puto esse in re, diuersas esse definiti P. diu si
fas abstractionesin per hoc scitillas duhm guli aeque illud, quod supra poli tyn est di- . uersim modum procedendi, & diner do veritates illas attingi, ex his iam ς stat nihil aliud ad dedo illud, quod hic pri-- mo inmaditur quomodo sicilicet hae om- in sensus externos ineurrunt ad Physicam nia, γε numerantur ab Aristotele a l Phy.
spectent, sieuti ad Mathematicam ectat, sicam spectene. vemen sunt resin se seu inon quae sensu externo percipiuntur, sed sibiles, & sensibiles habent in se mopyie- .. selum quae interno illa enim aequalitas, rates, vel certe ut principia. nec staria ex inaequalitas, ve proportio quantitatum. Plis3ntur ad hum, ptopriet tu' cnqio
25쪽
Aristotem Dag ritae Meteorologicorum
ENU ME RATIS illis , de quibus
actum esset in praecedentibus libris Pitysicorum , delabitur ad enumeranda illa , de quibus disputatutus est , da tria agitur de his , quae sunt reliqua huius --κυ iis Hodi, hoc est, hu- ν pria. ius tractationis de Rebus Physicis , nee enim video ad
xest rei verbum , Binus, cum ninia
quasi argumentum ponat,it distinguat; numerat aute ii as species per loea, seu elementa, in quibus, & ex quibus fiunt res,de quibus erit praesens tract itio, primo igitur dicit hanc recepto ab omnibus vocabulo iei Melao ologia;
TEXTUS II. appellationis ratio
polita est a nobis supra. Dicit ad hac tractationem spe inctare illa primo. qua aecidunt seun-
Reliquum autem huius methodi est adhuc considerandu quod
omnes priores Metheorologia voca- possit restiri ad bant . Haec autem sunt, quaecunque a m si U
Uerhumi de Generi . . . .. 3 mi elementi eo o.
ectione; & Coe- accidunt secundum naturam quide , jum illorum stiliis ruptione commu- inordinatiorem tamen, primi eleme- cet elementorum,
tem verbum, ius. Propinquum lationi altrorum , ut & quando tamen illa non 3ppς ii t pro ' de Lacte, & Cometis, ignitis, & mo. natur 'ς ix με
ur eratis, &: non ria im ginibu , di quae unque pone--, hoe .st, dia ad sensum Philoso- mus utique aeris ella communes pas. suo naturali statu
verbum de elemeis .. I que enim per pri-
eis eo moralibus i tibus,&Terrae motibus conliderabi- um elementu ursensus ieitur est bu mus utique causas, &de omnibus, corporu puto pos
tura . di rebus iae quibus haec quidem dubitamus, primo Textu distini .i ivi' hης autε attingimus quodammodo. ir Aristoteles cPnus texuit , in qui- Adhuc autem de Fluminum casu, &Vorticibus, & accensis Turbinibus,& alijs circularibus, quaecunque pro pter c6gelationem accidunt palliones eorundem horum corporum.
hus p nuntur etiaquae sequuntur de Meteorologica de animalibus, ic plantis in commuinni, de singillatim, &Patet hoc ex sequeti textu , ubi numerat pertractanda post hos libros eundum, inquit, in dictum m dum , quasi dicat stando in eadem meis thodo,quare non inum tete verba non sa. eiunt contra hane expositionem, sed pintius illam confirmant quicquid dicaat aliqui. Cum igitur de Meteorologicis tractaturus sit harum reru differetias, & seecies accurate distinguit, ut totius tractatio is, Ium ab elementis corporalibus; non igitur hic dum pri
mum elementum corporum nominat, intelligit cinis
tum , dum illud distinxit ab elementis; tum quia pri-uin m imid elementum deordinari aliqua- talum posse supponit; in cflo autem nihil fit inordinatum i intelligit igitur ignea ν , qui incipiendo a superioribus , ad quae superiora nos vocat ; nomen Meteorol giae seeundum Aristotelem i n ordine pri mus est . de propinquus lationi astrorum rspectant igitur ad hane stietiam, quae fiunt in igne non absolute , qua ignis est; sed quando natura ignIs est aliquantuluma
26쪽
rare Pristis. genus Secundus. H
in ordinata seomparatimam enim illud ha- rae species,&partes ,& passiones partium bot quodamodo rationem diminutiviorem laborant intcrpretes quid sibi velle per raue
z Ti. dinatiorem , tu est paululum inordinata , & hoc Aristoteles;aliqui per partes intellig)r
n inhil de suo ordine, S statu deturbata plagas orientalos, Occidontales, Sc. Per haec autem fiant illa, quae sunt maximiρω- species terras argillosas, arcnosas, S si mr- primari lationi as ortim numerat autem o les terrarum di fierentias , quae xpositio primo viam lacteam , qtiam abistut. lae non prorsus placet quoad terrae partes; nasppellat a colore ; deinde eometas; tum, sic acceriae non videtur ita 're passiones, ponuntur accensae quaedam imagines, seu vidistiuHam pr*beant mater iam huic do- species rerum, quae in coelo splendescunt . ωrins cum praesertim it uniuersis non sit 1. -- ὸ flent, ut nubes, siue discurrant vital- ab lutE pars ulla orientalis, aut occiden--μ- sae cadentes, vel discurrentes, quae omnia talis, ac soluut dixi in Philosophia magne - Ἀσιν-ria
με - , inta τὸ 408 noinine comprehendit,non qua- tica terra sit coagmentata per ordinem , '
νε - ' si re vera non sint, ac solum appareant, ad polos. Partes ergo libentius acciperem cum re ipsa, quod offendunt, contineant; per ordinem ad profunditatem, ut consi- sed quia in apparentia speciem .rtiuntur. derentur passiones, quae sunt in aqua, si in Quod si aliquis velit intelligere per pri- ue terra, quae in hac disciplina senonsimum clementum c qium , in quo vere fiant gnes, tum passiones , quae fiunt magis in- cometae, ut via lactea , trabes , & aliae ima- tus in visceribus terrae. de in imis partibus; eines, quod ne vera in ipsa csti substantia istae enim diuertara ubique praebent tracta- ,... stat aliqua inordinatao , quod coetu .n sit li- tionum materia,species, & differentiae ter- quidum , & fluidu , & in eo fiant alteratim rarum latelligantur argillo, , nitrose, Bl---ιαo. nes, &generationes cometarum. S stella- phureae, bituminosae, 3c similes, quae di-ru; loc expolitio esto censeretur iuxta ur uerses praebeant effectus ad hanc Ρι illoso inritatem reo, certe non est ad mentem Phi- Fhiae partem spectantes, vel si maius dicas maciaiosephi; immo expresse contra eius do- per terram PGosephum intelligere par-ctrinam. tes fixaa, &sues consistentes , qui dis Imposita Meundo vult spectare ad hane tracta. ruat inter se, & illorum passiones diuersa- tion em quaecunque ponimus esse aeris, rum considerationum praebent argumen- aquae eommunes palsiones , quando tame tum olaordinatior est illorum natura; intelligi- Ex harum rerum contemplatione dicit tur enim hac eadem particula in omnibus oriri, ut possint determinari causae saluu, expressa illa scilieet specitare ad Meteo- idest ventorum, Sterraemotuum, de Om .ram, quae fiunt ex aere, dum aer patitur; nium, quae fiunt secundum motus horum. seu alteratur a sua natura, di simi liter quae illud aute, horum, no a refertur me iudice, fiunt ex aqua, dum a suo statu remoueturr quidquid dicat Alexander, Philoponus, &dicuntur autem hae communes passiones OlympiodomiS ad ventum, di ad terrae in quia hoc est commune aquae,& aeri, ut pa- tum, quasi vero haec scientia conside rare tiantur.& alterentura & ex hac alteratio- debeat essectus, qui sunt a vento, & terrae De consurganteflectus. qui in hae tracta- motu, quae res aliquando sanὸ aurabilestione examinenturi putant aliqui sommu- generant etaiaus, quos Per hae e verba nes dici passiones, quia effectus hi consur- Aristoteles Velit huic subijcere tractatio. gunt ex admixtione aquae eum aere , eum ni, ut generatio montium, fluminum, isn- aqua attenuatur , & ex hae admixtione . rium, lacuum, de alia huiusmodi; sed puto corporis eum aere fiunt effectus, qui ad sensum esse spectare ad Meteoram , quae hae tractationem spectent, quae expositio, fiunt per motum , idest mutationem aec ut in aliquibus vera sit, non videtur ad dentalem horum , idest partium terrae, spe- mentem Plutosophi, nee enim spectat so- cierum, &c. ut idem valeant, atque ilia tum ad Meteoram effectus consurgen . de igne posita secundum naturam inordiistes ex admixtione aeris cum aqua, seu cu natiorem tamen. Obserua autem philoso- vaporei sed& qui fiunt seorsum in aero phi argumentum ad ingenuitatem eo missolum alterato. hoe est inordinatiore, & positum, qui non iactat omnia se demon- Α-s Lin aqua etiam inordinatiore , ut constabit straturum , ut Imperite nonnulli interpre- αν dem
extractatione . te S contendunt, qui asserunt omues ratio. su ιν
iis, .. P terea ad bunclocumspectare vult ter- ne S, quae ab A inlotele adducuntur demo ses .rii. -α ra, sinuliter alteraikdum autem dicit ter- strationes osse aec posse quemquam, nisi
27쪽
ix Aristotelis Stagiritae Met Ohycoram.
remere: di ex mera ignorantia Philosonlio Contradicere, ita ue Bla hamata quaedam fit apud ipsos assirmare Aristotelem verum non dicere, & omnia illum non demostrasse quae lumine naturali cognosci possunt; haec non solum ineptia est, sed contra ip- summet Aristotelem ; si enim semper Aristoteles veram dicit, ergo hic etiam prorsus verum dicet, dum asserit se in multis solum dubitare, idest sub dubio rem proponere nihil certi asserendo ; ergo non om nia demonstrantur, immo nec omnia tamquam determinate vera proseruntur.
Addit denique quaedam alia, de quibus ite erit in hae scientia disputanda ut de fulmi. num casu peculiariter autem ponit casum, j 'uia cum tulinen ignis sit, qui ignis siroptem. in ea. ingenio sursum sertur mirum est singularisu. ter quomodo cadat deorsum; agedum erit de vorticibus, & turbiniblis accensis , &alijscireularibus intelligunt aliqui, Salus
quae se formant in modum circuli, ut iris, corona, Sc. qtiam explication Gn non rei, is cio, placet tamen ut ingeniosior ilia quam fortasse no reijeiet Aristoteles,& alijs, quae fiunt,ex continua rerii circulatione, dum vi caloris res atenuratur , & sursum ascendunt&vi frigoris ibi in suprema regione tina conerescunt, & iterum descendunt, iteru a calore subleuantur, & iterum a stigore dei jetutiar & haec est vera naturς circuIatio ad colus similitudinem fit illa, qu.e perst- . ctiori magisterio in arte fit, & hqc eirculario sanε rerum omnium perpetuat genera tionem;vult ergo Aristoteles hic singulariter ex x uanda, quq expolitio roboratur ex sequentibus verbis quaeque propter eongelationem adduntpasiones eorundem
horum corporum; nimirum elementorum,
quae enim subleuata sunt, & educta in eo munem aeris eampum stigore , quasi supraposito vase congelantur , di iterum concrescunt, &decidunt, &sane is singularem mamgisteris dom
QUAESTIO UNICA. Quaenam proprie Dectent ad
Meteorologiam , re in quo haec Philosophiae pars h
beat unitatem . ἔOVamuis tam in explicatione Text. quam in positis supra dicta sint late
omnia ad hunc locum spectantia, non gea. uabor tamen luc paucissilius illa omnia qua ii oeulis subi jcere. - Res omnes si magis physico,&se sibili eul R-n datro diuidere velim r, ex suobus potidimu μη με partibus eonstare licerauerere, ut in fra sis piu S reputo ex una Parte subtili, & tenui; ' spiritola, oc ex altera crassa, di consistente: hoc non tam ex libris, aut dictis sa Pien tum, quam er oculari Philosoplita ducere possuui us, dum enim quςro ex qua re aliqvsd constet, & ex quo componatur tutius fortasse erit rem intueri, quam aliquo laterrogare , in hoc enim non quaerimus plaeita hominum, sed natu. ae Upust verum quidem eli, si non valemus per nos ipsos hoc in uestigare, vel de nostris experimen in iis dissidimus aliorum obseruationibus imsistendum, de experiencias obseruandas , caeter u sensu, quia manu ducentc ad naturae Penotralia peruenire tutisma est, imo neeessariti, in Pitysi ea est philosephadum, se, αι Mquod si Aristotele teste infirmitatis est sen- est muris sum d mittere propter rationem, maioris N G u cem infirmitatis in re philosophi ei. S: phν. y mliea sensum dimittere non tam propter ra in re ἐν-tionem alterius , quam auctoritarem. hoc aisa a.
quod hie ipso initio propono, non eo reis te .lpicit quali velim mihi nouam eud 're phialosophiam, in calcata sapienter a lapienti- 'M.
hus vestigia non solum delere nUn Propo- ρώιa. no, sed recalcare omnino statuo, v rum
solum contendo , si minus sublimia illa ingenia subsequi philosophando potero,& ea intellectu percipere, quae ipsi diuina qua- dam similli intelligedi vi praemonstrarunt accipere non dedigneris Amice lectoriquae ego humi serpes, & sentibus addictus, nec sere a senstitis experimentis assurgens tibi postum suppeditare, illa autum nec audeo
Sint igitur mixta omnia composita ex peripatetica sapientia, quae per alticinias causas rerum naturas rimaturi ex combi
28쪽
i Libeν Primus. Textus Secundus. Is
natioribus primarum qualitatum ex COuuenienti corporum locatione, ex salubri, de efficaci illorum pugna, sint inquam ilia ex quatuo r elementis composita, quae ele-R P. - menta sint in illis omnibus, vel actu, vel H H ς' potentia tantum , ct secundum virtutes, ' vel secundum forma; substantiales integras, vel restactas, si fieri potest, ut tibi magis placet, de quando sensus hoe mihi non
persuadet, in multis enim ex illis, quae mixta dicuntur, nec ipsas quidem qualit tes omnes sensus rationi cognoscendas proponit: acquiescamus sapientum aucto
ratati. quod si dicas hoc ipso, quod frigus
non est in summo, esse ibi aliquid caloris, Ec cum calor non est in summo esse aliquid stigoris cum semper, si non ex una, saltem ex utraq; qualitate expleatur latitudo gradualis, ut octo, ita ut sint octo gradus, si
non ex calore, neque ex stigore, certe ex
utroque simu resipondeo hoe soriasis e illis
rati nem persuadere, mihi nec sensu rem ostendit, nec ratio ex sen satis experimen iis deducta evincit, quod in quolibet corpore elementari debeant semper esse octo gradus qualitatis, hoc est, tanta entitas qualitatis ex utraque contrarietate,quan tum naturalitcrpoteli esse ex unica qualitate in rerum naturam , quoad intentionem : hoc enio puto significar qualitate. ut octo ; sed de hac re fortasse ali S., o Mihi sensata experientia Ostendit omnia ,- mixta constare ex duplici Phy sica parte o. quarum una est subtilis, spiritola, quae sa-cile in auras abit, &si separetur a mixto
avolat , Si de facto, dum externo, Vclinterno agente quacunque ratione , &vi resoluitur mixtum, ista pars subtilis, & veita dicam volatilis avolat, neque ex illa mixti resolutione destruitur spiritosa illa substantia recinet enim ista subtilis natura, .RProprietatem illius mixti, &si conue recti rete illam capias, dum auolarc vult,
lantiesredolere naturam mixti, dc Ostelis' de re se esse aliquid , quod in ipso erat. Est ergo in mixto pars ista spiritosa. Est praete
rea altera pars fixa,erassa ,manens, terrea, cinericia, consistens,quae nuDquam evan scit , de quocumque agrate sollicitetur semper manet, nunquam resoluitur, ne que in auras abit.probatur hoc experieti a quoties quacumque ratione uestruitur inodlibet mixtum semper duas litas pa teS obseruabis, alteram quae avolat, alteram quae residet, oc quantiis spiritosa illa furtini se subducat, de lentum saepe cludat; re tamen vera resoluitur semper mixtum ex diuisione , seu separatione harum par
V trum autem ambae istae partes, vel altera saltem illarum in singulis mixtis sint eiusdem rationis omnino , an vero in om nidus sint diuersae, hoc alibi examinabitur; locus iste no exigit hoc; illud satis sit,duas istas partes, seu ista duo rerum genera in qualibet re inesse, sic Aristoteles ipse reis
rum compositioncm venatur, S ex illis re
bus quodlibet componi putat. in quibus
Hoc igitur posito, quia illa pars spiritosa, & volatilis suopte ingenio, & impetu Meram, fertur in Inblime, hinc omnia, quae fiunt μ' ab istis spiritosis, S sublimatis partibus. immediate dicuntur sublimia , seu meteo ra, quia per se sunt sublimia,leu suta natu- M. ra, quae per se tendit ad sublime . quamuis aliquando vi detineatur in istis partibus
inferioribus t hoc tamen dieitur per acci dens respectu huius materiae, Be quamuis potest esse per se. respectu illius effectus, qui nunquam sequitur , nili existente ilIa materia hic deorsum, ut est terraemotuS,& ali, similes, tamen illa materia de se tendit in sublime . Haec igitur, ut dicebam est propria ra- i
tio, cur haec omnia ἰ que hac ab Aristotele tota ta
num erantur,oc dicuntur Meteorologica, Tia .
di pertinet ad ilia Physicae partem, de est
ratio unitatis huius scientie, ad quam pet- vinci omnia , quae in natura fiunt ab illa parte, que suo impetu sertur in sublime . pertractare, siue ergo fiant id suprema Aς-ris regione, siue in media, siue in ima, siue
nant in aquis, siue in tetrae viscera , siue liti enectus se prodant per colores , siue per lunaen, siue per motum localem , siue nant accensione , siue attenuatione, constrictione , vel condensatione, vel denique alio quouis modo contingat sensii bilis et-iectus, duraunodo proueniant ab isto sp iri
tu, qui suo impetu sertur in stablime;dicen. tur spectare ad hanc Pnilosophiae partem.
Verum quidem est ista, quae in sublime
volat, ta illos, ut se dicam lpiritus ad duo genera reduci ab Aristotele insta, ut viraebimus, alteru illorum vicetur calidum, di siccum, alterum calidum, S bumidum pruni vicutitur ad terram vergere, seculivdi ad aquam.
29쪽
Aristotelis Da rhae M eteopologicorum
f Numerat Aristoteles qu na in scien- modum intelligit continuando ia eadem ab tia Physica, ut absoluta sit, di per te Methodo meruis Physicae , quae proeedivsecia examinanda remaneant post Meteo- ex sensatis , ubi rgitur actum erit de anim rorum tract tione, Libus , ct plantis
ut hie' subijciat ome ut is totam nutus seletiae Physicae seriem. Aduerte a tem Aristotelem iactabude non dicere se omnia demonstraturum, sed modelle Ineulabi
quis Iterum interis anseat. Pres Aristotel. m. nes eius rationes
de nostrationes esse, quod nee ipse sentit, nec loquitur, ut dixi supra.
Quod autem dieit secundum inductum
CV m autem pertransiuerimus de his, speculabimur, si quid pol sumus secunda inductum modu
dicere de animalibus. de plantis uniuerialiter, & singillatim: Fere enim his dici is, finis utique factus erit totius eius, quod a principio, nobis propositum tim.
tam in uniuersali, quam in particula. ri, hoc est de omnibus in genere, ac de singulis in spem cie erit factus finis, utique totius eius stientiae Phyll-cae , quae a principio nobis propos, ta sui te nimirumsquae procedit per
quia haec non spemctant ad hane partem , quam prae manibus habemus . ideo explicare non I
- BisInto progmio, &sometenter pro- uersum intelligendo nomine uniuersi aeso posita materia, quod faciedum erat, gregatum ex eqlO,& terra . ita esse costituiaue intelli/eret lector , quorsum tenderet is, ut sit unum principium, ex quo eonis disputatio. Iam Philosophus ipsam aggre- stet natura illorum corporum, quae cireuis ditur reactationem, cum sic ine eperimus lariter serun ur, hoc est, corporum coele
tractando scitieet materiam Physi ea physico modo. Proponit primo loco
elemetis, quorum ultimo loco supra metionem secerat
illorum, quae contingunt, cu aliqua-tulum inordinata suetit illorum n tura , pertractadas est . Altius autem repetedo rem surponitur determina
tum esse prim in Libras de Coelo
enim derer minatu est prius a nobis unum quidem principium corporum, ex quibus constant circulariter latorum corporum natura, alia autem quatuor corpora, propter qua tuor principia, quorum duplicem esse dicimus motum . hunc quidem a medio, illum autem ad medium: quatuor autem exilientibus his, igne& aere, & aqua & terra, omnibus quidem his supereminens. esse igne, substans autem, terram, daO autem
stiue supponit enim Caluin circulari ter moueri circa
terram. Est igitur unum principium, ex quo constane corpora coelestia, qui in orbe ferum
Supponit seeun do dari alia quatuor corpora,igne φ- - . aerem , aquam, Se terra, & quatuores , innuit educta ex quatuor prin- .cipiis, seu quatuor qualitatibus,ex C lore , frigore, humiditate, Et feci. late ex varia enim combinatione M. rum
30쪽
rum qualitatum supponit se eollegisse essequatuor; puto enim hie sermonem esse e qualitatibus alterativis. iste enim potiori ratione sunt principia, ex quibus disti suu tur elementa , cum praesertim statim
subdat Philosophia de qualitatibus
motiuis.' Supponit tere posito , quod ex qualitatibus alterativis inmestiga- mssit numerus ele
rundem natura, &virtute motiuata esse eoil ada et menta , ut omnibus sepereminens sit lenis omnium infima terra, alia duo se habent proportionaliter ad natura extremorum, ecprout magis accedit ad naturam unius magis etiam vicinum locum sortiatur, ut aer sit propinquior igni, ει aqua terrae. Ex hoe distursu instri dupl: cem esse mo tum horum elementornm a medio. S ad medium t Medium vocat centrum terrae , quod siue sit medium universi , siue non
certE est medium huius sphsrae Elemetaris t
mouentur igitur elementa, ut rem, & o dinate collocentur aliqua ad centrum, Scmedium huius sph ae, & alia recedunt a centro illius. Hoc posito ex his quatuor eorporibus, si debent ordinate eollocari a natura, quae ordinate omnia dispone unum media oeeupabit,& eireumquaqu centrum obsidebie
centra huius glo-hi, seu medium huius spherq iuclinet,
alterum horum eorporum circunquaque se remotissimE effundet, te eum partes illius εquali volatu a tetro recedant extremam obtinebit, & remotissimam spherami duo inter media eo ora, prout in gis ad naturam extremorum aecedet locum etiam viciniorem occupant. Sic hae communiter dicuntur, & explicantur, &sie loquitur Philosophus. Alibi res examinabitur.
quae ad ipsa his proportionaliter se
habent: aer enim igni est propinquior quam alia, aqua autem terrae qui itaq. circa terram est totus mun
dus ex his constat corporibus,de quo accidens palsiones dicimus esse su
Q v AESTIO PRIMA. Virum Caelum sit commptibile .
Non possum hic supponere, quod sup
ponitur in textu ab Aristotele Ium quintam esse quandam substantiam diuersam a quatuor vocatis elemetis, dum statuit unum esse principium I e quo conis stat eireulariter latorum corporum natu
ra , quia si volumus sensatis insistere, post
Aristotelem varia obseruata Herunt, quae videntur eius doctrinam in dubium magis reuocare. Quaestio igitur duplex esse potest, utrum tum eonstet ea 3jsdem priniscipiis, ex quibus constant haec eorpora i seriora ex materia scisseet, oc forma, lieet trumque,vel alterum saltem videlicet se ma ponatur esse quid diuersum, altera quaestio est utrum no BIum constet egium ex materia , & isma; sed absoluia ex eleis mentis,ex aliquo, vel ex aliquibus illorum. Has qnaestiones no omittam; ita tame perintractabo , ut ab omnibus etiam in reliquis Philosophiae partibus non exercitatis per eipi possint. Senserunt aliqui Ium nulla modo eon-
state materia, & forma, quae sint partes με Physicae componentes eo modo, quo anuma I compinitur ex anima, & corpor 3
sed esse substantia quandam corporea quide, tame omnino simplice, & esse eqli su stantiam materiam quandam sermalem,& formam maletiale m. haec opinio existi mala est propria opinio Aristotelis. & Peripatetica . pro qua ei tantur Graeci serε omnes Aristotelis Discipuli, ut Simplieius, Ammomus, Alexander, quos sequitur Za-haralla de materia Caeli. hane docuit C mentator Octauo Metaphysic. comen. I a. quem sequuntur multi alij , Achillinus, Pi lamineus, Bonamicus ex scolasticis Durandus, Gabriel, oc alij. citantur pro hae sententia vatia loea Aristotelis 8. Metaphysic. textu quarto , di textu Iq. non Metapbysic. textu I . duodeeimo Meta
physi textu ro. in quibus locis Aristoteles negat in CsIo adesse materiam ad esse simis