Tractatus de apoplexia : dissertatio inauguralis medico-practica

181쪽

simplicia tepida blanda jam varie composita et incitantia, irritantia frictione , cucurbitae Siccae et Scariscatae' sinapiSmi, veSicantia unguent e tartaro emeticori cortex egeret, fonticuli in nonnullis casi-bu S, Si . . praegreSSo refrigeri repente exanthema Suppressum et inSultu repente intravit, acetum radicate, ipSR 0Xa, et cauterium actuale. - Chronicis in eruptionibus artiscialis plurimum Saepe prodeSt, SuppreSSae analoga, per unguentum tibiatum, tincturam cantharidum et s. invitata aliquoties autem pristina renovata v. gr. per inSitionem Scabiei etc. absolute requiri videtur, ubi nimirum Suppressa fuerat Specifica, contagi0Sa, et ubi suppressionis essectus generali thera-piae, nunc indigitatae, pertinaciSSime renituntur. Apoplexi intrata Sub partit, Sub epilepticis et hystericis spasmis forte Sanguini detractioneS, praecipue VenaeSectione in pedibu , Superfusione capitis cum aqua frigida, enemata emollientia, evacuantia etc.

Si insultus ap0plecticus tempore invasionis vel in alio febrium stadio intrat, tum cura a reguli , Supra Statutis, generalibuS, non multum discrepat. Sanguinis depletiones tum topicae tum univerSales, S chr0IuSiae, et interne purgantia, salina, et revellentia bene conducunt. Sed etiam hic pulsatio carotidum , Io capiti bene explorandus, antequam certa therapia instituatur; nam Si caput frigidum , actio carotidum

normalis aut tardior normali, et si acceSSus non cum paralySi comitatus, tum remedia reStaurantia neceS- Saria, etiamSi reactio Serius intrans methodum antiphlogisticam rigor0sam exposcit. Intrat insultus in I-timis febrium continuarum vel eaeanthematicarum Stadiis, tum sere semper character asthenicus adest, cui optime topicae sanguini detractiones in occipite, auri-hu retro, in nucha purgantia fortiora revulsoria et revellentia externe et interne amph0ra cum ammonia,

182쪽

aetheres et liquor animonii acetici, insusiones arnicae,

Serpentaria et S. P. conVeniunt.

0uandoque popleXiae tussis accedit, cum sibilibet dissicili materiae crassae ac pituit0Sae excretione, suffocationem minitante, tum Vero incidentibus et expectorantibu opus St, ut Lerme minoraIi, miXtura ex gummi ummoniaco, extracto nutae et Xymelle Scillitico, Sed Saepe malum, quod paralySi nervorum in pectore ortum debet, non levatur. milus sub poplexia ponte ut V. gr. per ISS-mata ex tartaro emetico Xortus, licet nonnunquam per hunc ingesta copiosa et saburra liminuntur, non raro

plices aut pulv. erupti m 'laudi, Vogleri potionem

Riseri, motusque inteStinorum perista Iticus et per hanc contentorum evacuatio, per clysmata irritantia promovenda, et per talia remedia, quae in tractum in1estinalem purganti modo agunt , uti sal eignethi, Glauberi,

arcanum duplicatum , Jalappa Senna te. Errhina, Sternutamenta et v0Iatilia acria in hac apoplexiae specie non adhibentur, quia humores exagitant et nimium motum cient. Si quid naribus admoveri liceat, esto id acetum vini, oleum Succini ejus alvolatiIe, ve spiritu melissae, rosmarini, quibu et lingua et os, et torpentia membra perfricari poterunt. Concussiones variae, quae viisgii adhibere amat, valde nocent, hinc interdicendae. Diaeta ab initio morbi summopere sit restricta; aeger quiete decumbat in lecto, stragulis evibus tectus, in cubili spati0So aere puro gaudens, moderate temperato et obscurato 3 hominum congreSsus ad aegrum

arceatur.

Per remedia nunc enumerata, et regimine diaetetico descripto processus quoque resorptioni et reparationis fovetur et sustentatur quem in Sc0pum SuS

183쪽

quoque chlorinae liquidae multum laudatur quippe

quae relaxationem Dium VaSorum cerebralium tollere, turgorem vitalem in encephal compreSS reStituere, resorptionemque humori essuSi promovere dicitur. Sem per tamen ad excretione viScerum abdominalium adtendendum, et hae praecipue hepatiS, imprimi aestate et auctumno promovendae. Hinc regio hepatis et epi- gastri exploranda, Si plena, Si tensio adest, tum his regionibus cucurbitae Scarificatae adplicitae et interne mercurius dulci. Doluers Schuris et Horii in parvis dosibus cum praeparat aliquo antimoniali conjunctuS, Summopere conveniunt abSint tamen nausea et

Si sub continuo horum remediorum usu aegri ad Se redeunt, et SenSu recuperantur, ad illa auxilia confugiendum St, quae nervo grate feriunt moderata dosis amphorae cum nitro hic locum habet. Malefaciunt, qui a Ianguore decepti, cardiaca Statim adhibent, quia diathesis phlogiStica acile recrudeScenA, recidivam accerset. Reconvalescentibus convenit mi, quae Systema nervorum leniter mulciunt et roborant, uti decoctum hordei, oryZa, Salep, grana ago, gelatina animalis, ac, chiocolada ex ichene, ex faba cacao, balnea emollientia. Si aegri ad se non redeant et per Iure dies Soporosi jaceant, cura antiphlogistica continuanda, donec lanctionum ad normam reducti contingeret Si vero hoc non sit, imo status a namicus, quod e tardopuISi carotidum, transpiratione cuia ea imminuta vel SuppreSSa, calore capiti imminuto, debilitate summu etc. 0gnDScimuS, Volveretur, tunc remedia Xci tantia, restaurantia in Sum SSent vocanda. Inter Rria hujus generis remedia ore arnicae magnis audibus extolluntur. Conveniunt quoque, prouti in caSuspeciali indicata, alia quoque excitantia, uti angelica, camphora, Valeridna, Serpentaria, moSchuS, ammonia

184쪽

calia Semper tamen neger bene examinandus, ne sors ex remedio provoctitur Sanguini congeStio versus cerebrum Statusque pejor inducatur. Post quemvis novum insultum aeger Sirictam diae iam observare debet, abstineat ab omni victu nimis con dii , a Spiritu0Si , potu rabico, puIVere ac sumo ni cottanae, evitet omnem intenti0nem tum animi, tum corporis, omnia animi pathemnia, omneSque cauSRS. quae humorum sortiorem ad enkephalon congeStionem provocare valeant. Alvii Semper lubrica SerVatur per ecco- protica, enemata, emollientia, evacuantia Vere et autumno instituantur sanguini detractiones tum Iocalestum universales sonticuli aut etaceum appIicatur nu-chae victus vegetabilis, aqua pro potu i Situ semierectus Sub Momno torus ex pelle et crinibu consectus, sunt momenta praecipua ad suturum accOSSum praevertendum. Qui a poplectici suere, Vitent frigus, praecipue , Si inde Stupor capitis, palpitati cordis obser vetur ex subitanea pedum refrigeratione poplexi amoriam fuisse constat. in glabrionibu capillitium portandum Staseima in . Morbo tandem seliciter fugato , magna tamen in recidivas, uti monuimuS, procIi Vita remanet, quae omnem medici adtentionem Sibi XΡ0Scit Regulae, quae

sub prophylactica cura et superius SSigna imuS, Summa cum diligentia atque perseverantia observatae, insultum ulteriorem praevertere vitamque Sanam UalentconServare. Valeat hoc respectu, quae Hipyocrates alio loco pulcherrime et distincte pr0nuntiat , Si curatus et sanu factu BOI Se pSium ilStodierit, pleri Sque revertens morbus interritus causa fuit. Mala posthuma quae hunc morbum excipiunt,

veniunt.

185쪽

CAPUT I .

ssuss nomen desumit vel a Sero, SiUe qua VRSRcerebri opplente, aut superficiem aut cava ejus inundante. Apoplexi serosa est sopor morbosus ex humorum extravasato aut congestione passiva ad organa capitis, adfectioni sanguineae e diametro opp0Si tu, ex nimia reactione vasorum capillarium, ex earum laxitate et inertia, aut ex humoribus ipsis tardis, Viscidis, motu intrinseco destitutis , prosiliens' serum ex Silolis vasorum lymphaticorum accidis in cerebri ventriculos aut in ejus superficiem effunditur. De hac poplexi celeb. Jahri δ' commentator scriptorum magni

Signa prodroma Sunt Somnolentia, vertigo frequenter praegreSSa praeSertim pomeridiana et nocturnu,

oculi pallidi, visus obfuscatio dedolatio, hebetudo Sensuum, balbuties, cutis pallida et frigida, pigritia

ad motum exercendum , puISu inaequales, intermitten-

186쪽

tes , urina c0piosa, tilrbida, quandoque mucus pituitosus uino ex ore et naribu stillans. Sub insultu, qui non iam subito accedit, uti in Sanguinea, adest turgor faciei pallidus, facies pastacea, eucophlegmatica, edemat0Sa, oculi collapsi, vi-Sus Ianguidus, pupilla nec contractu, nec dilatata, n- Io totius corporis imminutus, pulsus tardior, naturali debilior, plenus, non Suppressus, m0llis, inaequalis, Saepe intermittens, intra minutum 40 tantum ictus praebens , in individuo cachectico , phlegmatico, aetatis pIerumque provectioris, respiratio magis impedita, tertor et sibilius major, membrorum4acciditas et frequens venarum collapsus Sub hac poplexiae Specie aegri non illico vocis et linguae usu privantur, oculi atqueo Saepe aperitur, prossuitque ex iis magna ymphae

copia. - Dantur casus, in quibus phaenomena pople Xiam sanguineam mentiuntur, praecipue Si causae egerint, quae maj0res congestiones sollicitarunt versus en-kephalon. - Ηinc subjectum nosse optimum justae dia- gnosis adminiculum.

S. 33. Disserentiae poplexiae Serosae a Sanguinea.

Apoplexi seros differt a sanguinea non solum anatomica, sed etiam pathologica ratione Exsudatum e-

rosum rarissime cito ex0ritur et nunquam cum paralysi conjunctum. Semper se manifestat per eminentes et regulariter intrantes paroXysmos ebriles, etiamque per eminentem et regularem Statum c0matoSum, ita, ut m0rbum lacile pro febri perniciosa haberemus. Status comatosus in poplexi a serosa est symptoma characteristicum. In hac per aliqu0 dies ante insultum adcusatur somn0lentia, apathia, hebetudo, serius intrat c0ma et sensilitatis et motus debilitas in omnibus corp0ris partibus, sed nulla paralysis. Ideo Serres serosam ap0plexiam in classem apoplexiarum meningum, Seu instaSSem apoplexiarum sine paralysi posuit. In ap0ple-

187쪽

xia sanguinea adest ruptiira unita aut plurium vasorum, dilaceratio substantiae cerebrio paralysi et in Specie hemiplegia haemorrhoeae cerebri S constans symptomn. Apoplexiam serosam distingui a Sanguinea posSe,

Tisso putat, quod in illa liberior sit respiratio, si o-quens vero vomituS.

De exitu poplexiae Serosae sere ea omnia valent, quae in genere et Sub apoplexi Sanguinea adduximus, quia simili modo ac Sanguinea in unitatem abit, si organu pressa ab humoribus liberentur 3- in alios morbos, uti in amentiam, unctionum sensuum in- et externorum imbecillitatem, motus debilitatem et in mortem, Si revulSi penitu n0 Succedit. In genere rarius sanitas intrat, quoniam non adest Semper Ieve exsudatum, Sed frequentiSSime Serum, lympha magna in quantitate accumulata.

ApopleXia seros cum Sanguinea non raro invicem conjuncta incedit, ubi dein Symplomata utrique morbo propria complicata inveniuntur, quae tamen nonnisi causis excitantibus disserunt. Sub hac complicatione summa adtentio in curam dirigenda est, ut statim juvantibus insistamus, et iIlic abstineamus a nocentibus complicationes cum aliis morbi jam in tractatu generali ex-p0SuimuS.

3. 36. Aetiologia.

Dispositio in hunc morbum non raro e haereditate acquisita, nulli aetati, nulli sexui parcit exitialis hicce morbii Reminas, vir0S, insante aeque ac Seniores invadit, frequentiu tamen phlegmaticos, rigidos, Iaxos,

188쪽

pastosos, morbis pituitosis obnoxios, cachecticos , aetatem senilem, post causa humoris seroSi copiam Ru- gentes, imprimis si quoad consormationem capitis, col-Ι et thoracis habitu apoplectico insigniuntur. Disp0nit quoque in hanc poplexium temperamentum rigidum, quod cognoscitur carne molliori, accida fluido uni Versim praevalente tarditate in unctionibus' viribus animalibus modicis animi adsectu minus vehementi Spiritu tardo' oculo languido, pulsu debiliori, cute molli, decolorato, tenui pilo.

Ad causas disponentes numerandae praec pue obstructiones viscerum abdominultum, uti hepati S, Iienis, glandularum meseraicarum' vermes in infantibu 3 omne morbi impetiginosi, exanthematici ouSSis convulsiva febris nervosa omnia enena narcotica, Stupefacientia, uti opium, belladonna etc., nimia mentis intentio, saepius repetita animi pathemata omnia illa momenta, quae contribuunt, ut sanguis tenuitatis aquosae, aut spissitudini mucosae vitia gerat. Momentis procat arcticis poplexiae sero-Sae accensentur Vita otiosa, sedentaria Somnus praecipue pleno ventriculo protractus animi indifferentia; hydrops cerebri adultorum, b drocephalus insantum ;morbi pectoris, peripneumonia Spuria, Sthina, compresSi vaesorum colli. Frequentius concitant hunc mor bum nutriment farinacea glutinosa, aquosas humorum nobilium jactura, praecipue seminis' quae omni ci culi sanguinis turbas, anguorem partium Solidarum, humorum autem stagnationem gignunt. Ad causa excitantes pertinet adhuc tempus pluviosum, frigidum, ne quinoctium, hiems pluviosus, frigus, sudante corpore aut capite admissum, atm0sphaera frigido, humida. Haec Species enascitur frequentissime post exanthemat Suppressa, uti morbillos, scarlatinam, variolaS; poest impetigines male tractatas post ulcera cit ex

189쪽

Ad certam edicendam prognoSim causae excitantes, gradu et complicationes, nec n0 aliae quaedam circumstantiae conserunt. In genere hujus morbi prognosis Semper tristis et longe insensior est vitae ac sanguinea, nam in hac aliquas naturae ire Supponimum, quae in apoplexia Serosa prorsus desciunt. Si causae excitantes leniter egerunt, si magis dynamico quam hemico aut mechanico modo enkephalon laedunt, Si morbus gradum altum non adtigerit, si complicationes nulIae, individuum non pastosum, Iaxum, rigidum, tum prognosi laetior facienda, si contraria eveniunt, tum prognoSi Semper tristis erit. In prognosi ap0plexiae Serosae semper hoc cum certitudine edicere valemuS, quod apoplexiae serosae reconvalescentia Semper Iongius templa durabit, quam in Sanguinea, quae nonnunquam valde cito uno ictu hominem necat. - Si impetigo aut Xanthemata suppressa aut male tractata,

si febri nervosa habitus depravatus, helminthiaSiS, discrasia humorum, et summa debilitas deSt, tum pr0gn0Si anceps facienda.

Haec duplex, prophylactica et therapeutica. De priori jam in generali tractatucloquuti Sumu , hic nonnuli adhuc adjungere liceat, quod h0mine adh0 malum dispositi, ad praepediendam morbi evolutionem omnia momenta evitare debent, quae hanc eX- citant atque graviorem reddunt. Diaeta stricta semper observanda, cibi sint vegetabiles cum animalibu commixti, eupepti, p0tu acidiusculus evitentur omnia Spiritu0Sa, aromatica perspiratio cutis nunquam Supprimatur, et obstructiones viscerum abdominalium tollantur per Solventia, ecco protica emollientia et deri

190쪽

vantia. utrimenta copiosa, sarinacea, glutinoSa et

aqu0sa interdicenda. Corpus assuefaciendum est temperaturae cuique perserendae. maemorrhoidum, men-Struorum ssuxus suppressus, Xanthemata et impetigines repercuSSae revocantur juxta regulaS, quae SuperiuSadduximus. - Vermes in stula cibaria nati atque hospitantes necandi aut expellendi sunt, Simul vero proceSSu reproductionis emendandus est. - Si vero cauSaignota in organismum ita egerit, ut prodroma pople-Xiae Serosae in conspectum veniant, et ipse acceSSuSap0plecticus extimescendus sit , tum methodus antiphlogistica cum derivanti et diuretica in connubio in usum trahendas Summo proscua erunt sanguinis Iocales de pleii 0neS, eccoprotica eniora et fortiora, imprimi Smercurius dulcis medicamina refrigerantia cum vel Sine nitro emulsione tenues, emollientia. Si vero insultus poplecticus cuntigit, tum cura therapeutica secundum diversam causam insit- tuenda erit. Finis hujus curae in eo consistit, ut pristinuisunctionum Status in cerebro restituatur, communicatio inter fines et cerebrum removeatur itaque congeStio, Stagnatio et extravasatio humorum, quae hanc communicationem turbant. Circulus humorum ergo liberior reddendus, absorpti promovenda, ut enkephalon a mole nimia humorum liberetur hinc semper reSpectu habito causae proximae, aut activitas vasorum capillarium intendatur subi nimirum laxitas vasorum capillarium in causa est , aut, quod plerumque intercedit, reactio vasorum capillarium nimis adaucta imminuatur, ita, ut primae indicationi correspondeant omnia remedia abs0rbentia, quae vasorum lymphaticorum intendunt activitatem, et alteri indicationi remedia timu- Iantia, eniter excitantia aut deprimentia, uti detracti Sanguinis, quatenus status congestiUus Saepe Stessectus, Iicet non causa. Si autem popleXia Ser0Sa