Tractatus de apoplexia : dissertatio inauguralis medico-practica

171쪽

Haec coinplectitur duas parteS, nimirum curaIn

prophylacticam et curam therapeuticam De cura prophi- Iactica in Sectione prima, de posteriori hic loci Sermo

erit.

Cira thia apem lic a sequentibus nititur indicationibus : Indicatio causalis. Sed huicce indicationi satisfacere rarissime in medici potestate St, cum

nimirum cauSue Saepe a medico penitus ignorentur, aut eorum amotio extra artis limite Sita Sit, aut etsi removeantur, effectu tamen, quem induxere , remaneat. Nihilominus per regimen adaequatum omnia Saltem

Sunt arcenda, quae Statum raeSentem XaSpernre V lerent.

Summa igitur aegro concedatur corpori et animi quieS, Situs corporis Sit horiZontalis, capite nonnihil elevato. Aer cubilis sit purus , frigidiusculuS. Vestimenta incommoda, quae circulationem turbare, humorumque ad caput congestionem promovere valent, caute, Sine corpori agitatione, exuantur. ΙnStituantur ceterum ea omnia, quae ad therapiae suem in tractatu generali adduximus. - empore aestati ponuntur in cubile vascula magna cum aqua frigida glaciali repleta, vel humectantur dormit0ria cum aceto diluto, ut Sic Digus artisciale generetur. B. Indicatio morbi Cerebrum ejusque integumenta, a nimio sanguinis impetu liberentur, nova congesti et phlogosi partium exsudati vicinarum impediatur , torrens Sanguinis ad alias partes derivetur, resorptio Sanguinis GSi, quantum id fieri poteSt, pr0- moveatur. Hisce indicati0nibus Sequentia correspondent indicata:

172쪽

a Sanguinis depletiones in niversale et L cale S.

Celsus celsissimis verbi. dicit: SP omnia

membra vehementer res obita Sunt, sanguinis detractio vel occidit, vel cliberat. Aliud curationis genus Vix unquam Sanitatem restituit saepe moriem tantum dissert vitam interim infestat. Post Sanguinis missionem, mi non redit et motus et mens, nihil spei supereSt Siredit, unita quoque prospicitur. Sanguis itaque Mittitur facto vulnere lato ex vena brachii lateris sani quod cogn0scimuS, Si noverimus in qu0dvis alii h0- min, ap0pleXia correptu S, ceciderit , nam hoc ipsum paralyticum est Secundum circumstantia aduncias XM M. Serius, si ulterioris venae sectioni neceSSitas intercedit, praecipue ubi facies multum turget, rubet, livet, et ubi Sanguinis a capite refluxu Ve AtibuS praeprimiScollaribus inrctim impeditus fuerit , vena jugulari quoque secari potest et quidem 40tius ex latere an , quam jam commendat Aretaeui de morbis acutis lib. I . . Juxta Frank non absolute necessaria esse, Videtur Secti venae jugulari in later Sano, cum URS AEO-rebralia communicent. Lubenter tamen abstineamus ab hac phleb 0tomia, quia preASi colli noci Uu Sub peratione, difficulter evitanda, n0Uam praebere poteS an-Sam ad sanguinis a capite essuxum impediendum. Sic etiam vena occipitalis ob sanguinis contenti parcitatem nunc raro Secatur. A Sanguinis mis Si 0 ne medicum pul- Suum intermissio aut cinaequalitas non deterreat, misi alia Signa adsint, quae virium vitalium desectum demonstrant. - uantita sanguinis mittendi maj0 pro Virium Statu, pro aetate, constituti 0 ne temperament0, geni epidemico et en demi cx, Symplomatum vehementia

173쪽

est determinanda. In genere autem prima venaeSectio, ubi peculiaris aegri constitutio id non vetat, audaci instituatur manu, cruorque uno rivo rossunt, d0nec manifesta symptomatum remissio intret. Si una venaeSectione derivatio sanguinis impetrari non Ρ0SSet, p0Staliquot horas illa repetatur Aretaeus de Ita re dicit: ,, Si minu detraxeri , quam causa postulat, nillil magni per magnum auxilium conseres. uo rigoro Sior interim prima Sanguinis evacuatio fuit, eo rariu ejuSiterandae necessitas intrabit uuamdiu durities et ten-Si pulsus perstat, tamdiu rei teranda venit phleboi0mia; Sed vix valemus tamdiu rei terare secundum pini0nem Π0nnullorum, donec conscientia et loquela redeat et r0nchus imminuatur Venaesectiones institui et repeti debent, Sed uti Lieiuaud δ' praecipit, ne athletici quidem tantum sanguinis detrahendum, ii calor nativus S0lvendo morbo necessarius XStinguatur. In caSibus, ubi in dubio haeremus, an venaeSectio reiteranda nec ne et praecipue pulsu per vanaeSec ii 0nem parvo reddito, quin symptomata mitiora c0nSpiciantur, c0nfugimu ad evacuationes Sanguinis localeS. Hirudines ad tempora, retro aures, ad latera colli, i disc-ciput Sint 0nendae, quia ad haec loca emisSoria cum Sinibus cerebri communicantia animadvertuntur, praeterea bono cum SucceSSi adhibentur cucurbitae Scarificatae, collo, nuchae , dorso adplicitae, Sic qu0que Scarificationes sat profundae ad caput, capilli dera-SiS. Hoc laudavit jam Hippocrates et Aretaeus, qui dicit: , Duum morbus diu trahitur et caput in cauSa St, cucurbitula occipiti assigenda est, et sanguis largiter hauriendus; tu enim quam venaesectio proficit et vireS nequaquam labefactat. Non minores scarificationibuS

174쪽

Nonnulli arteriam temporalem Secant, putanteS, promptius cerebrum a Sanguine liberari ; experientia ia-men docet, aegro per arteri0t0miam nequaquam majus levamen, quam per phleb0tomiam percepiSSe, et per arteriot0miam saepiu aneurySmata inducta suere. Si post suppreSSam epiSta Xim nata SSet ap0pIe-Xia, ad utrumque nasi soramen hirudo p0natur, in haemorrh0idibus suppressis ad uni limbum , in menstruorum SuppresSione ad vulvae labia, faciem femorum internam, conVeniunt quoque venaesecti0nes in pedibus institutae, in vena Saphena magna. Nonnulli sanguinis detractionem in phlegmaticis , melancholicis, senibuS, pueri atque utero gerentibus vetant. In genere, Si individuum non bene a Stum, Senile, utSu non plenus et sortis, acies non rubra, turgida, tum non nimis sanguinis detrahatur. Summopere hic conveniunt cucurbitae scarificatae et hirudines locis jam citatis applicitae.

b. Ivi ductiones efficax post venaesectionem auxilium exhibent, tum ut derivantes, tum ut incitationem localem levem, ad motum partium ciendum ulterius diffundentes. Hinc si deglutilio superest, quod irrita ii0ne saucium explorare poterit, danda Sunt ecco 'ralic antiphlogistica, ut lenis alvi uxus cieatur. Praecipuam audem meretur Calomela in usibus majoribus propinata Massam enim humorum imminuit, per frequentiores, qua inducit, alvi evacuationes, cerebrum per antagonisticam hepatis et ubi intestinatis irritationem liberat, sanguinis demum effusi resorptionem, irtute sua specifica prom0vet. Praeterea etiam alia ecc0Ρr0tica optimo cum Successu exhibentur uti fructuS

175쪽

tamarandorum 3 pulpa cassiae fistulae cremor tartari in aqtia vel in decoct gramin. fructuum tamarind. etc. Solutus decoct. tamarind. cum argi nitri 0sibus' solutiones salis amari , atri et Lati sulfurici, krystallorum tartari electuarium lenitivum' infuSum Sennae 3 aqua laxativa Viennensis. Post alviductionem magnam praestant utilitatem potus inliphlogistιci, refr/gerantes , praeprimi indicatur Succus citri, aqua copioSadilutuS, Sacharatu prosunt quoque acida vegetabilium quaecumque diluta aut aqua simplici aut decocto cuidam admixta, Xymel implex, Sy rupta aceti, et Similia, quae cuncta orgaSmum humorum insigniter moderantur. Ubi cognitum, qu0d individuum pertinaci alvi obstructione Iaboret, purgantia quoque drastica , uti: oleum Crotonis, alappa, grati0la, aloe, gummi uita,

Scammonium etc., proficia sese Saepe ostendunt. Ubi α-

cultus deglutiendi sublata jam est , calonielis Io I 5

grana , cum butyr recenti commixti, ad linguae radicem aegro ponatur, in nonnullis casibus his gran. 2-3gummi guttae inmisceantur aut gutta 1 vel 2 olei crotoni cum pinguedine aliqua blanda, butyro vel Ie ricini misceatur, orique immitatur' unde mox disssuens in ventrieulo desertur. Si autem haec non possibilia tum remedia soluta eccoprotica per sistulam ori et oesophago immi Ssam, ventriculo tradantur. Huleiano. 0uum vero saepissime deglutitio ablata Sit, tum clysmata exhibentur e decoctis solventibus, mucilagini SiS, cum aceto, Sale culinari, Sapone, Xymelle, insu-S Senuae, qua Iaxativa viennensio ad unc tres' m 'land recommendat clysteres cum aceto unc. et tart. tibiato gr. quatu0rJ. Enemata Sempurmajori dosi applicantur et bene etiam cum sale Glau-beri, nitr0, xymelle Scyllae acuuntur. Si ani SphincterreS0lutus, ita, ut clysma non retineatur, tum alvus Sup-p0Sit0riis sollicitanda est, et Si haec intestinum rectum S0llicitari nequeunt, sumus nic0tianae in anum insusssari

176쪽

potest, cui vero decoctum sol iurium dilutum praeserendum St.

que eventu Sinistri exempla commemorant. Iluc van reten et laso , qui alii in ab emetico SSumt Saepe auctum, imo saepius letliale factum resert Hoc negare non Valemus, quia quodlibet melicum congestio ne humorum versu caput vald opere indRuget, et ideo Statum poplecticum periculosiorem reddit. ibi autem ciborum ingurgitatio vel crapula popleXiam indu- Nerat, ut ubi constituti annua morbis biliosis favet, ubi ructuS, nausea vomiti tritiones, lingua obducta, S cIerotica avescens, Tacies corrugata it neger regionem Ventriculi inflatam frequenter manibus tangit, ubi prae dominante torpore et inertia universali hemiplegia nulla deSt, neque aliae contra indicationes tum emeticum propinetur, praemissu tumen venaesectioneri nisi enim cerebri pleth0rae occuratur, emeticum damnum

insert Cieatur itaque emesis irritati0ne saucium pestum illae, aquae tepidae haustu, vel solutione tartari Stibiati, sultatis 'inci Si haec ad vomitum liendum

fruStra exhibentur, tum ad regulum antimonii, ad ipsam sortiorem titillationem in gutture cum plumula, Ole tinc ta, recurrimus. adhibentur quoque emetica, Sive limenta Venenata, venena, aut opium paulo ante Sumta fuerint. In genere p0st primam venaesecti0nem granulum tartari melici in medicaminis plerumque purganti eX-hibitione nunquam spernendum est hoc enim commuta ti0 0rpuris adducitur, specifico suo irritamento nuSO an id, qu nervo planchnicos serit, re UulSionem ce

177쪽

rebro producit blandam sustinet humorium entericorum secretionem et transpirationem culaneum eniter promovet praetera interne ea eXhibenda remedia, quae diluunt, temperani et leniter resolvunt, uti Serum Iaciis decoctum hordei diluit, insus. 0rum iliae cum nitro aut DXymelle, acidum tartaricum, aliaque his amnia et Superius adducta. Sequentes formulae nobis quam maXime proscite esse videntur :

Celeb m 'land ' sequentia sub sequenti sorinula poplexi a detentis exhibuit:

C. Prii eter haec frigoris externa a liaculio remedium Summi est m0 menti. - Sanguinis depleti inibus

178쪽

universalibus et Iocalibus praemissis nullum datur remedium , quod tam esses Sit, ad servorem vitalem

bri compescendum, ulteriorem Sanguini eongestionem praepediendam, quam externa rigoris applicatio commodissime adhibetur per vesica glacie impletas , cui quidquam ali culinari additur vel per linteamina aliquoties c0mplicata, aqua frigida vel glaciali immersa, dein sortiter expressas vel per omenta Schmustertiana ex aceto , Sal ammoniaco, nitro et aqua confinia, cranio, abraSi capillis, imposita. Summam vero efficaciam Sychrolusiae eximii Citri iecXSerunt; BI 0 quippe citra normam extricatus innovata semper frigoris actione avidius absorbetur aquae simul ex alto cadentes non Solum calorem citissime detrahunt, sed etiam in cerebrum concutiendum pressione et gravitate magnopere agunt, quarum pri0rem virtutem instillationes capitis cum naphthis haud parum exaltant. Ut tamen eorum Virtu efficax sit, absit omnis statu phlogisticu , et congeSit activa VerSu en-kephalon quum vero haec Semper in primis diebus post insultum adsint, hinc assuSiones frigidae potius adulterius morbi stadium reServandae praecipue quia ab initio institutae coecitatem , hemiplegiam et immedica

Ut aeger ad se redeat, revellentia et e X citantia applicentur; - praeStantisSime a capite revellunt pediluvia calida cum cinere, colo, . But a pone frictione partium a capite remstarum, prReSertim pedum epispaStica et VeSicantia, quorum virtus duplex, Sympathica et liniag0nistica, deprehenditur eo, quod Systema nervorum periphericum irritando, similem irritationem in Systemate producant centrali, hoc ad magis energicam activitatem exstimulanti tum quod derivationis causa applicata, organa centralia nimia stimuli exorbitantia, humorum adsuXum VerSUS

179쪽

corporis periphericos limite invitantia, liberent; id

circo satis magno intervali a parte issicia, uti cervici pectori, brachiiS, parti semorum internae, suris aut planiis pedum adponuntur. SinapiSmi aut Soli, aut cum tinctura cantharidum, ut 0rtiu agant, commixti, exhibeantur, et ut eorum Virtu adhuc magis corroboretur, pars, cui adplicentur, cum lana in aceto tepido tincto, usque ad leUem rubedinem teratur. - Νonnulli plagas corporis singulas aqua bulliente irrigant, guttulae cerae hispanicae candentis pect0re adplicant,

vel planias pedum aut Vola manuum acubu pungunt et inde ad cauterium potentiale confugiunt. - Vesicantia in hac popleXiae specie minu commendantur, quia praeter liu mala, Sec observationes vlinii et Trallessii, vesicantia Sanguinem VerSu caput urgeant, excretionem urinae reddant parciorem, dissiciliorem, stranguriam' alvum erectant Segnem atque moroSam, subinde et urina et alVum cruentam, Saepissimeque torminosam. In illis casibuS, ubi Statu activus, congestione versu cerebrum, ubi adest hemiplegia, tum vesicantia, capiti et nuchae adposita, Summum d&runt damnum' si vesicantia adhibenda Sunt, tum Semper humorum orgaSm imminuto, loci adplicentur a capite remotis, uti SuriS, internae sem0rum aciei, plantis pedum. Praesertim autem uSus epiSpasticorum est c0mmendandus, ubi retropulsio assecti0nis cujusdam periphericae insultui subest a poplectico. Sub arthritide retrograda, Si Statu activus, lethora, ordinantur Venae- Sectione modicae, purgantia et externe remedia irri tantia, Sinapi Smi, rubefacientia, ex sermento panis, sarina eminum Sinapi S, armoracea, Sale et cet et ,

articulis, et impetigine, praecocius Sannio, 000, quem tenuit, adplicentur. Si sub arthritide retrograda status paSSivuS, Si languida humorum circulatio, pallida acieS, utSuSque mollior, tum vesicantia partibus adsec-

180쪽

iis adplicata, et interne canaphorR, Ino SchUS, en VIR, sulphur, antimonium optime exhibentur. - S rheu- malignius male tractatus poplexiae causa suit, tum quoque irritantia, rubefacientia articulis, quos obsidebat, et interne purgantia, praeparata colchici in connubio cum nairo et parvis do Sibus camphorae Summopere Conveniunt Mercurius dulcis nunquam in rheumatismo pigro oblivi Scendus, et praesertim ante colchicum eX-hibendus, quia Sordes astrictis aufert, et Secretionem bilis promovet.

Si insultus pol ilecticus eae Phlogogi cujusdam organi capitis, quae usque ad cerebrum sese X tendebat, et hoc in compassionem duxit , natus tum haec et insultu ap0pIecticus methodo antiphlogistica et ceteris regulis, phlog0Sim edantibus, auserentibus , tractanda veniunt.

Si accessus poplecticus X erysipelate capitis et laciei, tum profundae incisione in occipiat, ita, ut emsuvium sanguini Iargum contingat, porro cucurbitae scarificatae in nucham, et purgantia ex mercuri dulci et tartaro tibiato, aut cum Xtracto colocynthidis com- hinnia, Summopere conVeniunt Sic quoque poti0neS salinae cum vino tibiato. Eaeanthemate evanescente, et inde nato insultuapoplectico, hic auferendus et illi id restituendum atque ad pristinam in cute revocAndam sedem Ouare, ut id certius impetretur, Secundum Clar. Nob de Naim ann in priorem mali Sedem et in cutem universam directe simul agatur remedii pro rerum positione mox mollientibus et lenissime incitantibus, o plus minu SUO irritantibus, phl0go Sin, Secreti0nem morbo Sam Singulis in plagis inducentibus, qualia sunt fomenta, cataplasmata, l0ti0nes, balnea spica et universalia jam