Tractatus de apoplexia : dissertatio inauguralis medico-practica

161쪽

brilis evenit, praecedere Solent Symplomata, morbum gravem atque uiaeStum indicantia, qu0rum Iura jam Sub popleXiae nos ographia generali adduximus et hic tantum de praec puis sermo erit. Ante insultum a poplecticum aegri conqueruntur de dysphoria Summa, cephalaea Vellicante, pulsatoria, calore interno dolore gravatiU0, Vertigine, capitis temulentia et carebaria, Stupore quodam mentis, inertia ad omnes tum psychicos, tum Somatico laboreS, 0mnolentia continua nun praepedienda, Drmicationis ad frontem sensu, ten Sionibus ad nucham artuum delassatione, sensibilitatis imminutione aut plenaria aboli ii0ne' diplopia, panophobiis , chriapsi is , Scintilli et summi prae oculis, visu obscuratione 3 aurium tinnitu continuo, SuSurru narium pruritu, epistaxi calore aciei per vices adauctos ructibus frequentibuS, nausea et vomituritionibus , linguae tremoribus, loquela impedita, balbutiente, petitu prostrato, Siti adaucta, Con Strictionibus pharyngis; respiratione difficili alvo ob- Stipa, urina Saturata, parcera uente praeterea in talibus individuis invenit observans lacie ruborem, tur-gorem et calorem adauctum, oculorum Splend0rem, horum protuberantiam et illacrymationem . conjunctivam injectam Iabia coerulescentia Vena jugulare turgi daS, carotide vibrantes, pulsu radiales lentos, du-r0S, tensos. Animi quandoque adeS magna mutatio, eSt exaggeratus, servidus alias dejectus et timidus; quo amore prius amplectebantur aegri, nunc Ver

santur.

Sub ipsa hujus poplexiae invasione: f cies turget et rubet, aut plane livida, proprioque m0d0

desigurata , conscientia plenarie Suspenditur omnisque motu perfecte aboletur, et aegri alto obruti sopore truncorum ad instar , immobiles concidunt, a quidem teSti:

Morgagni in id semper atiis, quo paralySi sutura; vasa Sanguifera capiti turgent caI0 corp0ri S prae

162쪽

cipue capitis, potius auctus, quam imminutus palpebrae

tumidulae, apertae, oculi protuberant, xi, plerumque

splendore privati, Sed rubor non raro tantuS, ut Soleroticae vasa massa rubra quasi injecta SSe videantur,

pupilla dilatata, immobilis , visus obscuratu , auditus

perverSus nare Sanguine repletae , hinc non rara epi Staxis os apertum, Spuma Vel SRepius Saliva, non raro

cruenta obtectum apparet lingua turget, deglutiti0 aliquando perstat, Saepius tamen est ablata, vomituritiones vel vomitum Venae jugulares farciminum instar ad-ssatae, carotide sortiter Vibrant, collumque non Broturget, rubet, imo et liUet. Respiratio non citata, sed subIimis, prosunde quidem inspiratur, nunquam vero thora ex integro comprimitur' interim Morgagnitιs jam adduxit exempla, ubi respiratio vix mutata, ut in placide dormiente fuit, etsi cito lethale fuisset malum;

ronchus et sterior non iStunt signa pathognomonica, ut pote quae in popleXia quoque SeroSa occurrunt non

nunquam respiratio accelerata, dyspnoica evadit; quando autem Iaryncet trachea paralysi corripiuntur, tunc ore aperto, Spuma agente, cum strepitu, rhythmo intermittente, inaequali peragitur cardiopalinu vehemens. Abdomen plerumque plenum, generosum, maXime in subjecto phys conico alvuS, urina, Semon, P0nte, insciis aegris dimittuntur corpus totum friget, Sudore gelido viscidoque tectum extremitates InXae. accidae, omni facultate motrice privatae, et Si quaedam OmRnserit, Sub quovis tamen conamine illas elevandi, mox cum pondere relabuntur pulsus vel suppressi et saltaciter debiIes, Vel fortes, magni, duri, utpIurimum tardi pulsus cephalicus veterum. Hanc morbi sormam, character stationarius, inflammationibus favens, prae-SDIIS, confirmat.

Fidelissimum atque constantissimum popleXine Sanguineae comitem paralysis sistit seu motu muSculorum imminutio aut ab0lilio, quae variam, quoad in

163쪽

et extensitatem induere solet aciem lacultates intellectuales plus minusve imminuuntur, ut penitu ab0- lentum non raro observantur in hac Specie convulsiones in una parte, in altera paralySeS. - Miliori insultu decumbentes aegri eviora quoque ex Symplomatibus enumeratis observationi tradunt ac proinde aliquando Succedit arti medicae justo tempore et c0ngrue adhibitae, aegrum absque mali SubSequi pristinae restituere Sanitati.

Hic mentio facienda de poplexi a cerebe II i.

0uod haec poplexi revera occurrat, Sectione innumerae extra omne dubium posuerunt. Sed in statu vivo haec raro aut nunquam cognoscitur. Praeter Ita Symp- tomata a poplexiae Sanguineae propria manifestat se

haec poplexi per turba circulationis et respirationis graviores et vehementiores, quam tu illa ap0pI., quae Sedem suam igit in cerebro magno Serres dicit: si apoplexi cerebelli individuum detentum, tum in viris seni erectiones et Seminis jaculationem, in feminis Vero milvium Sanguinolentum e vagina observavit. Crureimier autem dicit quod pluries popIeXia cerebelli observavisset, quin symplomata a Serres adducta in conspectum venissent. Etiam hoc experientia non confirmavit, quod nempe cerebellum regulator omnium motuum voluntariorum et son Sensibilitati sit, secundum opiniones Durens, oville et Finet irati

Hic adhuc mentio facienda de poplexi a cerae bi a Libeterum, quae sere cum dicta ap0pIeXia Sanguinea convenit, et de poplexi a me ninge a Serreo, quae praecipue insante et Senes plectit, sere

Semper lente intrat cum prodromis, O g. Sensu universalis rigiditatis , Sonino inquieto , hebetudine lancti0num intellectualium, pulsu tardo respirationi dissicili caIore imminuto, digestione anguida secretionibusque imminutis Si pr0ssuvium aliqu0 suppreSSum

164쪽

aut laesio mechanica capiti adeSt, tum decursus quidquam rapidior. Sub hac Specie os non diStorquetur , symptomata paralysi nulIa inveniuntur, respiratio in utroque thoracis latere aequaliter contingit, aeger de cumbit in dorso movet extremitates, Si vellicantur ut irritantur.

S. 24.

Symplomata nunc numerata tu minus v graviora et vehementiora in conspectum veniunt , prouti ex simplici Stetitu congeStivo sanguini VerSu caput, aut extravasato Sanguini in cerebri Superficiem, aut

in ejus Substantiam quod jam sub necroscopiis adductum, fuerunt provocata Cim g e S i ii sanguinis

tum solam temulentiam nil persectam conscientiae bo Iitionem nequaquam accedentem, linguae debilitatem aut paralySim, inertiam musculorum unius corpori interis inducere Solet. Largior copia Oxtra VR- sati persectam provocare Solet hemiplegiam major adhuc quantita Sanguinis essu Si coma r0sundum, cum perfecta motu abolitione , involuntario secessu nivi et urinae , respiratione sterter0Sa, ut SuSuppreSSO, In mortem iliStantaneam capoplexiam sulminantem Saepe inducit. Idem sere tutus adducitur per conge Stionem repentinum atque vehenientem VerSUS encephalon, qui eo gravi0r, quo largiorem hum0rum copiam vaS omnia iam meningum, quam cerebri continent. Ex his sat superque elucet, quod vis cerebraIiSnerV0Sa, per Sanguini nccumulati0nem, sive sit Simplex congestio , Sive contingat extruvasatum, Si, eadsit dilaceratio substantiae cerebri , sit impedita et SuppreSSa. Polu SyStematis nervosi centralis cum polo peripherico in communicati0ne versans, interrumpitur,

165쪽

hine Ab inplomata paralySe0S, ut neceSSarine Sequelae ossicientiae iublatae singulorum cerebri artium in or gana corporis peripherica, in c0l Spectum veniunt. 0uam primum autem cerebrum n nimio, qu Obrutum est sanguinis impetu liberatur, vel ab Xtra Vasato acto, quod sub circumstantii Secundi Sat cito Saepe contingit; quam primum catena illa p0lum periphericum inter otsb stema nervosum centrale PSiituatur, mox pristinam adipiscitur integritatem, quin ullum remaneat laesae lanctionum harmoniae veStigium. 1ium autem restitutio illius catenae, perenata cySi id OS POPI 'citcnS, inem branas titit cicatrices impediatur, hinc clarum est quod turbae sun cito num nonnullarum organiSmi, para-I3 ses , hemiplegiae etc. per t0tam reliquRm Itam per

Aeger potest plure die in Si tu S0p0roso acere, aut nonnullas horas Sive quod vi tu accidit, post paucas hortis, imo poSt nuc minuta Si tantum pia the rupta, in Stituntur, Se erigere Valet, riStinaque sanitas ita redit, ac si nil accideret.

Si di s extravnSati Variat, iam ratione singuli cerebri aieris, quam ratione Singularum cerebri regio num quod jam Sub necro Sc0pii adduXimus. Hoc adhuc adducendum, qu0d in ca Sibu fere omnibu paralysium in uno corporis latere reSidentium, ait Sa in encephali latere opposito Si tritinerenda. Res autem multo dissicilior et magis ardua est a Symplomatibus m0rb0SiS, quae Singuli in casibus apo-plexiae in conspectum Veniunt, ad Singulas concludere enceptiali regi0nes, quarum laeSi hisce symptomatibus Subsit, et quae lacum HSiant haemorrhagine, et variae variis auct0ribus prolatae sententiae nequaquam inter Se Semper consentiunt. Sic oville, Pine et Grani Chun contendunt, paralySim Xiremitatum Superiorum

166쪽

in thalamis nervortim optic0riam, paraI3 sim extremitatum insertorium in corporibu Striatis, hemiplegiam autem in utroque organo Simul QSidere. Contra quam Sententiam Criti eimier et Andra plura reserunt exempla huic ceopinioni renitentia. Celeb SchonDin assumit extravasatum actum fuisse in thalamos nervorum Opticorum aut in ventriculos cerebri uterales, si aeger c Decia ambobus oculis , ut Solum uno oculo. Si extravasatum factum in cerebellum, tum caput aegri recte tenere non valent, et semper inclinant ad extravasaiiciatus. Si extravasatum lactum in partem cerebri posteriorem, tum intrat abolitio loquelae et conscientiae. De haemorrhagia cerebelli celeb. Serres, praeeunte Valgali a contendit, quod Semper per morbo Sa symptomat in SyStemni Sexuuli, ut erectiones et permatis jaculationes pria-pismum et SatyriaSim mnnifestetur, Sed multa observabantur a ceIeb Andra et a I iis exempla poplexiae cerebelli, quae nulli talibu phaenomenis fuerunt Stipata.

De exitu poplexiae Iura in generali tractatu diraximus, hic s0Ium adducendum quod a pople Xia Sanguinea requentius ac aliae apoplexiae specie in anitatem transeat, quia causae illius, lethora, c0ngeStionique orga SmuS, 0mp0ni queunt. Sanitas restituitur per naturae molimina, nempe evacuatione criticaS, jam numeratas, et artis medicae auXilia Sanitas persecta rarius intrat, Si accessu longiuS, quam duo nychthemera perduravit. FrequentisSimuS tamen poplexi a Sanguineae exitus in alios morbo ipsa morte nonnunquam magis detestandus. Morbi, in quos poplexi tran Sire S0Iet, tendunt magi in exitus inflammationis sic Visa Sunt D ulcera cerebri, meningum colluvies purulenta in ventriculis cerebri 3 glandula pinealis tumida, pure plena. Facultatum intellectualium assectiones, memoriae

debilitas et hebetudo, intellectus imbecillitaS, Stupidi-

167쪽

ias, deliri aliaque Saepe remanent. Sic quoque frequenter remanent en Suum Xtery 0rum Vitia, Aralyses, paraplegiae, hemiplegiae, Sphincterum reSolutio, pasmi, tremore e. s. p. In hac p0Ρle in Specie, quousque adhuc extra vasatum Sanguineum Hl penitu reSorptum, tunc nec symptomata m0rbo S diSp3rent, nec sanitas intrat, et exitus malus Semper imminet. - Sub circum stantiarum infaustarum conssuXu terminatur poplexia sanguinea in mortem, quum nonnisi raro Simplex symphoresis habeatur, Sed etiam extra UaSatio , vaseu Iacapillaria nimis distenta rumpuntur et ita effusiones Io cum habent, quae tanto faciliu moriem pr0 ducunt, quum essiciant, quod singulae cerebri si brillae a loco proprio aberrant. 0r post pauca h0raS, post aliquot dies, communiter tamen intra primum et quartum diem sequi Solet.

Nonnunquam esservescentia virium vitalium gradum illum ad processum reparationis absolvendum nec OSSR-rium excedit, cujus dein essectum aut nova sistit hae morrhagia, aut exsudatio humoris erosi, aut demum partium vicinarum status phlogisticus varia cum terminatione, Saepe in emollitionem, interdum in indurationem. Τalis complicatio, teste Andrai, toches et aliis, per deliria, sensationes dolorisca extremitatum, SpaSmo tonicos et Ionic0 Sese manifestare S0let.

Causae poplexiae Sanguineae ad disponente Set e X citante revocantur. Quod adtinet momenta pr0egumena, maxime haec c0n Spicua inveniuntur in poplexin Sanguinea, minii S in Serosa, minime in nervo Sa.

168쪽

senilis, seXu masculinus, temperlimentum Sanguineum, irritabile, nec non cholericum' frequens congestio humo

et des organisationes viscerum abdominalium uterus gravidus vitia localia cerebri et partium illud circumdantium, uti enkephalo mala in abscessu cerebri, rnVncranii consormatio primiti a tumores cranii, an urysmata vaSorum cerebri , fungi durae matris , os SiscationeS, concretione meningum vel inter Se vel cum cranio, etc. ΙΙ. Ad causas poplexin sanguineae e X citantes pertinent miles illae, quae L rapidiorem tinguinis ad enkephalon asiluxum inducunt O quae Sanguini a capite refluxum, quocumque modo , impediunt, et O quae, modo antagonistico, irritationem cerebri ponunt, et tali pacto unguinis t0rrentem illuc determi- nunt 3 pertinent hic ad , Animi affectus excitantes, sortior mentis atque corpori intentiori stimulantia vino Su, romatica, narcotica sopium, belladonna , vomitoria intempestive adhibita, balnea nimis calida, aestus X cedenS, capitiS

ad fornacem admotio, insolatio, motus corpori juSt0VOhem ntiore , contusiones et vulnerationes capiti it latae, alapae sortes icius, pressiones cerebri ab XOS- toSibu , tumoribus; coitus immodicia ventriculo in primis repleto celebratu S. Ad M Struma praegrandis, tumores Scrophulo Sicirca Dilum, strangulatio , vestes et ligaturae nimis arctae, nimia ciborum ingurgitatio, bilis abundulas

unde poplexi sic dicta biliosa sub summis caloribuSaestivis epidem ic occurrit , ebrietas, i vomitus atro X,

alvu dura, labores grave capite prsen peracti, graVidita , mora diuturna laetus in ima pelvi, rudi adplicati forcipum, situs corporis pravus, capite retr0rSumet deorsum pendente, saltus immodicuS, caniuS cIa-

169쪽

Ad 9 Suppressio haemorrhoidum , cntamoniorunt, I0chi 0rum, epistaxis, sudorum aliariImque Vacuationum habitualium, retro pulsio exanthematum , impetiginum, ei b Sipelatis, rheumatismi, arthritidis etc. Excitatur etiam poplexi a refrigerio pedum Subit eXcepto, VenaeSectione con Sueta inmissa, sanatione praecoci ulcerum antiqu0rum origore hiberno, repentina temΡeriei mutatione Cachexiae variae, sc0rbutus, SyphiliS, arthritis , non debit ratae aut anomalae redditae, etiam ap0plexiam sanguineum inducere valent.

In p0 plerita Sanguinea prognosis in casu Speciali ex aetate et constitutioni negri, gradu, Sympt0matibuS, indole et reditu morbi depromitur ApopleXia Sanguine n

minu periculosior plerumque est, quam Ser0Sa, Sed certe minus Iethalis, quam nervosa. Bonum augurium Sistunt morbi decrementum et evacuationes criticae. Neonat0 et insuntes saepe intra nyclithemerum e medio

t0llit p0plexi sanguinea in senibus si evadunt, uxn0 Semper paralysis relinquitur pessima inde afficiuntur habitu poplectico donati. Si per Iongius tempuScephnlaea, nau Seu vomitu aliaque prodroma raeceS-Serunt, Si insultus poplecticus dein repente intraVit, tum progn0Si semper iustiusta acienda et de VaSorum ruptura eXSudatoque haemorrhagico tacto, praeSagiendum. - Morbi dies octavus sec. Gyland Cruvetthier pericul0Sissimus , quia in hoc fremuentissime n0vum X-

Sudatum, Sero Sum aut Sanguineum, novum X truVRSa-

tum Sanguineum in locis jam supra nominatis fui de X-tispicia contingit, hinc summa quies animi et 0rp0ri , Sitti c0rp0ri Semierectus tep0 pedum, regimenquu

170쪽

antiphI0gisticum in primis diuabus hebdomadibus post insultum ei Vandum.

Coma praecipue Si diu durat, S VRIde p. an guineae periculo Sum Symploma , nam Suspicari p0S- Sumus de magno extra va Sato Sanguineo aut in partibus internis aut in ejus Superficie reSidente, ita, quod sociis haemorrhagicu cum Ventriculis, aut cum Superficie cerebri, aut cum ambabu partibus insimul cohaereat. Si pupilla una contracta et altera dilatata, de ex sudati existentia, Sed inaequaliter substantiam cerebri comprimenti S c0ncludere p0SSumUS. Prognosis etiam facienda e essectu, quem hera- pia pr0V0cavit Sic cel. tiarin dicit Actum est de ΩΡ0plexi Sanguinea correpto, dum Iargae et repetitae venaeSectione , prima die institutae, nullum levamen adserunt. Et Celsus adserit , Post sanguini misSionem , Si non redit et motu et mens, nil spei superest: Si redit, sanitas quoque prospicitur. Paralyses, Sub reditu con Scientiae motusque voluntarii ad parentes, critico Videntur valore 3 eo quod murbi impetum ab enhephalo derivant. - ParalySeSpartiale remanentes seu Breses saepius Sanationis Spem admittunt, Si sensatio et calor partis non penitus Xtinctus est, vicissim autem, Si sensatio omnis descit, calor naturalis et nutritio decrescunt, nil speretur. Ominosum valde, si a poplexi febriciam praesenti adsociatur; in febri quoque intermittente Iarvata prognosis inlaustu. - Deliria, respiratio citata, Vomitus frequenS, periculosam complicationem et valde tristem progno sim facere inunt. Ad mala signa Spectant pupillae dilatatio ejusque immobilitas , 0nvulsio unius et paralysis alterius lateriS, involuntarius excrementorum SeceSSuS, Spuma riS, acie elongata, Sudor viscidus,

frigidus, deglutiti sublata, pulsus intermittenS, tenuis, illi formi S.