장음표시 사용
41쪽
& illa pereunte relinquuntur dicte partes sitae libertati ; idia
circo nio motu integram dissolutionem a toto mixtionis vinculo moliuntur, in quo motu consistit sermentatio . Sic , antequam fiat vimini , Vuae calcantur, & sua textura cis demitur, quod cXperimur otiam in ali s fructibus, ex quorum trituratione liquorem clicimus. Huic triturationi inseruit saliua, nam solida humectata facilius a dentibus triturantur, huius ope etiam organum gustus. sapores masticatorum alimentorum percipit, nam
istis saliua commixta corum sal distbluit, in quo rerum sapores consistunt, & ad intimiores linguae sinus defiuendo 1alinis imbuta particulis saporis conditionem, & naturam ibi relinquit, a sensu communi pcrcipiendam, ut explica bitur in tractatu de sensibus. Ex his duobus colligere possiimus, saliuam non esse e
cremetitum inutile, Si ab hoc non puto recessiiros esse Galeni, & Hippocratis sequaces cum CXperientia doceat in magna siccitate oris, nec alimenta conteri posse,&di ficulter masticari, nec corum sapores rectὸ discernis praeterquamquod accusanda Cilet natura, si permisisset excre- montum inutile misceri cum alimentis, quod cum non sitinerendum ob summam sarientiam ab eadem natura in fabrica humana demonstratam, cogimur assentiri huic de terminationi, saliuam nempe non esse excrementum, inutile, sed pro aliquo bono,& ministerio necessario cum , alimentis misceri; & praeter dicta videtur etiam probabile saliuain inseruirc pro sermento alimentorum in ventriculo,& hoc potest demonstrari a modo generationis huius humoriς, & quia de hoc humore disserte alibi discurronduin
est, susticiat pro nunc innuere, quod generatur in glandulis maxillaribus, in quarum substantia arteriar nerui, & v sa excretoria inseruntur; Vnde credendum est arterias S neruos materiam quamdam hisce glandulis praeparandatra subministrare, & quo ad arterias puto non osse dubitandum cis stippeditare materiam serosam acidulam, pro Victionit omnibus alijs glandulis, vi alibi demonstrabinuis. A i ruis materiam istis propriam communicari in dubium
42쪽
bilisan pariter non est reuocandum, & cum lianc non siisci piant pro motu perficiendo, cum glandulae non moueaniatur quid aliud remanet credendum nisi quod a neritis glandulis praedictis elargiatur succus proprius, seu spiritus
animalis commisccndus cum materia ab arterijs Hilcepta di,
dum nerui non secundum superficiem glandularum disiperdantur Ad per internas istarum partes dilleminentur. Hi nul- modi materiam praeparatam a glandulis saliualibus habere naturam fermenti probat eiusdem spiritus animalis natura, de ossicium, cst enim summe volatilis, & mobilis, naateriamque, cui miscetur agitare valet, conditiones requintae principiliter, ad constituendum tormentum, quae cum reperiantur in faliua conuinclint etiam in hac esse fermenti
naturam, & haec filii sententia etiam Galeni a docti Mino Sanctorio in Commento in prima scia Avicennae adducta, questione ψρ. in qua citat hanc Galeni auctoritatem tertio de facultatibus naturalibus cap. scptilia' ubi dicitur habere vim .sere transmutuadi cibum bene mansiun, quia dum perfecte in ore masticatione cibis permiscetur, adeo illos attenuat,& detergit Haec est actio seriarenti ut facillime ita vel triculo cibi transmutentur in Chyl m. Quod vero saliua detergat patet ex ipso Galeno, & c mrientia, quia loco citato inquitsalitiam sanare lychenas,& interimere scorpiones, & idem Sanctorius cap. I. do trina 4. citati libri confirmat lianc sententialia authoritate Avicennae diuri ait quod cibus in ore aliquam digesti nem recipit, & desiimpta est a saliua, de ratione cuius est attenuare, & sermentare cibum, quando videlicet dentibus atterritur, & saliua omnibus cibi particulis bene re miscetur: unde pro nomine scrinenti hic accipe lector 1 lud, quod motum tribuit alicui, cui miscetur, vel inest
modificatum iuxta c&igentiam finis conlequendi, et Ianui se mutatio texturae unius substantiae in aliam teXturam, quod saliuae formentum in uici, & alterct alimenta In ipso actu masticationis, patet ex ipsis alimentis masticatis Odorem, & saporem eis proprium sincere non seriiratibus,
sed aliquid extraneum etiam redolentibus . Hinc patet eXa diuersia
43쪽
diuersa salitiae conditione alimenta. varie posse dispoui ad chylificationem dςprauatam, vel persectam de quibus Ggendum erit in sequentibus. Masticato, & triturato alimento in ore descendit, per Oe phaglim ad ventriculum, in quo elaboratur in masiam Chylosam fluxi bilem, & Ptisanae sinulem ; quomodo autem hoc fiat d sciitiendum est Hic non considero facultatem animae chylificam ab aliquibus admissam pro unica causa Chylificationis, nam ut
in principio innui assiimo considerandas facultates corporcas, quae non sunt, ius organa, animae inseruientia, cum materia, dum vitio istorum deprauatur actio illa ab anima emanans determinata, a deprauato organo, es materia Praua male agerc, quamuis ex sui natura ut inalterabilis. Instrumenta ergo Chylificationi inseruientia sinit ventriculus cum sua temporie, & cum sua fibrarum constitutione, Pro ut ab Anatomicis, & precipith a Villisio describitur, de cum sitis plicis, quae concurrunt ad retCutionem alimentorum, ad hoc ut rite preparentur. Huic constitutioni ventriculi adiungitur calor eiusdem, quem a sanguiane arterioso rur esus membranas circulante suscipit, & a circumstantibus partibus, He te, Liciae, de mesenterioci imprimitur, cunabile insito parum particii Et ratione imembranosae substantiar, cui constitutioni potcst etiam adiungi sermentum in eo preparatum quod est proprium, de specificum opus ipsius vcntriculi dum hoc prscipuh utitur pro clivlificationC. Quoad materiam est cibus trituratus, de masticatus, &secundum sitam texturam dis lutus , scrinentoque saliuali
imbutus, ab his omnibus, qiue materiam respiciunt, coimstituitur illa faculias Chylifica quam organicam, dc corpoream appello, & quam omncs debent considerare. Tomperios ventriculi est armonia,& concursus in unum Particularum elementalium, ventriculi fabricam ingredientium iuXta communem medicorum sententiam st.ibalientena Clementa actu secundum sitas formas manere in Mixto; de admisso elemcnta manere actu in mixto debet admitti iii minima
44쪽
minima reduci, & mixtione in quandam texturam propria am mixti generandi abire, dc cum textura armoniam viarum actionum coniungi, ex hac armonia, seu concursu in unum particularum elementalium resultat unum quod dicitur tem peramentum, & rer quod conseruatur ventriculi substan tia, & haec agit sua officia, & operationes destinatas, &sicut in omni mixto, a concursu clementi praedoininantis a denominatur temperamentum, ita cum in ventriculi si ilia stantia parum adsit calidae substantiae dicitur predominari istius contrarium, nempe substantia elcmentalis frigida, qua propter ventriculus secundum rationem suae subst latis est temperamenti frigidi, sicut omnes partes membranose, S ex vitiato istius temperamento vitiatur etiam sua actio, ad cuius tasionis cognitionem, & curam facient ea omnia inserius dicenda de calore adiacentium ventriculo partium, concoctionem alimentorum, vel coadiuuante, vel dcpra
A fibris neruosis, & plicis membranae persecte constitutis fit retentio alimentorum in ventriculo; Horum enim Praeparatio non alligatur icmpori instantaneo, sed spatio aliquarum horarum, unde nec esse cst ut per tale tempus alimenta in ventriculo immorentur, Pro quo opere eXcΟ-gitauit natura illas fibras, & plicas, quarum modus op randi in hunc finem recte explicatur a dicto Uilliso in Tractatu de purgatione primarium viarum. Hinc habemus multoties chylincationem deprauari vitio harum fibrarum si laxentur, ut contingit in usii copioso fructium humidorum, & in potis aquae frigidae, & in destillatione, vel d fluxu materiar ad dictam partem, vel ab animi passionibus praecipue melancholicis, que semper orificio superiori comrespondent, Ope neruorum, spiritus in nerucis fibris isti partis distatuendo, vel concentrando, vel eorum suxum impediendo, efficiunt ut dicte fibrς laxentur, eo modo quo Videmus corpora membranosa aere, dc spirith plena turg scendo dilatari, contracta longitudine, ita spiritu expiraro laxari maiori suscepta extensione. Fibris hoc modo laxa
tis in orificio superiori demitur ossicium Antagonistarum,
45쪽
cum fibris eiusdem generis orificii inferioris, quae in statu
naturali existentes mutua contractione, & energia se inuticem in equilibrio veluti sistinent, ut pars seperior non magis accedat ad inferiorem, nec inserior ad superiorem, modo in mustulis Antagonistis obseruato, quorum fibrae recte se habentes, & aequales in vi, & contractione existentes partem in statu tonico naturali detinent ; ubi vero fibrae unius musculi laxantur , hic totus trahitur vcrsus musculum Antagonistam cum distorsione partis, & mutatione situs naturalis, quod cuidenter obseritatur in oris, contorsione, sic fibrae orificii superioris laxatae ab energia fibrarum orificii inferioris totae ad se trahuntur, & in ista
attractione fundus ventriculi eleuatur versus orificium ins xius , & ita alimenta indigesta per hoc exeunt ut in liente- iria quae a Galeno de disserentiis symptomatum cap. q. definitur Coler per ventriculum ad intestina osculentorum potulentorumqud transitus, quo talia cijciuntur, qualia suere assumpta, quam a retentrice debilitata voluerunt Anti uiri. expressa in fibris partis supcrioris vcntriculi resolutis, quod demonstrare voluit Hippocrates in lib. de Affectionibus num. 23. dicendo liciateriam fieri a desuxu Pituitae in in
ferior in VentrCm, Pituita voro relaxat multum cum mul
tum sit humida, & lib. 3. de vic. ras. circa finem, ubi ha bet cibus per aluum soccedit liquidus inconcretus qualis in intestinoruin leuitate, nullumque dolorem affert haec autem praecipue sentiunt alui humidae, & frigidae quae per frigiditatem minii ne concoquent, ac per humiditatem deijciunt. Humiditas vero relaxationem, & deicetionem promouet, in quo casu patet exsiccantibus , & corroborantibus fibras utendum este iuxta Hippociatis preceptum citato libronum. 26. qualia fuit omnia carphalica, quaecrud neruosum genus consortant, ut sint puluis viperinus, Tneriaca, vCIesus aqua dcsfilhata, aqua vitae Mathioli Balsamus Peruvanus , Baliamus Orientalis, Species Diambre, Diamosci, Diu trion, Pi creon, Tinctura Carabo, Ambra Grulea, Escssentia eiusdem, Elixir Proprietatis, secundum Hel monti idcscriptionem , Tinctura suorum ingredientium,. quae sunt. Aloes,
46쪽
moes, Mirrha, Crocus ; Item Essentia Mellissae, & Citri
item Salia omnia Carphalica, ut Succini , & aquae Antipa-i 1 alitica , fyrupus ex Mastice Quercetani, syrupus Corallo. rum &c. quae efficaciora reddentur additis adstringentibus, vi decoctione Aluminis in aqua consolidae maioris , vel minoris, vel eius spiritu dulcificato, ad aliquot guttas. Dccoetum Qitcrcetani ad lienteria in ciscax valde censetur Crocus Martis adstringens magnae etiam crit efficaciae, &Caput mortuum vitrioli rubificatum,& dulciscatum, sicuti Pri luis eboris, & cornu Cerui ustuin, cum Mitia Cydoniorum, & Theriaca, & Specios trium Santalorum . EXtcrius iuuat Emplastrum stipticum Mynsciit, & Emplastrum factum cx fermento cum pidvere Menthar, & Absintii, Ros. Rad. consolida' Bistortae, nuce mescata, mastice, Gariofit. Potest etiam intra fibras orificii inferioris ventriculi, vel silperficiem istarum colligi t pro ut videntur sontire plurimi e Recentioribus ) humor irritans talis Cilicaciae , vicas determinet ad talem contractionem, per quam ad sei trahant fibras tam orificij superioris, quam sundi eiusdem
ventriculi; unde sequitur dicta intempestiua excretio ali mentorum, & tunc litivismodi cxcretio tribuitur facultati retentrici irritatae, & coaetie exitiun intempestiuum aperire alimentis, & hanc causam Senerius cap. de Lyenteria colligit ex Hippocratis Sententia in Coacis praenotionibus descripta, & tota cura tam in fibris irritatis, quam in facultate retentrice reducitur ad irritamenti modificationem. Huiusmodi irritamenti naturam debemus indagare a prodeuntibus humoribus, a constitutione naturali patientis, a
dolore, siue moelstia, quae solet apparere in hac valida vellicatione,& iuxta cana adhibenda sint, quae irritamen tum demulceant, ut sint decoctio Malliarum, Parietariae Famugrcci, Violariae, Oleum Amudalarum dulciuin cum aqua forum papaueris erratici, species Diamargari nisfrigidi, trium Santalorum,Syruptis de Hybisco, Mucilaginest Semiiuuia, Psylij Malliarum, Alichae, Emulsones Semii num frigidorum, & de Papauere in aqua violarum, vel: ncnus iris, di huiusnodi alia &c.
47쪽
cum fibris eiusdem generis orificii inferioris, quae in statu
naturali existentes mutua contracinone, dc energia se inuticem in equilibrio veluti sistinent, ut pars superior non , magis accedat ad inferiorem, nec inferior ad superiorem, modo in musculis Antagonistis obseruato, quorum fibrae rectὰ se habentes, & aequales in vi, & contractione CXistentes partem in statu tonico naturali detinent ; ubi vero fibrae unius musculi laxantur , hic totus trahitur vCrsus musculum Antagonistam cum distorsione partis, & mutatione situs naturalis, quod cuidenter obseruatur in oris, contorsione, sic fibrae orificii superioris laxatae ab energia fibrarum orificii inserioris totae ad se trahuntur, & in ista attractione fundus ventriculi eleuatur verius orificium ins rius, & ita alimenta mitigesta per hoc exeunt ut in licntC- iria quae a Galeno de disserentiis symptomatum cap. q. definitur Coler per ventriculum ad intestina esculentorum potulentorumqud transitus, quo talia cociuntur, qualia fuere assumpta, quam a retentrice debilitata voluerunt Anti ala expressi in fibris partis sit; crioris vcntriculi resolutis, quoadcmonstrare voluit Hippocrates in lib. de Affectionibus num. 23. dicendo liciateriam fieri a desuxu Pituitae in in
feriorCm ventrem, Pitiaita vero rela Xat multuan cum mul
tum sit humida, & lib. 3. de vici ras circa finem, ubi ha bet cibus per aluum seccedit liquidus inconcretus qualis in
intestinorum leuitate, nullumque dolorem affert haec aut in
praecipud sentiunt alui humidae, & frigidae quae per frigiditatem minimc concoquent, ac per humiditatem deseciunt. Hui ditas vero relaxationem, & deiectionem promouet, in quo casu patet cxsiccantibus , & corroborantibus fibras utendum esse iuXta Hippocratis preceptuin citato libro num 26. qualia sunt omnia carphalica, quaeaud neruosum genus confortant, ut sinat pulli is viperinus , Tneriaca, CirrS a-
ita dcstillata, aqua vitae Mathioli Balsamus Peruvanias, Balsamus Orientalis, Species Diambre, Diamosci, Di trion, Pi creon, Tinci ira Carabe, Ambra Grusca, Escsentia ciuidem, Elixir Proprietatis, secundum Helmontiidcscriptioncm , Tinctura suorum ingrcdientium, quae sunt Aloes a
48쪽
l Aloes, Mirrha, Crocus; Item Essentia Mellissae, Sc Citri,
i item Salia omnia Caephalica,' ut Succini ,& aquae Antipa-i 1 aliticae, syrupus ex Mastice Quercetani, syrupus Corallo. rum &c. quae essicaciora reddentur additis adstringentibus, s ut decoctione Numinis in aqua consolidae maioris , vel minoris, vel eius spiritu dulcificato, ad aliquot guttas. Dccoetum Qitercetani ad lienteriam cssicax valde censetur Crocus Martis adstringens magnae etiam crit esticaciae, Secaput mortuum vitrioli rubificatum, & dulcificaraim, sicuti pii luis eboris, & cornu Cerui ustum, cum Mitia Cydoniorum, & Theriaca, & Species trium Santalorum . Exterius iuuat Emplastrum stipticum Mynsciit, & Emplastrum factum ex sermento cum puluere Menthar, Se Absinti j, Ros. Rad. consolidae Bistortae, nuce moscata, mastice, Gariofit. Potest etiam intra fibras orificij inferioris ventricidi, vel superficiem istarum colligi s pro ut videntur sentireta. I plurimi e Recentioribus) sumor irritans talis emcaciae, ut eas determinet ad talem contractionem, per quam ad sei trahant fibras tam orificii superioris, quam sindi eiusdem
ventriculi; undd sequitur dicta intempestiua excretio alimentorum , de tunc huiusmodi cxcretio tribuitur facultati retentrici irritatae, & coactae exitiun intempestiuum aperire alimentis, de hanc causam Senerius cap. de Lyenteria colligit ex Hippocratis Sententia in Coacis praenotionibus descripta, de tota cura tam in fibris irritatis, quam in facultate retentrice reducitur ad irritamenti modificationem. Huiusmodi irritamenti naturam debemus indagare a prodeuntibus humoribus, a constitutione naturali patientis, a
doloro, siue moelstia, quae solet apparere in hac valida vellicatione,& iuxta cana adhibenda sint, quae irritamen tum dcmulceant, ut sunt decoctio Malliarum, Parietariae Faenugrcci, Violariae, Oleum Amudalarum dulcium, cum aqua florum papaueris erratici, species Diamargari nisfrigidi, trium Santalorum, rimus de Hybisco, Mucilagines Seminum, Psylij Malliarum, Alichae, Emulsiones Seminum frigidorum, Sc de Papauere in aqua violarum, vel nenuseris, de huiusmodi alia dcc.
49쪽
Debet tamen praemitti lenis purgatio per medicamenta benigna, & demulcentia, vC sunt Electuarium lenitivum, Diastae stem, de Cassa. - Vicineri a quando post alimenta suscepta fibrae orificii superioris tranunt ad se fibras orificij inferioris, tunc se quitur vomitus, qui est reicetio illius, quod ventriculo est inolestum per orificium siperius, & cum co cibi indigesti ; hi autem haec contractio a materia irritante dictas fibras, dum conantes molςstiam inserrens expellere vi collecta se contrahunt orificium inserius trahendo versus orificium superius. Huiusnodi irritamentum quandoque insertura cibis, qui acri qualitate pollent, vel ex eo quod gustiusint contraria, nec omnino conuenientia naturae nostrae, vel
ventriculi constitutioni, ex quo colligitur ratio cur aliqui determinata abominentur alimenta, ita ut ea degustare non valeant, nisi cum nausea, & ctiam animi deliquio, nam eorum particulae talis sunt conditionis respectit constitutionis orificii ventriculi superioris, ut non valcant rilli
vellicare, & sensu molaesto cum assicere, quibus succedit contractio fibrarum ventriculi in superiori parte, & consequenter vomitus, & si sensatio molarsta ad neruos ca diacos perueniat animi deliquium ob connixionem istorum , cum neruis Ventriculi succedit. Aliquando ipsa alimenta sunt irritativa ventriculi ob de fectum illius mucositatis oblinientis superficiem interioris membranae istius, Ut contingit in magnis euacuationibus. diuturnis fluxibus, de in copiose vomitu, vel ab arte, vel
1 natura in morbis excitato, tunc enim alimenta inam
diath membra nossem tangunt substantiam, & suis particulis diuersimode acuminatis, vel solo pondere, ei ieruiunt pro irritamento molaesto, maximE cum sit exquisitissimi sensus, cuius impatiens violenta fibrarum contractione sillud expellere contendit; idem sere contingit in Callo ventriculi , qui non est nisi siperficies eiusdem membranae paulisper indurata cum exquisitissimo sensu, vel caro laxa
succrescens Polypi Instar, quae alimentorum pondere complesta dolorem conciriens, eodem modo vomitum efficit,
50쪽
alimenta etiam licet quandoque benigna, naturae amica, constitutionique ventriculi omnino consorinia vomitui cau- iam prebent agitando humores acres in ventriculi calutate quiescentes. a quorum agitatione impulsi valido motu insbras memoranosas, cas veluti lacerant, ct ad contra ionem impellunt, cum necessaria vomitus euacuatione. Acrimonia istorum reducitur vel ad Acidam, Pituitosam, &Melancholicam, ab omnibus medicis admissam, vel ad al-kalica in biliosam salinam corrodentem, a neminc den gatam, & in has qualitates concurrunt, tam Recentior S, quam antiqui humorum ac redinem pro Gusta vomitus de terminantes , & hae qualitates cognoscuntur a sapore, quem
Ab irritamcnto humorum Cholera, quae est assidua, &immoderata humoris praui por superiora, & inferiora Leiectio a facultate expultrice, ab eodem valde irritata ortum habet, prauus humor irritans generatur in ventriculo CX corruptione ciborum, & praecipuo fructuum horari rum, qui ratione humiditatis, & virtutis sermentativae illis insidentis corruptionem facili negotio suscipiunt, & irabilem degenerant, & sua virtute fermentativa bilem Smassa sanguinis separant in copia,quae per vomitum, & alutim excernitur, & bonos etiam corrumpunt humores, quando illis miscentur, nam ex deprauata fermentatione, & motu intestino particularum boni humoris tollitur illa textura, quae bonitati conscrt,& pcr dictum motum exaltati sales, M sulphura fixa, acria,&corosua latentia,&fixa manentia in eo, humor de benigno transit in malignum,& corrosi- utina, & baliosum, & haec est ratio per quam ni cholera mo bo plus humoris excernitur , quam potuerint subministrare alimenta praedicta. Hoc etiam euenit in mulieribus grauia dis, in quibus sanguis a retentorum mensium excrementis purgatur, his separatis, & per arterias in ventriculi cauia talem depositatis, ubi a cibo agitati irritando, vomitum is post cibum eniciunt, ut plurimae mulieres quotidie eu