장음표시 사용
101쪽
comparationes xo. h. t. privata, quae non pu blice confecta sunt. Haec dicuntur l. Pen ins qui potior. in pign. do quib. Harmenop. I. 8. Io. illa, Forensia , seu Nov. cxv I. c. II. & alibi. Instrumenta dico chirogr. Glos, graecolat. , chirographum , cautio, i rumentum. Excerpta ex glossis : iUrumentum γρομμα-ο. Colloquium vetus scholastic. Hic
λισ-m. Glossis latino- graecae '. Instrumenta, γγροματυα, ἀσφαλ σε -, id est, cautionhs securitates , chirographarium instrumentum in 1. ult. sup . si cert. pet. Instrumenta igitur proprie dicuntur conventiones scriptae, vel aliaelcripturae , instrumenta literaturae. Tertuliano in Apologetico. Sed eo quoque nomino significantur personae, & testes. Denique omnia,quia hus causa instrui potest, I. I. D. Cod.Eliam argumentam signa , Quintilianus lib. v. cap. IX. cruenta vesis , ct clamor, livior, o talia sunt instrumenta, qualia, tabulae , rumores, reses.
Chirographa 2 Chirographum est privata
scriptura leu cautio manu ejus, qui conscripsit , vel alterius pro eo subnotata & subscripta. Hesychius o viisse φον , συμcολ υ, γζαμμανειον.
Facundus Hermianensis libro iv. Suod chirographum suum reciperet. & mox : si propriam manum Romano Episcopo non probante recipiat Syngraphas,2 Asconius Praedianus in tertiam contra Verrem ; inter oriraphas, O caetera chirographa hoc iη terest quod in caeteris tantum,
quae gesta sunt, siribiso'ηι: In θngraphis etiam
contra fidem veritatis pactio venit non numerata quoque peclidia L aut non thi Hre , mι-
102쪽
merata , pro temporaria hominum volumate scribi solent more instituroque Graecorum, O ca . tera tabulae ab una parte servari solent , orira pha sigηatae utriusque manu utrique parti strinv dae traduntur. Verum abutamur his momi nibus , & promiscue synsrapham pro chiro. graplao dicimus. Hesychius: συ αφη,
λια, γραμμοι- σιν. Plautus autem modo syn
graphum dicit, ut Asinar. act. 4. se. I. Istum eado quem conscripsisi syngraphum, alias,syn graphum : Marc. Τ ullius syngrapham semper, ut quinto ad Atticum epist. ult. & libro si epist. a. & alibi. Seneca de Clement. lib. cap. Io. Sueton. Iulii cap. 13. imo in quibundam codicibus syngraphum ibi igitur teste Laevino Tortensio. Glosi, gr. lat. σνγραφὸsyngraphum. Acceptilationes. Graeci non solum prosensionem solutae pecunias, sed etiam acceptilatio nem apocham vocant. Glossae juris εοῦ acceptiis-uo ,-Iurisconsulti tamen inter apochana& acceptilationem differentiam statuunt in L . F. I. D. de acceptilat. Apochas Glossae graecolat. ἀ a , , apocha. est autem apocha presessio solutae pecuniae L pecuniae I . C. de solui. Antapochas. I Constitutiones Neapolitanae lib. r. iit. 78. Ex instrumentis in chartis papyrι, vel alio modo , quam ut dictum est, scriptis, ni F. t apochae vel antapocha, in judiciis, vel extra judicia nulla omnixo probatio assumatur. Testium voce.9 Testibus enim , id est vivae voci magis , quam testimoniis credimus , d l. 3. g. idem divus , D. de testib. Forensia. 9 d. i. to. h. t. v. sup. hic
103쪽
Tabelliones 9 Tabelliones sunt publici eontractuum scriptores, l. contractus II. h. t. Pro
γλώει ω--. Procopium excripsit Suidas &auctor.Gloss. Nomici vide Cujac. ad i. universosue. C . de decurionib. & ad Novel. xliv. . Mensarii. P ex mensarios plerique omnia negotia exercebant, ur dictum est supra de constit. pecvn. deque his omnibus rationes conficiebant, Ι. praetor. ait 4. D. de edend. Ccnsus monumenta ) L. . s. s. D. de censib. Acta judic.9 L. g. g. 2. D. de fidejusi. tui. Amissionem )L. I. 4. 6. 7. 8. IO. II. II.' Corruptionem 2 Puta, si vi ignis absumptasnt, i. s. h. r. - Nam S sine his. 9 L. 9, to. I 2. I na constitutio ) L .plurcs 18 . . Vel domino, Si coloni vindicent se in libertatem, & divant se esse bonorum propriorum solses res: praescriptione longi temporis reis pellentur , si dominus probaverit reditus &Pensiones eos diu , quasi colonos exolvisse , quod probabit antapochis. Vide Cujac. ad i. litibus 1 o. C. de agricol. & censit. Et apochae vero Apochae formula haec est t&.Titius profiteor P. Naevium mihi solvisse decem, quae debuit ex testamento G. Seli. Lu- 'tetiae Pal isiorum anno & die illo Cujac. Obs.
lib. I 8. cap. 2.' . Professiones solutae pec. i v. sup. hie. Et recte Graeci. Bas l. lib. 22. tit. i.
Exemplum apochae. d. l. plures.
104쪽
COdiris iustinianti Plus valere quod agitur, quam quod
I 1 T. XXII. ' .PArs est tituli superioris, ut plus valeat veri. tas rei gestae quam instrumenta conficta &simulata , qua inagis atque magis comprobatur id quod superior titulus jam satis compr averat, non minus valere rem gestam quamcunque quod instrumenta ea de re confecta nulla sint, & instrumenta non fieri ut res 1 aleat, sed ut facilius probari possit, sitque eis fides & me, moria diuturnior. denique propter res esse literas , non propter literas res: & instrumenta nihil aliud esse quam testimonia factorum, l. n. ins de pisnor. Enarratio.
sa gestum est non quod simulate script invest, inspicitur. veritas simulationi privalet,l. r. h. t. verbi gratia, si meo nomine rem comparavero tabulis emptionis alicrius nomine ii, scripto, res mihi empta crit, vel si empιio simulata pignoris facta sit, pignoris contractu nuintelligitur non emptio, l. 2, & a. vel donatio sub specie venditionis l. q. C. de apost. coniuncta Basil. int. lib. IX. tit. LIV. cap. XXV .nterdum tamen nihil agitur .' verbi gratia , si mandavero tibi, ut rem meam Titio locarcs,
105쪽
1u autem ei vendideris, egoque non relecto instrumento emptionis subscripserim, quasi revera Iocatio contracta esset: nec enim emptioni consensi , nec Titius conductioni , l. AElt. in priorib. veritas praevalet, quia licet instrumentum confictum sit, tamen consensus efficit, ut id quod gestum est valcat, non quod scriptum est Non minus valere. Nam ejus quod simulate concipitur,instrumentum quidem cst, sed rei gestae nullum instruinentum esse intelligitur, S tamen non minus valet: nec enim negotiis
celebrandis adhibentur instrumenta, sed probandis. Me Commodato.
Expositis generalibus praeceptis de obliga
tionibus & actionibus, incipit, modo de his tractare per species sin gulas: ac primum de dictione commodati, quasi proxima actioni creditae pecuniae quam proposuit initio hujus li- bri. Nam & sub titulo de reb. crod. legimus praetorem edixisse de commodato & de pignore, l. I. D. de reb. cred. & mox de pignore etiant agitur tit. seq. Commodatum est mutuum ad usum. Mutuum est commodarum ad abusum. Vel commodatum est contractus , quo quis rem suam dat gratuito utendam alteri ad tempus. vel usus temporalis rei gratuito concessus. Dico, gratuito Nam originem commodatum trahit ab amicitia, & omnis charitas
106쪽
atque amicitia gratuita est. Expleto autem uis in quem res commodata est alteri, ex ea conventione domino competit actio commodati
directa, ut si tradidero tibi servum meum pignori obligandum creditori tuo, soluta pecunia creditori, quia pisnoris obligatio extincta est finitu sque usus rei in quem eum hominem tibi commodaveram , statim mihi competit de eo homine recipiendo actio commodati directa. & vicissim tibi contraria de recipiendis impensis majoribus in eum factis , forte ob morbum vel fugam ejus. Enarratio.
Commodatum est mutuum. Nam pro-
.niscua & communia haec nomina sunt, commodatum & mutuum: & ut Graecis utrum que contractum demonstrat : ita & latinis comm Idare, i. r. C. Theod qu. jus s. quod tamen Tribonianus maluit mutare in pro prium , mutuum dare, vel, quo VulguS utitur, praestare. Cujac. Parat. D. eod. quae ideo retulimus, ut exemplis confirmaremus. Plaut. Percaei. 2. sc. s. Creditur: commodabo. Sequere hac
sis i argentum hic est, quod me dudum rogasti.& in Asinaria Act. 3. sc. 3. Viginti argenti commodo minas Rud. Ac. I i. se. Iv. Cur tu aquam
graυare, amabo, quam hostis hosti commodat. M. Tullius epist. l. 2. ad familiares: De drach mis millies centenis, nihil est quod in isto genere cuiquam posm' commodare. Ascon. in Ver. de prael. urb. aeuibus pecuniae commodata sunt.
107쪽
Vetus colloquium Scholiastic. ρουι πε- commoda mihi quinque denarios. Glosisse verborum juris : commodatum , λινει-κον, commodator , δενμικός. Cornelius Fronto :commodat mutuam pecuniam. Valerianus homilia quarta. micumque autem commodatam pecuniam ultro reddideriι sibi repoηit. Zeno Veronensis in sermon. I. de Avar. ut summam quaerat, non quam commodato dedit, Sc. Apollinaris Sidon. epist. 24. lib. 4. Commodata summa. Interpres Paul. 1. Sent. Io. Pecuniam comodavierit. Sic legend. lib. q. Capitularo Car. M. c. 221. Paul. dixerat: Pecuniam mu- suam crediderit. Denique Paties etiam Afri-eani , commodare pecvniam dicunt in can. I 6. Eccles. Afri c. Sic Graecorum veteres exponunt, commodare t ut psal. 36. ολ με- γνώMes, 6-ο vetus transsatior ιο Ia die miseeretur O commodat. Hieronimus ,
tota die donac ct commodat . ut Aquila, ikρῶΤ 6 Mεψών. quibus verbis duplex beneficii genus notari videtur, donatio, & mutuum gratuirum, quod & quasi quodammodo donatio est propter usum gratuitum. Symmachus psal.
ait, tota die, id est semper. Apollinar. άώExponunt, & mutuare, Matth. v. 42. Solenti mutuare ,-Gl. gr. lat. λινειγ, foenero mutuo. Foenerare hic non est, pecunias foenore occupare, sed absque usuris crederς. eodemque sensu S. Ambrosius in d. psal. 36. , vertit, foenerat. D, Augustinus in psal.xxxv III. Tota die miseretur O faenerat. Planius autem dicitur, si dicamus fgnerat. Deuter, xv, 6. Fg
108쪽
verabis gentibus multis , id est, mutuo dab1s. Augustinus et Faenerationem scriptura dicit, muria datam peccuniam, etiamsi usura non accipiantur. Et eaedem glossae 'nus, seu scenebrem
pecuniam δάνειον Τιτοκον vertunt, a simplai foenore, seu mutuo separantes. Quanquam scimus κο/ἰως est creditum usurarium I. si vero iχ. g. si mihi s. D. mand . GIossae gr. lat. τοκύζω, Dncro, R foeneratores , τοκισαἰ. ut apud Florum lib. I.
cap. xxiii. Prima discordia Lucius Ampelius prima secessio propter impotentiam 'ncvalorum, Utuntur & Graeci verbo MMαν. Glos egraeco. lat. , commodo. Pal. ID. ιαπι ν, Quod vulgatus interprcs vertit, miseretur Ocommodat. vertas licet : O mutuat. Glossae :
Idem est χραν. Gloss. gr. lat. χtium,
commoda. Apollinarius Ps. III. ος σεν αγερ ιτερους ἐλεημων. Caeteriim, non solum commodare accipitur pro mutuum dare, ut Cujacius observat, scd &mutnare, pro commodare. B. Hierou. epist. ad Desiderium : Si exemplaria libuerit mutuari. Postremo praestare verbum commune est, u cGallis, prester. B. Hilarius epist. ad Abram staliam : Si eam dignaretur praestare. Optatus Ili. de schismate Donatistarum : Et qui pro sti .s - 'piris suis rogari meruerant.Glosiae Dosthei magistri : Commodat, praestat. Hincmarus, OpuIDCulo xxx III. cap. x Revolve libros veterum , O illum nihilominus codicem quondam meum , a sobrino tuo receptum O tibi a me praepisum. ubde ad Institui. lib. III. Commodatum est mutuum ad usum J N
ad abusinu. Itaque non potest commodari is
109쪽
quod usu consumitur : nisi forte ad pompam vel ostentationem quis accipiat, puta nummo il- 3, 3. ult. & l. seq. D. commod. Graeci ibi
cere stiebant encaenis D. Thome libripendes , seu ponderibus praefecti. Rem suam. J Mobilem, vel immobilem,la.
D. eod. Sic Iuvenal. commodare aedes , lat. VII.
auctor libelli de Orat. domum mutuatur. Suam J Sed & alienam tem quaqua fide quis possideat commodare potest, & amo ei commodati competit, i. I s. & seq. D. eod. l. non ab judice. 64. D. de judic. quia ejus interest , eo quod tenetur, l. i. s. si praedo , D. de depos. Atqui ejus non interest ex honesta causa. Certe si praedo sua interesse dicat, quod actione surti teneatur , vel condictione furtiva , tum actio commodati ei non dabitur, sed si dicat sua interesse , quod teneatur actione in rem, vel ad exhibendum, honesta causa est, quoniam his actionibus tenetur ut quilibet possesser , non ut praedo, l. I 2. C. de furt. Cui . ad Ι. Is . lib. 29. Pauli ad edict. Gratuito. J s. item is cui, Instit. quib. mod.
te contr. oblig. 3 praeterea, Instit. de loc. commodatum enim beneficium est, Lin commodato 17. g. 3. D. eod. Plautus Asin. Ai'. II. sc.
. S phos quos utendos dedi Philodamo. Utendam. d. s. item is, i. qui rem suam Is . D. depos M. Cato de re R. cap. s. Duas aut tres familias habeat unde alenda roget, se quia bus det. & pecunia vel quae alia res mutia alitiai utenda datur l. 2. D. de calumniac
110쪽
Pisui. Pers. act. I. sc. 3. Ut nummos siex cento, mihi daros urendos mutuos. Seneca ad Polybium cap. 19. Si quis pecuniam creditam solvisse se molasse ferat , eam praesertim cujus usium g patuitum accepit. Cicero de Offic. I. Si ea quae utenda acceperis , majore mensura , modo possis. jubet reddere Hesiodus. Et quae locatur , t. si
merces Es. I. I. D. IOe. & quod precario conia ceditur l. r. D. de precar. Sed multum inter haec interest. Creditor gratuuis pecuniam uis tendam dat rem ejusdem naturae & qualitatis recepturus, locator mercede rem utendam certo tempore dat. Qui precibus gratis rem utenis dam concedit, sic dat, ut eam recipiat, cum sis bi Iibuerit , d. l. i. Commodaror gratis quoque rem utendam dat , ut temporalis & intempeiativa repetitio non concedatur. Ad tempus. J L. 2. h. t. Agroetius ζ commodamus amico pro tempore equum , strvum, vestem, hanc ipsam rem quam dedimus, recepturi. Isidorus Origin. v. c. 2s. Commodatum est,
cum id qιod nostri juris es, ad alios temporaliter transat umest. Donatus in Andr. act. s. se..
s. Perpetuae , sempiternae, quae non sunt accommodatae ag tempus, ac mutuae. Emς. commoda-xae, quanquam &aqud Plautum , aedes accommodare legere est,e 'φου commodare.
Trahit ab amicitia. 2 Verba Pauli I. C. id L
Omnis charitas.) Cic. I. de Nat. D. Homianum charitas ct amiciιia grat ita es. Idem 1. de Invent. Impudens est, qui pro beneflcio nou. Pratiam, verum mrrcedem postulat. Se ncca iv de Benef. c. 2s. Pudeat ullum veηale ese bem