장음표시 사용
31쪽
artificio , & remediorum inuentione organorum deprauatam constitiitionem potest corrigere. & persccbam conseruare; idcirco medici munus est orsana colum huius facultatis coim 1iderare, non potentiam ijsaem utentem ; quare in genere minimus, secundio sensum praedictum deffinire facultatem naturalem pro recta dispositione organorum corporis nutriationi, augmentationi,&generationi inscruientium una cum materia Proportionata ab ipsis organis disponenda, ex quo clicitur facultatem medice conceptam, non esse nisi organum, cum omnibus suis requisitis, & conditionibus dispositum, & materiam. organa facultati naturali inseruientia runt plurima, Ventriculus alimenta concoquens, Intestinum duodennum cum fluxu bilis, & succi pancreatici, quorum ministerio fesces alimentorum a parte magis deferata segregantur. Tertio
Venae lactear, & glandulae Mesenterii, illae pro deserendo Chylo , istae ad maiorem illius volatilizationein inseruiunt. vltimo sanguis, citi miscetur Chylus , & cor in quo purpuram perlaeti sanguinis induit, & haec stuat organa
materiam pro nutritione, & augmentatione Praeparantia quibus additur a nonnullis os, dentium ope cibos triturans, M salitiam, clim eis miscendam subministrans. Materia narc praeparata magis disponitur ad reparandum quod deperditum est, in quo consistit nutritio ,& ad augendum praeexistens, ectetus sormalis augmentationis, a peculiari fermento, seu temperamento, & textura cuiuslibet partis ; idcirco quaelibet pars est organum nutritionis, &augmentationis, praebendo materiae iam aliunta praeparate, ultimam dispositionem, per quam determinatur ad conuersionem in substantiam umilem parti disponenti ; Ideo diacebat Hippocrates, quilibet musculus suum habet ventriculum, quia sicuti ventriculus habet principitim, seu serintn-tttin, seu temperamentum alimenta concoquendi, Vel fermentandi, ita quilibet musculus habet principitaria,quom retiam praeparatam ita disponat, ut in sui similitudinem ,
32쪽
Modum operandi horum organorum in sequentibiis m- Destigabimus, praemittendo prius inquisitioncm appetitus famis , & sitis, qui praecedit alimentorum assumptioncnu , postea ad generationem deiccndemus, hoc ordine seruato, α ita tractatum de facultate naturali explebimus, quae versatur circa indiuidui conseruationem, & circa propagationem speciei, operationes effective tributar animae vegetatiuae eminenter contentae in anima rationali.
CAPUT ILDE APPETITU FAMIS, ET SITIS, IN OVO CONSISTAT, ET QUOMODO
EXCITETUR. aARistoteles definiuit appetitum famis, esse appetitum
calidi, & sicci, quae definitio non videtur in totum verificari, si consideremus siccum aetu,& potentia, nam sherbae, S fructiis, quibus maior pars plebis vcscitiu , licet corpora solida, sunt tamen in potentia humida, cum in ximo turgeant humore manifestato in succis a praediciis substantijs expressis, excedentibus portionem stibstantiae siccae ad earum compositionem concurrentis ; ideo intellia
genda est definitio dc sicco in aera , hoccit solido, potentia vero hinnido, quia solidus cibus debet per se in . humorem flimidum fundi pro nutritione, ideo humido p tentiali abundare debet, ita prςdictis herbae, & fructus, si in frigiditate ratione temperamenti excedant, famem sedant, ex quo videtur, famem non esse appetitum calidi,& siccii tollitur tamen instantia stabilicndo Aristotelem loqui de calido in potentia, quia alimentum debet in hi
morem calidum conuerti, ut calor partium, cum sui a positione in nutritione consei uetur, in omni vero miXto
tiam temperamenti frigidi, adest portio caloris, quae praecipue inseruit ad sustentandum calorem insuentem sanguinis.
Sitim vero praedictus Philosophus dcfiniuit per appeti- A a tum
33쪽
tum frigidi, & humidi, in qua definitione videtur etiam errasse, ut patet ex siti naturali, per quam appetimus aliquid , vi cuius cibus selidus possit soliti, elirari, & in ,siiccum abire, hoc autem ab humido si ibili, etiam calido habetur, unde nulla est necessitas frigiditatis, quod
cxperimur etiam si sitientes aquam, vel vinum calidum bib mus, nam per ista sitis sedatur; veruin tamen tollitur in positiis error, si consideremus cum siti coniungi calidit tem, quia sitis consistit in sicco, & siccitas a calore, humidum dissoluente introducitur, & hoc modo alimenta inventriculo sitim excitant sua fermentatione, a qua calor efficitur humido fibrarum ventriculi occasionem prsbens, ut exsiccetur, & ita oritur appetitus frigidi, & humidi,& in hunc sensum locutus est Hippoceates in libro de victus ratione num. I 8. ubi reddendo rationem, quare panis calidus sitim inducat, ait, quia caliditas consumit humiditatem, & siccitatem efficit. Videtur etiam definiri posse famem per appetitum solius sicci actu, quatenus siccum soliditatem quamdam,& compactionem importat , a natura in cibo requisitam', ut Pa res solidae corporis a tili cibo firmitatem acquirant,&ita laboribus, & exercitus resistant , Sc si a natura infantes solo lacte prouisi fuerunt, id factum fuit, qui 1 Corram ..fermentum ventriculi non est ita essicax, o tomere valeat solida, & sbrae eiusdem prae nimia humiditate, in , praedicta aetate exuberante adeo sunt laXar, & tenerar, utrondus, & ui qualitatem solidortim ciborum sine mole uia sustinere nequeant. Sitis 'vero natura, & essentia, considerata praecise in suo constitutivo, quod est siccitas, ut patet in siccitate lingua
& faucium moltasta, in siti valde emicante, rectὸ potest primi per appetitum solius humidi , cona praehendendo
tam actuale, quam potentiale, cum obsentemus utrumq;
sitim extinguere, quod & si quis vellet humidum sol a fluxibile a sitiente appeti, & si solida humida sitim extingunt, hoc non facere nisi quia per masticationem CX-
primitur a substantia solida succus nuxibilis actu, & cum
34쪽
hoc sitis Mainguitur, non contendam uti amuis humida particulae filixibilitatem non adeptae, Possint etiam concurrere ad sitis extinctipnem. Quomodo autem famos excitetiar communitor ab antiquis sancitum suit pendere a corrugatione quadam orificij niperioris ventriculi, & hanc corrilgationem oriri a si ctione reliquarum partium corporis, quae cibo indigentes, scii potius alimento pro sui conseruatione humores ad se trahunt, donec ista attractio per partem, post partem , terminetur in membrum praeparans alimenta, quod est ventriculus secundum suam internam cauitatem, in qua si nillil reperiatur, ab illa attractione, & suctione fit corri gatio fibrarum neruosarum sui orincij siperioris, in qua consistit fames. Ab hac sententia diiccsierunt iecentiores
CX una parte; corrugationcm enim, S vellicationem mola
stam substantiae membranone admiserunt cum Hippocrate lib. dc stat bus num. a. ubi ait quare, ubi fames molae'-
stat , morbus sit, quidquid cnim homini molaestiam, cictris filiam infert, hoc morbus vocatur, ex quibus verbis deducitur Hippocratem velle famem ab aliquo inolestiam ii ducente oriri. Causam vero huius corrugationis , vel molestiae acido-salsum quoddain esse volucrunt, cuius moriadacitate vellicatae membranae ventriculi corrugantur, &a
corrugatione cum inolestia fames cxcitatur, & in hoc secuti runt Galenum, & eius sequaces sancientes acidum , quoddam per vas breue a liene in ventriculum transfundi, ad praedicti appetitus accensionem: sed quia obseruarunt Rcccntiores stabilito circulationis sanguinis principio impossibilie esse a liene per vas breue venosum, acidum a quoddam deserri ad ventriculum, cum vcnae nihil deserant ad partes, sed reuehant . quod superabundans est in paribbus, ideo constantes in sententia Galeni ab acido-salso volatili famem excitari excogitarunt, undd hoc acidum Proi niat; Aliqui ccnserunt ab arterijs in cauitalcm ventrictili serosam aciditatem transfundi: Alij praeparari in glandulis subiacentibus membranae villosiae ciuiacm ventriculi: Ali; a , Icliqvijs alimentorum in ventriculo remanentibus, & ac,
35쪽
dis per sermentationein factis voluerunt hoc acidum sub ministrari, eo modo quo feces vini in fundo dolii, &pasta calori exposita per sermentationein acescunt; Alii cen-1erunt acidum hoc ventriculi nihil aliud esse, quam saliuam in ventriculum delapsuri, ibique ope fermentationis aciditatem occultam in ea latentem soras transmittere ut inanifesta eliadat. Quidquid sit de hisce opinionibus circa caulam acidi illius ad ventriculum transmissi, vel in eo eniti, certum est apud omnes sere Antiquos, & Recentiores acidum esse causam famis, & hoc siillicit pro Medicina , Oc pro curatione aboliti, vel diminuti, vel deprauati appetitus famis, nam cibi appetitus a bile viplurimum aboletur si Hippocrati credimus, qui in lib. de medicamentis purgantibus num. 4. scribit commota bile, nec Pu gata non sorbere vult eger, nec bibere, sed omnia abominatur, quia bilis suo sale alchalico acidum extinguit famis
Curabimus appetitum deiectum si deficiens hoc acidum
renovabimus acidis remedijs, quae debilem mortificcnt, &extinguant 3 diminutum pariter appetitum augere debemus, cum acidi augmento , NI utrumque prae stabunt spiriatus omnes acidi ut salis, vitrioli,sulphuris vitrioli Martis,succus limonum, citri, rabes, bCrberis, agrestis ab omnibus decantata pro famis excitatione, sicuti & salsa, quia de acido participant, & talia medicamenta acida appetitum &famem excitantia concurrunt ad confirmationem huius sententiae, quod principium famis, & appetitus cibi sit acicum. Et quia haec appetitum cibi excitabunt in quacumque caula ex praedictis stabilita pro acidi generatione hinc patet non esse medico necessariuin pro curatione morbosi aphccitus scire causam acidi illius effectivam, sed nillicit, quod noscat appetitum ab acido-salso excitari: itati acidum deprauetur, ut contingit in Mallacia, Pica' MFame canina indicium habemus acidum ad austeritatem de-Cuiuile, vel aquar-sortis naturam induisse. Unde procuratione si ciet deprauatas causas huius acidi cum aromaticis corrigere iuxta Hippocratis sententiam, vini potio so, mem
36쪽
mein sedat, quod intelligendum degeneroso, & aromatico Deprauatur etiam acidum ab excedenti aciditate, ut inferius demonstrabimus. Aliquando hoc acido-falsiim non est deprauatum, & ta men eius actio impeditur, ut quando a copia pituitae adeo oblinitur membrana ventriculi, ut activitas, vel eius actio eam afficere non possit, quod saepius contingere obser-Hamiis in pituitosis corporibus,& etiam ex erroribus commissis in crasso copioso, &.frcquenti victu . Vnde tem-Pcramenti parum calidi conditio pituitosa, saliua copiosa, α crassa, ilimentorum erassorum usus, & errata in horum quantitat , hanc causam demoristrabunt tollendam, inciscentibus, & attenuantibus, ut Oximet. Sacchariti. Squi- litic. Compost.Sal. Tartar. Uitriol.Absinthi ,cum decoc. ra- dic. apericiat. vino alterato cum absinthio Spec. Arom tici ros. Diainbrς, & rad. ZinZiberis condita. Post attenuationem euacuandum phleginagogis , & pro abstersione maiori aqua Teluti ad plures dies uuirpanda . Sic ubi fibrae neruosae ventriculi a nimio Humido lavantur, etiamsi vellicentur, fames non CXcitatur , CN Coquod ob conceptam laXitatem, corrugationem talem concipere non possint , qualem requirit aPpetitus excitandi ratio .
Desillatio frequens a faucibus ad Esophagum huius cause cxcitatiuum designabit, sicuti praecedens victus ratio humida & frigida, & nimius potus aquae, temperamenti conditio serosa & remedium erit Hydragogis humidum, &serosam substantiam minuere,& postea cXsiccare, cum d coelo ligni Sassafras, Lentisci, Frustulis Cinamomi, Baccarum Iuniperi & Herbarum capitalium,& cum alijs Aromaticis tam sitnplicibus, quam compositis; inter quae vinum hippocraticum saetum ex infusione Cinam. M. I. Santal. citr. , Piper. Alb. an. Onc. I. Macis, Galangar an. dr. S. Gariosi. dr. I. Zinaiber dr. I. granorum Paradisi via. y. Omnia contufa infundantur in lib. s. vini aromatici, & ad solem, vel ignem per sex, vel octo dies CXponatur vase heiad obturato, & postea coictur. Spiritus vini eisdem Δ, aromatibus conditus primum locum tenet in cXsiccando.
37쪽
Acidum in ventriculo existens, vel fixum, vel quiesco famem non eXcitat, Quia quiescendo non vellicat, nec pungit membranas ; Hinc cit, quod anulti ad mensam scadent sine appetitu, quibus edendo excitatur, dum a sus ptis primis alimentis, acidum, quod otiabatur, agitatione mouetur , & motu fames excitatur, hac ratione aliqDibus calida, ut spiritus vini, & aromata ut pipcr, pro famis irritamento inseruiunt, quia acidum, vel fixum, vel otiosum , vel volatilirant, vel ad motum promouent. Actio pariter huius acidi deprauatur, si humori aqueo in copia coniungatur, quia debilitatur ab huinido sua aciditas, comodo, quo illa accli a superaddita aqua onerua . Coim uenit haec actio licia in ratione causae, cum illa fibras laxante; ideo eisdem signis demonstrabitur, & remedijs curabitur .
Nec tota ratio appetitus famis consistit in ista vellicatione partis membranosae ventriculi, confectae ab acido- salso volatili; aliud cnim requiritur ad persectam formationem appetitus, & cst, quod ex vellicatione fibrarunt laenicarum in vcntriculo cxcitatur quidam motus, seu Posio in neruis, in cerebro existentibus, Sc qui corresponccnt ratione continuationis fibris nerucis vellicatis, & dicta passio, siue motus impressiis neruis cerebri transfunditur,
in eam partem , in qua sedet sci iis communis , & hic per solam sensitionem dieti motus, eiusdemq; cum omnibus conditionibus perceptionem, tanquam per speci nata , ,
vel ideam cognoscit animal indigere 'alimento, & in hac perceptione stat ratio formalis appetitus alimentorum Z; quare alicui obiecto intense applicati, etiamsi vcntriculus ab acido vellicetur iainem non sentimus, quia talis motus vellicationis a sensu communi in consideratione alterius
obiecti immerso non percipitur; sic inclancholici in deprauata immaginatione quandoque famem non C Criuntur, ob intentam applicationem huius potentiae circa V nas, i deprauatas a praestensiones. Sedatur appetitus per alimenta suscepta tamquam per
proprium, & sp ictum remedium, ut adnotauit Hippo- icrates
38쪽
crates lib.citato de flatibus, quia acidum hisce permiscetur ; unde amplius non vellicat fibras neruosas, & a vaporibus benignis ab alimentis cleuatis demulcetur aciditas illa dictis fibris impres is, ita ut non sequatur illa vellicationis inolaestia, quae quandoq; ex Prolongato alimento in animi deliquia inducit, vel torporem quemdam vellicatis fibris inspirat, per spirituum distblutionem a dicta vellicatione operatam, ut non sentiatur delectatio consileta in , suscipiendo alimentor ab eodem torpore etiam fit, ut suctentata diu fame vellicatjonis sensius non percipiatur in motis manentibus fibris etiam vellicatis ob dictum torporem, unde sensus famis evanescit, rolicho soliun in uniuerso corpore languore, vel ab illa vellicationu attracto ab arter ijs , vel expresso humore acidum ventriculi rotundiatur , Sc fibrae neruosae a vellicatione iam contractar ab humido supradicto distenduntur. Haec omnia admisso acido
famis excitatiuo contradictionem non admittiuat.
Pari modo sit appetitus sitis, dum humido deliciente inventriculo ue quia a susceptis alimentis absorbetur fibrae
neruosae ventriculi exsiccatae corrugantur , tali ,& determinata modificatione, & hic motus modificationis corros.
pondens neruis in cerebro hisce fibris annexis, eos mouet sicuti mouentur fibrae corrugatae, & dicti nerui, in hoc motu, mouendo sedem immaginationis, vel sua siti, stantia, vel appulsit spirituum in eam, haec facultas cx percepti ne talis motus clicit appetitum hiunidi, ita quacumque do causa fibrae vcntriculi caesiccentur, dc corrugentur, siue ab alimentis salsis, calidis,& aromaticis cum illa modificatione determinata, siue a violento exercitio humidum dissoluente , siue a calore febrili, semper sitis excitatur cum affectione ventriculi. Hoc modo bilis, vol seciuiduna sui substantiam intra ventriculum recepta, vel por cius Vapores , ad illum ascendentes molestam cxcitat sitim, coquia sua salse sine exprimit a fibris neruosis humiditatem,
unde illae cxsiccatae corrugantur. Pari etiam modo fit sitis ab caesiccatione partium in ore contentarum, dc praecipud
membranosarum, quae cum continuo natura sicinuituente J
39쪽
ab humore saliuali irrorentur , ne huius passionis moIsmatorqueatur animal, si impediatur talis firmus, vel quia non generetur humor in glandulis salitiain preparantibus, vel quia obstruantur meatus , per quos in cauitatem oris effunditur, vel quia ita incrassetur, ut humectare non v Ieat, tunc siccitas inducitur, & sitis, & sere semper, quae faciunt siccitatem in ventriculo, faciunt etiam hi palato, ope alicuius causis sit adictae, quae potest facere siccitatem in ore, non cXistente in fibris neruosis ventriculi, idcirc5 obseruamus aegros in aliquibus sebribus conqueri solium de siccitate, & de siti ab illa proueniente potum non appetendo, sed sola faucium ablutione cum aqua contei xi, os humectando. Hinc patet humidum esse sitis remedium, quia soluiri humidum valet siccitatem evin*uere, & corrugationem siccam tollere laxando, & hoc ita confirmatum est expcri-cntia ut probatione non indigeat, & ab illa admonemur nos errare non posse humidum exhibendo pro siti demulcenda. Qiiod docuit Hippocrates in lib. de salubri dietanum. I 3. pnhlcribendo sitientibus vinum aquosum, & frigidissimum aQuosum praucribit ad humectandum, frigidissimum ad tollendam causam sitis, ubi cuor illam excita
Aduertendum tamen est,qubd humidum sincerum est magis aptum ad hoc exequendum, quam si aliqua alia qualitate praeter acida sit donatum ; ideo humidum, salsum, amarum. & austerum sitim non tollit, sed potius auget concurrendo ad impressionem maioris siccitatis, quod videtur citam facere humidum excedenti dulcedine donatum, per accidcias diebun siccitatem inducendo, indueta obstructione pororum impediente irrorationem fulcium ab humore saliuali exequendam ; & humidum sincerum in siti appetit sensus communis, quia cognoscit ab hoc fibrarum
rassiones molestas remedium accepturas esto.
Ex quo colligo in Hydrophabia urgente siti humidum
Omne abhorreri,quia sensus communis,vel cX preiudicio con-Lepto, vel um veritate humidum maiori molaestia osse fibras
40쪽
NOVUM SYSTEMA MEDICUM. 11bras assecturum concipit, & hoc quia a canino viru humores fibras ventriculi membranosas, & neruosas irrigantes, tali qualitate sint affeci: ut ab humido irritamentum maius sint accepturi, cum maiori molestia, quam sit illa a siti impressa ; vel quia dictus humor irrorans dictas fibras inlaetiis a veneno canino talem texturam acquisierit similem putridis, & math olentibus substanti;s, ex quarum imaginatione solum, ventriculus subuertitur ciun horrore,&quia a solo concediti aquae humor insectiis agitatur , &commotietur cum suoversione, horrore, S molqstia vcn-traculi, ideo aquae abominatio, & ab ea suga, nisi enim noxium fugimus, solo etiam animali instinctu, quo unico, affectio canem huiusmodi veneno suam molestiam rati ne fugae moderare credendum cst. A Cibo vero non fit talis molaestia, Iicet agitatione a quadam ab eius assumptione moueatur diebis humost, quia alimentorum particule virtutem modificandi illum humo rem in se habent, eo modo, quo in vomitibus desperatis
in quibus cuiuscumque generis assiimpta reiciuntur , aliquando unum peculiare alimentum reperitur, quod delia iactur, quia familiare ventriculo, & modificativum irrit menti vomitum eXcitantis.
DE PR AEPARATIONE ALIMENTORUM IN ORE, ET VENTRICULO.
A Limenta antequam coctionis organo consignentur, iriore prius aliqualem suscipiunt prsparationem consistentem in trituratione eorumdem alimentorum, & in saliue admixtione cum eisdem. Trituratio requiritur a natura tamquam prima dispositio ad illam sermentationem, quam suscipere alimenta in iventriculo inferius dicemus, dum trituratione affertur illateatura partea varias, didi miles natura in unum vniens,