Tractatus de apoplexia : dissertatio inauguralis medico-practica

191쪽

aliquid de sanguinea participit, Si habitus apoplecticus,

morbii celeriter increscens, Si manifesta lethorae sympt0mata adsunt, tum eo magis phlebotomia ad uncias sex vel octo' pro uti casus exposcit necessaria VeianaeSectio raro repetatur, ejusque loco majori cum utilitate regioni supraorbitali, temporali et processui ma- stoideo hirudines applicantur. - Aeger quietu decumbat in Iecto, Ianum leviter inclinatum formante, ita, ut caput parum altius locatum sit temperatura cubiculi

Sit moderatu, aer purus. Nunc derivationem, revul-Sionem, re&0rptionem humorum molimur, quibu nervos et alias partes solidas ad oscillationes vividiores sollicitare studemus. Multum hunc in inem praestant, Si aegri deglutiunt emetica, uti tartarus tibiatuS, Sulla Zinci, cupri, pecacuantia, praecipue praeSente torpore et inertia universali, pituitoso pulmonum et Ventriculi statu, aut praesentibus in ventriculi surdibus, nam Sub illis omnes promoventur secretiones praeterea purgantia sortiora, adliciendo uberiorem humorum Serosorum ad tubum intestinatem asiluxum, eoque congestiones seri in capite minuendo, uti calomel, dosi purgante, radix alappae, soli a Sennae, aloe, col0cynthis, radix hellebori, scammonium, gummi gutta, Ieum Crotonis git. . in emulsione vel cum lacte. Nec omittenda sunt, praecipue, Si aeger deglutire non valet, en emat acria, imo aliquando acerrima, non tantum ad alvum evacuandam, quam ad irritandam adhibita, uti ex fumo vel insus nicotianae solutione tartari emetici Solutione salis amari, vel ex decocto emollienti, cui additur guti J-u olei Crotonis. 0uum ab initio semper activa humorum congeStio morbum uStentat, haec praeter topicas sanguinis detractione compescenda erit, per frigori applicationem externam tegatur itaque cranium inte com-Ρ0Sit0, xycrate, aqua frigida, nivibus aut glacie imbuta.

192쪽

Scopo revellenti superficiei externae varia

irritamenta Vald opere conveniunt, uti vesicantia et sinapismi pedum plantis, Suris, internae femorum aciei, nuchae, aliisque partibus appliciti eouSque relicti , donec effectum exseruerint proprium. Frictiones Seu siccae extremitatum inseriorum cum panni Ianeis, Seu aromaticae, spirituosae, illinitio tincturae cantha ridum , Spiritus camphorati, saponatim pedi Iuvia ex tepida aqua cum sarina eminum sinapis, cum Sale aut cineribus, derivationem humorum a capite inseriora versus multum adjuvent.

Nonnulli sibi Iaudant odoramenta sorti0ra, quia

nervos reficiunt et reactiones in vasis inducere Valent, uti acetum sorte vel aromaticum, Spiritum Sali ammoniaci causticum, spiritum C. c. aut Simplicem aut Succinatum, imo sternutamenta v. gr. mercurium dulcem Saccharum, pulverem radicis valerianae, abaci,

helIebori storum convallariae Malis herbae majo-

ranae etc.

Post emeticorum et purgantium Sum eXta, Septima die morbi bene adhibentur infusa serpentarine, VR- Ierianae buvestris, decoci gramin. cum Spiritu nitri dulcis, digitalis purpurea, noni SpinoSa, praeparata Sambucina. pium a multis audatum non exhibendum, quia, etiamsi in omne systema stimulando agit, tamen et cerebrum ejus vi expositum, quare Sopor 0 immerito extimescendus. - Celeb. Plen suadet, ut interne unum alterumve granum calomeli exhibeatur; brachiis drachma semis unguenti hydrargyri cinere inungatur, caput aceto scillitico abluatur. Magnum influxum exserunt, praeter diaetam, quae ad juscula carnium tenuia fructus horreoS, potuSaquο-So cum acidis vegetabilibus commixtos, restricta, Sub morbi decursu remedia meta syncritica: artaruSemeticus, refracta dosi, pecacuantia, pulvere Noweri,

dein hydrargyracea inter quae calome eximium sistit

193쪽

medicamen sere specificum, ad humorum resorptionem et motum per vasa lymphatica et capillaria intendendum, atque per stimulum antag0niSticum, excedentem actionem cerebri compescendum. Inducta reconvalescentia victus sit eupeptus, modice XcitanS, pro potu addatur nonnunquam aquae modica Vini quantitas praeterea infusa et decocta orum, herbarum et radicum emollientium, emulsiones cum e Sine nitro, Solventia, iuretica magna cum utilitate adhuc per Iongius tempus exhibentur. Sanitate penitu reSiituta, aeger monenduS, ut causas omnes excitante evitet et strictam diaetam SerVet. Si vero a poplexi seros cum sanguinea conjuncta, tum potulenta sint refrigerantia , mucilaginoSa, quoSR, cum acidis vegetabilibus, uti Syrupo ubi idei, aceto Vini genuino, succo citri cum Saccharo ut Syrus combinatis cibi sint juscula tenuiSSima ex o La cremore hordei fructibus horrei cocties. Interne emetica, Stimulantia, irritantia non conveniunt magi remedia emollientia, antiphlogistica, derivantia antagoni Stice agentia, et ea omnia auxilia, quae Sub apoplexi Sanguinea adduXimUS.

g. 39. Synonyma.

ApopIexia sine materia sive immaterialis, nervina, SpaSmodica erethi Stica, Sthenica, Seu a Viribu exhaustis, vel c0nvuIsiva, aut debilium nuncupatur e0, quia Sectiones cadaverum, uti in tractatu generati Xy0Suimus, nil Stendandi a multis apopIexi hypochon-driacorum et hystericarum dicta, ea ratione, qu0d Spasini hi abd0iuinales constringendo viAcera abdomi

194쪽

nalia in illis humorum circulationem impediunt, hinc

humore per haec visceratauere impotentes in partibus superioribus adcumulati premunt enkephalon et ita apo-plexiam producunt. Germani vocatur Nervens chlag-ssuss, Lahmunides Gehirnes, chlagssussiiliniichesmiru-Ieidon. Apoplexi nervosa debilitatem, exhaustionem vitae animali ex morbi praegressis SuperStitem, vel alios systemati nervos adsectuS, quibu efficacia cerebralis prosternitur, Supponit. Sub hac specie deest omnis impetu humorum verSu enkephalon.

Prodromis haec poplexiae Species rarius SeSe d- nuntiat, quibu accenSendi Sunt tremores, convulSio nes artuum saucium, cordis, ventriculi, SphincteriSveSicae etc. ΡRSmi SenSuum externorum debilitas 3 vertigo tenebricoSa, oculorum caligo, di St0rSio, pupillae coarctatio, non raro paralysis unius vel alterius

palpebrae labiorum trem0 3 dentium stridor masticatio continua loquela tarda balbutiens, non raro interrupta, vox debili 3 dySphagia' vomitus non raro convulsivus Gyps thymiae mictus dissicilis alvi stypsis somnii interruptuS functionum nervoSaram torpori, assectiones hyStericae atque tibi pochondriacae graviores, diuturnioreSque frigus et artuum gravitas, de-Ιassatio et debilita magna dolores Sensusque tenSi0ni in cervice, 0Xi et X tremitatibus 3 sensu StuΡΟ-ris , formicationi aut puncturarum in una alterave eorporis parte , praeSeriim in extremitatibus, saeptu adest harum transitoria rigiditas. Ipsa Si intravit poplexiu, intrat absque signiScongestionem ad caput designantibus, aut repente cun tremoribus et repentina capitis oculorumque retorSi0ue, aut cum convulsionibus universalibus vel iopiciS, Ῥ0H

195쪽

raro cium Lephalaea gravi, d0l0r Vehementi in uno loco capitis et cardi0palmo c0njunctiS repente tum intrat coma prolandum, loquelae et motu Voluntarii abolitio, cuti palIescit, collapSa, rugo S , arida, Xtremitates algent, et aeger opor0Se decumbit, facies pallida, semper in unum latus distoria, ollapSa, frigida, mi- Sera turgore vitali orbata, hipp0craticas palpebrae

clausae Sunt vel spasmo contractae, oculi demersi tur

bidi, anguidi, vel quasi vitrei, diStorti, pupilla contructa, nasus acuminatu 3 labia tremula, o Saepe di-Stractum, lingua sicca et Si porrigatur, Semper obIique directa invenituro respiratio breviS, intercepta, quan-d0que placida, deest Sterior et ronchii 3 aegri non tam

profundo Somno obruuntur, Ut in praegreSSi Speciebus i non raro convuISione inSequuntur extremitatum, quae tamen mox remittunt; non rar tamen perdurant ;si sopor quidquam remittit, ueta eXoritur inter symp- tomata convulsiva et Sop0r0Sa, quae communiter morte

fuit; non raro adest extremitatum paralySiS frequentius tamen adest paralySi uniu cum convuISionibus alterius lateris conjuncta, et aeger frequentissime in Iatere paralytico decumbit Saepe, quod etiam nos ob Servavimus, adest paralySi in uno corporis atere et in altero latere extremitatum rigiditaS duritiesque sere eburnea' etiam hoc obserVRVimVS, quod Sola extremi ias superior dextra et inferior iniStra paralysi adfecta fuit, et vice versa; 0 rar una tantum extremitas paralytica , nonnunquam paralySi CSt univerSalis; puISu Sunt debiles, parvi, Vix tangendi, admodum inaequaleS, nec non intermittente 3 urinarum alvique se cessus involuntarius Seriu poSt horam unam alteram V corpii universum friget, non raro uti et facies sudore frigido madidum Subjectum ipsum poplexia ner-Vos correptum est Sensibile, non lethoricum. Paralyses, Si fideles comite apopleXiae Sanguineae fere Semper bServantur, in popIeXia nervosa nunquam de-

196쪽

ω sunt, et tantum quoad gradum variant. Sic observantur individua, quae nil manibu firmiter tenere valent, et si quid retinere volunt, Statim manu emittunt, hoc est gradu minimus paralySe0S, qui Sque ad plenariam motu voluntarii abolitionem adscendere potest. Decursus morbi valde rapidu , 0r aut Sanitas post paucas hora aut dies Sequi oleis Saepe autem morbus transit in alios morbos. Insultus poplecticus communiter breve tempus durat. Post insultum apoplecticum, Si non Statim necat, aeger ex S0pore cum O- Iiriis expergest, remittentibus convulsionibus, acie distoria, conScientia imminuta loquela balbutiente vel abolita et paralySi totius corporis , quae o remittit et ad unum tantum latus corporis vel ad Singula partes restringitur. Communiter secunda vel tertia die sebriculari reactio universali ad morbum solvendum intrat.

g. AI. Disserentiae apoplexiae nervosae ab aliis

morbiS. Ab a poplexi a sanguinea nervosa eo differt: quod in sanguine pupilla dilatata , in nervosa contracta, in hac convulsione Vehementi0reS, graVi0reSque, in illa mitiores' in sanguinea multo citius conscientia, etsi non persecte, redit, quam in nervosa, p0Si quam deliri semper intrant et continuunt. Sub apoplexin Sanguinea OS insultum Statim paralysis imperfecta intrat et pedetentim in persectam et graviorem transit sub apoplexi nervos immediate post insultum paraIysis intrans est gravissima et vehementissima, tractu tamen temporis decrescit tandem conscientia, vi cogitandi post poplexiam Sanguineam multo minus perturbata,

Ab insultu pile pii co poplexiam nerV0Samsub accessu nil distinguit, quam, quod sub conVulSi0nibu nec minima vestigia motus ex consilio fu0luntateJ

197쪽

facti animadvertuntur; auod hae in uno latere vehemenitores sunt, fiam in altero, et quod sacies statim ob

Exitus in sanitatem inter rariSSima spectat exempla, et sere tum tantum contingit, ubi vis nerveasystematis centrali non ad imum relapSa suerit, et ars mature opem tulit Sympt0 maesta paralySe0 aut statim disparent aut sub reconvalescentia aut Sanita pede tentim intrat, symptomata paralySi p0St mense , non raro post annum disparent. Non raro inSultus prae terit vehementer aut valde tarde, Si paralb Si musculorum remanet, et Saepe tamdiu, donec vel novus in sultus aut alius m0rbus aegrum de medio tollit. Exitus in ad Lo bin , praecipue in nevr0Se S, frequentius observatur' ad qua paraplegia, hemiplegi ab amauro Sis, copho SiS, Vertig0, 0 cale paralySe praecipue reserendae sunt. Talis exitu Semper omin0SuS, nam saepe novus lethalis inSultus cenam claudit. Mors frequentissime obvenit, ubi non Solum h0m repente uno quasi ictu a vera virium debilitate prosternitur et enecatur, in quo vi centrali S, quasi flamma ardens, uno atu extinguitur et ni sacere valemus, Sed etiam, si ammula vitae aliqua poSt acceSSum Supcti Ste r manSerit, p0st Omnium rerum adhibiti0nem, quae huic

Ap0plexi nervosa non Solum pura obvenire potest, Sed frequentissime cum poplexi a Sanguinea et se- rosa complicata incedit. Licet hoc ad cognoscendum non Semper facile, tamen ex praegreSS cnuSa, quae ad cau- Sa apople Xiae neri osae remota pertinere debet, exm0do insultus apoplectici ingressus, ex terminatione aliiS-que circumstantiis ad hujus praeSentiam c0ncludere poS

198쪽

Sumus. Dein omnis popleXi; Semper nervosa est diacenda, nam in poplexi Sanguine et Serosa vires systema iis centralis supprimuntur et eXtinguuntur per nimiam humorum molem, in p0pleXia autem nervosa adest debilitas vera Systemati ver Uo Si exhauSti Summa, et repentina vis centralis XStinctio, ergo in omnibuScasibus passio cerebri eminens eae aria auguprovocata, hinc a poplexi etiamsi acute decurrit, Sum ino jure ad n evrose est reserenda. - poplexia nervosa etiam eum aliis evroSibus, uti c0lica Saturnina,

Scrophula, Syphilide arthritide aliisque morbis valde doloris cis complicati incedit.

Causae hujus morbi distinguuntur in disponentes

et excitanteS. uum Vero Systema nervo Sum centrale

cuivis homini insit, in quo existere non valeret, hinc patet, quemlibet mortalem ad hanc poplexiae speciem dispos itum esse. Dispositio haec tamenticuitur per habitum sic dictum nervosum, in quo Sy Stem nervoSum peculiari mobilitate, Singulari re-thismo lab0rat, qui ex imbecillitate, animi cultura magna, educatione delicatula, cui nimi tenera, alba gracilitate artuum cognoscitur et per habitum phthisicum, qui corpore gracili, tenello, oblonga

facie , colore valde candido, cum genarum rubore circumscripto dentibus angustis, longis, pulchris, aciei

coloris, Subdiaphanis, non sacile cariosis 3 collo Iongo, tenui extremitatibus longiusculis, praesertim cum digiti manuum longis, tenuibus unguibus tectis oblongis, ex albido roseiS, pulchris humeris altis, Scapulis instar alarum prominentibu , pectore Iongo, angu-Si , compreSS 3 cute tenera , alba, pellucida capillis albid0-savis te excellit. - Praeterea in hanc po-

199쪽

plex iam potissi iniim nituntur debile , exhausti, pallidi, collapsi, macilenii, SenSileS, 0rbi nervosis uti: hypoch0ndriasi hysteriasi, SpaSmi et convulsionibus omnis generis, praeprimi epilep Si detenti nutrimentorum penuria, intentione nimia c0rporis animique, curis domesticis, tristitia, m0erore oppressi insanies sub dentitione aeta pro Uecta. Ad causas excitantes poplexiae ner Uo SaeSpectant non Solum omnia momenta disponentia ad Ι- ii irem gradum evecta, Sed etiam illae omne causae, quae vim nerveam deprimere et exhaurire valent ad quas reserendae Sunt jactura humorum nobilium, uti: Spermati per Venerem aut naniam profusio, Sanguinis per haemorrhagia largiores, phlebotomias diarrho ea; dysenteria diabete ; variae nevroSe , hySteria , hy-p0chondria, pilepsia, conVulSione et SpaSmi, para-Ibses etc., febre norVOSae, a dynnmicae, typho Sae, hecticae , intermittentes malignae vita studiis dicata, cum mentis nimia intentione, sedentaria' vigiliae nimis protractae passione animum X citanteS, uti ira,

nec non deprimentes, uti Anxietas, metuS, cura rodentes, m0eror, tristitia, sollicitudo, inedia mentis morbi inania, melancholia fatuitas morbi valde dolo risci cib0rum aromaticorum potuumque Stimulantium, potus arabicarum labarum, sumi herbae ni coiianae abii Sus partus dissicilis cubilia calce recenter illinita: inhalatio gas carbonii et hydrogenii, vaporum ni Senicalium,

mercurialium, Sulla reorum Venenn narcotica , quorum tamen nonnulla, v. g. pium, belladonna, congestiones activa versus cerebrum et inde poplexia sθnguineas inducere possunt cachexiae variam Syphilis Scrophu-I0sis ut semel vidimus , scorbutus, arthriti S rheumn 3 continuo tandem humida, ut humid0-srigida tempestas;

frigus nimium' 0rsus Serpentum.

200쪽

g. 45. Progilo Si S. In statuendi hujus a poplexiae progn0Si omnia Sym-Ρt0mnia, nam .,unum Sympium B, nullum Symploma secundum Sententiam Veterum, cauSne morbum pro-VocanteS temperamentum, Abitu S, vitae aegri genus aliaeque circumstantiae rite perpendendae, antequam aliqua verba prognostica ori mutant. In genere inter omne a popleXin nerv0S POSSima maximeque XtimeScenda, in hac Semper ob cerebri assectionem immediatam prognosis erit tristisSima et malo omine plena nam Sinon citissime Iethalis redditur, mala posthum a sere Semper relinquit, et in Sanitatem plenariam abire raro est visa Morgagni, C. mami . ParalyseSmeniisque alienationes, uti memoriae, intellectus, rationis imbecillitas, adynamia universalis multo requentius occurrunt in popleXia nervosa, quam in Sanguinea. Ceterum pr0gnoSi variabit, prout morbus dynamicus aut organicus est, brevius aut longius tempus duraverit. - Plerumque, Si mala posthum et praecipue si paralyses diutius durant, tum prognosi Semperirisiis erit de hac re an Sisielen dicit: ,prudenteS medici non multum Sperant de curanda paralySi, quae per plure anno perstitit, quia jure metuunt nervosam fabricam vel destructam eSse , vel jam concretam adeo, ut amplius transmittere possit.

g. 46. herapia.

Insultu apoplecticus nervoSus conSuelimineXSpectate et cum tam paucis prodromis venit, ut frequenter vix possibile sit, aliquid ad accessum praepediendum instituere. Si tamen hom0, qui jam multo anno nil merat, animadvertit, quod dormire non valeat , et Sub somno insomniis horribilibus excrucietur, per quae cum cardi0palmo vehementi expergest quod hic cardi0paI-